장음표시 사용
111쪽
ab ipso Deo,& a beatis.' Quia illa pro
politio ex terminis tuis liabet euidete in D a g Πνος Veritarent, intantum quod illa Propositio non per se secundo modo , qtiali verba haeci Praedicatum sit extra rationem subiecti,
ted est per se primo modo &immediata,
ct ex terminis euidens, quia est immediatissi ina, ad quam resoluuntur omnes pro
Positiones enuntiantes aliquid de Deo qualitercunque concepto. Est igitur illa Deus est, vel hoc essentia est, per se nota, quia ista extrema nata sunt facere euidc-tiam de illa complexione cuilibet, apprehendenti persecte extrema illius copleis Nionis, quia esse nulli persecti di conuenit quam huic essentiae: Sic ergo intelligendo per nomen Dei aliquid,quod noson persecte cognoscimus, nec concipimus, ut hane essentiam diuinam , sic haec .F est per se nota, Deus est.
Sed si queritur, An esse insit alicui intelle ctui, que in nos concipimus de Deo,
ita quod sit propositio per se nota, iaqua enuntiatur eae de tali cGceptu, puta in tali propolitione, cui extrema pot1ue a nobis cocipi; potest enitri in intellectu nostro esse aliquis cocepi' de Deo dict'.
non communi, sibi &cteaturae .ut necessario ens, vel ens infinitum, vel summum bonum,& de talltcsiceptu possumus praedicare esse eo modo,quo a nobis concipitur,put , necessarium et se: Dico, Quod multa talis est per se nota .propter tria. Primio, Quia 'luslibet talis conclusio est de Donil rabilis etiam propter quid. Prob etio. Quidquid primo S immediate conisti enit alicui de quolibet .quod in eo, siue sibi superiori siue inferiori, vel de passione, potest demonstrata propter quid per Ilud. cui primi cohaeuit tanquam perat in aq m divin. Exemplum, si Triangulus pri-. ι- mo habet trus angulosi ς quales duobus .ffectis, de quolibet contento tu Triangu- Io potest demtuastrari, quod habeat tres angulos demonstratione propterquid,
Per medium quod est Triangulus . puta. qiiba aliqui figura habet trus, ct c. de qua Iibet etiam speciaci anguli quod habe tetrei licet non prim ὀ aesse autem prinii;
.conuenit huic essentiae ut hic. quomodo
essentia videtur a b hati si ergo de quolibet, quod ei ita haec Triuia, quod potesta nobis concipi,sue sit quasi superius ta ue quali passini, potest demonstrari esserer hanc essentiatu, sic uupcrmedium deinuto stratione propter qui ὁ .sicut rex hac,
Triasulus liabet tres, donici iratur, quod aliqua figura habet ires; S per c a. seques non est per se nota ex turmani , quia tuc non demonstraretiir propter qniis. Secundo sc. Propolitio per se nota cuilibet in teli e ct ui eκ terminis cognitis est euides, sed haec propolitio, Ens in finirinii cst,ndest nota siue euides nostro intellectui enterminis: Probatio, tales enim terminos prius concipimus, quatri eam credamus, a
vel per demon trationem sciamus; Sin illo priori non es nobis euidens ti enim
certitudinaliter eam tenemus eκ terminis . nisi persidem vel demonstrationem. Tertio, Quia nihil est per se notum de coeeptu non simpliciter simplici,nisi sit per
se notum paties illius conceptus uniri, nullus autem conceptus, quem habeinus
de Deo, proprius sibi &non conueniens creaturis est simpliciter si inplex, vel salistem nullus,quem nos distincte percipimus esse proprium Deo , est smi liciter sint plex; ergo nihil est per se notum de tali conceptu, nisi per se notum sit partes illius conceptus uniri, sed hoc non est per
se notum, quia unio illarum partium de . monstratur per duas rationes. Haec minor pendet ex opinione de uni uocatione eonceptus communis Deo ct creatu arae, qua opinione ' mutata minor i .lis imitatae sumetur hic; multi conceptus, in quibus
concipimus Deum, non sunt simpliciter 'H simplices,& concludit ut conclusio particularis non uniuersalis , sicut patet Per duas primas rationes Minor etiam aliter potest sumi. Nullus coceptus noller proprius De o, vel quem concipimus esse proprium Deo, est simpliciter simpleκ, quia
licet conceptus entis iactus per creaturast simplicii et simplex & proprius Deo,
secundum aliam opinionem J non tameteii conceptus proprius perceptus , quia secundum Henriciani in summa arti. zz.
q. r. videtur quod ur isto conceptu pro Clarita v Ni ter similitudinem , ct simpli litem , ct a.
propinquitatem non .ilistingui inus Deu 2 i' ab alii ; intellige, non distinguimus 1 per ' ieeptibiliter, quia licet sit eo sic tu eptus di itinctos .non tamen percipitur a nobis ut distinctus,ergo nihil est per: se notum de tali conceptu,nis per se not.m sit paetes illi ux conceptus unitiised lime ii si est per semotum, quia unio illarum partium
demonstratur ut supra dictum est per
112쪽
Disinci . a cibissio. i. Atticulus i.
