장음표시 사용
41쪽
ditiis magis proficit mi acquirendam
scietiarn per inoctu ista plinς. s. a magistro. iii inuentione lainen siclitan Go loqti inivr naagis proficit usi,ui. Seciuso vico esse per acculens, qi loci sensus ait situs inagis faciat scire, cinia quantuin voces iunt significa iuuae alicuitis conci ptus, Visus alit In facit sci
militi ex alui quis se obcecaueritnt, ut II agis vacarent cognitioni, non tarnen bene incidiri int, respectu imiliariarn re-riitrico i Oscedciri in . Sed quia vel nolebant sensitis, & praecipue visu in allici pluribus voltiptatibus, sed se totos volebant dare Pnilosoplitae, vel qiua v lebant sollina diuinis vacare, vel quia stulti fuere,i deo se o ecauci lint. Nu- qtlain tanaen iudicatii eos latulandos, quia se priliabatu tali sensu , & tain necessario a nauara,& a Deo dato. Ad Sextu in dicendum, quod sens tactus sit uniuersalior,& plura uiri cOT- Irarietatilin, dupliciter intelligi poti 'st. Prinio quoad aliqua, & sic conceditiar
rias,i. quod plures faciat scire. Secu cloqiload res otianes in uniuersu,& sic pluri uiri recitat, & si non contrarietatia ira est visim qui coo nostri coloretia, & luceria existentern in coeleltibiis,& sublunaribus,& sensibilia cola anatinia,Lmo
cognoscis tactus. Ad ulti inuin es coriiurn, quod tan . biles vocantiar prina ae in respectu secuda rurn, no autein absol e. vel et si valet respectu qualitat hi In tangibilui in , non valet lainen resipectu Terrum , ut sic, sicut dixi Inus.
Quaestio. III. Vtram in brauis inriatur predentia. VI deIur quod non, quia prius tiaest recta ratio rerum a nobis agiabili uiri. Sed briua non habent ratione, nec discursiinn,igitur nec priuientiam. Secundo. Printcntia includit cliscorsum de suturis protridendis,ex mei no-ria praeteritoriam,& praesentia praeseriti uin . Sed bruta nullo pacto clitaIrrsit. nec videntur habere aliquam prouidStiana, i itur.
Tertio. Priuientia est consiliati ua respectit coungentiu in .Sed briua necessario determinan Irr ad suos fines, opelationes. Hirundo. n. semper facitnus uni, ubi difficilior reperitur accessus,de A raneae v bi est nitior copia muscariun,igitur. Qirario. Prudentia est respectu meiassior uin . Sed ipsa ianorat inedia,ergo. In explicatione ira tutius quaestiuncu
Ostreae,& Conchilia. Quaedam quae g
liabent naenaoriam,sed non audita in . Ut lutit apes. Et quae lana quael a ni inena oriana,& au ii uin, ut linitae. Orines, Equi, Sae. An ina alia primi gradus no polliant esse, nec disciplinabilia,nec prudencia. Nain ex eo,quod careruaucii tu,qiu est sensus discipline, non possunt clisciplinari,& ex eo, quod carent mentoria,non possunt lia re prilcientiana,cle cuius ratione est salieni aliqualis collatio praeteriti & praesentis ad citur una. Animalia vero ι' habent inena oriani, sed non audituna, sunt prudῆtia, sed non disciplinabilia. Qu* ero,& rneinoriana,& atulit una laabent, prudentia eriint, & disciplina talia. Secundo notat ad I, quod quam- Anima uis an unalia stipradicta detcrminetur lia omninper flabere, vel non lial cre audirilia , conuentut& memorialia, eu consequela ter per CL an ta tu ,
uiniunt. Primum, quod ita, ni sensu tactus,
42쪽
Animalia tactus ciuia hie sensius est fundamentsi Nam S.D.tenet, quod animalia voc
omnia tan olum aliorum sensitum, & ideo in om uir priuidua etiana respectu eorurn ad Meniunt in lubus debet esse.Secundo conueniunt quae naturaliter inclinantiar. Antonuri
tactu,etsu in gustu , non ut est sensis distinctus, vero Andreas respectu eoruna tatarin, tu . se proin gustus est quidam tact . qucru in habent electionern.Sed deci- Tertio notandima, quod circa apes pitur. Primo lita anina alia neces lario. disserentui est inter Alberrirna,& S. D. inclinantur in fine,& naedia ad finem. Ni Al rtus inquit, quod auditiis du- Sonyer .n. Hirsido iacit niduin via est. pliciter sumitire. Primo ut proficit ad difficilior a Vessus,& Aranea ubi est. Ctisdain nociva fiagienda,& prosequE maior copia inustarii in . Seo4d i, quia Ga utilia.Seciando inquantuin fit exsi- nescit distinguere inter prudentii pri , gnitacatione. Primo modo ponit audi- prie senaptaim, quae reperutir sol una in luna in apibiis, quia videmus eas con- nonainibus discurrentibus,& Ii initi Ai- gregari qilibus dana sonis,& terreri.Se clinarie suinptam, quae habet aliqtraincudo modo negat, quia modita hic, est siluilitudinem cuin pria letia propria. proprius animali uni visciplinabiliti ira. Adiungas tertio, quod antirialia nMAIOS. Doctor vero laabet, Apes omninora nata, quae nullananaeinorrain laabent rere audina,& quod quamuis terrean- praeteritoriam, operantur sicut & cςtetur,& corninoueantiar quissiusdam so- Ia utenti, prae enti pro praeterito, d nis, hoc prouenit ex coinotione aeris, cta ab intelligentia. nani sicut tonitruum scindit Iapides, Ad Primum respondetur ad maio-& ligna, ita sinsiliter potest Apes con- rem quod valet de prudentia propriegre are,&terrere.Vel diceduna,quod mirapta, & non de unitativa, sicut est
non liabent auditurii in capite,sicut, illa inralium.
