Glossen und Scholien zur hesiodischen Theogonie mit Prolegomena

351쪽

τος ἐξελαυνόμενος καὶ εἰς το μηδεν οἰχόμενος, ὁθεν καὶ ὁ Ζευς ἐπικρατήσας λύει τους πατροκασιγνήτους ἐκ των δεσμῶν, τουτέστι του πυρὸς τον ἄνω τόπον σχόντος, πάντα 67s τἄλλα στοιχεῖα ζωογονεῖσθαι καὶ συνίστασθαι ἔρξατο, τὰς ἐν αὐτοῖς δυνάμεις εἰς ἐνεργείας προάξαντα, ἄ τινα δη μοιχεῖα, ώς τῆς αυτῆς προελθόντα ἴλης, ἀδελφὰ τῶ Λιὶ λέγεται εἶναι. ἔνθεν τοι καὶ ἀντίχαριν αὐτῶ νέμουσιν υπερ ἄν επαθον αγαθῶν, την βροντὴν καὶ τον κεραυνόν. ἐκεῖθεν γὰρ ἀναδίδονται παρὰ τον αἰθέρα αἱ τούτων συστατικαὶ αναθυμιάσεις, ως ανωτέρω μοι είρηται. ἔστι δεκαὶ Ουτως εἰπεῖν' Κρόνον μὲν τον χρόνον, υφ' ου πάντα καταβροχθίζεται τα ἐκ τῆς ἐκείνου ὀσφύος γινόμενα τοι -

τος γὰρ ὁ χρόνος, δαπανητικὸς τῆς Ουσίας τῶν αἰσθητῶν ἔμελλε δὲ καὶ αυτὸς τῶ συνεχεῖ τῆς οἰκείας φύσεως ρεύματι παραρρεῖν τε καὶ παραπόλλυσθαι' ἀλλ' ἡ ἐκ διαδοχῆς τῶν ἄντων ζωή, ῆτις δὴ Ζευς παρὰ του μύθου

προσαγορεύεται, την τούτου ροὴν ἀνέχει καὶ otiν δεσμεῖ, ῶστε μὴ παραπόλλυσθαι. ἐπεὶ-καὶ ἡ του καθ' ἔκαστον ζωὴ κινουμένη ἐστὶ καὶ παραρρέουσα, διὰ τosτο και μαντῶ Ad μητέρα ὁ μμος ἐπέστησεν ' ἔδοξε γὰρ καὶ τοὐτον καταπιεῖν ὁ μόνος, ἀλλ' ου καταπέπωκε τον Βία. τῶμὲν γὰρ τὰς μερικὰς ζωὰς διαφθείρειν διολλύων η ς τοῖς πέρασι τos εἱμαρμένου βίου, υφήρπασε τῶ λαιμῶτον παῖδα ' ἐφ' ω δγ μὴ πῆσαν τῶν ὀντων τὴν ζωὴν δαπανῶ ), αλλὰ μένει συντηρουμένη ταῖς διαδοχαῖς, ἡλευθερῶσθαι λέγεται ὁ παῖς ἀπὸ τοs παιδοκτόνου πατρός. 507. κουρην δ' γαπετὸς γαπετὸς δὲ τὴν Κλυμένην ἄγεται τὴν τοs 'Ωκεανos θυγατέρα, δηλαδὴ ἡ κίνησις τοs Ουρανοῶ τὴν δόξαν περὶ αυτὴν συναθροίζει καὶ

τὸ θαυμάζεσθαι ' θαύματος γὰρ ἀξια ἡ τοιαύτη κίνησις καὶ ἡ τοὐ παντὸς περιφορά ' se δὴ περιφορὰν ἐπὶ τῶ

ἄξονι 'Ἀτλαντα προσαγορεύει ὁ λόγος, τὰς μὲν χεῖρας καὶ τὴν κεφαλὴν ἐς τον Ουρανὸν εχοντα καὶ διὰ τούτων ἐρείδοντα αυτόν, τοὐς δὲ πόδας ἐπι τῆς γῆς. καὶ γὰρ ἡ

1. δαπανῶ - μένει συντηρουμενη ΡRr. Trino. Vind. δαπανῶσθαι - μένειν συντηρουμένην G.