LE , lv rationes.' Maior manifesta est per ε' Philosopbum s. Metaph. cap. de Diso,
quia ratio in se falsa est de omni falsa, ernulla ratio est de aliquo vera nisi se in se vera; ergo ad hoc quod cognoscatur aliquid esse verum de aliqua ratione, vel
ipsam esse veram de aliquo, oportet co gnoscere ipsam esse veram in se e non est
autem ratio in se vera, nisi partes illius rationis sint unitae, & sicut oportet scire quantum ad pridicationes qui ditatiuas, quod partes illius rationis possint uniri qui ditatiue, putri,quod altera contrahat alteram sorinaliter ita quantum ad veristatem propositionis enutlantis esse, oportet cognoscerepartes rationis subiecti uel
predicati uniri actualiter. Εκemptu. Que admodum ista, , Homo irrationalis est animal, non est per se nota, loquendo de praedicatione quiditativa, quia subiectu ἐti se includit falsum, ut ita est propositio includens in seco tradictoria; ita ista. Homo albus est, non est per se nota,nis per e notum sit hominem & album actu co4ungi, quia si non coniunguntur actu, hcc est vera. Nihil est homo Albus . Sc per cosequens sua conuersa est vera, Nullus homo albus est aliquid, ergo sua contradi
Horia falsa, Homo albus Est aliquid. Probatio minoris, Quencunque conceptum concipimus siue boni siue veri, si non cotrat, Itur per aliquid,ut non si conceptus smplieiter smplex,ut dicendo, Sumnisitionum, vel infinitum bonum, vel increatum, vel tinniensum, i Isic de aliis, nullus talis est proprius Dan:voco autem conceptum simpliciter simplicem, qui no est resolubilis in aliquos conceptus simplices,quorum quilibet possit actu simplicidisti uete cognosci. Iastinis Ex ista rationa ultima patet responsio vla ad quasdam instantias. Cum arguitur,lige est pes se nota, Necesse esse est. Proba. io, quia oppositum praedicati repugnat svimori enim non est,non est necesserHse etiam est per se licita .: Deus est,quia
Iad. icitur ab operatione actuali fouere vel ardere vot conssete ire 2 Elgo secundum ommunem acceptionem idem est. Deus
est, sicut, operans actu est, quae videtur P r se nota,quia ut prius. oppositum prae P. ' dicati repugna subiecto,sei luet quod st
' aera ope tans, &l ho sit. Dicitur, od Mniim , laec propositio, operans actu est, potest tolutio 'praedicare esse tertium adiacens, vel se ii o sibi duin , Sita praedicari esse vi nune, vel es Iz2 ' se habituale, primo modo non est per se ' 'nota, secundo modo est per se nota. Sed hos non est logice dimini quia secundu ' Philosophum t. Periherm. esse no pr dizat tertium,nisi quando tertium adia- 2. ' μ' cet sibi tanquam praedicatum , quando autem nullum adiacet sibi tertium, predixat esse propriu, quod est pridicari s udum adiacens; hic nihil a di te et libi, igitur praedicat praecise quod in se est, dc ita
pridica ruresse secundu. Ideo aliter resp5 solutis deo ad istantias,dud dii ulla istarum pro scola adtipositionum est per se nota . Necesse esse est et operans acta est, quia non est per se nolum partes, quae sunt in subiecto,
uniri actualiter. Cum dicitur, Opposita predicati repugnat subiecto: dico, quod mon sequitur ex hoc propositionem c me per se notam, nisi illa repugnantia sit euidens; Ic etiam cum hoc si evidens, utrunque extremum habere coceptum simpliciter simplicem I vel conceptus partium uni Mi non sit conceptus simpliciter simplex. Contra istud. Si oppositum predita obiectiati repugnat subiecto jut si non animal te, pugnat homini, sequitur, quod si homo
est,animal est, ergo consequentia est bona, ponendo subie Etiam in aliquo antee edente, 6c praedicatum in aliquo consequute .inserendo consequens ex tali antecedente, puta, A est necesse esse, ergo A est,
quia oppositum consequentis repugnat antecedenti: Sed omnis consequentia ne cessaria tenet virtute alicuius categoricae necessaris es verae, illa autem categorica est, que unit extrema, ratione quo ruin tenet consequentia I ergo talis propositio est necessaria, puta illa , Necesse esse est, - et operans aetii est. Respondeo. Quan
do in antecedente includuntur duo opposta, Si insertur consopaens, ro infe tur ratione alicuius totius extremi, quia
totum extremum nullum unum,conce
rtum facit, sed tantum ratione alterius partis extremi. Puta, equitur, Homo it-tationalis est .ergo animal est; ratio conle.quentis non est Homo irrationalis, quin nisum unum conceptum facit, sed Hi xiit, in antecedente4nfert animal in co sequente, dc ideo categorica per se vera debet formari eπ illis extremis , que erit
ista, Homo est animal. Ita in proposito.
113쪽
Si proposi tio habeat extremum no simis
plicitet simplex, uius partes non sunt' , per se nota uniti,& aliquid insertur ratione talis extremi no limpliciter stinpli.- αι i, - cis insertur ratione alterius partis, quq includit illud quod insertur ia consequen- . . a. ii ii xς 3 ct ideo tenet in virtute categoricet. coniungentis illa duo . alteram lcilicet partem antecedis, Sc alteram partem consequentis; ita est hic, Esse est, non autemne eesse e se est. Per idem patet ad aliud, si non est actu, non est operans, ergo per oppost uni. si est operans, est ens actu. 1 o E Rei pondeo. In subiecto includuntur plao -iacae ra, quorum alterum est praecise ratio consequentiae, non autem totum; & ideo noest pro postio nec ellaria umendo totum
extremum antecedentis cum extremo consequentis. δ
mum scilicet ad Damasc. potest exponide potentia cognitiva naturaliter nobis data, per quam statim ex creaturis possumus cognoscere Deum esse, saltem intationibus generalit, ,& ibi subdit qualiter cognoscitur in creaturis r Vel de cognitione Dei sub rationibus communibus conuenientibus libi di creaturis, quae cognita persectius & eminentius sunt in Deo, qu1 in in aliis. Quod autem non loquatur de ccignitione actuali. dc distincta Dei, patet per hoc, quod dicit ibi: Nemo mouit euin, nisi quantum ipse reuelauit.