nimalia perfecta sed laabent quomaria Ad Secunda. Dicendu ad naaiore nannulos correspondentes auditari, in silmiliter, qilod tantuna valet de pru lε ter quos inclusus aer,eas mouet. Fon se tia propria, & non de similituclinaria. O tainen scistinet in apii iis auctitiina es Sectando dicenduin briua lia- se, δ: adducit auctoritatern. Arist. .de bent aliquain collatione , etsi tinperia hist. aniniali uin dictantis, quoci in ima- sectam, & ex intelligentia non errate. ne sabito sonitu a re ina, vel triplica- Ad Terii una dicendum si laclsia to bumbo,se naouent, exeunt alti ea periorῆ. Ridiculurn n.est, velle brutaribus,&in sero proclanaan te in alvea- facere pitulentia sicut laornines. re ape una, omnes conticesciant, igitur Ad Qtiariirin dicenduna, quod ii signit est quod altiliunt.Sectando,quia bent prudentiain utroq; naodo, frespe non sunt ininus animalia prudentia a- ctu finis,& nrediortim, sicut supra ex-liis. Seos rationes istae non urgent, quia plicatiun est. 4, Ari. nsi probat ipsas habere auditum,
scit quod ex coinmotione aeris ficta L E C T I O SEXTA
ab ape sonante, aliς corianu men uir ad continens quaestiones. 7. exeundum,vel silenduim. Vel dicendu Dp senti Iectionemen abimus alia hanc deterininationem habere ab auis quasti onti, elicitas ex chore naturae. Nec seriinduna valet, qa Ten. m. quantuis Iaabeatu aliquam prudelia, D Rima est utrum vita animalium non lainen qualem habent animalia I regatur limaginatione, & inena halisntia audi Ina, quia haec mouetur ria. Videtur quod non .Reg ns prirna ex aliqua cognitione, & aestimat tua. Obtinet locuna. Sed antina est prima, Quarto notandum, quod circa pru ergo ipsa regit, & non limaginatio, iis detiam antiralium duplea est opinio. vel nac moria.. Q Secti Aa malia improprie
43쪽
Scaeunda est . . vir si homnum geniuarit,is , & racionibm vitiat. Vulatiar quod non .Omnia enim agentia reguntur perstrem, crita finis est principalernouens, Ergo non vivit artium,& Ἀ-
Seciando. Agens est praestantius pasta, Sed homo est irobilior, & praesta
Tettia est. Uuum in holminibus ara,& scientia genere uir ex experimento. Vnsetiir quod non. Primo . Nain certum ab incerto, &sellaci ora inem non trahit , Sed operimen tu in fallax sinquiebat Poeta ars vero certa,& in falli is, igitur non generatur ex experimento.
Secundo. Nullum arens potest op Liri ultra propriam virilitein, Sed e peta inenti ina est singularium, & materiale,ari vero inaniaterialis, ergo. Tertio quia nati iti reperiuntur arri fices non experti, ergo non semper generatrur ex experinient . Pro explicatione traiiura dictitari num aliqua annotabimus, deinde lol uenitas dubia. Primo ergo notandum , quodqt aedam sunt an ina alia perfecta, & quaedam i inperfecta. I ira perfecta antinalia
V antair pro nunc illa, quae non laaiahent nec memoriana,nec audita ΠΤ, Vnde nou possunt ei e nec priuientia, nec
elisciplinabilia, & haec reguntiar in)a
tionibus. inraginata agitur &c.ῆ ia Secundo notandum, quini duplex est regimen animali uiri pelfecto rum.
