장음표시 사용
181쪽
saretur ab obiecto conceptus diffinitivus quia in illum potest obiectu , vel nunquacaulabit. Quare non primo causatur conceptus dii linii iuus Zuuid rei sectionis a quiritur alicui causae illius conceptus podiscursum diuidendo Respondeo. Conceptus dissinitiuus est concepius explicativus plurium parti altu, ideo oportet utrunque praeintelligi, saltu natura , di in nobis Iempore, quia nobis unus conceptus nobis e3 partialibus. 'Secundo M . Quia se- cudum Aui c. l. Metiph. cap. 7. Metaphy sica est ultima in ordine doctrinae , ergo principia omnium aliarum scientiatu possunt concipi, Sc termini illarum ante principia metaphy triae, sed hoe no esset, si oporterer pruno concipi actualiter conceptus communiores. q. 1 conceptus specierum specialissimarum. tunc enim oporteret ens & huiusmodi primo cencipi,& ita magis sequitur Metapnyscam esse prima in ordine doctrinae, ergo &c. Tertio sic, si h ob inita Loporteret Praeconcipere coceptussito in , via lucriatiores ante conceptum talis speiaciei, tunc ' supposito casu de singulati actualiter mouente tensum , ct intellectu existente soluto oporteretponere magnia tempus, antequi conciperetur species illius kngularis primo sensati, quia prius oporteret intelligere omnia predicata communia dicta in quid de illa specie secundum ordinem. Ex hoc apparet causa, quare intellectus intellisit priai xv num intelligibile qua aliud, licet species plurium sint
ibi praesentes, ii nc enim non est a voluntate,cum tunc non habeat intellectus actu intelligendi, sed huius causa est quia singulare unius sortius mouet, quam singulare alterius. Hoc dictuni est de cognitione confusa.
mum dico, Quod sicut est duplex consu- sum, scilicet totum uniuersale & totu essentiale . ita utrunque in suo ordine est primum. sed simpliciter primum est illud, quod est primu in ordine consas e cognoscendi, quia processus naturalis ab impersecto ad persectu est per media, coiu se aute cognoscere est quasi me diu inter ignorare di distincte cognoscere,& ideo con-sase cognoscere est ante quodcunque distincte intelligere. Et quod dicit de puero .concedo, quod species praeintelligitur ante singulare, quia dixi, quod species est primu intelligibile, sed ratio non conclu-
cocludit de genere sed specie, prius en7m
naturaliter actualiter concipitur albedo, qua color in ordine cognitionis confuse, quia color sub ratione coloris non cognoscitur, nisi rub maioriabit ractione, qua sit abiit actio albedinis ab hac albedine & illa, abstractio autem maior est difficilior, quia est a minus se insibilibus.
Αd secundu de A uic dico, Quod qua doobiectum no est debite approximatu, 1 omouet ad cognoscendu se sub persectissima ratione, sed sub alia imperfecta,& tuc intellectus seques sensum talis obiecti oportet, quod sit talis obiecti uniuersalis, cuius sensus erat sub ratione singula is, sed quando obiectu est in debita proportione, ut possit mouere sensum sub ratione sua propria & perfect a, tuc intellectus sequens sensum tale habet notitia talis natur , prius sub ratione specifica confuse, qua sub ratione generis confuse.'Non quod ratio realis impersectior, a qua su--itur genus, sit ratio moue di qua do plus dista'; N pei sectior. a qua sumitur differetia, sit ratio moue di, qua do ininus distat, imo ratio actiua efficacior, est ratio age
di a distatiori: sed sorma specisca est imperfectior ratio assimila di a magna distantia,&est ratio persectior assimilandi a distantia proportionata, igitur color nulla sui gignit speciem, non sequitur , sed tan- tu noti hic, sed tuc hec albedo vel haec nigredo . Sed tunc quistio esset de specie intelligibili uniuersalioris S minus uniuersalis. Dici potest, quod utraque gigni
tur ab eoden phantasmate, aliter nullius, ut virtualiter contenti in inferiori se est
genitivum speciei intelligibilis, quia per se est intelligibile sic, non speciei sensibilis, quia nec sic est sensibile, quia sensus est existentis ut existens. Contra per te)sensus non est singularis, sed naturae in singulari. Item si ponatur propria species sensibilis, & proprium phantasma albedinis, dc aliud proprium coloris, sed non
potest poni proprium quantitatis nec entis , quia hae e sub ista indisserentia excedunt genus sensibiliu, nec possulit ut huiusmodi relucere in phantasmate , & t men ipsorum causantur propris species. intelligibiles ; non igitur a diuersis phantasmatibus, nec ab ipsi sinet, vidistincti ibi virtualiter existentibus, quia subistis rationibo non sunt ibi representati
182쪽
Conce Itur illud, quod utraque gignitae ab eodem phantasmate ut prius. 'rubtilis, i. ' Ad tertium dico, Quod utrobique pro solutio. ceditur ab includente ad inclutum , ita in si inplicibus sicut in complexis, sed in simplicibus includens est inferius, in compleplexis vero includens est primum respectu conclusionis.