352쪽

διάμετρος του παντός, ητοι ὁ ἄξων, περὶ ῆν ὁ Ουραν

στρέφεται καὶ οἱ πόλοι, αἴτιος μὲν τῆς Ουρανίου περι

φορῆς καὶ τῆς ἀνωτάτω κινήσεως, ἡ δὲ γῆ τῆς μονῆς

του παντός' πῶν γὰρ το κινούμενον περί τι ακίνητον

ῆδρασται. ἐπειδὴ δε ἐστί τι πλῆθος ἰσχύος καὶ δυνάμεως, καθ' ῆν μένει το μένον, 'ἄσπερ καθ' ἐν κινεῖται τὸ κι-b80 νουν καὶ ἔστι τις αναλογία ανάγκης, ῶσπερ των ἐναντίων κινήσεων, ουτω καὶ των ηρεμιῶν, καθά φησιν Ἀριστοτέλης ἐν τφ περὶ ζώων κινήσεως, ουδέν ἐστιν ἄτοπον, εἰ καὶ την ἰσχύν ταυτην υτλαντα προσαγορεύει τις.510. τίκτε δ' υπερκύδαντα. τίκτει τον Μενοίτιον καὶ τον μιμηθέα, τάχα τὰς ἐξ Ουρανοῶ καταπεμπομένας δυνάμεις τῆς φυχῆς ' εἰσὶ γάρ τινες των παλαιῶν, οῖ τινες λέγουσιν αυτόθεν τὰς ψυχὰς κατέρχεσθαι προς τον ἐπιχθόνιον χῶρον, τάχα δὲ καὶ διὰ τὸ ταχῆ τῆς κινήσεως καὶ αεικίνητον καὶ διὰ τὸ ἔνδοξον καὶ τίμιον, ἐξ γαπετos καὶ Κλυμένης γεννῶνται Ουτοι ' ταχυτάτη γάρ ἐστιν ἡ τοὐ νου φορά, ὁθεν καὶ πτερόεν τὸ ἔπος φησὶν 'Oμηρος. γαπετὸς δὲ απὸ του Γεσθαι καὶ πέτεσθαι. --νοίτιον δὲ οἰητέον τὸ ἄλογον μέρος τῆς ψυχῆς, οπερ καιῶς υβριστικὸν καὶ ἀλόγιστ- εἰς ἔρεβος καταπέμπεται. Προμηθέα δὲ τον πρακτικὸν νοῶν, τον προμηθευόμενον καὶ προβουλευόμενον περὶ τῶν μελλόντων, τίνα τε δεδποιῆσαι, καὶ τίνα οὐχί, οστις καὶ διὰ τὸ ποικίλον τῶν μηδευμάτων αἰολόμητις προσαγορεύεται. Ἐπιμηθέα δὲ λέγει την υστεροβουλίαν καὶ τον μετὰ την πρῆξιν ἐπισυναγδμενον νουν, ἡ τον φανταστικὸν καὶ παθητικὸν νουν, οστις καὶ την γυναγα υποδέχεται, την δίυγρον ταυτην

καὶ θηλυτέραν διαγωγήν, καὶ ἀμαρτητικὴν ζωήν, την ἐκ τῶν φαινομένων ἀγαθῶν, καὶ τον κόσμον ἐπίκτητον ἔχουσαν. δεσμεῖται δὲ ὁ Προμηθεύς ἐν κίονι, καὶ τὸ ἐπαρωχαι υπὸ ὁρωιθος ἐν ημέρα κατεσθίεσθαι, την δὲ νύκτα πάλιν αὐξάνεσθαι, παρόσον τὸ νοητικὸν τῆς ἡμετέρας --χῆς καὶ νοερώτερον, οπερ δη ἐν τῶ ῆπατί ἐστι κατά τινας τῶν παλαιῶν, ἐν σώματι ἐμπεσόν, υπὸ τῶν βιωτικῶν φροντίδων καὶ τῶν ἐφημερινῶν μεριμνῶν κατακερματί

353쪽

ται OLν καὶ διασκεδάννυται, ἐπιθολούμενόν τε καὶ ἐπιω- φουμενον, τὰς οἰκείας μη καταλιμπανόμενον ἐνεργεῖν ἐνεργείας ' νύκτωρ δὲ ανακτῆται καὶ ἀνακομίζεται οἷον προς εαυτο ἐπιστρεφόμενον, πιε δη των θυρίδων αἰσθήσεωνηρεμουσῶν, καὶ διὰ τομο καὶ ὀξυτέρας εἶναι τὰς φρένας νυκτὸς ἐπισυμβέβηκε ' κίονα δὲ το σῶμα νοητεον, ἐν ω κατακέκριται ἐμπεσεῖν η ψυχή. 517. υτλας δ' Ουρανὸν ευ ρυν. Ἐσπερίδας δὲ λιγυφώνους λέγει, τὰ ἄστρα. Εσπερίδας μέν, ως ἐν έσπέρα φαινόμενα καὶ οἷον γεννώμενα ' λιγυφώνους δὲ διὰ το

ἐναρμόνιόν τινα ηχον των ουρανίων σωμάτων γίνεσθαι, καὶ προς ἄλληλα σύμφωνον κατὰ λόγους μουσικούς, καὶ την καλλίστην των μελωδι- ου γὰρ αν ευλογον, τὰ 681μικρὰ μεν των σωμάτων κινούμενα ψόφους ἀποτελεῖν τινας, τὰ μέγιστα δὲ καὶ τιμιώτατα των σωμάτων'), οποῖα τὰ Ουράνια, μη ψοφεῖν τι, καὶ λόγους αρμονίας ἔχειν τινάς. ψοφουσι μὲν ουν καὶ κατὰ την κρείττω των αρμονιῶν