Quadam vocanit unpersectuna, utpote quod seciandrina se non est flata
ciens ad regiilandas persectas Oper nonα ipsorun . Aliua vocarili pers ctum,qmul inducit facilitate,& promptitudinena in eoruni operationibtu . Reginime impersecto perfecta ani
ro na emoria, de habitas, seu assues ctione, unde vicemus equos assuefactos , Sc boues, melius operari, quam
non is suetactos, di si viderint alia si
milia facientes. Tertio notan citim circa illam pn positioiaena Phil. Quod hominurn genus artibus, & rationibus vivat, otios clu-plici ter vivere sit initu r . Pmino pro esse, & vita data a fornis cuil i h et viventi, fecitndum illud clictum Plail. smin.
docte an in a. Viuere uiuentatrii' est esse. Secundon Ocio funa itur pro acti seiacundo, seu operatione, proiit solemus dicere,iales honunes diicere talem vitam,duram,uel mollem, vel essena In lain, dcc. Primo mc, o liomines non vivunt per arient , o rationem V sed per animam,dc suum esse, sed bene secundo inrito, vix e est sensus. Qii Nilaoino operatrur serundum artes , &rationen . Qilario notataclum, quod Phil.tria in textii videtur tribuisse laomini biis , qui is vivat, & regantit r. PT inum est arx ScciIndum ratio, dc teritum experiurentuni. Haec amein hoc pacto dif- . ferunt, quod ars fit ex mulitis experi- .
n enus. Experientia enim aiebat qiY f lusariem fecit, in ex miliis, experia G. mentis,generariar ars, v.g. vidi per hos G I runt octo annos.v.ab anno Domini suem. usque ad praesen tetra annum I is8.pluuia abii nil alse in Maio, & inde secinam esse ninein , & penuriam segetrum. Hinc existis expertimentis deaucan , quod quando conualuerint pluuiae in
Maio,erit farires. Rationem vero in rem differre ab arie , quia ara respieit praxin . ratio vero merulari, undem
ad intellectum prataiciun , ratio vero. - ad sp uatiuum attinet. Sed experi-
44쪽
nrentum pertun et ad riuionein particia tionena terminoriani necessarium est larena, quae vorariar cogitatiua, cluet est hoc expertimentuin, idest, Ollod miri . - in lancilla par in capitis. Quando ergo ripliciter apprelaendariira setisti . S me maeranir scieritia talis ortio seritatur, cundo proprie, pro collatione duo riurim εν Π quod prius est expersinentatim attinens sinaui, saepitis facta, V .g. quod reo,ir fectu reps adlationern particii latuin, deinde ex Πε AEn niti itis experimetuis fit ars,deinde ramalibus. tio,iu scientia. Quinto tamen notandum,Plod expertinenturn non tollitur totaliter ast tuis,nam duplex est. Quod dana pro piluin, q tiod sit ex collatione plurati in singularium,in memoria retentoriam. Secuduni: impropriuiri,clina aliqua recordatione rerum praeteritaruin, abseque discium. Primo modo reperiti irin sblislaominibus. Secundo in briitis,&ex hoc in mait Plail. in litera, qtaod talia an ira alia parmn expertinenti participant. Sexto notandum quod ex experiincto auctore Phil .hic) generarii r ars,& scietitia, Hinc inducit auctoritaten
Pltil. s. Experimentarim iecit arieta, , in
experientia casum. In hac re aute sunt bari urget colleri. N es lina. n. sirit ut inultipl iciter lioc fuerit expcrinam-tatu erH proprie stat in complexis,dcnon in incoiinplexis, si termini pii moruin principioriam conserantur ad inuicein, v.g. totum, S partes cadet aliquod experimentum sere ina perceia pubile. Septina o tandem notandum venit, quod experiment una scin persit necesseriti potest bifaria in intelligi . Primo iii restis Onanibus tarn neces lanas, quac6tingentibus,& laoc est falsiina, quia ina pollibile est experiri quod stes lae fi-
scitur per habituin , in stio sintili, sicut sunt duo similia, vel in suo est ctu, sicut intelligentiae, Vel in suo opposito, ut concinmitian contrarijs . loquo auteal conssistit difficultas cis,cuinquaedarn sit cognitio principioru ira, ct quoriina qui seira non cognoscitur ita cie facili deterini nata mula, sicut con tingit in 'bus physicis, δC praeci: puenIudicinalibi is,& hoc vererin est,& in- diibitatuna,& maxinua Plail. intentae Aci ptaina in dubitationeni igitur clicendii ii est,quod duplex est regi nAc prirnuin, dia proxina turn,pri ianuiri estani ima, secundu iri in ina perscctis ani-rnalibus est i in aginatio, quia antima uti uir potentia tanqui prancipio pr xlimo, ad operanduim.
