장음표시 사용
201쪽
tura potentiae. Ex hoc apparet, quod si per via illius opinior. s soluatur ista quaestio dicendo, quod quid itas se.isibilis estptimum obiectum intellectus, & ideo nointelligitur Deus vel ens immateriale, sos,lui ui lut o inniti ur falso fundamento. motiuum Congruentia etiam illa, quae adducitue D. Tho- pro illa opinione . nulla est. Potentia enim de obiecta non oportet aisimilari in mo do e isendi, te habent enim ut motivum &mobile,& ita se habet ut dii similiai, quia
ut actus & potentiat sunt tamen propor conata, quia ista proportio requirit dissi, irilitudinem proportionatorum, sicut comuniter dieitur in omni proportione, sicut Patet de materia & forma,parte & toto, causa Sc causato , & ceteris proportionabili b is; igitur ex modo ei Iendi talis Potentiae non potest concludi similis inodus egelidi in obiecto. Contra hoc obiicitur. Quia licet agens facti uuin possit e si edissimile obiecto. laod ei tibi passum, tamen operans in cognitiva operarion o
portet assimilari obiecto, citia quod ope I ratur. quianan est passum , sed tiragis a R tens Sc assimilans ; omnes enim antiqui concorda ut in hoc, quod cognitio sit peras imitationem . nec Aristo t. in hoc eis cotradicit, igitur hic requiritur non tantum
'P. proportio, sed ii militudo. Respondeo A. ita de te i. est loqui de modo emendi ipsius potatione. tentie in se, de aliud est loqui de issa inquantisin est sub actu secundo, vel dispositione proxima ad actum secundum, qui
sit aliud a natura potentis. Nunc autem quod potentia cognoscens assimilatur cognito , verum eit per actum suum cois
gnoscendi, qui ea quaedam obiecti similitudo, vel per speciem disponentem de Proximo ad cognoscendum. Sed ex hoe concludere ipsum intellectum in se habere naturaliter modu essendi similem modo essendi obiecti, vel e conuerso . est facere fallaciam accidentis, & figurae dictionis: scut non sequitur, ςs assimilatur Cesari, quia per figuram inductam, igiturae, in se habet similem modum essendi modo essendi Caesaris; vel magis ad propositum. Oculus videns per speciem obiecti assimilatur obiecto, ergo visus habet similem modum essendi modo essen indi obiecti; & ita ulterius, sicut quedam visibilia habent materiam , quae est cau si corruptionis , & contradictionis, ut mirita, quedam carent tali materia, ut corpora caelestia, ita erit quidam visus in materia tali, quidam sne materia tali, ut quoddam organum tale, ct quoddam notat ei; Vel adlinc magis ad propositum, idea in mente diuina , qua est similitudo obiecti, est immaterialis, igitur & lapis cuius est idea est immaterialis di igitur propter illam congruentiam non videtur congruum arctare intellectum ex natura potentia ad obiecturus ensibile,ut non excedat sensum, nisi tantum in modo cognoscendi.
A i. Quia ex superioribus Laeus eli primum, hoc est per sdictissimuin inio omnia cognosci'. ilia, ptimum autem in quocunque ge'nere ei causae tiendi aliis in illo genere,eκ 2. Metaph. sicut primum calidum est x ς causa c loris in omnibus aliis, ergo Deus est causa cognoscendi omnium aliorum. igitur est primum obiectum intellectus. η r. Praterea.VDunquodque sicut se habet ad esse, sic se habet ad cognitione, sed nihil est eris 'per participationem, nisi abente imparticipato, igitur non cognoscitur. nisi prHis cognito ente imparticipato. a. Pr terea. Confirmatur per August. r. de Tmiit. cap. 3. Neque enim in his omnibus bonis Sc. diceremus aliud alio melius cum vere iudicamus , nisi esset nobis
impressa notio ipsus boni. Videtur auteibidem loqui de bono in determinato ne-xatiue, de quo paulo ante dicit; Vide ipsum bonum , si potes, & ita Deum videbis: Quod non videtur verum nisi de bo no in determinato negative, quod scilicM non est determinabile, quale est primum
primitate adaequitionis recipit praedica
tionem omnium contentorum sub eo, Deus autem non, ergo dcc.