μεθαρμόζονται, ώς Πτολεμαίω τε δοκεῖ ἐν τῶ τρίτω τῶναρμονικῶν, καὶ πρό γε τούτου Πυθαγόρα, ἀλλ' ο- γεημν ἀνεπαισθήτως διὰ το ἐκ βρέφους συνεθίζεσθαι τuἀπηχήσει του ουρανίου ψόφου καὶ διὰ τὸ μη δύνασθαι τους τοιούτοως ἴσως χωρεω ψόφους ἔν ταις ἡμετέραις ἀκοαῖς, καν 'Αριστοτέλης την τοιαύτην ἀποτροπιάζη δόξαν ἐν τοῖς περὶ Ουρανου. ἐμοὶ μὲν Ουν τέως τῶ λέγειν λιγυφθόγγους τὰς Ἐσπερίδας τολo ἔπεισι νοεῖν.538. τῶ μὲν γὰρ σάρκας τε. λέγεται δὲ τον Προμηθέα παραθέμενον τῶ Λιὶ ὀστῶ μετὰ πιμελης ἐξαπατῆσαι

τἀτον, ἔνθεν τοι καὶ -' αυτ κατακριθῆναι τον ἐν

κίονι δεσμον καὶ την -δ αετos ἐφ' ημέρας μὲν κατερχομένου ἀνόρυξιν τos ηπατος νυκτὸς δὲ αὐξησιν αμις,εως - Ηρακλης ἐλθών αυτὸν τos δεσμοὐ ἀπέλυσε , τάχα διὰ τὸ τον ημέτερον νοῶν συνόντα ποτὲ τῶ πρώτρονοῖ καὶ την εἰλικρινῆ καὶ θείαν ἐκείνην ραστώνην καὶ

354쪽

νοερὰν διαγωγην διάγοντα μετὰ των νόων, των κινητικῶν δηλαδὴ αἰτίων τῶν σφαιρῶν, καὶ του ἐπεξηρημένουνοί, κατακριθῆναι την εἰς τὸ σῶμα τοὐτο πτῶσιν, δύαμαρτίαν τινά. καὶ οἶμαι ταύτην εἶναι, oσον ἀπὸ τοὐμύθου τούτου αἰνίξασθαι, την ες τὀ παθητικὸν μέρος mιαλόγιστον τῆς ψυχῆς κατάκλισιν, ἡν διὰ τῆς πιμελῆς καὶ τῶν παρατι μενων ὀστῶν νοουμεν' τροφὴ γὰρ vos ἐεἰλικρινὴς καὶ απαθὴς πάντη νόησις' ἡ δ' ἐμπαθὴς και

παχυτερα ανοίκειος ἄρα τψ ἀυλφ -t. Πλατωνικῶν δεπαῖδες τὴν δόξαν ταυτην σφετερισάμενοι θρυλλοῶσιν ἄνω καὶ κάτω, ῶς διά τινα αμαρτίαν ἐς τὸ σῶμα κατακέκριται ἐμπεσεῖν ἡ ψυχή ' οὐκ ατοκοω δὲ εἴ τις ὀρθῶς ἐθέλει νοεῖν τα λεγόμενα, καὶ ἐς τὴν ἡμετέραν αυλὴν τὴν - σεβῆ παρεισάξαι τὸν μωον, καὶ ἐπὶ του προπάτορος εκD-βέσθαι τὸ νόημα ευσεβῶς, ῶς ἡπάτησε μὲν τὸν δημιουργὸν ὁ πρωτόπλαστος, τὴν ἐντολὴν παραβάς, ἐξόριστος ἐε682 γέγονεν ἔκ τοτε τῆς Ἐδὲμ καὶ τους δερματινους ἀμφιέννυται χιτῶνας τὴν παχυτέραν ταυτην σάρκα, και τὴν ἐπίπονον διαγωγὴν κληρομαι καὶ τὴν ἐς τὸ κλαυθμωνος πέδον κατάκρισιν, καὶ τὴν ἐν ἱδρῶτι τοι προσώπου βρῶσιν του ἄρτου, καὶ τὰς παλαμναίας ἀράς' και τὸ δὴ τελευταῖον ἐπιτίμιον, τὸν θάνατον, εως Ου Ηρακλῆς ') Ω-