TAd secundum dico, Quod Anselmus
non dicit illam propositionem esse per se notam; quod apparet, quia non potestrinsem ex deductione eius, quod ista pro*ositio sit vera , nisi ad minus per duos licitismos; quoruin alter iste est, Ormii non ente ens est maius, summo nihil est maius, ergo nullum summum est uu ens, 'me obliquis in secundo m. secundae i ΑΙ- ter vero syllogismus est iste, Quod non est non eras .esten , summum non est iaciens, ergo est eas. Quo modo autem ratio eius vajeat, dicetur infra articul. I. quod set ad infinitatem probandam. Ad probationem maioris dico, quod maior non est per se nota Cum probatur,quia oppostam pretiacati repugnat subietio, dico, Quod non est per se euidens oppositum pridicati reputnare subiecto , nec per se euidens est subiectum habere concepta simpliciter simplicem. vel quod partes ilIius uniantur in effectu; Scambo ista requiruntur ad hoc, quod propositio ista
est et per se nota.' Ad tertium dico , Quod veritatem in
comuni et Ie, est per se notum, ergo Deuesse; non sequitur, ted est fallacia cni seisquetis. Aliter potest negari maior.*Cum probatur, Si nulla veritas est, ergo nullaveritatem esse est verum : Consequentia non valet, quia veritas aut accipitur profundamento veritatis in re, aut pro veritate mactu intellectus ccmpcmentis aut diuidentis.Si autem nulla veritas est, nec verum est aliquam veritatem esse; quia nec veritatem rei,quia nulla res est; nec veritatem inteluctus componentis dc diuidentis,quia nullus est: Bene tamen sequitur,si nulla veritas est, ergo non est verum aliquam veritatem esse, quia nulla est; sed non sequitur ultra, ergo verum est aliquam veritatem non e me. est enim sallacia consequentis a negativa habente duas causas veritatis,ad affirmativa, quae est una illarum.
η Ad quartum dico, Quod propositio
nes non dicuntur per se notae, quia extrema habent maiorem necessitatem in se, vel maiorem entitatem in re extra intellectum; sed quia extrema, ut sunt exue ma talis propcisitionis ostendunt euidenter complexionem esse conforme rationibus terminorum, ct habitudini eorum, d hoc qualectique esse termini habeat, siue in re siue in intellectu; euidelia enim huius consormitatis est euidentia veritatis in propositione, quod est propositionem esse per se notam Nune autem ista, Ens infinitum est, in intellectu nostro nonata est habere euidentiam ex terminis, sed bene ista, omne totum est maius sua parte, vel aliqua confundis, in quocunq; intellectu concipiente terminos nata est haberet talem euidentiam ex terminis, quia ex terminis ea evidens,quia ista co-plexio est consorinis habitudini & rationibus terminoram, qualecumque esse terinini habeant; Sc ideo licet minor sit necessitas aerminorum, non sequitur, quod sit minor euidentia priopositionum .i:
114쪽
Distinctio a. Quaestio r. Articulus 3. 6si L i,na insiRix est possibilis in ascendend6. si
cui ponat exemplum de generationibu infinitis, ubi nullum est primu , sed quodlibet secundum, Si tamen hoc ab eis sine circulo ponitur, ergo no eli aliquod primum effectivum.' et . Praeterea. Si esset aliquod primu Ἀ-Ie,esset propter rationem Arist. i. poster. . . Physic. r. Sc ra. Metaph. & alibi , ubi negat possibilitatem infinitatis, sed propter illam rationem non est dicendum, quia procedit ex contingentibus, S ita non est demonstratio. Antecedens pro batur, quia praemisiae lassumunt esse de aliquo causato, omne autem tale contingcterest ergo.&z.
tione de iii fiuitate Dei sic procedo. Quia de ente infinito non 'potest demon lira
ri.esse demonstratione propter quid qua
qum ad nos; licet ex natura terminorum
Hopositio esset demonstrabilis propter qui , sed quant sim ad nos prcipolitio est
demonstrabilis demo nil ratione quia eN creatIarlii proprietat es autem insititi en- - tela uue ad creaturassi in mediatius se
habent ad illa, quς sunt media in demonoratione q)na, quam proprietates absolutili I ita quod de proprietatibus relativis aut mediatius potest concludi esse, per illa quae sunt media in tali demonstratione, quam de proprietatibus absolutis in I im mediare ex esse uni' relatiui sequituresse sui correlativit Ideo primo declarabo in se de proprietatibtis relativis emis infiniti; Se secsido ex his declarabo esse de ente infinito quia isti proprietates relatius soirenti infinito conueniunt; & ita erunt dua partes principales huius disputationis de insit itate Qualitum ad primum principale dico, quod proprietates relatitiae inlinii lentis ad creaturas, aut sunt proprietates causalitatis aut eminentiae;
causalitat ἱι duplic is, aut efficietis aut sitis: Quod addit ut de causa evemplari,' no est aliud genu, caula ab emcie te quia
tunc essent ue .genera caullarum; unde causa exemplarii est quoddam ei scies, quia agens per intelle timidistinctum eontra agens per naturam. de quo alitis.