RESPONDE O. Alia est opinio, ,
qui ponit Deum esse primit obiectu initi qLol. is lectus. Cuius rationes fundat dentales sunt 2 v.
202쪽
Di strictio a. mistio 1. Articulus ii . 8sillae quae adducti sunt in opponendo ; Ae
rropter eas lem ponit Deum esse primuchaccium voluntatis, quia habet rationevole di omnia alia,sicut adduxit auctoritateni Aueui . . de Trinit. cap. 6. Cur ergo alium diligimus,quem credimus i uitu. Scnon diligimus ipsam rarmatu, ubi vide-inus, quid sit iustus animus, ut &nos iuniel se possimus An vero nisi dc istam diligeremus , nullo modo eum diligeremus, que in diligi in us ex ist. Contra illam opilii Onem arguitur sic, Primum obiectum naturale alicuius potentiae habet naturale ordinem ad illam potentiam, Deus non habet naturalem ordinem ad intellectum nostius ab ratione motiui, nisi sol te sub ratione alicuius generali, attributi sicut ponit illa opinio ergi 1 non est obiectum
primu otii sub tatione illius attributi; vel secundum illam opinionem quam prius tenui qu4d Deus no intelligitur ii, si sub
ration e entis, non habebit naturalem ordinem, nisi sub tali. conceptu uniuersali; sed particulare, quod non intelligitur nisi
in aliquo communi, non est primum ob tectum intellectus,sed magis illud commune .crga S c. Prsterea. Certu est, luod Deus non habet primitatem adaequario nis propter communitatem, ita quod di
eatur de omni obiecto per se intelligibili .a nobis, ergo si atquam habet pii initate
adequat i onis, hoc erit propter diri ualitatem. quia scilicet virtualii r continet om
nia in se per se intellis bilia : sed propter
-hoc o metit obiecta in primum adaequa tum intellectat nostro, quia xlia entia mouent intellectum nostri ni propria virture. itaq i5 dessentia diuina non mouet intellectum nostrum primo ad se , se eundo .ad rimnia aliaco vos: ibit a cognoscktia; sicut aurem predictu est in quaest. de lubiecto Theologie, essentia diuina ideo est primum obieeiu intellectus diuini, quia iosa sola mouet intellectum diuinum. &ad cognoscendum se. 3c omnia alia cognoscibilia ab ipso in ell, diu. Per easdem rationes probatur, quod non potest poni primum obiectum intellectus nostri substantia incommuni, propter attributionem omnium accidentium ad substantiam . quia aclidentia habent propriam virtutem motivam intellectus. ergo substantia non mouet ad se, si ad omnia alia eo 'noscibitia.
mum dico, quoi non semper persectissi-
inuin est causa respectu impet sector u co- palando impellicta ad quodcunque tertium, sicut perfectuin album non est causa visibilitatis omnibus visibilibus, aut si est causi. non tam e precisa adaequata, ct si maxime motivum, no tamen Prsci sum S adaequatum ; primum autem ob
tectum intellectus de quo hic loquimur debet esse primum de adaequatum po
η Ad secundum dico, quod si recte arguitur. debet inscrti .quod nullum ens saetiti patum potest cognosci, nili sit ens abente imparticipato,do non debet inferti, quod non potest cognosci nis per rationem et tis imparticipali cogniti: tuc enim sunt quatuor terni ini, quia ponitur in co-chisione esse cogi.itum per em imparticipatum qui terminus non fuit in propositione secunda , ct talio realis illius defectus assignati in sorina arguendi dicta est
pilus in respondendo ad primum argumε tum artic. 6. quia etsi cogito scibilitas sequetur pro tu itionaliter entitatem, no tamen ita est de cognosci, nisi comparando