θών, ὁ ἐμὸς γησοὐς, τῶν δεσμῶν ὴλευθέρωσεν. ἀλλ' ὁκερ

ἔλεγον, κίονα οὐν τὸ σῶμα νοητέον, τὸ παχὐ τούτο καὶ γαιῶδες, εἰς δ ἡ ψυχr κατακέκριται ἐμπεσεῖν, αετὸν δὲ κατεσθίοντα τὸ ἐπαρ τὰς πολυχρονίους ταύτας φροντίως, καὶ τὰς τos βίου περιπετείας ἐκληπτέον, αἶ τινες δὴ κατο- κερματίζουσι τὰς ψυχικὰς δυνάμεις, καὶ ἐπιψοφοῶσι συχναὶ καὶ αλλεπάλληλοι ἐπαγόμεναι ἐν ἡμέρα ώς ἐπὶ τὸ κλεῖστον νύκτωρ γὰρ πολλάκις πρὸς εαυτὸν στρέφεσθαι iam, τ φυχή, ἄτε δὴ τῶν θυρίδων αἰσθήσεων ήρεμουσῶν ' διοκαὶ ἴδοις αν ἐνίους ὀξυτέρως κατὰ τὴν νύκτα νοουντσς, ῶς τὸ

νυκτὸς δέ τοι ὀξυτέρη φρήν.

355쪽

ἀλλα τομον τον νοῶν ἐς σωμα ἐμπεσόντα καὶ τὰς αυτου δυνάμεις ἄσπερ εν αἰθάλη σπινθῆρας κεκρυμμένους ἔχοντα ἐπιλύεται του δεσμοs ὁ ' ακλῆς, ο απὸ των μαθημάτων ἐπισυναγόμενος ἡμῖν νους, ὁ κλεῖ ν εκ τότε την εραν, τουτέστι τὁ γήΓνον σῶμα ' τελειοῖ γὰρ τὸ ἐν ημῖν ἀτελες ουτος ὁ νους θύραθεν ἐπιγενόμενος.

61 T. Βριάρεω δ' ώς πρῶτα. ὁ Κόττος δε, καὶ ὁ Γύγης, καὶ ὁ Βριάρεως, ὁτι μεν τὰ -ὁ γην ἐναποκλειόμενά εἰσι πνεύματα, καὶ οτι του ουρανοῶ καὶ τῆς γης εἰσι παῖδες, καὶ πῶς ἄρα εἰσὶ μετὰ τοὐ πατρὁς ἀποπεμπόμενοι εἰς γην, προφθάσαντες ανωτέρω εἴπομεν. νυνδε την μετὰ τῶν Πτάνων μάχην αυτῶν ἀθρητέον, καὶ πῶς πρότερον μεν ἐν δεσμοῖς οἱ προειρημένοι ῆσαν' υστερον δε τῶν Πτάνων υπερισχύσαντες αυτούς κατεπολέμη

σαν καὶ εἰς ἔρεβος ἀπέπεμψαν, τίς τε ἡ μα ἡ τῶ μόνω

εὐνηθεῖσα καὶ τοὐς Πτῶνας ἀποτεκοῶσα, καὶ τί τὸ νέκταρ καὶ ἡ ἀμβροσία υποσημαίνει, ἄν μεταλαβόντες οι προειρημένοι μένεος ἐπλήσθησαν. ἐμοὶ δοκεῖ, ώς φυσιολογεῖ ἐνταυθα τῆς του χειμῶνος συστάσεως ὁ ποιητὴς καὶ την τῶν στοιχείων προς ἄλληλα μάχην καὶ τῶν ἐν ἡμῖν πο--τήτων υποσημαίνει διὰ τούτων καὶ γὰρ νηνεμίας ουσης εν θέρει καὶ του ἡλίου μακρὰν ἀπελαύνεσθαι παρασκεύα- σαντος πῆσαν ἀχλὼν ἀπὸ τοὐ καθ' ημὰς κλίματος, ἡνίκα 583 δὴ υπεράνωθεν ημῶν σελαγουσιν αἱ τούτου ακτῖνες, τὰ φωνικὰ πνεύματα υπὸ γῆν κεκρύφθαι λέγεται τότε, ἄτινα δὴ Κόττον καὶ Βριάρεων καὶ Γύγην ὁ λόγος πολλάκις ἐξείληφεν. αλλὰ μέντοι γε καὶ εἴ τις ἄλλη θύελλαῆ καταιγὶς ἡ πάθος ἄλλο ἐν χειμῶνι συμβαίνοι, τον αυτὸν ἐκείνοις υφίσταται δεσμόν' ἐπιπολάζουσι δὲ τότε τὰ τιταινόμενα, ῆτοι γινόμενα καὶ υφιστάμενα ἐν τοῖς μετεώροις πάθη, δοκίδας λέγω καὶ βοθύνους καὶ δαλούς καιαἶγας καὶ κομήτας καὶ διάττοντας, καὶ ὁσα ἄλλα τῆς ἐπικρατούσης τότε ξηρῆς ἀναθυμιάσεως ἀποσυμβαίνουσιν ' ἄτινα δὴ τῶ Θιί, τουτέστι τῶ αἰθέρι, ἄνωθεν επιπολάζοντα, συχνῶς βάλλουσι τὰς ἐν γῆ καὶ θαλάσση υγρότητας, καὶ ῶσπερ καταπετροὐσι καὶ ἀπολιθουσι, μὴ κατα-