Aci Ptiniam fecitndς dicendi ina est,
quaedani conclusion una, & insit per ta quod triplex est regens. PNinilni ria primae quain secundae, quae lana si motitia incoinplexa i. terminor la , oc quae clatra coinplexa, i. praepositioni illa, ct isticilitas est,niura in Onanibus his cognationibus requiratair prior cognitio expcranaen talis. Resolutio ranaen est, expertinentrum dii pliciter silini posse. ΙΤta inocci innati niter proquacian qtaeco honao dupliciter consi cloari possulit. gnitione iterata,& sic etiam ad cooni- . Primo quoad esse,& sic eit praestantiolC1 hol nouet intentionaliter,& hoc finis est. S cun cluna naouet effective, S hoc Deus est. Tertitina directiue,dia re utat lueinanaedia te, Sc laoc est ars, & ratio, de quo tertio sbluin nientionem faci
Ad seci indum dicend si,quod ars, S
45쪽
I Omo,ut substantia, qtiam ars,quae est artifex operatur per certiorem testicaccidens. Secundo in ratione naotaeno lana,quia cognoscite viani e propter
tisi & moti, de sic est praestantior ars, quid rei, expertus cro cluna quia , i. Pria diri: t , dc regulat horninem. igitur. Ad primum tertiae descentisi, quod Secundo. Videtur, quod artifex nsi experirnent uin duplex est. Quoddaini sit certior in docendo,& operado, ipso perscctyin, quod haberiar ex paucis,dc experto. Scientia est species indivisibi- .iine cognuione causae, et tale est fallax, lis. Ergo non sivstipit mavis,& rninus. de quo Hypocr. Aliud est persectum, Ergo unus non potest esse certior alia
habutina ex inultis uacinora is,cum c tero.
gnitione cauis , Ze ex thoc generatur Tertio. Ille est ceritior, qui certius ars, Sc scientia,de otio hic Plii l. iudicat. Sed certius iudicat expertus, Ad sectindlini dicendum, quod ly verbi gratia vulnera circularia taritius exὶ significat ordinein, dc non m- sanari, ergo. positionena. Qtiar Gertum est cognoscere rem Sectindo dicendiina, quod sornaali' in particulari quatri in coi. Sed exper ter expertimentiain solutia non potest tus cognoscit rein in particulari, mi Oenerare scientiaira, sed bene initia' sex in cointniani ergo. Due,vina a dii itorio superioris rationis, tyro explicatione huius duiutationis scilicet intellectiis. dtio agetiatis. Priino anno tablinus Cuς Ad tertiuindicedum, Prod scientia, darn necessaria ad explicationem disseii ars di pliciter conlideranda est . ficultatis. Secundo respondemus a Prin.o secundunt inuentionem, dein gularentis. ac piisitione, Sc lic necestariuin est ex- Quoad primuin. Primo notandum Per naeritul M. Secundo in usu scientiς, Piod certitudo potest pensari ex dupli is tvel in scientia habita perdoctrinam , ci parte. Priino quoad operationes , 'Miic non videtur necessariuna. praecipue transeuntes in exteriorern Scd siecudo dic, qtiod ad perfectum Imateriam. Sccundo quoad scire.Si l artificem necestariuin est praecipue in quanIur prinao iraodo, certior est ex riaecla anicis rebus, de si non adim- petim, quia cognoscit ilia, circii quae perscctuna. vcruatur,scilicet singularia. Si vero loquarnur secundo inodo, sic est certior artifex qtita cognoscit causas, &pr
pter quid rerutra experiarurn. In ope-
In privsenti lectione examinabi- . In . .
fex, idest, sciens. Secundo notandiana, quod tripliciter disserunt expertimcnturn, dc arS. Prinro , quia expertus scit tantum quia, noeniin Cur urgus sciet reddere causain, cilr vulnera circularia rat Virum expertus sit certior in opstam miri sanctitur. Arii sex vero cognoscit do, arti ita non em caiisain , dc propter quid , V. quod Experi-μnο. tardius sanenti ir vulnera circularia i , metu di Gquia partes disticilius coadunantiar in fert ab VIdetur,quod non. Narn ille,qui ci culo. Secundo, quia artifex potest G. Operatur per certiorena regu- probare, sic descnsare sua principia de lain. certior est in οἱ erado. bcd sum causti, dc. Rclusiones, expcrius
46쪽
vero non, si aliquis ea neget. Tertio, uia artifex procedit per causiain, red .endo propter quid, unde se habet siciat Ata hitectoniciis, scii ars arcta uectonica, id est, i inperati , expertus vero, ut usualis. Ad primuin aro uinentiani respon-cletur ad minorein, quod duplex est regiala, licit in cognostello, A in operando. Artifex operatur per certiore regulana in taetnoscendo, expcrius V Io in operando.