ad illum intellectu , qui cognoscit quodlibet secundum gradum sus cognoscibilitati, ita dico hii,quod si e tititas pallio pata concludat de necessItate cognoscibilitatem participatam, S ita participatum habeat cognoscibilitatem per coinoscibile imparticipatum, non tam e habet cognosti per cognoscibile imparticipatu ut e g itum, sed ut causam dantem sibi esse.& hoc tactum est in argumento quodam desiui dist. I q. r. η Ad tertium de Autust. . de T init. dico , quod loquitur ibi de notitia boni incommuni, quae naturaliter im pressa est, linc est e sacili imprimitur in intellectua singularibus, quia in quolibet iniε iores uniuersales facilius occvir sit primo. Hoc probo per ipsunt . qui eodem Lb. cap. 4. dixit. Habemus enim quas regulariter in suam liumanae naturae nntitiam, secunda qua quidquid tale aspicimus,statim homine isse coenos imus, vel boni in s sorma. It sicut secsidii ista notitia hominis inuadi it in si .am nobis regulariter,hoc est saciliter a sensibilibus abstramam iudicamus de quocunque . virum si homin vel non .ita etiam per idem possenus Iudii reeti. ine n iam in humanitate, si illa es et in occurretibus,sicut iudicamus de o ut
203쪽
speculatis notabilis. vide ἰn D
rentibus, lioe esse melius alio , quod apparet de notitia impressa albedinis, per
quam non tantum iudicamus occurrens
vile alliunt, sed hoc tale albius altero ita dico hic, sub d illud bonutii de quo loquitur cap. I. cuius notitia Hupressa est naturaliter intellectui , est bonum in colliunt, ct per illud iudicamus de occurrentibus, hoc illo esse melius. Et quod loquatur de bono in deteriti itiato priuatiue, de non de bono in determinato negative, in quo bono in determinato intelligitur Deus, videtur per hoc, quod ibi enumeratis multis particularibu; bonis dicit, Bonum hoc Sebonum illud, tolle hoc & illud, Ac . ideipsum bonum si potes. Hoc est, tolle illa contrahetii rationem boni ad creaturas, ct vide rationem boni in communi, & in hoc videbis Deum, sicut in conceptu cOIuunt,in quo potest naturaliter a nobis videri, Ne no in harticulari, ut haec essentia. Consimiliter intelligendu est illud.quod praemitti cap. . ubi dicit. uciniam Deus iux est, non quomodo isti oculi videi, sed quomodo videt cor, cu audit veritas est, noli quirere quid sit veritas , statim enim se oppon ut caligines imaginu corporalia ct nubila phanta lina id. Hoc intelligo sic: Quando coceptus uniuersalis abstrahitura lingulari. quanto est uniuersalior, tanto difficilius potest intellectus diu silere in tali conceptu, quia ut pridictum est, quandocunq'ie intelligimus uniuersale, phan tasiamur eius singulare, & illud uniuersale diutius de facilius postumus intelligere, quod est similius singulari relucenti iii Pham alma te.&'uia uniuersalis silua sunt remotiora ab ipso singulari, ideo dissicilius est state in conceptu illorum v niuersalissimoruin t Concipiendo ergo Deum in conceptu uniuersali istino, noli quirere quid, hoc est, noli descendere in aliquem conceptum particularem, in quo ille vm uersalio e saluatur, qui Particularior propinquior est pliantasmati; descendendo enim ad tala, qui magis relucet in phantasmate occurreti, statim amittitur illa serenitas veritatis , vel sinceritas vetitatis, in qua intelligebatur Deus, quia 'statim intelligitur veritas contracta, quς non conuenit Deo, cui conueniebat Meritas in comuni concepta noti contracta. TI Contra cap. 3. Si ergo potueris illis detractis
per se ipsinii perspicere bonum, per spe verit Deum; et si amore ictareus, continuo
beati sicaberis i Beatitudo non est in bono uniuersali. siue in determinato priuatiuE.
Ite cap. 6. Quod supple iusti unde esse
Potuerunt, nasi inhaerendo eidem ipfi formae, quan intuentur, ut inde foliuentur: Formati autem forma iustitiae non est ab uniuersali intellecto.
