장음표시 사용
421쪽
talonem,ut res notas exereitatis;& probabir se qui impossibila ex contraria propositione;& ita Rrist. Ordinatae procedita
Vsus huius demonstrationis frequetissinius ' :ε
est; & Philo his, alijsq. authoribus val- δt r. -οῦ. de familiaris; argumentatio enim a contrariose sensu ad hanc demostrationem reduci videtur adi saepe in consultationibus probantur meonu nientia, quae ex aliqua sententia , vel actione si qui possint: Fere igitur omnia, quae aliis mstr mentis probanrur, possunt hae demonstratione probarit imo ipsemet prima principia,& primae cause, & existentia, & essentia, & ordinatio fionalis, di finis,operatio finalis, di alia plurima hae demonstratione probantur: triplici autem de causa videtur expedire,eti aliis omissis instrumentis hae demonsuatione quis natur: primo si alia instrumenta non sine accommodata; seis eundo, si ner hane probatio vel facilius, vel euiis dentius nat tertio si post adhibitum aliud i strumentum expedire videatur probationem . illius hae demonstrat e confirmare iAliis etiade causis quis potericula ui . .
Num.7. Exempla hum demons rationis.
Vr clarior sat eomhio huius demonstrata
422쪽
. . .. Primum est Aristoti qui probat nere sarium ε' Mς δ esse dari primuna motorem; & similiter, quod in nullo genere causae datur processus in linfiniatum, sed necesse est deuenire ad unum pr ummotorem, primam formam, primam materiam,di ultimum finem; hoc per impossibile ita pro bait Impossibile est infinita pertrans re; si enim sit scala infinitos habes gradus; impossi Ie erit,
. . quod quis OmneSpertranseat; seni per enim in infiniti remanebunt i infinitum enim est,quod fiane no habet; si ergo in quocunq;genere causarii non datur prima causa; ergo datur processus ire infinitu in eausis; ergo infinitae sunt causae; ergo nulla actio, vel res proueniet ab ipsis ; quia iniai nitas ausas pertransire impossib4Ie est; hoe auatem sensui apertissime falsum est; irruits enim. actiones, ta naialtae res a causis suis proueniunt σerθΟinmIocunque genere una prima causa est asserenda. Secundum exempsim ad probandam exist tiam rei: Si non est motot primus: ergo nequernotus, at hoc est euidenter fassum fimister si substantia non existit per se tergo existirperam udr ergo non existit secundum quod ipsa, sed se. cundum quod aliud: secundum quod est in illo. per quod exHit: hoc autem est accidens esse,&non substatiam: ideo fasstumergo sub stati a per
se existit. Tertio ad probandum primam materiam in- . teIligibiliter consideratam in re, ut in equor si in equo non datur prima materiar ergo neque datur in ipse materia: neque secunda materia et
a prima enim secunda materia dependet; hoc
423쪽
autem contra sensum aperte est Item si materia equi non est in potentia ad esse , de ad ubi I ergo equus non est coruptibilis, hoc autem est comera sensum. , Quarto ad probandam formam: si anima equi non est forma illius; ergo equus habet aliam formam, qua equus st: demus ergo, quod auferatur anima ab equo, & maneat vera illius forma; tulit verum erit dicere, quod equus sit equus; illud enim,quod habet materiam,&
mam equi; equus est; sed est impossibile; quod
sine anima equus sit equus; recedente enim animi, equus non est equus; & eo usillius non .dcitur equus, sed cadauer equi; ergo anima est sorma equi. Quinto ad probandam ordinationem finaler Si res non ordinatur ad finem; ergo non respicit illum: ergo non est iri gratiam illius, nec se habet ad illumi ergo finis non est eius finis. Sexto ad probandam rationem finale . si materia, & forma hon habent rasiohem fini conu nientem: ergo non si iesini rei accommodata rergo non ordinantur ad illum finem: at hoc est falsum; etgo talem fationem finalem habent. ἐeptimo ad probandum finem feti si finis qui non est transferre hominem,&res esus de loco ad locum velociter, & commode : ergo ma se est constituta operati6 finalis equi, & natura , quq talis operationis eausa est iat hoc salsum.
