장음표시 사용
451쪽
ergo & eadem aceidentia; iritur licebit per in
ductionem arquere sic: hic equus habet vitam, senti manducat; vivit, & haec per se illi conu niunt in secundo modo; ergo omnis equus ea dem habet accidentia: Idem erit de quario modo, nempe de causis, & esseetibus: Si enim somma equi in specie est anima; quae est causa vitae,& talis vitae; omni.o, si eadem anima est in fingulis equis , in eisdem erit idem effectus; quia ab eadem causa prouenit idem effectus; unde si de hoc equo licitum est dicere, quod habet talem vitam , nempe aptam consequi talem funem; omnino da quolibet equo in partieulari,& de illo in uniuersiali per inductionem licebit 'arguerer verum igitur est, quod omne praedi ratum,quod per se sit in spetie,est etiam in omnibus', M singulis indiuiduis; & quod non conuenit per se species; noti conuenit per se indiuia duis , & quod conuenit per se uni indiuiduo e uenit etiam per se aliis , & toti speciei; quod omne, quod conuenit sigillatim Vni indi-itiduo, non per se, sed per accidens eonuenit illi: Ex his autem regulis apparet modus, quo inductio demonstrativa fieri possit .
q. Quomodo inaudito demonstratiaua facienda sit .
Sic est facienda: In antecedenti tres termini ex . mst. accipi debent;primus sit individuum,veluti Socratre; secundus si praedicatum,veIuti Intel-dis,ia a. icctus; tertius sie terminus logicus, nempe per se 'i
452쪽
s c, siue in primo, siue in alio modo ponatur; mci. ibi. dato autem exempla est in secundo e igitur fiet sic argumentatio, Socrates,qui est homo, per se secundo modo habct intellectum; ergo omnis, di quilibet homo habet intelleciu: Ita hic equ per se in primo modo habet corpus ; & tale, Δί talem animam; ergo Omnis equus per se in o dem modo idem corpus,& eadem animam hahel: Ita hic equus per se tanquam ad finem or - dinatur ad ferendum sessorem; ergo omniS equus per se ad talem finem est ordinatus: Patet autem euidentia consequentiae ex his, quae diiseta sunt: si enim euidens est, praedicata per se in fallibiliter conuenire tum specipi,tum omniebus indiuiduis ι erg0 si inuenio in uno inditu-c uo praedicatum per se,illud idem in specie, &in alijs indi iijduis potero affirmare, quasi simili ratione qua dictum est de demostratiotae signi: si enim reperitur in hoc praedicatum in uno, de non in alio; ergo falsum est,quod non possit reperiri in uno,& non in alio; hoc autem supponebatur verum esse; ergo talis consequentia eui , dens est.
in eap. d. X T SUS ad duo potissimum dcstruiti primo μ V quidem ad probandum aliquod praedica- ,i. tum per se de speete; & tunc arguitur a singulari ad speciem sic: In hoc indiuiduo tuest pra dicatum per se in tali modo; ergo ip tota specis talis
453쪽
ralis indiuidui inerit tale praedicatu; & de hoc dictum in iam . Secundo usus est ad probandu Auν im Ialiquod magis uniuersale esse primum subiectum, & secundum regulam de uniuersali pri-di a. ponino rcspectu alicuius praedicati ;& tunc inan- ζtecedenti accipiuntur tres termini; primus est de fim. κminus uniuersale,ut equus; secundus est praedi-u M catum, quod debet probari de magis uniuers Ii, ut est vita; tertio est regula de uniuersali priamo sic: equus, ut est animatus vivit; ergo omne animatum vivit: Socrates, ut est homo,est risibilis; ergoo ais homo est risibilis: homo, secundum quod animal, sentit; ergo omne animal sentit: Corpus, quatenus habet materiam, est quantum; ergo.omne habens materiam est quantum, atque ita de alijs: Est autem necesse, cum quis sic arguere velit, quod euiden ter sciat, quod de minus uniuersali tale praediacatum dicatur per se; & quod cum dicet; quatenus tale; intelligit secundum regulam de unis
6. a modo inductio ad demmia strationem per principia perse nota
mΗRe inductio demonstrativa potest red ea ise inci ad demonstrationem quae est per princi pia per se nota sic; Illud praedicatum, quod uniandiuiduo conuenit in aliquo modo per se, semPer conuenit omnibus indiuiduis,atque soli speciei, sed Socrati, di Platoni, qui suntparriculam
454쪽
' res hommes, conuenit habere natisana, vel ania mam,vel intellectum vel vitam per se in primo, vel in secundo modo ; ergo omni homini conis 'uenit habere naturam, & alia quae dicta sunt ri Vbi medium est principium per se notum supra in explicatum; & in maiori applicatum tum india uiduo: tum speciei; In minori vero applicatum, tum indiuiduo, tum praedicato. quod de specie probandum est In conclusione autem praDdicatum speciei inesse contineturr Alio etiam modo de genere ita fiet: Illud praedicatu,quod speciei conuenit per proprium genus, licet sietum in genere, tum in specie, per prius tamen a generi,quam speciei inest; sed haberet animam sensititiam conuenit homini, quatenus antinalest; ergo habere animam sensitivam prius conuenit animali quam homini; Imo uniuersaliter primo animali ipsi conueniet: Et haec de induactione dicta sultitiant .