Mirato primum e Pirum coetuiti e amo istinuis sis en .
dό de cognitione actuali distin i AE eonceptorum dico, quod is ii ,ὸ conuerso respectu conclusionis superioris articuli ) Quia primu sic conceptum est communissimum, & quae sunt propinquiora sibi, sunt priora, Sc quii unt remotiora, posteriora sunt. Hoc sic probo, Quia eα secundo primisso nihil concipit ut distinctὴ , nisi quando concipiuntur oninia,quae includuntur in ratio ne eius eissentiali, ens includitur qui dati-ue in omnibus conceptibus quid uatiuis inserioribus, ergo nullus conceptus inferior distin te concipitur, nisi concepto ente , ens aute in non potest concipi nili
distinae, quia habet conceptum sin pli citer semoscem , ergo potest concipi distincte sine aliis, noli sine eo distinctς co-cepti to ens est primus conceptus distinctecoc tisilis Eκ hoc sequitur,quod ea . duae sunt sibi propinquiora, sunt priora,.qui cognoscerE distinctε habetur perdi uni non in qui in i atritur per viatii diuisioni , incipiendo ab ente Usque ad conceptum dii uniri; in diuisione autem pr
do probo idem, Nuia 'LIRP di cundum Auicen. bip s est prima se . eundum ordinem sciendi distincte , quia ipsi habet certificare principia aliarum scientiatum. ergo eius cognoscibilia sunt oeimo distincte cognostibilia; nee in hoc Iontradicit sibi Auicen. qui ponit eam tu ordine doctrinae ultimam , & primam insciendb distinc ., quia sicut patuit qκ distin h. i. q. r. artic*l.. I de propositione
o terminorum, sed ex Metaphyςca scita, postea est possibilita, im irendi qui
ditatem terminorum distincte , & nocmodo termini scientiarum specialium noconcipiuntur , nec principia earum intelliguntur ante Metaphysticam, sic enim
multa possunt patere Metaphysico Geometrae, quae non erant nota prius Geo metrs eri conceptu confuso. Exemplum. Geometra inquantu Geometra no utitur
pro principiisper se nolis, nisi illis, que statim sunt euidentia eκ confuso concertuterminorum, qualis occurrit primo eX sensibilibus, put:i, linea est longitudo Sc. niscurans ad quod genus pertineat linea,puta, utrum sit substantia, vel quantitas i sed modo cognita Geometria dc aliis scientis specialibus, sequitur Metaphysica de conceptibus communibus. eκ quibus potest fieri reditio per viain diuisioni , ad inquia rendum qui ditates terminoriam in scientis specialibus , & tunc ex illis quiditatibus sic cognitis, distinctius cognoscutur principia specialium sciet uiarum, qua prius co
gnoscebantur, cogito sciatitur etiam multa Principia,quae non erant prius nota eri terminis confuse cognitis:.Et hoc modo patet, quomodo Metaphysica est prima, di quomodo non prima . Sed comparando totum ordinem confuse eoncipiendi ad totum ordinem distincte concipi edi,quis prior est Dico, quod totus ordo consuse concipiendi prior est, & ideo primum in illo ordine est simpliciter primum; & hoc Probatur eκ auctoritate praedicta Avie. der ordine Metaphysici ad alia, scientias speciales. DP . . U. R T I C rL VS. s.
rum primum coet itum ordire originti c. -
lem prirno e diis , quid intel- ligo per terminos. Habitualem notitiam voco , qWando obiectum sie est praesens intellectui in ratione intelligibi- sis actu ut intellectus starim volsit hari
quo , ut pars irrimum intellectu . si uot totale ter.
183쪽
nui, intelli Udneni, sicut eum intelligitur homo,intelligitur animal in homine,
ut pars intellecti, non ut intellectum primum. siue totale terminans intellectione;
hoc satis proprie vocatur intellectum virtualiter, quia eis satis proximum intelle-eto in aeta, non enim posset esse actualius intellectum, nisi e stet propria intelle Aio-- ne intellectum, quae esset ipsius primi, ut termini totali, quantu ad istam notitiam habitualem vel virtualem dico, quod cia muniora sunt priris nota via originis, vel Aum. generationis. Quod probatur, Quia sicut Netai, b c diuersae forme perficientes idem persecti bile ordine quodam natae sunt mediatius P & immediatius informare illud vel persima. uniuet cere, ita ιι eadem forma contineat in latura. virtualiter perfectionem illarum sorinarii
ordinatarum, quasi consimili ordine naturae perficiet illud persectibile; sicut si somnia corporis, substatis de e. e stent aliae sormae in aliquo, per prius informaret sorma sub lamiae, de deinde forma corporis 3 c. ita li una forma includat virtualiter omnes illas,ipsa quasi prius perficiet in ateria sub ratione substantiae . quam sub ratione corporis, de semper in illa via genera- ., tionis i in persectius erit prius, quia pro-- ceditur a potentia ad actum; ergo sicut
conceptus plures communiores de minus communes, habituales vel virtuales naisti sunt perficere intellectum via generationis vel originis, ita quod imperfectior est semper prius, ita si unus coceptus virtualiter includat omnes istos . prius perficiet sub ratione conceptus prioris & v niuersalioris, quam sub ratione conceptus particularis.'Contra. Quare non similiter in actuali cognitione ' Respondeo. nie ordinata secundum naturam simul duratione , non sic ibi, sed succeiasue; de potentius sortius mouentis impedit alia tunc mouere ibi, non se hici' Hoe deordine originis , siue genera tionis. 'τIC LUS. Io. ι
cipaliter de secundo ordine scilicet persectionis breuiter dico
intelligibile a nobis potest in teli si dupli
citeris ut simpliciter, aut secundum Pro- Portionem. Exe inplum. Viso Aquiis de ole est simpliciter perfectior te pectu Solis, qua vilio nostra. videlicet rc spe diu haud elae, do tamen visio nostra pei sectior est proportionaliter. hoc est plus habet ipsa de ratione visonis secundum proportionem ad visibi sitate in cande is,quam viso Aquili habeat de ratione visionis respectu visibilitatis. Ista distinctio habetur a Philosoplio. ii. de animalibus, ubi vult, quod licet de immaterialibus habeamus minimam cognitionem, quod est intestigendum proportionaliter . tamen illa est desiderabilior cognitione magna, tu Potest haberi de materiali sus . quae cst magna in comparatione ad illi cognoscibilia, Loquendo ergo de ordine per se Aionis simpliciter dico . Quod i ei sectissimum cognoscibile a nobis etiam naturaliter est Deus, unde ;n hoc etiam ponit Philosophus felicitatqm naturalem. IO.
