장음표시 사용
281쪽
Inis totius Praxis est tradere L ctori exactam cognitionem de Methodo scientifica, & de bonovsu illius, ad persectam omnium rerum, atque Scientiarum cogniationem obtinendam, atque docendam: Et subiectum illius est completa tractatio de dicta methodo scientifica, & quatuor causis illius,& de iis, quae per se illi conueniunt. In primo autem libro explieatur potissimi causa finalis, & materialis. - De fine sic determinatur: Perfecta omnium rerum, atque scientiarum cognitio, finis meis rhodi est; Probatur ex diffinitione methodi, quae talis est a Methodus est, modus sciendi, seu recta ratio ad scientiam obtinendam . Quia autem de causa finali distincta e nutio tradenda est: in prima Distinctione explueatur, quid sit cognitio in genere; quid sit iaspecie perfecta cognitio; & quae requirantur ad illam, ut perfecta sit: Quinque autem pro ponuntur conditiones,& sngulae suam habent
Cum autem persecta eognitio Sentia dicta sit in seeunda Distinctione de scientia fatis dbstincta tractatio habita em Et haee ad finem
282쪽
De materia methodi in septem sequentibus Distinctionibus tractatio habita, est:Hsc enim tractatio ad completam methodi cognitione valdς deseruit. Materia autem dicitup illud, eirca quod methodus versetur; di induplex: remota, proxima ing ta sunt Omnia, entia mundio quia dirigit ad omnia illa cognoscenda;Promma sunt haeci tria; subiectunuecte statuendua Scibilia complexes igenda ι Certa probatio
de scibilibus eollectis; limen triad methori sunt discussa , di stabilitat Ideo in Disti
Oioneetertia tractatur de subiecto scientiae rein e constituendo; inia autem non sufficit ad perscctam rei cognitionem, rectu statuere suis biectiun . sed oportet etiam colligere,& distinguere omnia, quae de statuto subiecto scibiluiiunis Ideo in Dist. 4. tractatur denumero scubilium in generali, & de illorum distinctione, atque differentia ; & dicitur quinque scibilia
esse affirmanda. Cum autem hoc non suificiat.
sed de singulis scibilibus distincta cognitio habenda sit ι aliis quinq; Distinctionibus singula scibilia sunt explicata: Haec autem sciabilium distinctio, aliquo modo ad formam apertinere videpur; Ad sorm m enim methodipertinet de scibilibus completa collectio, diastinctio, ordinatio , di explicatio,
Notanda de cogniticine , in genere in , specie considerata. Cognitio in genere sic potest dissniri: Est
283쪽
, U Annotationes aduertentia illius e Finis est Gloria Dei, & riblitas cognoscentis et subiectum. & materia sunt omnia entia, ut cognoscibilia sunt; Forama est manifestatio, & aduertentia; Efficiens Deus, natura, lumen, & potentia cognoscitiua. Cognitio alia persecta, alia imperfecta: Conis ditiones persectae sunt, esse veram, -daequatas distinctam, eertam, & euidentem. Cognitio tres habet gradus 1 primus simplex
cognitio,quae rem,sed non causas illius cognoscit: Secundus scientia, quae de ipsa re, & docausis pmpriis illius cognitionem habet: Temti id ictus est sapientia : quae de omnibus rebus, & de eausis illarum no solum propriis, sed etiam primis, re altissimis, persectam cognitione obtinet; Η autem sapientia aliter a Philosophis alitera Theologis diffinita est. Sapientia, & scientia, ut sit perfecta, triplicem omnino debet habere cognitionem et prima , quod subiectum cognitionis, & scientiae recte statutum siti secunda, quod omnia doillo stibilia recte collecta, distincta, ordinata, di explicata sint; tertia, quod dicta scibilia de
statuto subiecto cum certitudine sint probata: Et qni haec tria plene cognoscit, persectam cognitionem de re proposita habere dicendus est. lFlorum trium persectam eognitione Deus, di Angelus naturaliter babent a sed homo naturaliter quidem habet desiderium sciendi ;sed illorum scientiam non habet: Et Aristot. ait: Opus est prius quaerere modum sciendi, per quem solum scientia eum eertitudine ha-
284쪽
heri potest, postea quaerere scientiam . Methodus.ergo 1cientifica debet tradere recta ratione ad dicta tria plene cognoscenda.