356쪽

λιμπάνοντα ἀνιέναι τῶν Οικείων τόπωW ἀλλα τούτου δ' του πολέμου, Dν η τε υγρὰ αναθυμίασις και η ξηρὰ ἔχει, ἐπιπολυ γινομένου, ἐπὰν ὁ ηλιος την θερινην τροπην ποιήσηται, καὶ του καθ' η ς κλίματος ἀφίστασθαι ἄρξηται, καταγωνίζονται ἐκ τοτε αἱ ἄνωθεν αναθυμιάσεις υπὸ των ἐναντίων καὶ ἀντιπερίστασις γίνεται, του ψύχους μενῆδη διασκεδαζομένου τῶ καθ' η ς αέρι, και τῆς υγρότητος ἐπικρατούσης, των δ' ἐναντίων υποχωρούντων καὶ ὁ γην κρυπτομένων, ώς δηλοῖ τα ἐν τῶ χειμῶνι θερμὰ φρέατα τομο γάρ μοι δοκεῖ σημαίνειν το ταρταροὐσθαι τους Πτῶνας υπὸ τοὐ Βριάρεω και των ἄλλων ) τῶν κρατησάντων καὶ φυλαττόντων αυτούς. αμβροσίαν δ' ἐνταυθα καὶ νέκταρ νομιστέον την συστατικὴν οἷον τροφην τῶν πνευμάτων, τὰς αναθυμιάσεις δηλαδὴ τὰς ἐκ γης ὐδατος' ταύταις γὰρ ἄσπερ αυξηθέντα καὶ τραφέντα τα ἐν χειμῶνι πάθη εἰσί. Ῥέαν δε καὶ Κρόνον την δίυγρον φύσιν ἀκουστέον καὶ την του χρόνου περίοδον, καθ' ἐν ὁ χειμὼν γίνεται, καταλέγει δε και αυτος ὁ ποιητὴς τάχα τὰ ἐν χειμῶνι γινόμενα, βρασμούς τε υπὸ γῆν καὶ πνευμάτων σφοδρῶν ἐπαναστάσεις και πετρῶν κινήσεις ριπτουμένων, και σάλον θαλάσσης και καταιγίδας καὶ θυελλας, ἀστραπάς τε καὶ βροντὰς καὶ πρηστῆρας καὶ κεραυνους την γῆν πολλάκις κατακαίοντας, ἡ τὸ παρατυχόν, και o

684 ἄλλα τοιαύτα, ἄ τινα δὴ βέλη του Aιὸς ὁ ποιητὴς προσθαγορεύει ' ἔστι δε καὶ τάδε εἰπεῖν, ώς ὁ πατὴρ Ουρανος τὰ ἐξ αυτοὐ γεννηθέντα τέκνα και Γης οὐδὲν δὲ ἄτοπον, τὰ ἐκ τῆς μας εἰπεῖν καὶ Κρόνου ' κατ' ἄλλο γὰρ Ο αυτοί εἰσιν υπὸ γῆν ἐταρτάρωσεν ὀργισθείς. τὸν γαρ τοὐ χειμῶνος πῆσαν συστατικὴν ἀναθυμίασιν μακρὸν ητοὐ ουρανοῶ περίοδος απὸ τos καθ' ημῶς ἐλάσασα κλίματος, και τὴν μεν υπὸ γῆν κατακρύψασα, τὴν δε ἐν ἄλλοις διαβιβάσασα μέρεσι τοὐ παντός, ὁσην ) ἡ γῆ ἀναδιδ si πέφυκε καὶ ἡ ρυτὴ πῶσα και δίυγρος φύσις, τὸν Κοττον καὶ τὸν Γύγην και τον Βριάρεων ἀποπέμψασθαι λέγεται

357쪽

Κόττον μεν διὰ τὸ ξηρότερον εiναι καὶ εξ ἀποκαύσεως

συνίστασθαι την των πνευμάτων ἀναθυμίασιν, ώς Ἀριστοτέλει τε δοκεῖ εν τοῖς μετεώροις καὶ Ἀδαμαντίω εν τοῖς

περι ανέμων ' Γύγην δε διὰ τὸ ἐκ τῆς γης ) τα πολλὰ ἀναδίδοσθαι ' Βριάρεων δε διὰ τὸ ἡψηλὸν και λεπτὸν καιδύσριγον ἐνίων πνευμάτων, οἷα τα βόρεια ' δοκεῖ γὰρ καὶη λέξις αὐτὸ τοὐτο δηλουν ἀπὸ τοs ἐκ τos βορείου πόλου ῖεσθαι' ου γάρ ἐστι κυρίως βριάειν τὁ ἰσχυροποιεῖν, ως τινες οἷονται, η βριάων ὁ ἰσχυρός, αλλὰ τὸ μερβα νειν ἐφ' μους καὶ μετεωρίζεσθαι, ο&ν ἐν τω βορρῆ ' διὸ καὶ τοὐς υπερηφάνους και αλαζόνας βριάοντας καλοῶμεν