Ethic. dc post ipsum species specialissimi perfectior in uniuerso . dc deinde species proxima ibi, de se 1sque ad , itiniam speciem , ct post omnes species speciali stimas genus proximum abstrahibile a specie perse ctissima , dc sic semper resoluendo: lc ratio omnium istorum est, quia a tingere actualius obiectum est iiii llectio persectior simpliciter, quia habet aequa tem p e t feci ionem ex par te intelle ctus cuquacunque alia intellectione vel non mi tiorem, & habet persectione ulto maiorem ex parte obiecti, quae duo sciliocet persectio potentiae , dc perlectio ob tecti . sunt causa persectis, inat cornitionii siue intellectionis. Si aut eviloqua mur de notitia persini re secundum piat portionem ad cognoscibile dico, Quod persectiora sensibilia, O serisus efficacius mouentia sunt perse olys co reo scibilia
secundum proportionem, quia intellerctus,noster plus attingit ad illa, secundum gradus cognoscibilitati, eorum , Sequae sunt remotiora ab is is, sunt minus cognoscibilia, secun proportionem suae cognoscibilitati; .
184쪽
D uinctio; . Quaestio i. Articulas ii. 8
tium principale de obiecto adet quato intellectus, & praeciso iunt articuli sequentes. Atque Thom3 1. imprimis est una opinio quq dixit, quod F qm primum obiectu intellectus nostri eliqui q ditas rei materialis. Ratio ponitur ad hoc, vita tua quia potetia proportionatur obiecto. TriT m. ut plex autem eit potentia cognitiva, quaeda μ' II. st omnino separata a m iteria & in ellendo γ & in operando , ut intelle ius separatus; alia comunct.i materiae & inessendo &in operan do, ut potentia organica,quae per sicit materiain . & non operatur nisi mediante organo, a quo in operando non separatur,sicut nec in essendo alia est coniucta in iteriae in eliando, sed non utitur Ot-gans materiali in opera do , ut intellectus noster istis eorrespo dent obiecta proportionata, uam potentiae omnino separatae, ut priuis correspodere debet qui ditas omnino separata a materia; secundae singula re omnino materiale; tertie ergo corrcsp adet qui/itas rei materialis , quae etsi sit in
materia,tamen cognoscitur non ut in materia singulariis iaris me Conica. Illud non potest sustineri a in orinis. Theologo , quia intellei us exiliens eadepotentia cognoscet qui ditate in substantiae materialis, sicut patet secundum fide
de anima beatas, potentia autem maneNs
eadem non potest habere actum circa ali quid quod non continetur sub suo primo obiecto.Quodsi dicas, Hevabitnr per tu men gloris ad hoc, quda cognoscat illas sub llantias lintnateriales. Contra. Obierctum primum habitus continetur sub primo obiecto potentis. vel sal rem non ex cedit, quia si habitus respicit aliquod obiectani , quod non continetur sub primo obiecto potentie . sed excedite tunc ille habitus non esset habitus illius potentie,se iliaceret eam non esse illam potentiam, se aliam. Consiri natur statio .quia cum pol ita in primo signo naturae , in quo in potentia, habeat tale obiectu in ptimum per nihil posterius natura prae lupponens ra- tionem potentiae potest fieri Aliud primu
obiectum eius, omnis autem habitus Namin a, de turaliter praesupponit potentiam . Si di -- - . eas, quod haec etiam opinio poneretur
P a Philosopho, puta si ponerer, quod in tellectuu noster psopter sui infimitare inister intellectus , de propter coniunctio nem eius cum virtute phantastica in sudiposito cognoscente, habet ordinem immediatum ad phantasiam, ii ut pia antasa habet ordinem immediatum ad setisum continuitem ; oc ideo sicut phamasa non mouetur ab aliquo, nisi quod est obiecta ascia sus communis, licet alio modo, idem obiectum cognoscat. ita diceret, lubd intellectus noster non tantum propter statu aliquem, sed ex natura potentis non ponset aliquid intelligere, nisi abstrahi bile aphantasmare. Contia hoc arguitur tripli citer. Primo sic, QDia desiderium natura te est in intellectu cognoscente esse diu ad cognoliendum causani, dc in cognosce te causam in uniuersali est desiderati natui te ad cognoscendum illam in particularide distitiite ; desiderium autem naturale non est ad imoossibile ex natura deside id. ista: ratis, quia tunc esset Dultra; ergo non est l. car. dea. impol sibile intellectui ex parie intelle- de ae a. tus cognoscere substantiam iminateria- c. m. res Iem in particulari, ex quo cognoscit materiale, quod cli essecius eiu , ct ita Primis δὲ Linereo, obiectu in intellectus non exi ludit illud Lea lini uateriale. Secundo sic. Nulla potentia potest cognoscere obiectum aliquod sub ratione communiori, quam iit ratio sui primi obiecti, quod patet primo per rationem, quia tunc illa ratio primi obiecti non esset ad quata: Etiam patet per exe- plum, visus non cognoscit aliquid sub ratione communiori quom ia ratio co- , Ioris, vel