Circa primum,quod aliquid est in essectu iri tetentia, quod est simpliciter priuiuum secundum efficientiam,sunt coinclusiones. Prima conclusio quae est prς- sentis articuli est ista. Aliquca effecti uti est primum simpliciter, ita scilicet quod non sit effectibile, nec esseditu una virtute alterius a se. Quod probo sie. Aliquod
eris est effectibile, aut igitur a se,aut a nulIo, aut ab aliquo alio; non a nullo , qui Anullius est causa illud, quod nihil est ιι nec a se, quia nulla res et , quae se ipsam saciat vel gignat August. I. de Trinit.cap.I. edgo ab alio esse diluo: Illud aliud sit A. Si A est primum hoc modo exposito , habeo propolitum; si non est primum,ergo est posterius esse e tuum, quia essectibilo
ab alio, vel virtute alterius effectivunt, si enim negetur negatio , ponitur affirma tioidetur illud alterii, quod sit primum, Sc sit B, de quo arguitur, sicut de A argutum est;&ita aut procederetur in infini tum,quorum quodlibet respectu prioris erit secundum,aut stabitur in aliquo non . habente prius; infinitas autem est impos- ..
sibilis in ascendendo i. poster. 3. Phis e. t. Sc ir. Metaph . Sc alibi ergo primitas est necessaria. luia non habens prius, nullo ' priore se eii posterius, nam circula in posterio
in causis esse est in conueniens. Contra re.
istam rationem in statur dupliciter duplici artumento in opponendo. Ad primum autem excludendum dico,Quod Philosophi no posuerunt infinitatem possibilem in causis essentialia ter ordinatis,sed tantummodo in accideta litet ordinatis, sicut patet per Auic. 6. Metaph.cap. s. ubi loquitur de infinitate indiuiduorum in specie. Et ad propositum melius ostendendum, est scie dum,
que sunt cause est entialiter ordinatae, &que accidentaliter ordina tae. Vbi notan
dum est , qudd aliud est loqui de causis cper se dc per accidens, S aliud est loqui
de causis essentialiter siue accidentaliter otillnatistin primo tantum est compara- a. physic dit o unius ad unii, canta videlicet ad cau- 1. Fimedi,
satum;& est causa per se , qus secundum
naturam propriam,& non secundum aliquid sibi accidens causat, St eausa per ac cidens e conuerso : in secundo est comparatio duarum causarum inter se, inquat lini ab eis est aliquid causatum. Et differunt cause per se sine essentialiter ordina' te, a causis per aceidens sue aecidet aliteroldinatis in tribus: Prima differentia est.
115쪽
qilisa in causis pelli ordinatis causa securida inquatitum causat,dependet a prinia, in causis vero per accidens non, licet in esse vel ima liquo alio dependeat: Secundi est . quod in causis per se & essentialiter ordinatis eth causalitas alterius ra tonii se alterius ordinis, quia superior eli perfectior, in accidentaliter autem orditi tis non; hec sequitur cX prima, nam nulla causia causa eiusdem rationis de peti det essenti iliter in cati sando , quia in causatione alicuius sufficit unum unius rationis: Tertia est, quod omnes causae per se & essentialiter ordinatae limul ne cellario requiruntur ad causandum, alioqui ii aliqua per se causalitas deesset effectui, in accidentaliter autem ordinatu nosic est , quia non requiritur limultas ea tam in causando. Eκ tribus disterentiis causarum tres rationes eliciuntur; exprima, uniuersitas causarum dependet in
causando,ergo ab aliquo , quoὸ non aIi-uid illius uniuersitatis; ex secunda, in innitum superior erit in infinitum perfectior; ex tertia . infinita simul actu I additur quarta, que probat possibile quod nota ludit imperfectionem ostendere esse. Quod si negatur ordo essentialis,quia accidentalis sufficit ad sensum: Contra probo,quod causatur ab aliquo. Natura producibilis in uno supposito eli producibi Iis in quolibet,qua ratione igitur nue in Esto, de prius in illo & in illo; nulla autem successio continuatur inisi virtute alicuisius permanentis , illud vero nihil est si e successivit ergo praeter iiuliuiduum in specie generans erit aliud superius agens. EMilto infero, quod i Ilud est primu emines, quia causa squivoca actualior ct indepodens,& a qua alia dependent; & primus sinis, quia aliquis est finis primus, propter quem per se agens agitur. 2. Physic. aliquod aliud effectorum a se , quia minus bonum; similiter nihil aliud dirigi emaxime naturaliter nec ratione; quarto,
primum eκcmplar,quia per se agens, vel igitur propter finem cognitum, vel inquantum dirigitur a cognoscente, cognoscit autem sensibilia, quia ordinat ea in sinem,& vult propter finem e Solutio huius quaestionis est non esse duo eminetia; item, quot coordinationes tot semper essentialia hinc ct inde, Sc tarnen altera specie,quia nec unius rationis hie & ibi, nec
hic aliquod primum, ubi sunt duo prima
ta his ostenditur propositum, scilicet quod infinitas e sentialiter ordinatorum est i inp ossibilis; si militer secunda infinitas accidentaliter ordinatorum est impossibilis, nisi ponatur status in essentialiter ordinatis, ergo omni modo est impota sibilis infinitas in essentialiter ordinatis tertio si etiam negetur ordo essenti Iis, adhuc infinitas est impossibilis, ergo omni modo est aliquod simplicituptimum effectivum. Isiarum trium propositionum assumptarum propter breuitatem, prima dicatur A,secunda B.tertia C. Probatio illarum. Primo Α, scilicet quod infinitas essentialiter ordinatorum est impossibilis.Tum .i. Quia uniuersita
causatorum essentialiter ordinatorum est causata, ergo ab aliqua causa,quae no est aliquid illius uniuersitatis, quia tunc eia et causa sui; tota enim uniuersitas depecidentium dependet, & a nullo illius viai- uersitatis:Tum 2.Quia causae infinitae eia sent simul in actu eisentialiter ordinatae, ex tertia differentia,sed consequens nul- L Πῖlus Philosophus ponit:Tu 3. Quia prius est,quod est primo propinquius, rachmetapli .ergo ubi nullum primum nihil essentialiter prius: m 4. Quia superior causa est perfectior in causando. ex secuda disserentia, ergo in infinitum superior est in infinitum persectior, di ita infinitae
persectionis in caulando ; &per eonis quens non causans,in virtute alterius,
quia quilibet talis in virtute alterius causans estini per Et e causans, quia est depεden ab alia in caulando.Tum s. Quia essectivum nullam imperfectionem ponit necessarid, ergoi potest esse in aliquo sne imperfectione; Sed si in nullo est effectiuitas sine dependentia ad aliquid prius, in nullo est line imperiectione; ergo essectivitas i ii dependens potest inesse aliculnature. Et illa est simpliciter prima, ergo effecti uitas simpliciter prima est possibilis; dc hoc sufficit, quia inferius ex hoc concludetur, quod tale efficies primum.