Uel secundo clicendum , quod arei sex operatur per certiorein regulana, laoad qti id, non quoad quia . Ad secun)u nemitu ara decedens, quia scientia sit scipit imagis, & minus in abstracto, piovi se extendit ad plures, vel pauciores concitisiones ,&in , concreto, protu unus liabet imaiorem cognitionern altero. Suscipere aluein nra is,& miniis stat dupliciter. Prinio seciuul viri somna in & sul stannato,&sic scientia nota sciscipit magis , & i satis. Sectando, sectis dii in gracilis inatoris, ves ini notas per fisonis , & lti Ino .lo siticipit . piout dixi inus. Ad tertiuin dicendu ira, quod cer tius iudicare duobiis nuntis contingit Prinio, quoad ovia est, quia ita euenit&aGulit. Secudo qiuxus Pp qtii l est, s clitia propter laam catafain accidis,& euenit, priino imo lo certius itulicat experim , secuivio arti sex.
Ad qirariu in dicendum, quod cognoscere reni in parricillari stat duplicuer. Prsino, ut tr in particulari idem sonat, quod perfecto modo, idest, divistincte, & persecte. Sectando uta de Q-nat,quod particisa re. Priivo modona agis arti sex monoscit, seci secundo in
do expertus, sed hoc est i inpersectilis
Vtrum actus,regenerationessint circa fingularia.
distini re, &c. sint actiones intellectus, & non sinstilatauin , lata intellectiis est uni iter saliuria.
Secundo. Non se cetiue, oui a Caria Ium agit uniuerealiter. Non obiecit ire, quia cuna pCtentiae sint uniuersales, Oporici, ut euana obiecta situ uniuersalia Tertio. Visio sertiar circa colorem in Eoi Tirnuni, qui est ei in obiectivia
Quarto. Ait Phil. a. physicorum, quoci causae uniuersali allionandus est effectus uniuei salis. Ergo actiones, ut causae possunt terminari ad effectu nivniuersalem.
Quinto. Avicena inquit in libro se suis tacta ciet quod natura intendit pro-d hicine specieim,ergo actio natuIae non est circa particulare.
Sexto. Qua siliu idena rea Iiter,una gencratiotre generantur,& una corruptione cori uiti putariir. Sed uniuersale,& particii lare liliat idein realiter, ergo sictu actio,& peneiano teriminariu ad particii larc, tinnainabitur etia ad uni- . uersale. Septimo. Logice ars uitur. Sortes
per se sanatur. Sortes pci se est laoino , et 'o liorno per se sanatur. In enodatione littius quaestionis tria facienda sunt. Prirno explicandus est titulus, & ponenda fundanaenta. Se ciindo probanda est conclusio.Et ter tio soluenda ar ulmenta. Primo ergo sciencstina est, quod γctias dupliciter siuinitur. Prinao pro es ussi. se, seu actu priino.Seciando, pro Ope mitisproratione, seu actu secundo, & hoc Pa- ese , Octo su initur lite. Sed operatio . Uplex pro opera.
47쪽
Secunda dicitiir N ansiens, ut secare,do nil mero unum, de genere quantitati s. Iare,&c. Hie proprie loquinaur deo Secundo pro re singulari , unitate nu- transiet inti. Actio aluein transiens ad- mctali, formali, sieti transcendentali,
huc dii plex est. Qyaedani in tetionalis, proiit etiam una essentia, v. g. Mi MEZmρμε ut aiotio finis . Quae latra naniralis , ut cliaelis cistin uitur tali nuniero ab epciirrci cς nare,&c.laic proprie loqui' sentia Gabrielis. Et hoc secundo ino- nivirde re ali. doetiain loqui in tarde singulari.Seu di Secundo notand ii in , quod singu- cannis, quod est circa uniueIlale, nou-- - lare bifariani sunt inir. Primo pio quo- ouatentis uniuersale est, sed quatenus Iμη - ' liberandiuidito cuiuscunque piaeclica in singillare, id est, singulariter, Volitum,nientu, siue substantiae, siue accidentis. intellectinia,Sc. Cῖclusio . Secundo proprie, pira composito sub - oad secundum eri o pono talem stantiali degenere sub stantiae,&sic su- conclusionena: Omnis actio,&gene imitur laic, quido dici ni is,quo is actus, ratio est circa singulare. Probatur. Prioperationes, & enerationes termini- n o. Actiones sunt suppositorii in . Sed tur ad sinoujacia. supposita non operamur, nisi singula- Actio su- Tertio notanduria, qtunt actio,& riter,c si singularia sint,&eonaodo ali .