lucis, nec imaginatio aliquid sub ratione. communiori, quam sit ratio imaginabilis , quod ell primum obiectum eius; sed intellectus cognoscit aliquid sub ratione communiori. quam sit ratio emis materialis , quia cognoscit aliquid sub ratione entis incommuni, Iioquin Metaphysica nulla esset scientia intellae tui nostro . Praeterea tertio,& redit in idem quas cum secundo. Quidquid per se cognoscitur a potetitia cognitiva, vel est eius obiectum primum, vulcontinetur sub illo obiecto; ens autem, ut est communius se nnbili, per se inicut igitur ab intellectu nostro , alias Met in physica , non esset inagis scientia tran scendens quam Physica i ergo non portest aliquid esse primum obieeium inici lectus non ti, quod sit particulariu ente. quia tunc ens in se uullo modo intelligeretur a nobi : videtur igitur quod falsu in
supponitur in dicta opinione de obiectoptimo, ct hoc loquendo de pol Elia ex nu
185쪽
tura potentiae. Ex hoc apparet, quod si per via istius opinio is soluatur ista quaestio dicendo, quod quid itas sensibilis est pii multi obiectum intellectus, & ideo nointelliguur Deus vel ens immateriale, so
. . tutio innicitur salso fundamento. mo iuuis' Congruentia etiam illa, quae adducitur D. Tho- pro illa opinione nulla est.Potentia enimm , de obiecta non oportet alsimilarim ino do esse lidi, se liabent enim ut imotivum Oemobile, & ita se habet ut dissimilia:, quia
ut actus & potentia: sunt tamen propor conata, quia ista proportio requirit disii nisti tuditiem proportionatorum, sicut comuniter dicitur in omni proportione , sicut patet de materia Sc forma, parte & toto, causa Sc causato , & csteris proportio-
nabili bis; igitur ex modo ei Iendi talis Potentiae non potest concludi similis modus e Tendi in obiecto. Contra lioe obiicitur, facti a licet agens facti uuin possit esse dissimile obiecto. iaod est ibi passum, ta
men operans in cognitiva operarione oportet assimilari obiecto, cir a quod ope ratur, quia n is est pastum , sed magis a
tetis Sc alii milans ; omnes enim antiqui concordaut in hoc, quod cognitio si petas imitationem, nec At isto t. in hoc eis cotradicit, igitur hic requiritur non tantum Rim mroportio, sed similitudo. Respondeo. A
- ' liud est loqui de modo essendi ipsius po-iatiour tentie in se , & aliud est loqui de ii sa inquantum est sub actu secundo, vel dispositione proxima ad actum secundum, qui sit aliud a natura potentis . Nunc autem
quo a potentia coenoscens assimilatur cognito , veruin est per actum suum cois
gnoscendi, qui est quaedam obiecti similitudo , vel per speci: in disponentem de Proximo ad cognoscendum. Sed ex hoc concludere ipsum intellectum in se habere naturaliter modu essendi similem modo essendi obiecti, vel e conuerso . est facere fallaciam accidentis, & figurae dictioni R sicut non sequitur, ςs assimilatur Cesari, quia per figuram inductam, igiturae, in se habet similem modum essendi modo essendi Caesaris; vel magis ad pro- postum, O ulus videns per speciem ob - ecti as,imilatur obiecto, ergo visus habet similem modum essendi modo effeti di obiecti ; & ita ulterius, scut qu damvisibilia habent materiam , quae est causa corruptionis , & contradictionis, ut mixta, quedam carent tali materia, ut corpora caelestia, ita erit quidam visus in materia tali, quidam sine materia tali, vi quoddain organu ui tale, di quoddam notat ei; Vel adlluc magis ad propositum, idea tu mente diuina, qua est suntlitudo obiecti, est immat etialis, igitur & la-Pis cuius est idea est immaterialis di igitur propter illam congruentiam non videtur congruum arctare intellectum ex natura potentia ad obiectuna sensibile,ut non excedat sensum, nisi tantum in modo cognoscendi.
Deus est primum, hoc est persectii simum intcr omnia cognoui ilia. r imum autem in quocunque go 'nere est causa eiiendi aliis in illo genere,eκ t. Metaph. sicut primum calidum est causa ca loris in omnibus aliis, ergo Deus est causa cognolcendi omnium aliorum, igitur est primum obiectum intellectus.' 2.Pra terea.Vnunquodque scut se habet ad esse, sic se habet ad cognitionE, sed nihil est eris per participationem, nisi abente i in pati icipato, igitur non cognoscitur, nisi prius cognito ente in participato.' .Prtterea.Confirmatur per August. t. de Trinit. cap. 3. Neque enim in his omnibus bonis Sc. diceremus aliud alio m lius cuin vere iudicamus , nisi esset nobis
impressa notio ipsus boni. Videtur auteibidem loqui de bono in determinato ne Satiue, de quo paulo ante dicit; Vide ipsum bonum , si potes, & ita Deum videbis: Quod non videtur verum nasi de bo no in determinato negatiue, quod scilicMmon est determinabile, quale est primum
primitate adaequationi sirecipit praedica tionem omnium contentorum sub eo, Deus autem non,ergo &c.