si est possibile, est in re; di sie patet A
quinquae rationibus. B probatur sie, scilicet quod infinitas in accidentaliter ordiis 'natis sit impossibilis, nisi ponatur status essentialiter ordinato tum. Quia infinitas accidentalis, si ponitur, hoc no est simul,
pater, sed successive tantum , ut alterum
post alterum,ita quod si secundum si taliquo
116쪽
aliquo modo a priore, non tamen dependet ab ipso in causando, potest enim causare ipso non erit stente .sicut filius ita generat patre mortuo sicut ipso vivo. Talis infinitas successionis est impossibilis, nisi eo tinueturvel perpetuetur ab aliqua natura in sinite durante, a qua tota successio Sc quoalibet eius dependeat; nulla enim distbrmitas perpetuatur, nisi in virtute alicuius permanentis quod nihil est illius sit cessionis, quia omnia successiva lutat ei ut dem rationis, sed est alὶ quid prius essentiali ter, quia quodlibet successionis dependet ab ipso, dc hoc In alio ordine, qua a causa proxima qui est aliquid illius successionis r patet ergo B, Probatur Wiam 'C ι quod scilicet si nege tui ordo essentialis , adhuc 'infinii as est impossibilis. Probatio, Quia eiun eκ prima ratione hic adducta, icilicet quod di nihilo non potest esse aliquid, sequitur. quod aliqua natura sit effectiua , Si
negetur ordo essentialis activorum , igi-τ imi latii nullius alterius vit tute causatrilicet εpsa in aliquo sis. gulari ponatur causata, tamen in aliquo erit non caus ta , quod est propositum de natura, si enuia in quolibet ponatur causata, sl titn implicatur contradictio negand su,tdine in essentialem, quia nulla natura potest poni in quolibet causata, ita quod ci ordo accidet talis sub ipsa, sine ordine clientiali ad alia natura, sicut patet eMB.
Primum patet ex dictis per totum arti
ς Ad secundum quod dicit. quod ratio
procedit ex contingentibus, ct ita non est de in onstratio. respondeo, quod posset sie argui. Aliqua naturi est effecta, quia aliquod subiectum est mutatum , &ita terminus murationis incipit.esse indubiecto , & ita ille terminu vel compositum producitur, siue efficitur,ergo aliquod est 6 cien, per natu am correlatiuo uin; & tunc premissa esset secundit in
veritarem contingens .sed manifesta tamen non sic arguitur probando conclusionem. sed hoc modo. Aliqua naturas effectibilis, ergo aliqua est ei sectiva. Antecedens probatur, quia aliquod subieci uin est mutabile, Se aliquod entium est possibile. accipiendo possibile, ut dividitur contra necessarium, & sic prQ- cedendo, est ex nece Titiis; & tunc pro batio conclusionis procedit, 'vel eoncludit de esse qui ditativo, siue de esse postibili, non autem de existentia actualii sed de quo nunc ostenditur possibilitas , vistra in 3.concl.in s. artic.actualia existentia os eis detur. . I.
primum effectivum sit a. conclusio. Simpliciter primum esse ctiuum est in causabile. Prob tur, Quia est inesse tibile , de indepen d Es effectivum. Et haec patet prius, Quia si sit virtute alterius causativum, vel ab alio effectibile, ergo vel procedetur in infinitum, vel erit circulus , vel istatus in viliquo effectibili de independente esse ctivo. illud dico primum: & aliter pater, quod non est prunum . ex datis tuo. Et ulterius com luditur: Si illud primWinest ineffectibile , ergo erit in causabile, quia non finibile, nec materiabile, nec formabile. Probatae Prima consequen-ttia . videlicet quod heli inessectibile. ergo non eas ni bile , Quia causa finalis non causat. nisi quia Metaphorice momuel iolum efficiens ad efficiendum, nam non alio modo dependet ab ipso essentialiter entitas finiti, vi a priore i nihil autem est causa per se. nis vi ab ipso tari qua ima priore essentialiter dependet e utatui . Due autem aliae. consequentiae,
videlicet quod si est inessectibile . ergo
i in materia Dile , &non sormabile , probantur simul . Quia cuius non est eaus extrinseca, eius non est causa intrinseca, quia causalitas cauta extrinsecae dicit , persectionem sine imperfectione, caus litas autem causae intrinsece necessario in quirit in . ersectionem annexam; quia causa intrinseca est pars causati, ergo ra tio causae extrinsece est naturas er priotratione cauta intrinsecae r negato ergo priore negatur posterius. Aliter probantur e edem consequentiae, uia causet inti insecet sunt causati ab extrinseca, vel secundum esse earum, vel inquantum cau sant compositum .vel utroq; modo; quia cause intrinsece non seipsis sine agente. causant copositum, vel costituunt. Ev dictis igitur coclusio proposta satis pater.