455쪽
LIBER QUARTV s' De usu instrumentorum, &
Vcusque dictum est de scientia;de seseu bili:de regulis logicis;& de instrumeyt tis sciendi omnia enini ad methodia
α' scientificain pertinebant: sicut enim ad artem aedificandi pertinet cognoscere, quaest forma domus; quae materia; quibus modis materia aptetur forma domus; quae sint instruis menta aedificanda, seu sormam demus in mate- , ἐria recte introducendi;quis sint instrumentoruusus;& demum,quq sit recta ratio domus aedis candaevia ad praxim scientifica pertinere vid tur,ut cognitum sit; quae forma sit scientia ;quae scibilia materia illius sine i & q uomodo per regulas logicas ista materia ad scientiam accommodetur; di quibus Initrumentis scibilia ad ratione scitam reducantur;quis etiam sit illorum usus instrumentorum;& demum quinam oblisnedi scientiam recta sit ratio: Cum itaq;de alijsvsq; modo dictum sit, superest, ut de methodo, Δ de usu 4nstrumentorum nunc proponatur,
456쪽
or. νh c. λ r Ethodus, quae etia dicitur modus scienis m.i.οι seq. I 1 di, sic videtur posse diffiniri: Est recta ratio rerum scibilium: idest methodusdicit re,ctam rationem, 't per eam de scibilibus icie tia habeatur sicut enim ars dicitur teAaYatio factibilium; ita methodus recta ratio rerum scibilium dicenda est : Aliter etiam, S: clarius sic potest d illiniri: Method us est recta ratio omnes partes scibiles coligendi, collinas congruo O dine disponedi; dispositas ad rationes icitas i . gicis instruimentis,& regulis reducetidia Quod autem ita de methodo statuendumst ypparet ex his, quae de ipse Arist. docuit, & obseruauit: In suis tractationibus .n. ita obseruauit, ut Pra mo colligeret omnia,quae de re sciri debent; se cudo ut recto ordine distinguerentertio uteuis denter illa probaret Ita etiam docuit faciendam r.meth. esse: Ait .n.sapientem debere omnia scire quan
zz...exum possibile sit; 6 2 debere talia principia p
ex. . dea. nere, per quae omnibus qua sitis fatissatiat, Me Is --7 debere incipere ab his, quae magis nota sunt,&ideo a magis uniuersalibus: & oportere, quod habeat magnam rerum certitudinem ; illamq; NO quomodocunque, sed per causa:demu con
siderati quid sit scientia, patebit, quod illa peraria dicta obtinetur; si .n. scientia ut vera, adaequata,distin Sta,certa,& euides cognitio; si etiamethodus coli igit vere omnia scibilia;quod est adaequale illa colligere; si etiam recto ordine distinguit; θ est recte illa distinguere,& vereridumus
457쪽
demum eadem scibilia certo,& euidenter pro, batipatet quod methodus docet omnia praestare,quae ad posecta scientiam desiderari vide tur: bene igitur dininita methodus este videtur
Num. Eies ne Agabodusscientifica. , SVmitae disert, ut quis cognoscat distincto, e
quid methodus sit: Ideo illius causae nunc ει in εος proponentur.r Finis igitur methodus est , ditisere ad cimnia illa recidipustanda,per qui quis stecta m possit perfectam cuiuslibet rei scientiam obti RQ 4 neret sicut enim finis artis aedificandi, vel ser, hendi, vespingueredi, vel canendi est dirigere ad illa omnia praefanda,pexquq recte quis pos sit domum aedificare, scripturam, vel picturam enicere;ita de methodo est dicendum.
De disserentia inter logicam, .