quς ponit Deum esse primu obiectu intellectar. Cuius rationas iundamentales sunt
186쪽
iuae quae adducti sint in opponendo; &
propter easdem ponit Deum esse pilinuchic cluni voluntatis, quia habet rationevole di o iunia alia ,sicut adduxit auctoritatem August. 3. de Trinit .cap. 6. Cur ergo alium diligimus, quem credimus tuitu, rei toti diligimus ipsam formatu, ubi vide- mu , quid sit iustus animus, ut Sc nos iusti et se possiniust An vero nisi Sc ista in dilii . geremus, nullo modo eum diligeremus, tur ..iatici quem diligimus ex ista Contra illam opinionem arguitur sic, Primum obiectum a uin naturale alicuius potentiae habet naturale ordinem ad illam potentiam, Deus non habet naturalem ordinem ad intellectum nostru sub ratione motivi, nisi is te subrati piae alicuius generali, attributi sicut ponit illa opinio ergo.non est obiectum primu nili sub tatione illius attributi; vel
secundum illam opinionem squam prius tenui qu4d Deus no intelligitur nisi sub
ratione en iis, non liabebit naturalem ordinem, nisi sub talx conceptu uniuersali; sed particulare, quod non intelligitur nisi in aliquo comiti uni, non est primum ob tectum intellectus, sed magis illud comis muti .erga Sc. Pr terea. Certu est, lud dDeus non habet primitatem adaequationis propter coi Nn unitate tu, ita quod di
eatur de otii ni obiecto per se intelligibili. a nobis, ergo si atquam habet primitate
ahqitationis,hoc et it propter .irtualitatem, quia scilicet viri alii r continet om
nia in se per se intelligit, ita : sed propter. hoc a merit obiectatu primum adaequa-etum in Alectui nostro, quia alia entia mouent intellectum nostram propria viri a re. ita a iis dessentia diuitia non mouet intellectunt nostrum ptimo ad se , set undocid omnia alia eo noscibit a cognoscktias sicut aurem predictu est in quaest. de lub ,3 pt Q lecto I lieologie, essentia diuina ideo est primum obiee tu intellectus diuini, quia iosa s,la mouet intellectum diuinum, &adeo et inscenditia se, de omnia alia cognoscibilia ab ipso in ellectu. Per easdeuirationes probatur, quod non potest poni primum obiectum in ellectus nostri substant a intommuni, propter attributio nem omnium accidentium ad substantiam . quia ac ideirata habent propriam virtutem motivam intellectus. regri substantia non mouet ad se,& ad omnia aliae re in scibilia.
mum dico,quod non semper persectissio
inum est causa respectu impet sector u co- palando impetsecta ad quodcunque te tium, sicut persectum album non est causa visibilitatis omnibus visibilibus, aut si est causa, non tame precisa S adaequata, ct si maxime motivum , no tamen P scisum dc adaequatum; primum autem ob
tectum intellectus de quo hic loquimur debet esse primum dc adaequatum potentiae.
η Ad secundum dico,quod si recte arguitur. debet inferri. quod nullum ens saeticipatum potest cognosci, nili sit ens abente impalticipato, bc non debet inserti, quod non potest cognosci nisi petrationem elatis imparticipati cogniti: tuc enim sunt quatuor termini quia ponitur in coctu si , ne esse cognitum per ensim participat im qui terminus non fuit in propositione se unda , ct talio realis illius desectu assignati in forma arguendi dicta est pilus in respondendo ad primum argumε tum artic. 6. quia etsi cogitolii bilitas sequetur pro crationaliter entitatem, notamen ita est de cognosci, nisi comparaudo
ad illum intelle tu , qui cognoscit quodlibet secundum gradum sue cognoscibilitati eo dico hi ,quod si etilitas participata concludat de necessItate cognoscibilitatem participatam, S ita participarum habeat cognoscibilitatem per cognoscibile imparticipatum, non tame habet cognosti per cognoscibile imparticipatu ut e R itum, sed v t causam dantem sibi esse.& lioc radiuua est in argumento quo
dum desiui dist. I q 2. Ad tertium de August. . de Tinit. diis co , qu6d loqu; tur ibi de notitia boni incommuni, quae naturaliter impressi est, 'inc est e sacili imprimitur in intellectua singularibus,quia in quolibet in t E iones
uniuersales facilius occultui primo. Hoc probo per ipsum . qui eodem lib. cap. . dicit. Habemus enim quas regulariter in suam humanae naturae notitiam, secundia
qua q oidquid tale aspicimus,statini homine isse cognos imu3, vel hominis forma. It sicut fecitdu ista notitia hominis inua dicit insivam nobis regia ariter, hoc est saciliter a sensibilibus abstractam in dic
mus de quocunque , virit m si homo vel non. ita etiam per idem possenus iudii a re eminentiam in humanitate, si da essetis occurretibus,sicut iudicamus deo ut
187쪽
rentibus,tioe esse melius alio , quod apparet de notitia i impressa albedinis, retquam non tantum iudicamus occurrens
cile alluitii, se i hoc esse albius altero ita
dico hii, sub d illud bonurn de quo loquitur cap. 3. cuius notitia Hupressa est naturaliter intellectui , est bonum in comuni, S per illud iudicanias de occurrentibu , hoc illo este inelius. Et quod loquatur de bono indeterminato priuatiue,& non de bono in determinato negative, inquo bono in determinato intelli rur Deus, videtur per hoc, quod ibi enumeratis multis articolaribuι bonis dicit, Bonum hoe se otium illud, tolle hoc de illud, 5c . ideipsum bonum si potes. Hoc est, tolle illa
contrahetii rationem boni ad creaturas, sic vide rationem boni in communi, de in hoc videbis Deum, sicut in conceptu co-viunt,inquo potest naturaliter a nobis videri,& iii, in particulari. ut haec essentia. Cotiti militet intelli gelida est illud.quod Prae instit cap. . ubi dicit. Qui, niam Deus lux est, non quomodo isti oeuli videt. sed quomodo vider cor, cu audit veritas est,
noli quirere quid sit veritas . statim enim se oppon ut caligites imaginu corporalia ct nubila phanta lina id. Hoc intelligo sc Quando coceptus uniuersalis abstrahitura lingulari. quanto est uniuersalior, tanto difficilius potest intellectu; diu silete in tali conceptu quia ut pr dictum est,quandocunque intelligimus uniuersale, phan tasiamur eius singulare. Si illud uniuersale diutius & facilius post unius intellige te, quod est similius singulari relucenti in
phantasmate.&ciuia uniuersalissima sunt remotiora ab ipso singulari, ideo dissicilius est stare in conceptu illorum uniuersalissimorum e Concipiendo ergo Deum in conceptu uniuersalit si mri, noli quirere quid, hoc est, noli descendere in aliquem conceptum Particularem, in quo ille uni uersalio e saluatur, qui particularior propinquior est phantasmati; descendendoenini ad talE, qui magis relucet in pbantasmate occurreti, statim amittitur illa serenitas veritatis ,'vel sinceritas vetitatis, in qua intelligebatur Deus,quia 'statim intelligitur veritas contracta, quς non conuenit Deo,cui conueniebat Meritas in comuni concepta non contracta. t Contra cap. 3. Si ergo potueris illis detractis per se ipsum perspicere bonum, perspeveris Deum; et si amore in resis,continuis
beatis aberis:Beatitudo non est in bono uniuersali. siue indeterminato priuatiuE.