117쪽
d νrimum effecti ad si tertia conii Iulio. Primum effectiuuii vestu in actu existens. Saliqua natu
tur miti sis cori audere tamen hoc csiclu-ed dilix autein probationes ipsus A pos tint tractari de existentia qua ponis Ilaec .eonclusio, ocium ilis pri)bationes ex omit gentibus .isinen maritiastas, quaesaecipiatur de natura Sc qui ditate & pos. sb filiare, lunt eκ necellari, , ut supra dictum injergo est clivum simpliciter pri militi potet tellὸ aio ergo est a se ι quia
quod non est a se, non potest eis. a se, milia tunc non ens pro duieret aliquid ad
Eis a uod eli impoisibile es' adhuc id ε
c.utar et se, sc ira ncinerit incausabile omenino. Istud , lii um .icilicet de ecisi Elia imi effecti ut alii re declaratur. Quia in conueniens eis viii uerioide esse supremugraQuin possibilem in essendo. i Iuxta .cos lusiones ostelas in his trib Corollaris db primo effectivo nota quodda Ἀδrollari si,qudd quasi tontinet I. conclusione, probata et est istud scilicet, quod primu effecti usi hoc modo non tanta est 'tius alijs, sed aliquistesse prius eo inclu leonita dictione sis ii quantum primu 'eκistit, probatur ut haec 3. Ocluso, na in Quinς-a ratione illius maxime includitur in causa es n. n bile . . t probatur ex secunda; emo si po-
.s ta test esse, quia non contradicit entitati, ut , si probatur ex prima , sequitur, quddpo-ε. λλ. test esse a se,& ita est a se.
cundum, quod scilicet aliquid est simpliciter primum secudurationem finis, iuxta tres conclusones primas de causa effeci tua in su- aerioribus articulis, propono tres similes conclusiones de causa finali pri senti arti ulo. Prima conclusio est. Aliquod sititivum est simpliciter primum. Loc est,non est ad aliud ordinabile, nec in virtute alterius itatu in finire alia. Et probatur quin . e. que tationibus sinii libus illis,quq pone- tabantur ad primam conclusionem de pri- . i. In ei sic tuo artic. 3. Secunda concluso est lis c.Primum finitiva est in ausabile.
set primum; bc vittat, ergo inestectibile Hetc colaqueiicia probatus , d.' Epet D ages agi x propter ii; I c. et Physic. α ,i. ubi etiam vult hoc Pliatos . de natura, de ' a a minus videtur,quam de age te a proposito, sed cuius non est aliquod per se e sciens, illud non est est eo bile, quia in nullo genere potest per Accidens esse primum, sicut patet in .pyoposito specialiter de causis agentibu=i per accides, quε sunt casus & sortuna, qus secundu intentioliem Philoso'. t. Phys. t.c. cf. ct 6 ,red i cuntur ad causas necessarid per se
agentes, ut priores, scilicet ad naturam di intellectuin, vel propositum cuius ergo pullum est per se agens , eius nullum erit arens, sed cuius non est sinis, eius noest aliquod per se agens, ergo ipsum est inelfectibile; & tunc vltra. ut supra ostesuiu est de causa prima effectiva artico. Tertia coclusio est. Quod primu finiti uia est actu existens,&alicui nature necessario actu existenti conuenit ista primitas. . Probatur sicut tertia concluso de primo
effectius in Dei mavaa ar. s. Corollarium.
Sequitusequbd primum finitiuum est ita primam, quod impol sibile est aliquid esse eo prius , dc probatur ut corollaria in via priore de eniciente eodem ari,s.
allud , qt aliquid est simpliciter
primum secundum eminentia, conclutionibus tribus de viroque ordine causalitatis extrinsicae iam positis .. propono tres similes de ordine eminentiae. Prima conclusio est ista. Aliqua natura eminetis,est simplicitet psiis a iecundum pers ictionem. Hoc patiet , Quia in ordine essentiali secundum Ahiit. formae se habent sic adnumeri g. Le. Metap.
118쪽
probarur ii iis quinque rationisus, quae certatum esse et uis sui superius ait. 3. ad clusio et i i sta, suprema: n tura est incautibilis. Probatur , Quia est inlini bilis, nam sitii bile execllitur a s - ne in boni ite per cosequens in im crfectione; si ultra,igitur est in esse stibilis: tr ,ς g 3 in causabilis: cosequentis vitimae probatae sunt in secunda concluso ne de primo essectivo arti e . Ite. Quod supretia a natura sit inesse libitis proba tur. Nam omne es ectibile habet aliqua
causam essentialiter ordinatam, sicui patet ex pro alio ne ipsus P, in conclutio ne prima de primo essectivo atticui. .
causa autem elliant a ter ordineta excedit e factum Digatur. si esset esse dii biliς,
non ei et suprema Tertia conclusio. Suprema natura eth aliquid actu existh 1. Probatur ex praeceden: ibus, ut . concluso de effectivo articulo s. Co ollarium. Aliquam χsse naturam ei uitiemi orena, vel superiorem ipsa prima includit contradictione. Quod probatur, ut Corollatium de efficiente de fine arti c. t. Consequenter dico, Quis f hia triplex prim tas, quα est sparsim probata de i sta' aiditate , competit eidem quieti a ii iod ostenditur duabus conclusioni a sequentibu . Prima esst ista , qud a prinium es .iens est illi in sim ; Secundae a , q i dii, iniunt eta cicu esu dirimuisteminentia. Prima pro atur sic. Quin om id per se ei sic iriis asi t propi cet inem, &prius est ciens agit propter finem' priorem,ergo Primum issiciens aetit propter vici muni finem sed propter nihil aliud a se principali: cris Vultima: c agit , qu lihihil aliud a se ontest esse io,. io riagi: propter se, sicut propter ultimum ii-lmem, ergo pranaum est iciens eii ollimus sint, . Secunda conclusio probitur sic. Primum es Sciens non est viii uolum re pectu illarum nat irarum effectarum, sed est aequivocum, er o eminentius ' nix ibilius eis, ergo primum ess ciens est eminentissimum.
taui in illa triplex pri iti ira in supeii se ibus articulis probata
cui una incit , insunt aliae 3 sed et i m est ibi talis identitas, quὀd si rimulo elii ius ela tantum virum, secundia in qui ditatem dc naturam. Ad quod ostendendum po no ditas conclusione . Prima cGclusio estpr amb ala .ltis .iens, quod est primu triplici liri in ta e est elisa est ex se necesse esse. Probatio, Quia est penitus in causabile nam contradictionem in ludit aliquid esse prius eo, in I nere cause e sciῆtis vel sui , S percoseque ins in senere cuius. aque causς, ergo eit Othnino incausabile.