tur, ut generatio dilobus modis consulerata qua Operanttir, quo pacto sunt, ergo. eeressi ur potest. Priino, ut egressi Nar ab amen- Secundo . Nilail operatur nisi in ab agente te . Secundo, ut terminatur ad cole quantulahcstinaciti tali, comespondeinctiinD Ptaino imodo in dubie est agentis singularis, quia sol una suppositu in operatur, cum actiones sint supposit ne tali effectui. Ergo talis erit
, Ad pri inuin aliqui dicunt, quod in time
rit in . Sed sectando inoclo aliqtii dictant procedit de actione inamanenti , d pta inain actionen intellectus, & sen- qua non est loquenduna. Sed nos dicitus, non esse circa obiectu in tale .i. sin- natis, quod tale defitiire , & talis gulare, sed uniuersale, quia intellectus delinitio non est, nisi talis definiti. inoia respicit tale eiri, sea ens, nec uisus Unde notandii na est insupei . Prita lena colore in , sed colorena in conam nao, quini de intellectu,& sensti dupli rnunt. Ego Lunen reor,oimnern actu iri, citer loqui continoit. Prinio visi in t po& oinnena operationena este circa su tent ae, es quoad actiim pri inuni,& sic
hi Quiri, & obieet uni particulare . intellectus, & sensus respicuint sua Sitali si in arto io itur sciencinna , quod a- blecta, uniuersaliter considerata. Seia Vissse, liud est loqinde actis,es actione,ut sic, cumio prout operanti ir
& aliud de tali actione , & tali actu . Si loquarni ir de ac ione intellectus, vel sensus, ur sic , profecto non est deinteriri inata ad laoc intellio ibile, vel ad hoc sensibile, qtua non ciliet malor ratio de uno , quainde alio, &laaec fuit
actu in secundit ira , & sic pecte natetarai natur ad particu Et s entare, S hoc est quod diccbat Phil. quod sensus est v-nitier saliuna,sed senili e particulari uin& ita proportionaliter clicimus dein intelligeret M e , ita
causa deceptionis alioriini. Si vero lo- rellinii. Vel dicendi lira , quod res co-q inur de thac operatione sensus , gnita est sngulatas, sed ratio cogno vel intellectus in actu exercito , prout scendi est uniueralis . Nain homi- actu intelligit, videbinius, quod intel- nena cognosco in Petro, Paulo, dc c te- lectus non intelligit , nisi tale ens , & ris indiuiduis, sed no per cor uin prin- sensi is non sentit nisi tale sensibile. cipia in liuiduantia dirccte, sed per
Quinto lanaen notanduna , quod conanaunem rationina natura hunna sinoulare duobus modis stinat potest
Primo P singulari materiali, quod est
nae, reperiae in singulis indiuiduis. Secundo notanduin, quod aliud est
48쪽
loqui de obiecto Mura intellectus, tuna sensus, ut obiectu est, & aliud obiecto prout attingitur ita inare, ab intellectu, vel a sensu. Verti igitur absolute seriaprilin , est obiectum intellecti sic e sensimile absolute sensita,tarnenintellectus talutem non intelligit nisi hoc,vel illud veriarn perfecte,& ita sensus non sentit, nisi hoc, vel illivi sensibilos Ad sectandum cstandum , qtlod si hiective,& obiectitie actiones uunt singulariurn. Nec officit quod Cortum sit
uniuersale in a oendo,quia est particulare in essendo,& etiam non operatur,
nisi la , vel illo influxuuia laac, vel illa re. Potentiae etiam dicuntur uniuersales quoad actuna primum, non Plo. ad actiina serian d urn, ut dixi naus,& per hoc patet ad tertiun . Nan qt lanam is visio respiciat colorein, ut sic, videre tarnen non est, nisi huius, vel alterius
colorati. Adouartum. Primo respondetur,
quod Arist. st, i sorsan loquebatur de causa uniuersali in causanao,singulari in ciliendo . Sectando re pondenaus , quod ita agit de causa, &elsinu uniuersalian praedicando, nos loqui inti r. de causa operante in actu secundo .: Tertio uicinu, quod laoc veritin est considerando causatra, ut sic, non prout talis est,& tali imodo operatur,& circa talem effectinn, quia sic causa uniue salis singulari Zatur. 2-Αd quintuna dicenduin, quod aliud est dicere, qllod natura intendat speriem , & asilus quod, priino operetur circa speciem. Prinauria est veriun. Se cundu in salsuin, & a notas intentu Ira, diantibus eni in lingularibus intendit producere speciena . .: Ad seX tu na dicendii, quod quatiniis uniuersale, & singulare sint relem se- . cundum existentiain, istinguntur tamen formaliter,& ideo sequitur,quod uniuersali non conueniet actio,nisi per aliud, idest,nrediantibus singularibus.
Ad septunu dicendum,quod i y per se
non tenettar eo dena modo, sed in imaiori sit ita ective , & in ini nota praeclica tiu a Vel secundo dicendum , quodl O nao non per se sanariir, nisi quatenus est sortes infinnus.