Ite cap. 6. Quod supple iusti unde esse
potuerunt, nisi inhaerendo eidem ipsi Grina, quan intuentur, ut inde solitiuntur:
Formati autem forma iustitiae non est ab uniuersali intellecto. 'Pet idem ei iam dico ad illud. s. de Trinit. cap. 3. de bono & voluntate . Pudeat autem , cum alia non amentur, nisi quia bona sunt eis inhaerendo non amare bonum ipsum, unde bona sunt. Vnde ratio bene probat,quod ipsum summum bonum agis est amandum quam bona participata,non tamen probat, quod sit primum amatu primitate adaequationis, quia etsi ipsum si ratio bonitatis in aliis, ct ideo ratio amabilitatis eorum,non tamen ipsum ut amatum, est ratio aliorum amatorum;
potest enim aliquid aliud amari, non ipso amato, sicut in fruendo utendis pater, α, tendo fruendis. Et ista intentio August. colligitur ex V. de Trinit. cap. 6. ubi iractans de dilectione alicuius , qui creditur esse iustus, s post inueniatur non esse tu stus, Stat tu, inquit, amor ille, quo in eum ferebar, ossensus,& quas repercussias, atque ab indigno homine ablatus, non in
ea forina permanet, ex qua eum tale credens ainauera. Hoc est . bi dilexi institia, ct ipsam,quia credidi in ipso esse iustitia. s inueniam eum mi ustum, resilit volutas ab eo, sed adhuc stat dilectio ipsus iust etiet ut obiecti. Istud intelligendu non est de iustitia aliqua particulati, sed de communi ratione iustitiae, quae amatur Propter se, dc quodcunque in quo est ista propter illam. Contra. Voluntas no est uniuersali utri , tum quia tendit in rem ut in se, tu quia iam amor amicitiae , qua amor concupiscentiae est alicuius, secundia existentiam realem praesentein vel possibi-
Iem. Respolideo. Pliniis principiis practici, in intellectu correspondet in voluntate aliqua volitio, quae est principium bonitatis moralis, sicut illa principia sui prinicipia veritatis praetice in intellectu: patet et Da. quod quecuq; ratio boni vel appetibilis potest intelligi in uniuersati, & si se
ostendatur voluntati, non video , quore voluntas non possit habere actum circa
proprium obieeiuni sibi ostensum tertios appetit tua singularis, ut singularis ratum, non habet cognitiuam univeis alium pro
188쪽
δῖεctio da in ritus animi ad res, clico. quod verunt est causaliter, quia voluntas imperat coniungi res desiderat in se, non autem tormaliter, Dis quia voluntas est activa respectu sui actus, sed non circa re sub maiori ratione existentem, quam apprehendatur ab intellectu; imo desideri uide nitellectio abstractiva suntrei secunda rationem eque existentis, sicut dc no existentis ex parte obiecti, ita vi sio de frui tio praesentis, sed desiderium mouet esse- et iubad rein qtie est in fieri, nsi sic intellectio abstra it tua. Ad secundu dico,quod homo in.uniuersali ostensus amatur amor amicitiae, de propter illud amatur hieli 'ma; sicut etia militia in uniuersali concupiscit ut, Se ita liaec iustitia' huic. Ita etiam patet expoliti ouillius auctoritatis.is. de Trinit.cap d. Cur ergo alium diligimus &e. In illa auctori tate, forma ubi videbimus, quid sit iustus animus, debet intellisti iustitia ipsa in communi, sicut forma Nominis in communi est illa, ubi si uel per quam videm ut, quid requiritur ad es se hominis, vel adesse hominem.& pro' ter qu informam iudicamus illud, quod deeus inesse vel non esse hominem. se-ιcundum ipsum in eodem cap. . Nisi ei g, hine λrmam iustitiae in communi di aligeremus, non diligeremus illum, quem, credimus esse iustam . quem ex ista forma diligimus; siclit si non diligas formam hin
itimis in hominum, nunquam occurrensi
peopter formam homini, dilectam dili--ει. Eit igitur haec iustitia in determinata. priuatiu . ecundum quam de me te iusta iudicainu , dc propter quam dilec tam diligimus mentem, quam edimus iustae se: scdum non sumus iusta, minus diligininus iustitiam in comu ni, quarn oporteto quia diligimus quadam volitione siue c5. placentia simpliti, quae non sufficit ades se iustii in; sed oportet eam diligere voli tione di amore efficaci,qua videlicet uolens eam, eligit in se eam, obseruans eam tanquam vitet suae regulam. J im. . rari abo P m ti
i. PerPhilos. . Metaph. Quia secundum ipsum ibi ens risi est genus, quia tutic secundum spa
sum ibidem disserentia non esset en , si autem esset eo mune dictum in quid de pluribus specie differentibus, videt et ut esse genus .ergo Sce. qt. Preterea. . Metaph. in principio, ubi vult, quod ens dicitur de entibus ficut sanum de sanis, di quod Metaphysica est vita scientia non quia omnia illa, de qui bus Metaphysica est. dicamur secundum vnuri, sed ad unum, scilicet non uni uoc ὀsed analogice, ergo subiectum Metaphysicae non est viii vocum sed analogum. K3. Preterea. 7. Metaph. dicit, quod accidentia non sunt entia, sicut logici dicunt no ens esse ens, Ne non scibile eue scibile, is sicut vas dicitur salubre ; in omnibus istis ex eptis no est viii uocatio eius, quod dicitur de pluribus. η . Praeterea. Porphyrius, si quis omnia et tia vocet, equi uoce inquit nuncupabit. 'li . Praeterea i. Phylle. ptincipiu est co-tia Parmenide de Melissu, quod ens multipliciter dicitur, di alguit,qubd si omnia sui it ..uin ens, ergo omnia sunt vel hoc ritum ens, vel illud, quod ita sequeretur, sis ens esset univoeum; sic ut non sequitur, omnis homo est unus homo, ergo iste .sul homo, vel illε unus homo. 6. praeterea per rationem'. Si ens esset Uniao cum ad decem genera, ergo descentderat in ista per aliquas disserentias, sinti litur duae tales disserentiae A de B, aut igitur istae includunt ens qui ditatiuE; Scit g in conceptu euiuslibet generis gene icthssim includitur nugatio, aut ista nonisu Mentia, de tunc noli ens erit de eon.'