octavo, ad probandum essectum formae e Si vita no est effectus ammaei ergo vita ab alia caua est et amoueatur itaque anima, dc maneat illa
424쪽
alia causa: tunc vita erit sine anima: athoe is possibile est: ergo vita effectus animae est. Fere igitur omnia, quae possunt probari per alia instrumenta, possitnt etiam per hanc deis monstrationem probari: ratio est, quia sieut ex vero,quod sequitur verum est: ita ex false Deillime aliud falsum deduci potesti Sicut ergo po sum probare, quod anima equi sit prima causa vitae , quia forma illius est, ita potero probare . quod si non est prima causa vitae, forma equi noest: forma enim est prima entitas rei: si ergo est prima causa vitae, ergo prima entitas ,& ideo formar& si non est prima causa,ergo neque prima entitas, unde neque forma. Ex his autem patore potest,quid sit demonstratio ad imposii. bile, & quomodo illa utendum .it .
425쪽
oauum instrumentum est diu isto scientifica. seu demonstratiua, id est, quae apta sit demonstrationi illi . quae dicitur diuisiua; de hae ergo, & de eius usu dicendum,
Totum modo non stricte, sed Iarte aeeipi, 'tur: talisque sit eius dissinitiora otum esto : et'
illud, in quo plura ita coadunaitur, ut unum clarua ν. fiant: Ad hoc enim ut totum constituatur duo I: ἰ: requiruntur, unitas, & multitudo; totum enim sine partibus su non potest; ex parte vero totius unitas: ex parte vero partium pluralitas r petitur: Bene ergo totum diffinitu esse videtur.
Totum aliud est reale,aliud intellectuale ris Reale dicitur illud, in quo plura a parto elyc
rei unita sints & hoc totum, aliud dicitur integrale. veluti corpus equi,quod ex pluribus par--- o. at tibus materialibus, ut capite, pedibus&e. integratur: Aliud essentiale, quod ex partibus essemesalibus nempe materia, & seruia constituitur unum,quod dicitur compositum, veluti equus quatenu1 da corpore, & anima compositus est,
426쪽
Aliud dicitu*poteptiale; p est illud, quo tam
Iam i communi causa plures potentiopho cerunt: velati gnima homjnis tope quoddam potentiale est, quia multae potentiae in illatanes quam in communi cari, unitae sunt: Aliud, n minii gratia, dicatur in hae suum; est illiud. i quo,tanquam in fui testo, multa aςcidentia inhaerent: cum enim multa accidentia eidlelia substiecto, velusi pomo, inhaerent; tunc quadam raestione unum quoddam, & totum fiunt: substantia ergo respectu accidentium, quae multa illi inhaerent, totum qupddam dicenda est: Porro
totum intellectuale dicitur illud, in quo plus*per intellestym 'nita sunt; Est autem duplex a 'qu0d arxinst gd praesentem tractationem ι Vnu
potest dici praedixatiuum,& est illuuein quyper
operytionem intellectys plura sublesta unit; sunt; &xψle semper erunt omnisi νniuersalia, dgenus, species, R differentiae: de pluribua enim talia praedjclan ur i ideo plura set,iecta in illisvpita sunt: Aliud potest vocari totum se ecti' r. Hra νη- uum, P est illud, in quo,ut subiecto per opera' I: '' tione intellectua plura praedicata uniri possuΠyry tale autem totum apellatur ab Arist. distinitu, de ipso enim genera, di differentiar, ut parxes praedicantur. Homo ergo respectu indiuiduoruIu totum quoddam praedicatiuum est i in illo
- φnim ut in communi praedicato 'nita sunt: respe ictu vero animalis, & rationali. totum qu da subiectivum est, quia in ipse, ut in cpmmuni subiecto talia praedicata vilitatem accipiuyt .