- ρέα δε βριάοντα χαλέπτει. τον γὰρ ἐφ' υψηλοὐ βαίνοντα μέρους τ9 οἰήσει, ὁποιον τὸ βόρειον ἔξαρμα θοίτο γὰρ υψηλότερον τοὐ λοιποί ἐστι) χαλῶν ποιεῖ και πίπτειν ὁ Ζεύς' εὐλόγως γὰρ ἀντέθηκε τω μει την πτῶσιν ἐκεῖ ὁ ποιητής. αλλὰ τους προειρημένους ἐρρύσατο ὁ Κρονίδης καὶ οἱ λοιποὶ θεοί, ἔσοι ἐκ τῆς Ῥέας ἐγένοντο και τοὐ μόνου ' ὁ γὰρ ῆλιος, δν ώς ζωῆς αἴτιον Ζῆνα προσαγορεύομεν, τῆ ἀπὸ τοὐκαθ' η ς κλίματος απουσία ἀνάγεσθαι ποιεῖ τούτους καὶ ἀναζωοὐσθαι, οἷον, και εἰ τις ἄλλη δίυγρος καὶ ψυχρὰ φύσις τοὐ χειμωνος συστατική, κατὰ περίοδόν τινα τοὐενιαυτοs ἐπικρατοῶσα ' διὸ κἀκεῖνοι μεταλαβεῖν εὐλόγως λέγονται νέκταρος καὶ αμβροσίας, καὶ Οὐτως ἐπιρρωσθῆναι τῆ γὰρ στερήσει των καταρρεουσῶν ἡ βαλλουσῶν αυτούς ακτίνων τοs ἡλίου και τῆ - ἀναβαινούση στῆ φύσει τῆς 58Sυγρῶς αναθυμιάσεως ἀνάγεσθαι και ἐπικρατε, ἄρχεται τὰ ἐν χειμῶνι πνέοντα πνεύματα. εἰς τομο γὰρ ἐγὼ τηντων oνομάτων ἀνάπτυξιν αναλαμβάνω, τοὐ τε νέκταρος καὶ τῆς αμβροσίας. ἔνθεν τοι, καὶ τοὐ ἡλιου πρὸς ἄλλο τοὐ παντὸς μέρος τραπέντος, οἷον ἐπιρρωσθέντες ουτοι, καταβάλλειν ἄρχονται τὰ τοὐ θέρους συστατικὰ καὶ τὰς ἐν αυτῶ ἐπιπολαζούσας αναθυμιάσεις, νῶν μὲν πρηστήρων

καταπεμπομένων ἄνωθεν καὶ την γῆν κατακαιόντων, ἄλλοτε 2. ἐκ νης Trino. G. Vind. τῆς γης Ι'ar. ἐξ υψους Vind.

358쪽

δε ψόφων ἐν γῆ ἀσημων γινομεν- ῆ σεισμῶν ἐπιτε λουμενων ξ θυέλλης ἡ καταιγίδος εγειρομενης, και θαλάσσης 4χούσης δεινὸν και ἐπίφοβον ἔστι δε και προς τὸ ευσεβέστερον μεταρυθμίσαι τον μὐθον, διὰ σε πάντως, ω τέκνον, ἐπιγαννυμενον, ως ὁρῶ, τρ απὸ τῆς ἀγριελαίου ἐπι την καλλιελαιον μεταλήψει του λόγου. ἡν οτε και ἡτων ανθρώπων φυσις υπὸ γην ἐταρταρολο καὶ κατε- κρυπτετο ' ξν Κίττον μὲν ὁ λόγος καλεῖ διὰ τὸ ἐγκοτεῖσθαι τῶ πατρὶ και πλάστll θεῶ καὶ απ' αυτοὐ ἀπεστράφθαι διὰ την παράβασιν ' Γυγην δε διὰ τὁ γηῖνην εἶναι και φθαρτὴν κατὰ τό σῶμα ' Βριάρεων δε διὰ τὸ υφηλὸν καιμετέωρον τῆς ψυχῆς και τὸ αθάνατον. αλλὰ ταυτης τῆς ἡμετέρας φύσεως παρὰ θεοs ἀπεστραμμένης και υπὸ γῆν κεκρυμμένης καὶ τῶ αδu κατεχομένης, τα Πτανικὰ καιAαιμόνια φὼλα τῶ παντι ἐπεπόλαζον, κατακυριευοντα τῶν υπὸ την σελήνην καὶ πάντας υποκλέπτοντα και κατακαίοντα τῶ ξηραντικῶ τῆς αμαρτίας καυσωνι. ἀλλα ὁ