de obiecto adaequato, Quod nullum po test poni primum obiectum intellectus nostri naturato propter adaequationem talem virtualem diropter rationem tacta superiori arti lo Nintra primitate ob in dii virtuali, in Deo vel in substantia: vel igitur nullum ponetur primum Obie cium. vel o post et ponere primum adae quatum propter communitatem inis aQuod si ens ponatur equi uocu creato Se increato, substantie dc accidenti, cum omnia ista sint per se intelligibiliapa nobis. nullum videtur Ῥosse poni primum ob te iuni
189쪽
ariolargu metirant . Contia Do
iectum Intellectus nostri, nec propter viruralitatem , nec propter communitatem; sed ponendo illam positionem,quam po sui art. a. huius quellionis de univoeatione emiss)otest aliquo modo saluari, ali quod esse primum obiectum intellectus
mum 3. Metaph-.quamus no oportet di cere , quod argamenta illa concludant, quia Plitiosolius intendit ibi arguere. ad oppositas paries quaestionum . quas disputat, sicut ipsemet praemittit in prooemio duo autem oppolita non possunt concladi, nili alterum argumentum sit sophisticum: unde Commentator eius dicit in primo argumento ad primam quaestionem ibi dii putatam esse fallaciam consequentis .li contraria pertinent ad eandem scietiam, ergo non sontraria no pertinent ad eandem scientiam, quantiis etiam illud aegumentum specialiter non oportet tete ire, quod concludat, infert enim ibidem. Quare si unum est genus,aut ens nulla disserentia, nequc unu neque ens erit. Qu*rst,aut intendit inferre , quod non peristi primo modo erit dissςxentia ens vel unu , ,& sic conclusio non est inconueniens de uno, ut ii tendit insurre negatiuam abso
late,sic tunc no0 v Iet conrequentia, non
enim si rationale est differentia respeseu animalis. sequitur, qudd rationale non est: airimat, sed quod no est per se primo mo-ico animal. ramen tenendo quod argu in ei Idan valea , concludit oppolitum ma gis qu- prv P ip Η ,. mouet enim ab eme rationem generis, non propter equi . uocationem, lino si esset aequiuo cuin adidecem genera , esset docem genera, quia idemco iaceptus Docunque no in ine tiges nisi cetur liabet eandem rationem generis; sed remouet rationem generis ab ent propter nimiam communitatem,quia viis.
desicet prae dicatur per se primo modo dodissetentiat ala qua, ct per hoc potest con cludi. quod eui non sit Setti M. . dii et Ad videndum autem quomodo hoc sit verum, cum tame praedrisiuiu st,quodlens non praedicatur per se primo modo
de differentiis ultimis, distinguo de differentiis, Quod aliqua potest sumi a parte esentiali ultima .quq est res & natur'. alia ab illo, a quo sumitur conceptus generis,sciat si ponatur sortii rum plur litas, de genus dicatur sumi λ parte essentia
Ii priori, & differetia specifica I sorma vi ,
tima:tunc scut en, dicitur in quid de illa parte est eiulati, a qua su inrtur disserentia tali, specifica , ita dicitur in quid de talidisserentia in abstracto, ita quod sicut haec est in quid , Anima intellectiva estens, accipiendo eundem conceptum ei
iis . secundum quem dicitur de homine'vel de albedine , ita hac est inquid. Rationalitas est ens , si rationalitas stitatis differentia , sed nulla talis disserentia est ultima quia in tali continentur pla, res realitates aliquo modo di itinctae talidistinctione . vel non identitate , qualem dixi dist. t. q. t. de Trinitate elle inter essentiam 3c proprietatem personalem, vel maiori, sicut alias explanabitur;& tunc talis natura potest concipi secundum sim quid, hoc est secundu aliquam realitate M persectionem, Sc iecsidu aliquam ignorari,& ideo talis naturς conceptus no est simpliciter simplex, sed ultima realitas seu persectio realitatis naturi. qua sumitur vltima differentia,est omnino simpliciter simplex, ista realitas no includit en qui ditatiue, sed habet conceptum simpli'
citet simplicem , unde si talis realitas sit Aohee non est inquid, A est ens, sed est quasi per accidens, ct hoc siue A dicat illam realitate, seu differentiam in abstacto sumpta a tali realitate. Dixi igitur prius,, quod nulla differentia simpliciter ultima includit ens qui ditatiue, quia est smpli iciter simplex sed aliqua differentia sumpta a parte essentiali, quae pars est una in re alia a natura a qua sumi tur genus, illa disserentia non est simpliciter simpleη, iri ludit ens in quid. & ex hoe quod talis differentia est eos inquid, sequitur, quo
ens non est genus propter nimiam comunitate entis I nullum enim genus dicitur de aliqua differentia inferiori inquid,nec de illa, quae sumitur a forma, nec de illa quae sumitur ab ultima realitate sorine, si-eut patebit dist. 8. quod semper illud i suo sumitur conceptus generis, secundiae est potetiale ad illam realitatem. a qua sumitur conceptus disse tantiae, sue ad illam forma, si differentia sumatura forma. Esi argitas contra is ud, Quὀd si rati , nate includit ens qui gitatiue,& quelibet differentia consi inlis,quae scilicet fumi tura parte essentiali, non ab ultima reali ate eius .ergo ad Jendo talem disserenti generi erit nugatio, eo quod ens bis dicentura