De res a ratione statuendi subiectum
IN tertia Distinctione dictum est de subie-
materiali, & formali, & quae sint comoitiones illius; nunc explicanda recta ratio ad illud constituendum . ' i 'dil Primo igitur de scientia, arte, vel saeuitate aliqualis notitia habenda est. δει. - . . . Meundo, finis illius est distinguendus, velu ri quis sit finis Grammaticae, Picturae auri spr dentiae, philosophiae, Theologiae: Finis autem alius est scire, alius operari. Tertio, si finis sit scire, tunc subiectum m periale erit res cognoscenda; veluti in Meta. philica; Ens, ut Ens; Subiectum autem forma
te emit illa omnia, Par de re ipsa scibilia sui; veluti principia, passiones, & partes: Primum enim subiectum est materiar secundu est forisma ipsius scientiae: Ita Arist. in Metaphissea Quarto, si finis sit, opus, sublestum materiale erit, operatio, perquam opus ipsum produci debet; Formale sunt omnia illa, quae
dictam operationem recte,iuxta finem prod sendam, vel adiuuare, vel impedire possint. Demum subiectum materiale, sermala in quacunque scientia, arte, & facultate, a fine eiusdem facultatis, sunt determinanda ἔ, Ita sapientes, di ratio docent, quia omnis re
285쪽
-xt Annotationes, Mcta ratio a fine est desumendar ExempIa sne. Arsa dificandi habet pro fine domum tale aedifieandum i subiectum materiale erit talis aedificatio, quae sit fini accommodata: Form te erit recta dispositio omnium, quae talem. aedificationem perficere possunt.Ita experie tia docet. Phisica habet pro subiecto materiali omnia naturalia r Pro formali, omnia de illiseogno.
Sacra Theologia habet finem. tum scire. iii operari: Finis enim illius est glori Dei, vita beata hominum. Hie autem finis triplici actione obtinetur; & prima est cognitio Dei;& mundi, seu regni Deir secunda est virtus, di amor dictorum i tertia cultus, fruitio, bonus usus dictorum:Subiectu ergo materiale crit Deus, & Regnum Dei; Formale erit omne illud, quod de cognitione, amore, & usu considerandum est.
Determinatio ergo subiecti a fine scientia
λ Rhodus debet Madere rectam ration ad 'inia stabilia eolligenda. . 'Quid Aristoteles & alis sapientes doceane de scibilibus; de numeno illorum; di dedistimcta singulorum consideratione i in hoe prim libro sues cienter dictum est B Nune doctrina
Aristotelis, ratione etiam confirmanda erit. Sciem
De re ia ratione ad omnia scibilia
286쪽
. sciendum ergo, quod omne ens per se, siue se rationis, siue aliud; per se ad aliquem finem est ordinatum;& habet aliquam operationem fini proportionatam; & per se habet virtutem productivam operationis. quis in qui runt accidentibus posita est; di illa fluunt ab esseωhia i Habat etiam essentiam, esse,s:ppositum, di quatuor causas; primo quidem rei;secundo accidentium,& Operationum illius; & hate
omnia de re scibilia sunt; & persecta de reis cognitio non potest haberi, nisi omnia, & sita gula dicta eum certitudine eo ita sint; d ratio illorum praecisa, & pmpria a fine sume da est; Ideo finis rei, & subiecti materialis dat rectam rationem, ad scibilia praecise discedi
. Numem,autem scibilium recte ad quinque reductus est a Suppositum enim est stoiectum materiale; An sit,dicit existentiam, di causam illius emcientem: Quid sit, essentiam, seu ma teriam, & formam; Ad quid sit,finem,& ordia nationem finalem: Quia sit, dicit aceidentia, di rei operationem: Propter quid ,'dicit ea fain, non dico suppositi; sed accidentium, ita operationum illius: Ecce quam recte numerus deibilium est assignatus; De singulis etiam di- a,8. .aisincta cognitio tradita est a Ergo recta iamethodica ratio de scibilibus in hoc prima libro explicata fuit, atque probata .