Κρονίδης ἐλθὼν και οἱ αθάνατοι θεοὶ ἄλλοι, δηλαδῆ ὁ τῆς μεγάλης βουλῆς τos πατρὸς ἄγγελος, ῆν τινα και διατὁ αφανῆ εἶναι καὶ ἄγνωστον τοῖς ἀγγέλοις καὶ ἀπόκρυφον ἀτρεστως ὁ λόγος κορὸν νοῶν ονομάζει, ἡ διὰ τὸ

ακατάληπτον εἶναι την ἐκ τοὐ πατρὸς αυτοὐ γέννησιν καὶ οἱ ἐκ τῆς Ῥέας γεννηθέντες και τos Κρόνου, τουτέστιν οἱ κατὰ χάριν υἱοθετηθέντες τῶ θεῶ, οἱ φθαρτοὶ μεν καὶ ρευστοὶ κατὰ την οἰκείαν φυσιν, αθάνατοι δεκαὶ θεοὶ χρηματίσαντες κατὰ χάριν ' μόνον γὰρ νει τον πατέρα νομιστέον, κορὸν νοῶν ἄντα καὶ ακατάληπτον ' την γὰρ γενεὰν αυτοὐ τίς διηγήσεται; ουτοι τοίνυν ἐλθόντες,

586 ὁ μιστὸς δηλαδὴ καὶ οἱ προφῆται ἡ Οἱ ἀπόστολοι, δια-

λυειν τοῖς δεσμοὐς προτρέπονται καὶ υποτίθενται μηκέτι δειλιαν τὰς Πτανικὰς φάλαγγας, αλλὰ πατεω ἐπάνω ἔφεων και σκορπίων. εἰς δὲ τον κατ' ἐκείνων χωροῶμεν πόλεμον,αμβροσίας πρότερον πλησθέντες και νέκταρος, τουτέστιν

ἰδόντες ἀπαθανάτισιν τῆς ὁμοφυοὐς') ἡμῖν σαρκὸς και θω-

359쪽

σιν τοὐ προσλήμματος' συνεχαρη γαρ πῆσα ἡ φύσις ημῶν καὶ συνέζησε τῆ ζωοπαρόχω του σωτῆρος σαρκί, ῶσπερ τῶ Ἀδαμ συναπέθανε πρότερον. ῆ νέκταρ καὶ αμβροσία εχ αν ἡ εἰς Xριστὸν πεποίθησις δίκαιος γὰρ επὶ κύριον πέποιθεν ώς λέων' ὴ τὸ του σταυροὐ σημεῖον καὶ ἡ πίστις αυτή γ' ἐν τουτοις γαρ θαρρήσαντες οἱ αγιοι τας των δαιμόνων ἡττησαν φάλαγγας ῆ ἡ στέρησις τῆς κατάρας τῆς Ἀδαμαίας καὶ ἡ προς ουρανὸν ἀνάβασις τῆς ρυτῆς φυσεως. ἐντείθεν δ' ἄν τις ἀπορήσαιτο, καὶ τί σημαίνειν ἐθέλει τὸ παρ' Ελλησι νέκταρ καὶ ἡ αμβροσία, τὰ των θεῶν βρώματα καὶ πόματα, οἷς ἐκεῖνοι χρῶνται,

μήτε σῖτον ἔδοντες, μήτ' αἴθοπα οινον πίνοντες. ἐμοὶ

δοκεῖ, ώς νέκταρ μέν ἐστιν ἡ ακραιφνὴς του νου νόησις καὶ ἀπαθής, ἡ ἐστερημένη του καταρρέοντος ὀλως πρὸς τὰ τῆδε βάρους, καὶ πάσης ροπῆς ἐμπαθοῖς ἀπηλλοτριωμένη ἐνέργεια. ώς γαρ νεκρὸς λέγεται ὁ ἐστερημένος κηρός, ῆγουν τῆς ψυχῆς, νεκηρός τις ἄν, ουτω καὶ νέκταρ

τδ εστερημένον νόημα του καταρρέοντος καὶ καταβαρυνοντος πάθους. αμβροσία δε ἡ ἀναβαίνουσα ροή ' δεῖ γὰρ