190쪽
tur. Dico, quod quando duo inferiora ad tertium se se habent, quod utium deno itinat alterum,illud commune particula. xi: et denominat se ipsum sine nugatione, sicut albedo,quae est in serior ad em, denominat animal, quod est inserius etiam ad ens sine nugatione,&ideo sicut est dem ominatiua ilia, Animal est ali ii .ita ens, quod est supelius ad album, potest denominare animal, siue em particulariter sumptum pro animali, put , si illud en, denominatiuum esset en tale , haec esset vera. Aliquod ens estentat et sicut enim ibi con cedo denominationem accidentalem sine . nugatione, nee tamen idem omnino denominat se ipsum eodem modo conceptum, ita hie, animal rationale est sine nu-lgavone, nain animali includitur ens quiditatiue , & in rationali denominatiue, .dc sicut raticinalitas est ens qui ditatiue, ita rarionale denominatur ab ente; igitur hie esset nugatio, animal rationalitas. notaute in hia . animal rationale, sicut essethse,animal albedo , non autem est nugatio hic,animal album. i. diu - η Ad secudum,quod dicitur . Metaph. α dico quod Philosophus .io. Metaph. cO- cedit ordinem estentiale in , inter species, eiusdε genetis, quia ibi vult,quod in quolibet genere est unum primum , quod est
ientura aliorum, metu rata autem habet essentialem ordinem ad mensuram, Sc ta-inen non obstante attributione , quilibet concederet unum esse eonceptum generis , alias genus non prς dicaretur in quid. ita de pluribus disserentibus specie , si enim
ri a genus non haberet conceptum alium a conceptibus specierum, nullus conceptus
diceretur de pluribus inquid. sui tantum' ' quilibet de se ipso. 3: tunc nillil praedicaretur ut genus de specie, sed ut ille de eo- .an dem. Consimiliter Philosophus dicit in. r. physic. quod in genere latent equi uocationes, propter quas non potest fieri comparatio se eundum genus ; non enim est ς' uocatio quantum ad logicum , qui ponit diuersos conceptus , sed quantum ad realem p. bilosopha est aequi uocatio, quia non elt ibi unitas naturae . Ita igitur omnes auctoritates, quae sunt in Meta physca Sc Physica, quae essent de hac materia, pollente poni propter diuersitate realem illorum . in quibus est attributio, cum qua tamen stat unitas conceptus abstrahi bilis ab eis, sicut patuit in exemplo concedo tamen, quod totum illud, quod accidens est, attributionem essentiale in habet ad substantiam , de tamen ab hoc& ab illo potest conceptus unus communis abstrahi.
Ad tertium , illa scilicet, quae dicuntur de r. Meraph. dico, litera vltimi paragraphi de illa materia soluit omnes actoritate, Philosophi prae habitas, quae incipit. Palam aute illud fcc. Ibi enim dicit Plii Iosophus, quod primo & simplici te diuinitio & quod quid erat esse, substantiaruest,& non solum sed aliorum simplicet erest,non tam e primo,&probatur hoc ibi, quia ratio sgnificans id e nomini est dissinitio, si illud cuius ist ratio, est persevitu, unum vero dicitur sicut & ens, ct intellige per se ens,ens autem hoc quidem hoc aliquid, aliud quantitatem, aliud qualitatem significat, quod veru est de ente perse,quia ens per se in s. libro diuisit in decem genera, igitur quodlibet illo tum est unum per se. ita ratio istorum est disii nitire; & hoc concludit ibi . Quapropter erit hominis albi ratio Scitis initio.alio vero modo albi est substantie, quia substanto per se , ct primo , albi simpliciter ocper se sed no priind. albi hominis secundu quid ct per accidens; unde ct in illo capitulo ira iat principaliter de tali ente per accidens, cuiusmodi est homo albus, quod eius non si disi initio. Ens igitur vel quid Vel dis sinitionem habere quo deun-que istorum simpliciter dicitur de accidete, sicut de substantia , sed non aeque primo, &non obstante ordine potest bene
elle viai uocatio . .' Ad quartum . Porphyrius ipse allegat
Aristotelem due do aequi uoce inquit, scilicet Arist. de quo ibi loquitur . non iuuenitur autem ubi hoe dixerit in Logica, in Metaphysica autem dicit, quod iam allega tu est ' expositum. Si quis aute vellet pertractare auctoritate Porphyrii, quomodo ratio eius ex au ctoritate Arist. valet ad propositum suum. posset exponi, sed nolo immorari.
's Ad quintum quod arguitur de i. Physic. dico. quod ad opinionem illam Parmenidi, & Melissi destruendam principium est accipere , quod ens dicitur multipliciter ncia aequi uoce, sed multipliciter hoc est de inultis, ad inqui redum de quo illorum intelligant. sicut si diceretur omnia esse unum animal, contra eos enset
dicituitqui uoce i d. analoῖice, quia loqui turpinphyri da tqui