427쪽
Tuisio sie potest di irit Est totius in para
' tes distributio: In diuisione enim,quae est ει ἰ - .aetio vel realis, ves inpellectualis, tria eonside- rantur; terminus a quo; & hic est totum,in quo unitas est ; secundo terminus ad quem; de istae sunt partes; diuisio enim semper a toto ad par. res est i tertio ipsamet actio; & haec est separ tio; actio enim reue a termino ad quem est d nominanda; unde illa actio, quae terminatur ad calorem est ealefactio; ideo recte videtur diaci, Quod diuisio sit totius in partes distribuo
Iuisio intellectualis est,uel distinctio primm a. νhyndicati in subiecta, quae illi subsunt; vel di-'' Itributio, auς disiunctio subiecti in praedirata, a.3α quae illi e ueniunt: veluti si intellectus iaciat: p dicationem animalis de equo,boue, di alijs.' libista quaedam diuisio animalis esse dicetur:με M 'η contra vero, si de homine faciat praedicari, eum animes, tum rationaIς, diuisio subiecti in suam stata habita erit; Haec autem omnia fiunt eum praedicatione: Sic igitur intellectiva diuiso deseribi potest: Est duorum, vel niuriupraedicatorum de eodem subiecto sub disium Gua ratione praedicatio: Dicitur autem praeducatio, quiaomnis diuisio intellectiua fit in s cunda operatione intellectus, ad quam spectat
428쪽
compositio, & diuisio, id est plurium rerum vel diuisio, vel coniunctio: Dicitur praedicatorum; uia praedicatio conuenit predicatis ; Dicitur
uorum, vel plurium; quia aliquado intellecti sdiuidit in duas partes, veluti lanea alia recta alia curua; aliquando in tres, veluti color alius albus,alius niger, alter medius: Aliuuando id
plura; veluti ens aliud est substantia.aliud quale,aliud quantum,aliud ad aliquid,Sc. Dici urde eodem subiecto; quia unitas, biecti dicit
quasi rationem totius; pluralitas vcro pradica eorum quandam eκplicat partium rationem tDicitur sub disiunctiva ronesqi: ia in disiiinctiopolimmu ratio diuisionis posita est i Ex his autem patet, quae sint causae intellectitiae diuiuisionis: Mater nim erit subiectum; nec non partes,vel p dicata , quae diuisibilia sunt materia enim diuisionis est illud . quod diuisibile est. Forma est praedicari sub disiunctiva rati nes in hoc enim ratio praecisa diuisionis posita est e Essiciens est iiitellectus per securi eius operationem: Finis est distincto eorum, quae diuisibilia sunt: effer sonis distincta rerum diuisis Finis autem, S effectus
429쪽
piorum, de eodem subiecto subdisiunctiva , &adaquata ratione praedicatior ubi apparet duuersam esse in hac materiam, formam, & sine. Finis enim est distincta quidem cognitio; sed tamen, qu demonstrativa, & stientisςast: Nma non dicit tantum disiunctivam rationem , , sed etiam adaequatan.:Materia sunt praedicata, non quaecunque , sed quae per se, & uniuersali. ter primo subiecto in sint. Dicitur autem dum rum praedicatorum quia & si aliquando videntur tria posse praedicari disiunctive,&adaequa- te,nenape in generibus, quae habent extrema , Sc media veluti color alius albus, alius niger, alius medius: sapor alius dulcis, alius amarus, alius medius; Elementum aliud supremum , aliud infimum aliud medium: nihilominus reis ictius, & magis ad mentem Arist. videtur fieri,s diuisio tantum bimembris sit: Potest autem fieri bimembris etiam in his,quq media habποῦ ves uti elementum aliud est extremum. a d
430쪽
compositio, di diuisio, id est plurium rerum vel diuisio, vel coniunctio: Dicitur praedicatorum; uia praedicatio conuenit praedicatis ; Dicitur
uorum, vel plurium; quia aliquado intellectus diuidit in duas partes, veluti linea alia recta alia curua; aliquando intres, veluti color alius albus,alius niger, alter medius: Aliuuando in plura; veluti ens aliud est substantia aliud quale,aliud quantum,aliud ad aliquid ,Sc. Dici urde eodem subiecto; quia mitas, biecit dicit quasi rationem totius; pluralitas vero pradicatorum quandam explicat partium rationem tDicitur sub disiunctiva ronesquia in disiunctione potissimu ratio divisionis posita est Ex his autem patet, quae sint causae intellectitiae diutivisionis: Mater nim erit subiectum; nec non Partes,vel praedicata , qua diuisibilia sunt m teria enim diuisionis est illud . quod diuisibile est. Forma est praedicari sub disiunctiva rati Des in hoc enim ratio praecisa diuisionis posuta est e Efficicns est intellectus per secundam eius operationem: Finis est distincta cognitio eorum, quae diuisibilia sunt: effectus enim diutis sonis distincta rerum diuisarum cognitio est: Finis autem, & effectus hic idem sunt I
rium. F. De diuisione scientisca, . d
, T Iuisio modo dieta intellectiva quidem est, O non tamen scientifica, vel demonstrativa;
se autem potest haec dihiniri: Est duorum pret viatarum per se, di uniuevisitet privi ut