Per idem ei iam dico ad illud. r. de Trinit. cap. 3. de bono & voluntate . Pudeat autem . cum alia non amentur, nisi quia bona sunt eis inli aerendo non amare bonum ipsum, unde bona sunt. Vnde ratio bene probat, quod ipsuini summum bonum agis est amandum quam bona participata, non tamen probat, quod si primum amatu primitate adaequationis, quia etsi ipsum sit ratio bonitatis in aliis, ct ideo ratio amabilitatis eorum,non tamen ipsum vi amatum, est ratio aliorum amatorumspotest enim aliquid aliud amari, non ipso amato, sicut in inuendo utendis Pater, dcvtendo fruendis. Et ista intentio August. colligitur ex s. de Trinit. cap. 6. ubi iractant de dile et ione alicuius , qui creditur esse iustus, si post inueniatur non esse iustus, Statuu , inquit, amor ille, quo in eum serebar, ossensus,& quas repercussus, atque ab indigno homine ablatus , non in ea forma permaner, ex qua eum tale credens amavera. Hoc est . bi dilexi nistitia,
ct ipsum, quia credidi in ipso esse iustitia. si inueniam eum iniustum, restit volutas ab eo, sed adhuc stat dilectio ipsius iustia Det ut obiecit. Istud intelligendu non est de iustitia aliqua particulari, sed de communi ratione iustitiae, quae amatur propter se, di quodcunque in quo est ista propter illam. II Contra. Voluntas no est uniuersaliuin , tum quia tendit in rem ut in se, u quia tam amor amicitiae , qua anior concupiscentiae est alicuius, Iecundia existentiam reale in praesente in vel possibile in . Respondeo. Pliniis principiis practici, in intellectu correspondet in voluntate aliqua volitio, quae est principium bonitatis moralis, sicut illa principia sui prin. cipia veritatis praetice in intellectur patet etia, quod quecuq; ratio boni vel appetibii s potest intelligi in uniuersati, ct si sic
ostendatur voluntati, Non video , quo revoluntas non possit habere actum circa proprium obiectum sibi ostentani teritos appetit tua singularis, ut singularis ratum, non habet c gnitiuam uniueis alium pro
204쪽
δIlectio est inritus antitii ad res, isto quod verum est causaliter, quia voluntas imperat coniungi rei desiderat sin se, non autem tbrinaliter, nisi quia voluntas estae tua respectu furactus, sed non circa rEsiit, maiori ratione existentem, quam a P prehendatur ab intellectu; imo desiderinde intellectio abi ractiva sunt rei secunda rationem eque existentis, sicut di no existentis ex parte obiecti, ita visio 5e sevi tro praesentis, sed desiderium ni ouet esse chiq. ad rem que est in fieri, no sic intellecti, abstractiva. Ad secunda dico,quod homo in uniuersali ostensus amatur amore amicitiae, Ne propter illud amatur hieli, mn sicut etiat altitia in uniuersali concupistitur , te ita liaec iustitia' hule. Ita etiani' at et expoliti ouillius auctoritatis.
8. de Trinit.cap 6. Cur ergo alium dilitimus &e. In illa auctoritate, forma ubi videbimus, quid sit iustus animus, debet intelligi iustitia ipsa in communi, sicut forma Hominis in coinmuni est illa, ubi sue perquam videmus, quid requiritur id es se hominis, vel adesse hominem. Sc pro' ter qum formam iudicamus illud, quod deeutrit,elle vel non e Te hominem. semcundum rpsum in eodem cap. . Nisi eo go hane sermam iusti liae in communi di aligeremus. ii mi diligeremus illum, quem credimus esse iustum . quem ex illa fornix dili rimat; sicut si non diligas formam hinni nis in communi, nunquam occurrens:
pempter formam hominis dilectam dilibgε1. Eit igitur haecivistia in determinata, priuatiu. letundum quam de me te iusta iudicamus, & propter quam dilactam di ligi hus mentem, quam credimus iustae se: It dum non sanausi iusti milius dilthim
mus iustitiam m ci munii quam oportet;
quia diligimus quadam rinitione sue e placentia simplici,quae non sufficit adesse nisi ii in; sed oportet eam diligere voli
tigine & amore efficaci,qua videlice tuo lens eam, eligit in se eam, obseruans eam tanquam ivitς suae regulam.