τὸν Ουτω νοοὐντα καθαρὸν νουν συνανυψοὐν εαυτῶ καὶ

μετεωρίζειν ξ ἀπαθανατίζειν τὸ σῶμα τὸ ρυτὀν τοὐτο καὶ ἐπίκηρον. ἀναβαροσία γάρ τίς ἐστιν ἡ τοιαυτη ενέργεια, ῆ τις καὶ τροφὴ τῶ ἀθανάτω νοῖ χρηματίζει, λεπτοῖς γαννυμένω καὶ kκραιφνέσι νοήμασιν, ἀλλ' ου μέντοι γε ζοφεροῖς ξ ἐμπαθέσιν, ἄν ὁ σῖτος δηλωτικός ἐστι και ὁ οἶνος πλησθέντες ουν θάρρους ἡ τῶν ἀνθρώπων φύσις τῆ του μιστοὐ παρουσία καὶ τῆ ἀπαθανατίσει τοὐ προσλήμματος, οἱ μεν αυτοψεὶ ῶσπερ οἱ απόστολοι, οἱ δε ουχ οντως, ἀλλ' ὴ μόνον ιικούσαντες ἄσπερ οἱ μετὰ ταλα παρὰ τοὐευαγγελίου καὶ τῆς χάριτος δημηγορουσης ἐπ' εκκλησίας καὶ πανταχos ἐνωτίσαντο, ώς, τὸ ἔργον τῆς οἰκονομίας ἐτελείωσα, ους δέδωκάς μοι ἐτήρησα, καὶ Ουδεὶς ἀπώλετο 687εξ αυτῶν, εἰ μὴ ὁ υἱὸς τῆς απωλείας ' και Ουδεὶς αγαπῶν πατέρα ἡ μητέρα υπερ ἐμέ, ἔστι μου ἄξιος. κακεῖνοι συννοήσαντες τὴν ἄφατον τοὐ μυστηρίου δυναμιν καὶ ὁμολο-

360쪽

γήσαντες χάριν τῶ θεῶ εντεμεν ἀπετάξαντο πῶσι, καὶ κήρυκες τῆς πίστεως ἐγίνοντο πάντες, θήλειαί τε καὶ ἄρρενες, ἡ ματι κείνω, θεοὶ δοτῆρες ἐάων' πολέμου δὲ λιλαίετο θυμός, και ἄλλον ἄλλος καταλαβόντες τόπον, οἱ μεν νήσους, οἱ δὲ ἡπειρον, οἱ δε θάλασσαν, εκεῖθεν ταῖς Πτανικαῖς φάλαγξι συνεπλέκοντο καὶ ἡνδρίζοντο παρὰ μι-os

και κατηγωνίζοντο τους ἀντιπίπτοντας, ἄνδρες τε και γυναῖκες, πρὸς τὰς ἀρχάς, προς τὰς ἐξουσίας ἀγωνιζόμενοι,

προς τοὐς κοσμοκράτορας τοs αἰῶνος τούτου, εἰσδιώκοντες μυρίους, και ἐν μια δημογορία τόσους ελκοντες προς ευ- σέβειαν καὶ τοῖς θαύμασιν πείθοντες. διὸ καὶ λατcγχειρες ἄν εὐλόγως λέγοιντο καὶ πεντηκοντακέφαλοι, ώς πολυμναμοι καὶ ἰσχυροί' την δε τούτων καρτερίαν καὶ

τὸ γενναῖον τὸ ἐν μάχαις Πτανικαῖς ἐθαύμασε μεν καὶ θάλασσα καὶ ῆπειρος, ἐξύμνησε δὲ καὶ υπαιθρος διαγωγὴ καὶ ὁ ἐν σπηλαίοις καὶ ἔρεσι, μετὰ δὲ τοὐς αγῶνας τους ασκητικοῖς καὶ τοὐς μαρτυρικοῖς μόχθους ὁ Ζεύς, ηγουν o θεός, ἐδίδου τούτοις τὰ σημεῖα καὶ τὰς χάριτας, ἔνθεν

καὶ ἀπηλαύνοντο παρὰ των ἀγιων οἱ δαίμονες και ἀπετυφλολτο υπὸ τῆς ἄνωθεν αἴγλης καὶ κατεφλογίζοντο και

τοὐ σταυροὐ σημεῖον καὶ ἡ ἐκεῖθεν αστραπὴ των εναντίων μεν τυφλωτική, των δὲ πιστῶν φωτιστική. Ζῆνα δε Κρονίδην, πατέρα ἀνδρῶν τε θεῶν τε, τον μονογενῆ του θεοὐ υιὰν ἀκουστέον. Ουτος γάρ, ώς μεν ζωῆς αἴτιος, Zεἰς προσαγορεύεται, ώς δε υιὸς τοὐ θεοs, Κρονίδης καλεῖται ' Κρόνον γὰρ, τον κορὸν εκεγον νοῶν καὶ αφανῆ ἡμῖν καὶ ἀκατάληπτον οἰητέον, τον οὐκ εκ τινος, ουδὲ γεννητόν, τον ἀγενεαλόγητον λέγω πατέρα τις γὰρ ληγήσεται την γενεὰν αυτου; Κρονίδην δε τον τούτου υιόν, τον ὁμούσιον καὶ σύνθρονον, και ὐπεράνω 'γ ἐνθακούμενον τῶν κατὰ χάριν υἱοθετηθέντων θεῶν τῶ πατρὶ καικρινοῶντα πῆσαν την ἀνθρωπίνην φύσιν καὶ διὰ τosto πατέρα προσαγορευόμενον ἀνδρῶν τε θεῶν τε. ἀλλ' ἐπεί 588 σοι δοκεῖ καὶ την κλίσιν τοs Λιὸς ονόματος διαθρῆσαι,