Quaestio X. Vtrum Metam sit sapientia, ct
VI donar,quod non. Nam sapienistia est viruis operativa 6. Erluc. At metaphysica est scientia speculattiua , ut hic asserit Phil. eroo non erit sapientia. Secundo. Metaphysica vocatur hie a Phil. prudentia. Sed priuientia,& sapientia cistinguunlr , igitur . Tertio Arguitur Eontra prinaaria conditionem sapientis,s scire oinnia prout decet.Na si sciret omnia,vel essent particu jaria,vel uniuersalia. Non primum quia particularia si in t infinita, infinitualite ignotu est. No uniuersalia, o tua scire in uniuersali est scire inmperfecte,&in potentia, igitur. Quprio inii cognoscit omnia, frustra utitur aliis, ad hoc ut co noscat aliqua. Sed metaplaysica utitur aths scientias ad hi ut plura cognoscat, ergo velim etaplaysica non cognoscit omnia, vel aliae scientiae superuacaneae sunt. Qii into Contra siccudaim conditi nent, s. quod sapiens cognoscat distici l-
uersalia sui facillirn cognitionis ex primo plusicorum. Ergo non sunt dissicillima
Sexto. Vniuersaliora sunt priora in nostra cognitizone. Sed quae sunt priora secului una nos,sunt posteriora secundunatiuam, igitur uniuersalia sunt pru
Sepcinno. Transtendetia sunt facilio xii munitionis, quam substantrae sepa
49쪽
ratae. Sectu scendentia sunt uniuersi- Pthilosophia vero quari loque alii phlia,igitair uniuersaliora non sunt dissi- appillatur naeduatio inortis, quidoque cilli naae cognitionis. stum uni sapientiae Stoici vero asserebat Octauo Ontra tertia in condition; sapientia este summi divinaria lauruiana v.quod ille aicitur sapiens qui certini- ruque rerutra cognitione Philosophiadinaliter scit. Scire aliquia certumst- vero accontinodatana vitae contempla naliter est scire et demonii rationem, tionein . Sed Ara. Peripateticoriura plinquia demonstratio est illa, quae facit sci ceps a utilivat, sapientiain circa altissire. Sed sapientia non est per dentonstra naaciana, difficili uirique rerirni cognitiotionem, tarn sit soluin circa principia , nein percurrete, Phil. Vero circa omn alia,qiiς cadunt sub cognicione nostra, sed de his imagis Insta. Seciando etiam notandirna circa Gisclittiones sapientis,qt loci apties alit reluos multii iniicies natu luna. Nain Plato in
re,&reddae caiisana via usiliique qti into de Republica villi sapientein, cliis liti. Ergo laoc non est opiis sapien- & Philosophum his ornata conditi
Decii no Contra quinta, s lurit quae Prinaa Q5 1 nativa habilis reperi rat scire propter se,& nsi propter aliud. tur ad subtilissimarum rerum incla MC.omnia quae sunt,fiunt propicr fine, garionena, sinq; sit btilis intellectu, &ergo scire quaeritur propter aliquem si excellens iudicio, & nae moria.
nena,& non propter se. Secunda vi naaxinie Oderit naen d Vnde imo Contra sextam, v. quod inim,ut acceriuntis defensor verittatis.
sit sapientis dirigere, &ordinate alios. Tertia Quod habeat passiones sed Dirigere spectat ad practicum, sed liqc Ias,appetituinque rationi obedientem, est scietia speculatita si turno dirigit. ne Variis motibus, dipe Italitationi- nes eius. Pro resolutione lauius misi cultatis bus pastion inn,a studio veritatis Huluia tria obseruabimus . Primo explicabi- cariu . 1 inius qtiaestionena fianclainentis quibus- Quaria. od sit amator telnpe clatri. Scaeundo probabimus conclusis rantiae, iustitiae,& liberalitatis,ne sordines assumptas.l eruo faciemus satis ata hiis vitioriana inquinatus,& tinnine vae guinentis. tutu in priuatus, indigIrin iudicetur, ut Quoad Primu nota divin venit quid in sapientiae fulgEtissimo doniicilio iiDPTaeseserant noinina sapientiae,& sapie- rioducatur. tis. Sapientes ergo olina vocabanir, qui Vltima quod non multu in his, quaecsite in pus rebus tena poralibiis,&cornia interitae , δ generationi subiiciunis modis, se totos applicabant ad studiuin riar,rnentis aciena figat, sed in comeminueritatis. κd quia ia in s creuerat a in pla lula in stina naana velitatem,& Omlnehino, ut plerique ignari exopitata,vel usquod tale est per propriam essentra nobilitate Apicies coepiebla vocata, in ani nisi, vires,ac totos natus applicet. de Pythagoras corriocre volens liac ni Stoici vero autore Cicerone in or Iniana temeritatena,voluit ut de caetero tione P M ena,2 huitis sentetiς sunt. Cui situli s vacabam,nsi sapientes, i. pos Sapicraten i gratia nu quain motIeri,nfiisse lorcs veritatis nuncuparentur, sed quani citiusque delicto ignoscere. S Ph: l. i. an atores sapicnt:ae. Nain sapien los sapientes ella, situllitia in cilligant, tiam anaare polluitatis, perscctetai possi Veritateni clilaerant,& virtutis regulari Idere neqil.Aluana. Sapientia auid apud sicquantiar. Papietein niihil opinari mul- Platoneni est persecta Dei monitio,in lilia rei poenitere ulla in re sili, Muta puro eici cultu,& talis Onc conninsta. tὶ na mutare nunquam.