287쪽
Rsseientifiea in Meposita est. vino Mumquispiamscibilia inueniat, αε-recte, & omnia ; sed etiam, ut artem, hi h haheat hale omnis stibilia, &recte, et diffricte Hreniendi tΗoeautem quomodo serandum artem fiat reginae. Logieae docenta sunt: autem lim di prima dieitui de omni eunda deo pes sei tertia dei universali primos adeo nimiismodo dicendum esta λ .arium. I. De omnia A
i R istoteles ita declarat regulam De - , ni i de omni dico, quod sit utiq; non in aliquo quidem, in aliquoautem non: neque aliquando quidem , aliquando autem non vos de omni homine animal; si verum hunc diacere hominem, verum & animat: & si nunc alterum , & alterum: Illa igitur propositio erit de omni Lin qua praedicatum dicitur de omnii 2 subi
288쪽
subiecto, di semperi veluti animal dicitur dra omni homine, & semperi Est autem dubium, utruna omnes propositioneu,quae in scientia reperiuntur , debeant esse uniuersales, δε ει cundum regulam. de omni; multa enim videntur esse scibilia quae tamen iuxta hanc regula non assumuntur: veluti estscibile de Animali. quod famescat, dc manducet; de Igne, quod sursum moueatur Ide Lunaquot eclipseret 1 pod aliud est considerare huiusnodi propotiones: in uniuersalia aliud inparticulari; pri. mo quidem modo sempet isti eluti Me πω positio animal samescit. se es vera est ι in particulari autem de hoc, vel illo animali non semper vera est,r Secunda: responsio est haec a , ,.. Quod multa accidentia per se, de semper im in ivisunt eum disiunctione, ficet Omnas numerus, vel est par,uel est impari ignis secundum suam naturam, vel mouetur sursum , vel quiescit ibis Animal seeundum suam naturam, vel f mescit, vel satium esset Luna, vel est in reciipsi. vel extra ecclipsimi de alia similia . Proposi tiones ergo in scientia debent esse semper verixae, & uniuersales, de necessariae, quod est con uenire illis dictum De omni ε i M ' a
289쪽
nomina idem videntur significare; nempe,pisse; non per aliud I secundum quod ipsum; primo ;.Hoc autem ita declaratui: Quod comvenit alicui per aliud, non conueni illi per seis ipsem ι veluti ferro conuenit esse ignitum per aliud ; idest per ignem; ergo serrum pet seip sum non est ignitum: Ignis vero est ignitus per seipsim, eigo non est ignitus per aliud: Α- 'rliusAE ignisper stipsum est ignis, & ignitas; ergo secundum quod ignis est talis, & non se. cundum quottidiud; ergo idem sunt per se, desteundum quod ipsu i Adhuc secundum quod issum, & primo idem sunt; si enim ignis seis
eundum quod ignis mouetur sursum; ergo primo mouetur illuc; ves enim moueti sursum conuenit plius alteri, vel non; si non, ergo primo conuenit igni; si primo alteri; ergo igni non secundum quod ignis, sed secundu illud aliud, eui eonuenit primo, continget moueri; hoc autem esset nonanoueri sic per seipum: Quod itaqueconuenit alicui per seipsum, conuenit etiaptimo: Izitur per se; hon per aliud; secundum quodUmm; & primo idem sunt. Dia .r a P. et
3. De numero modorum per se . Existimo, quod Aristi postierit quatuor mo
dos per se,quia posuit quatuor scibilia:cuenim dicat illa soIum esse scibilia , quae per se sunt; dicat etiam qstatuot esse scibilia, videtur sequi, quod tot debent esse modi per se, quot scibilia posita sunt; primus igitur modus m
niseste petriinet,ad quid est i sexundu ad scib, Ie
290쪽
1e quia est i in ipso enim declaratur , quae aciei dentia per se in sint subiector Tertius videtur pertinere ad scibile an sit; dicit enim quaenam sint, quae per se existant: Quantis aperte alti taet ad propter quid ; dicit ehim quaenam finicausae pet se i Cum itaque in hac praxi posita sint quinq; scibilia r videtur e ueniens, quod etiam quintus modus per se positus st: Id etia ieri ad mentem Ari9. quadam ratione potest declarari: Ipse enim diiuniens naturam ita ater Natura est principium motus, di quietis eius. in quo est primo per se, & non secundum a eidens: Vbi apparet,quod natura es in dupli ei modo per se; quatenus enim πspicit motu,
est in quarto modo, quia per se illius eausa est;
Quatenus veto respicit rem, cuius est natura,
inest illi per se, & primo; non tamen, ait Arist.
secundum accidens, idest eo modo, quo accidentia insant stibiector accidentia enim rei n sunt quidem per se, sed mediate, & per eausam: natura vero nulla habet cautim m re, sed is eonuenit illi primo, & immediater Igitur natura respectu eius, cuius est natura, secundum Arist. debet poni in aliquo modo per se: no p nitur aute in tertio;quia non existit per se,cum sit in re, ut aliquid eius; non in quarto, quia
dicitur causa motus,& inter causas rei non numeratur r natura enim ignis non dieitur primcipium ignis,sed motus ignis:Non in secundo, quia si e conueniret per se,di primo ad modum accidentis: Non in primo, quia non dicit subsantiam rei, neque ponitur hi dissinitione illius;Videtur itaque sequi, quod in quinto mo do