Ex huc arguo sic. Nihil potest LG lenisi, cui aliquid incoinoo sibile' positue vel privative potest ii csse, sed ei, quodesta se & penitus incausabile non notest aliquid inesse, quod sit et ioco inpiis ibile politive vcl priuatiue,ergi, Ic. Maior patet Quia nullum ens eo teli destrui nisi per ini opossibile sibi positive vel priuative. Minor pr batur, Quia illud in opos ibile aut po est esse alea ut ab alio; ita se .ergo est a se, ergo duo incompos,r bilia sunt simul, vel neti tuerit, quia . virirnque delituit ei re at et tu, ; si ab alio, ori tr Nulla caii a potest destruere aliquod ens, pro 'rer repugnantiam
persectius 'dcimen sus esse, qua in sit e sed frius destructi: tu'; in illius autem χni i, ab alio est Do Filii, esse a sita cauisci, nam sit esse emis a se . quia omne cali arvini lia e res Ced pende, scd quod ei heu sis, habet esse instri' 'ii et q. Secunda conclusis, principalis est. Natura plinia, iue pitu sim si iens est tant ui vn uni secundum faturain ' sui litatem. LYpriitia conclusione probatur . re secunda . cilicervini as ria urae primae s se adduco tres 4ation s. Pi imae t i, i ita si dux , ure sunt neces e ste , liquibus rarioli ibit propiti, rea 'i'
Ille ratio nes , aut s in t rationes formialiter nocessariis essendi , aut non; si sci& p aeter I c , illa duo . per illud in quo eonveni lint, simi formaliter reces saria , et o vini nitue duabus rationibui formalibus erit necesse qsse . quod e i impossi e ; quia ciem ceu ra ilia metationum per se includat aliam, v tr. liberct et illa
119쪽
illa si circunscripta esset necesse esse per alteram , & ita est et aliquid necesse esse
Pec illud, quo circunscripto no minus esset neces le esse: Si velo per illas rationes, quibus formaliter distinguntur, neutrum fori ualiter sit necesse esse, ergo illae rationes rion sunt formaliter rationes necessario essendi, scita seciuitur quod neutrum in. luditur in necesse esse, quia necesse esse nihil includit, ii od no si necesse esse, vel ra o necessata 3 eisendi,quia quaecunque entitas,quae no est de se necesse esse,
eii possibilis, sed nihil pol sibile in ludi-
p. 6. i ut in necesie esse. ergo Sc. secur Zoprobatur ide, Quia duc naturae eini ne tinfiniae non potiund esse in uniuerso, ergo nec duo pii. nae fictiva. Probatio alite et is, Quia species se liabet sic ut numeri exr Metap. 3: per cosequens, si dus no possunt et Id in eo de ordiae, multo magis nec due possiant esse primae, vel duae eiu inen RU . iii si in x. Hoc patet tertita per ratione de ratione sinis. Quia duo fines xltimi sensent, habet et duas coordinationes entiuad se, ita quod ista entia ad illa nullii ordine haberent, quia nec ad finem illoru, naque ordinarentur ad unum sinem viti- inum, no possunt ordinari a d alium. luia ε eiusdem causati duas esse causas totales vel perfectas in eodem ordine est imi ssibile, tunc enim ei let a quid in aliquo ordine per se causa , quo non potito nihil ininus esset id persccte causatum: or-d nata ergo ad unum sinem nullo itio do ordinantur ad alium, nec per consequens ad illa, qui ordinatur ad alium , ct ita ex hi, & illis non fieret unum uniuei sum. R. u Hoe etiam quarto confirmatur in communi, Quia nulla duo posint esse terminantia totaliter dependentiam ali uius euis de . quia tunc illud Ierminaret dependentia, quo subtracto no minus terminaretur illa dependentia,& ita non esset dependentia ad illud. sed ad efficiens Sc eminens, d fine in dependent alia essentia a liter; ergo nulls dupinaturi post in t esse primo terminantes alia entia, secundum ii fani triplicem dependentiam Pisci se,
est ereto aliqua v na natura terminans en-
tia secu udum istam triplicem dependentiam . A ita Vbens istam triplicem primitatem,ergo dcc. Hac de proprietatibus rela tiuis priori
i. quia si esset volens, ideo cocludatur.quia aliquia causat cotingeter, ergo pruna substatia siue pii mue si ies causat cotingenter, ergo voles causa ; ed istae dias cosequentie squet assum utut in tertia ratione pro coclutione huius
articuli j nihil probant: prima non , quia nostru velle posset adhue aliquid contingerer causare, Ne ita non requiritur, quod priuia causa illud contingetiter causet.