50쪽
sed Acis in hoc primo sex esse conditiones viri sapientis afficinat. Pri Marra. Quod omnia noscat,n5 absolute,quia irnpossibile est oninia scire pro hoc statu placte, scit in unitiosali. Seciandam. Ouod versetur circa cli Dficillini Tertia. Qirmi certinaci in aliter sciat,maae scit, de non opinatiue, sevi d bitat ille. xl Qxiariarn. 9d possit reddm cau
Qia in tanti. Q iod murat scire propter se,& non propter aliud ,qtita si scire ordinaret ad questum,ad lucr na,ad honores,ad diuitias subiu andas, face. ret scire ignobilitis, cum omnia ordinae a sint ad ipsiuna. Vnde quainuis utiliussit ditari,quam philosoplaarti,dioni iis lamen, & honorabilius est philosophari. Ideo cecitotes in AEoypto habebat publicas expensas, ne propter victu, Scalia necessaria perquirenda aeri inertatur 1 specillatione difficillimaruna altissimariarn rerit m . Ultimarn. Vt sapies alios regat, irigat, & taurisereriIr,cum se habeat tan)quam architectiis, cui irii petans. Tertio notanduin, quod quinq. sui
habitiis intellectuales, quorum quideralis est iussi etia. Omnis habitias intellectualis aut est cima partem speculati
Ian ,aut practicain. Si priimina,airi est circa racliasiones,aut circa principia. Si dinum,est scietia,nam scientia est lia itus conclusionum, ex demonstratio
ne acquisitus. Si sicciandu,aut circa principia dei n5strationis, & hic est intelle citri, nana intellectias miseria scientia,*aod intellectus est habitiis principioriam,& scientia conclusionitin. Aut erit circa prima principia,& primas causas, & hic erit sapientia, quae versa itu circa prirnas causas, S pri ira a principiarers. Si est cita a parte practicani, aut erit circa agibilia,& sic erit mulentia,quae est recta ratio rerum a nobis aoibili u. Aut erit circa factibilia,& sic erit ars , quae est recta ratio reriam , a nobis
ditionem sapientis, s quod sapiens debeat omnia cognoscere, hoc potest duobus moitis intelligi. Primo ut cognoia
stat oia particissaria, & uniuersalia , in uniuersali,& partacii lari. Et hoc quid εnon est intelligibile,nec possibile, quia
adhuc multa si persunt noc modo cognoscenda. Secundo ut sit sensus,quod Sapias omdebeat cognoscere omnia altε in uni- nia sciat
uersali,quatentu,ssuntentia, bona, ve- ut decet.
ra,actu,vel potentia, & et quoad quid est, quia Metaphysica docet modsi de finiendi,&c. Eientiae vero particulares accipiunt hoc a Metaphysica, & sic in.
telli triar. Quinto notandum, quod quid ditates, scit entia fiant in duplici disserentia. Quae san .n. sit in inateria,ut stant Omis ni a composita,& corporea,tam simpliacia,*rain non simplicia. Alia sunt entia separata 1 materia, ut Deus, re intelli- Veliis origentiae, & etiam uiscendentia, quae ut sic non sunt in materia. Priora entia n5
considerantur a Metaphysico in particulares, sed sol si in uniuersali, s. utentiarn pararculam.
sunt,ut cauta,ut composita exactu, &potentia,& sicunduin alia sint illa,quae primarao directe cadunt sub con sideratione Metaplaysici. Entia vero abstracta a materia, considerantiar in uniuersali ut entia sunt,& etiam in particul ri,quatenus talia entia lant, s. inamat rialia &c. Sexto tamen notandum , quod de liuiusna odi entibus abstractis possumus habere Quatuor conceptiis. Priinus erit transiacientalis, C qiuul sint entia. S ci illus generalissimus,quod sint similiatiae,& no accidentia.Tertius qirasi sub- alterniis,quod sint stib stati eirniraateriales. Quartus perfectis limus, secunditia omne eorum quid est. Pranaias secum
co considerante eas,ut entia sunt,&vi r rsubstantiae it nateriales, ina passibiles, incorrruptibiles,aeternae,manentes &c. - D non