Logica, & methodus quadam ratione disse m. M. runt in fine: Finis enim logies cst docere re gulas,praeceptam: mctru meta, quibus quis poD sit scientia obtinere; sed de usu, & applicatione dictorum ad ipsam quodammodo non spectat ex prosessistractaret eica igiturprincipaliter docet instrumeta sciendi secundario tractat de usu illorum: At methodus principaliter agit de applicatione eorum,que in logica docentur,quod si tractat de instrumenti hoc facit ingratiam usus,di applicationis illorum: Quod si ost ca diuidatur in docente;quae doceat cicta; a Cc 3 Rutem
458쪽
& utente; qui illis utaturitunc methodus idem, quod logica utens esse dicetur : Sicut enim faber est cit instruinenta aedificandi; aedificator vero utitur illis; ita & de instrumentis sciendi dicendum est,quod aliud sit docere,quomodo essciantur; aliud quomodo illis utendum sit .
aer ibid. Is Ateria remota, circa quam versaturme In thodus est res,de qua scientia habenda sit: veluti ignis r Sicut .n. se habet Iocus in quo domus est edificanda,lld ipsam domum; ita res ipsa, de qua scientia haberi debet, se habet ad
scientiam: Materia autem proxima methodus haec duo sunt; primo omnia scibilia propositaeret: secudo omnes regulae,& pricepta,& instrumenta logica: sicut enim ars aedificandi habet pro materia tum ea, ex quibus domus aedificatur; tum instrumenta,per quae aedificatur; ita Nde methodo est dicendum a
ea ista ar. D Ro intelligentia, quae si Arma methodus, ortosph. L sciendum est; quod in methodo tria considerantur; primo scibilia, quae sunt in te; secu reguis, precepta,& instrumenta,quibus stibiliatum colligutur, tum cognoscuntur; tertio usus, ει applicatio dictaru regularum, & instrumeR. torum: Forma igitur methodus potissimu con- sistit in recto usu, & recta appIicatione reguIarum logicalium ad ea, quae in re scibilia sunt:
di de hoc modo distincte dicendum est .
459쪽
I Llud a quo essicitur methodus est intelI ctus a Logica, & a methaphysica adiutus adi Arist. suit primus, qui in suis tractationibu optima methodo usus sitiab illa ergo & ab aliis authoribus ratio methodica est sumendar Et ex his quid sit methodus cognoscetur.
De triplici methodo inquisitiua,naturati,, doctrinali. - .
Unc de diuisione methodus est dicendum: Plura autem circa hoc dici posisent, sed pauca dicere satis est; quod enim attinet ad praxim nunc propinnendum est.
Num . I. De methodo naturali, . intellectuali.
VT autem de diuisione methodus,quod di- ars.μys.cetur, intelligatur; sciendum est, quod . αε duo sunt principia uniuersalissima, a quibus tures, tum scientiae dependet: Vnum est natura, aliud est intellectus: Natura facit res scibiles; intellectus illas cognoscit: A natura producitur obiectfi scientiae; ab intellectu obtinetur scier tia de illorDiuisio igitur scietiae a duplici primcipio prouenire potest ἱ nempe vel a natura ; α
460쪽
sic dicitur,scientiae secantur sicut & res; vel ab intelIectu, unde dicitur a notioribus nobis est
inchoandurni: Hinc oritur,quod duplex meth dus esse dicatur; una uaturalis; alia intellectualis : Naturalis dicitur illa, per quam ita disi mnuntur res,sicut se habent apud natura Intelle ctualis voeatur ea, per quam in scientia intes le- eius alium ordine seruata naturali: & de utraq; methodo Arist. loquutus est in primo physic alibi.
Num. Σ. De method 'comphsi tua diuisiua ,seu res tua.
aet r. phys. X dictis oritur alia distinctio circa meth is ' ih. d. Ita dum: Quaedam enim methoclus dicitur Uecie .cornpositiva alia diuisitia: Compo fitiua est illa ', ' ρ''' per quaret proceditur a causis ad causata; cum enim aliquid fit,tunc cauta colliguntur,& vnia Untur,& umul ponuntur,ut compositum & res ipsi fiat: Divisiva est illa, per quam ab effectibus, seu causatis proceditur ad causas; tunc .n. effecta res in causas producentes diuisa est; &haec methodus dicitur etiam resolutiua; quia procedit resoluendo res in causas suas: Methc-dus naturalis potest esse tum compositiva, tum resblutitia: In productione enim rei natura pr cedit componenilo; quia ex catafis componitur res: incorruptione vero re Elutio fit in princi-pla; unde etiam aliqui dicut fieri resolutionem usque ad materiam primami similiter meth dus intellectualis potest esse cono sitiua, si procedat i causis ad causata; & est etiam diuisivas causata re Bluat in causas suas.