η 2. Prs terea, Sc probat ide. Quia Plii locantecedes concessit, scilicet quod aliquid
contingenter causatur. Jc negauit conseques in elligendo de velle Dei, scilicet q,
prima causa contingenter causet; posuit enim, ii 5 propter est ingenter Deu velle, contingentia in inserioribus , sed ex mo- tu,qui necessario causatur inqantum uniformi , sed dis imitas sequit ut in parti-b is eius, ct ita contingentia. s . Preterea, Sc contra secunda cosequentia, fili: et si causat cotingenter, ergo vo les. Ista consequentia no videtur tenere, quia aliqua naturaliter mota possunt impediri. Sc ita oppositum contingenter, ct violenter potest euenire.
principale. scilicet ad olle ledu infinitatε illius primi, ac perconseques esse de ente infinito, orocedo sic. Primo oste da, qud dprimu ei sciens est intelliges Se vole , ita quod sua intolle hin eli infinito tu distincte. Ic ipsa e si sua essentia. Eciquod sua es.sentia est representativa infinito tu distincte: Et secundo ex his . tanquam preambulis, tamen cum aliis me dijς, concludetur sua infinitas. Ac primum praeambu Iuni, quod sit intelli aens & eolens quod est praesentis articuli arguo sic. Primum agens est per se agens . quia omni causa per accidens prior est aliqua cauta perset. Pitys. Tomne ages per se a ait proptersitem eV et .Physic. Vbi hoe Phil. vult de natura, de qua minus vigeriir, ergo primu
120쪽
dupliciter, prini J sit. Omne agens natura in considerat uiri ex necessitate R-ς lac ageret. . ut si ad nullum ti nem age, qt,sicut si esset independenter age . si ierisso agit nisi propor sine, hoc est quia
- dependet ab agenteam n te es non ; tale aut a quo depincit tota naturam a Mit11.Metapb. . do, non videtur eliantu primum efficiei, lassi o e e. Secundo principaliter aro turii c. Si primum agens agit propter iii ieram aut ergo linis ille mouet primum efficies in amatus actu voluntatis, aut ut tantiam naturaliter amatus; si amatus actu volutatis .habetur Propositum si latam a m tus naturaliteratoc est sallani, quia n si amatim a liter alium finem is e. ut graue cEvum, di materia formam, tacenim esset liquo modo ad finean, quia, clinMus ad illum; si autem tantum amat naturali aer finem. qui in ipse, hoc nihil et . nxa ipse in else ipsum, hoc enim non videtur uuare rationem cause in ipso. Itematis .mitur, quasi confirmkndo latione ni tatui clani .srimum efficiens dirigit et iecta suum ad sine in . g. vel naturaliter diri git,vel cognoscendo & amando illuni sinem; non naturaliter, qui Cnon cognoscens nihil dirigit, nisi in virtute era i scenii si pie litis enim est prima orsi inatio I. Me cap. led prinium cssilens in nullius virtute dirigit, sicut nec causat , tunc uni in non et set primuna; et go Sc. Ite tertio arguitur sic. Aliquid causatiir contin- semet, et g prima causa cotingenter caulat, ςrgo volens, aulat: Probatici primae consequentiae. in libet causa Iecunda causat linquantum mouetur a prima, er
go si prima necessarib mouet , quaelibet alia necessarib mouet. A quaelibet neces 'sario causat; ergo si aliqua secunda catis ison tangenter mouet, & prima continetetiter mouebit, quia non causat secunda ea an nisi in virtute primae cause , inquantuino uetur ab ipsa. Probatio secunde icisoquentio. Nullum est plint i pium operari di c nilogenter nisi voluntas, vel aliquid onconii Di s volutarem, quia quodlibe aliud agite κ necessitate naturae,& ita uia
dicet Hlum est .Qydd Deus ςstprtinuitu, uens 'es esuriens respecta voluntatis nolite idem sequutie de ipsa. uod de alii ,
quia . siue immediate necessatio m. ueat
la motum necessarib mouet volutatem, quia mouet eri hoc, P mouetur, sequitur tandem,quod proXiuiu volutati ne testatrio moueat voluntate, etiam si illud proxiimum sit ipsa mei voluntas, Serit volens
mesellario, Ic ita necessario volet; Sc sequitur ulterius impossibile, quod necessario .causat quodlibet causa tu , Sc non est a ,
Ad secundu dico. Quod non voco Illach, tingemer causatu quodcunq; no, necessat tu vel non sempiternu, sed cuius oppositui posset fieri, tuado illud st; ideo dixi, liquid cotingeter causatur,& no dixi, aliquid est cotingens. Nue dico, Qubd PLil
hopoteli negare: csi sequens ,saluando an
teccdes per motu,quia si iste totus motus ilicessario est a causa sua , quaelibet pars eius necessarid causatur, quado causatur, Et ineuitabiliter, ita quod oppositu non poliat tunc nec aliter causari:& ulterius, quod cainsatur per quacunq; parte motus, Necessiarib causatur.& inevit ibiliter: vel igitur.nihil fit csit ingemer,ideli euitabilitet causatur,vel primu sic causat immediate quod posset ei iam non causare.
' A A tertium dico. Ouod si aliqua causa
potest impedire illam, hoc non potest nisi inivistute superiotis causae, Sista superior in virtute supelioris sic usque ad primam causam,qup s immediatam cata iam sibi neces ri A moue .ulque ad istaruerit necessitas; ergo nece it ario impediti& per consequens non potest alia causa
cit Sic ergo videtur triplici via ostensum: quia primum agens en intelligens ερ voles; quatum prima eii , Quod natura agi et peopter finem , ct non nisi quia dei' ordent de directa a cognoscente sit nem , se tunda est, Quod ipsunt prina uin agensa elimopter snem ; tertia, Quod aliquis. effectui coatingenter sit qua do causatur.
Diluuia ESPONDEO. Nunc vlterius quo ad x cxlusione; praeabulas ad infinitate, sit secunda concluta Ilio. Intelle tio.& volitio prisi in 'esse entis. respectu sis ipsius non est aliud ab essentia eius. Haiie proebo, Soprinid dei volitiorie aut ipsius. vi obiecti