i. PetPhlios. Metaph. secundum ipsum ibi ensio est genus, quia tunc secundum ip- ARO V LVS i
sum ibidem disserentia nbn elset ens, s autem esset eo mune dictum iii quid de pluribus specie differentibus, videte tui esse
qet. Preterea. . Metaph. in principio, ubi LO, vult, quod ens dieitur de entibus ficut sanum de sanit, & quod Metaphysca est
una scientia non quia omnia illa, de qui bus Metaphysica est, dicantur secundum vnun, sed ad unum, scilicet non uni uoc ὀsed analogiee, ergo subtemim Metaphysicae non est uni vocum sed analogum. K3. Preterea. 7. Metaph. dicit, quod accidentia non sunt entia, sicut logici dicuntnsiens esse en x, de non scibile esse scibile, ct sicut vas dicitur salubre ; in omnibus istis exeptis no est viii uocatio eius, quod dicitur de pluribus. η . Praeterea. Porphyrius, si quis omnia is d.4-eistia vocet, equitio te inquit nuncupabit. m. Praeterea a. Phylle. ptincipili est co-tia Parmenide de Melissu, quod ens multipliciter dicitur,& a guit,qubis si omnia
sunt . num ens , ergo omnia sunt vel ho. vi ura eni. vel illud, quod his sequeretur,sseus esset uni uotuin; sicut non tequitur, omnis homo effvnus homo, ergo iste unus homo, vel ille unus homo. ' 6. Praeterea per rationem'. Si ens esset vitia ocum ad decem genera, ergo descenderat in ista per aliquas disserenitas, sint iiiiiiii duae tales disserentiae A de B , aut . igitur istae includunt ens qui ditatiuὀ; de
tuim in conceptu euiuslibet generis sene, ratissimi includitur nugatio, aut ista non iam istia . & tune notiens erit deton
o D DO SITVM patebit ex hoc dii
dd obiecto adaequato Quod nullum po test poni primum obiectum intellectus
nostri natu tal 'propter adaequationem talem virili alam dato pten rationem tacta
superiori arti l , contra primitate ob iacti virtualis iis: Deo vel in substantia vel igitur nullum ponetiar primum Obie ct im . vel opo et ponere primum adae quatum propter communitatem in ipse: Quod si ens ponatur equi uocu creato &increato substantie S accidenti, cum omnia ista sint per se intelligibili axa nobis nullum videtur posse poni primum o r iectum
205쪽
ullum Intellectus nostri, nee propter viritualitate in , nec propter communitatem;
sed ponendo illam positionem,quam po
sui art. r. huius quellionis de vitiuoeatio- x :r ne ensis, potest .liquo modo saluari, ali
quod est e primum obiectum intellectiis
cere , quod argumenta illa concludant, quia Plitiosolius intendit ibi arguere ad oppositas partes quaestionum, quas dispuM tat, sicut ipsemet praemittit in prooemio, νη - duo autem oppolita non possiunt concluidi, nili alterum argumentum sit sophisti-Comm. cuin: unde Commentator eius dicit in priino argumento ad primam quaestionem ibi dii putatam esse fallaciam consequen iis .li contraria pertinent ad eandem scie-traan, ergo non contraria no pertinent ad eam eiu scientiam, qua nivis et in in istud ae gumentum specialiter non oportet te se ire, quod concludat , inserte uim ibidem. Quare si unum pst genus,aut ens nulla disserentia, nequc unu neque ens erit. Qu*rp,aut illis udit inferre, quod non pexi seiprimo modo erit diis sentia ens vel unu, ι& sic conclusito non est inconueniens de uno, ut latendi insurre negatiuam abso N
entius rationale est differentia. respectu animalis, sequitur, qudd rationale non est avi mal, sed 'v'd no est per se primo mo- isto animal. ramen tenendo quod argum
g 3 qu prvPRMμ .. mouet en tu ab tente rationem generis, non propter equi uocatibnem. lino si es et aequiuo cuin aldecem genera , esset docem genera, quia idem coiiceptus quocunque no inine lig Hiner tra nificetur habet eandem rationem gene- arx ta P tii; sed remouetrarionem generis at 3 enteetiisti. Do proptete nimiam communitatem,quia viis.cto .. vi dedicet praedicatur per se primo modo δε no a intelli dissereima ala qua, Sper hoc potest con igum. sv eludi.quAdeus non sit genus. n.
philosofi, Ad Videti dum autem quomodo hoe
quod otii sit verum, cum tame praedictuin sit, iud non est ge- ens non praedi Latur per se primo modomus. quin de differentiis ultimis, distinguo de disserentus . Quod aliqua potest sumi a par-ν. α's ementi li Vltima, lus est res dc natura..d rei ιε- alia ab illo, a quo sumitur conceptus genua autem nerix, scut si ponatur sormarum plur ii
det nutu, rati& genus dicatur sumi λpaue essenii Ii psiori.&digeretia specifica a sema tima: tunc sicut ens dicitur in quid de illa, parte ementiali, a qua suinitur differentia talia specifica, ita dicitur in quid de talidisserentia in abstracto . ita quod sicut hae e est in quid , Animai intellectiva et hens , accipiendo eundem conceptum entis , secundum quem dicitur de homi- eZvel de albedine . ita haec est inquid. Rationalitas est ens , si rationalitas se talii differentia, sed nulla talis disseren- . tia est viti in a. quia in tali continentur psa. . res realitates aliquo modo distinctae talii distinctione. vel non identitate , qualem dixi dist. a.q. i. de Trinitate esse inter e sentiam & proprietatem personalem. vel maiori, sicut alias explanabitur;&tunc talis natura potest concipi secundum ali i 2 quid, hoc est sexundu aliquam realitate persectionem, dc secsidu aliquam ignorari, e ideo talis naturς conceptus no est simpliciter simplex , sed ultima realitas seu persectio realitatis naturi. qua sumitur vltima differentia,est omnino simpliciter simpleκ, ista realitas no includit ensiquiditatiue, sed habet conceptum sinapi
citet simplicem , unde si talis realitas sit iA hec non est inquid, A est ens, sed est quasi per accidem,& hoc siue A dicat illam realitate, seu differentiam in abstacto sumpta a tali te alitate. Dixi igitur prius quod nulla differentia simpliciter ultima includit ens qui ditatiue, quia est smpii iciter simplex,sed aliqua disserentia sumpta a parte essentiali, quae pars est una in re alia a natura aqua sumitur genus, illa disserentia non est simpliciter simplex, iri cludit ensiti quid, & ex hoe quod talis differentia est ens in quid, sequitur, quod
ens non est genus propter nimiam tb nitate entis 3 nullum enim genus dicitur deoli qua disserentia inseriori inquid,nec ge illa , quae sumitur a sorma. nec de illa. quaesumitur ab ultima realitate sorans, si
eut patebit dist. 8. quod semper illud,
quo sumitur conceptus generis , secunda se est potetiale ad illam realitatem. a qua sumitur conceptui differentiae, siue ad illam forma, si differentia sumatura forma. Essi a suas contra istud, Quod si ropo trist os. nate includit ens qui gitatiue, c quelibet subtilis. i. disserentia consimilis, quae scilicet fumi tura parte effentiali, iron ab ultima reali sate eius ergo addendq talem disserentia generi erit nugatio, eo quod ens bii dices
206쪽
tiir.Dico, quod quando duo in seriora ad
tertium sic se habent. quod unum deno iiiinat alterum,illud commune particulari: et de ii minat se ipsu in sine nugatione,
sicut albedo, quae est inferior ad em, denominat animal, quod est inserius etiam ad ens sine nugatione, Si deo sicut est denominatiua ilia, Animal est albu ita ens, quod est superius ad album, potest denominare animal, siue ens particulariter sumptum pro animali, puta, s illud ens denominatauum esset en tale , haec es et vera. Aliquod ens est ental et licut enim ibi con cedo denominationem accidentalem sine nugatione , nec tamen idem omnino de mominat seipsum eodem modo conceptum, ita hic, animal rationale est sine nu-lgavone, ita in animali includitur ens quiditatiue , sc in rationali denominatiue, .dc se ut rationalitas est ens qui ditatiue,itam ionale denominatur ab eo te; igitur hie esset migatio, animal rationalitas. no aut ein hἰc . animal rationale, sicut essethse, animal albedo , non autem est nugatio hic,animal album.. η Ad lac si do in quod dicitur . Metapli.
dico quod Philosophus .io. Metaph. cO- cedit ordinem ellentialem , inter species
eiusdε genetis. quia ibi vult,quod in quolibet genere est unum primum , quod est
mentura aliorum, mei urata autem habet essentialem ordinem ad mensuram,& taia inen non obstante attributione, quilibet concederet unum esse conceptum generis , alias genus non pridicaretur in quid de pluribus disserentibus specie , si enim
genus non haberet conceptum alium a conceptibus specierum, nu lus conceptus
diceretur de pluribus inquid. t tantum quilibet de se ipso. 5: tunc nihil praedicaretur ut genus de specie, sed vi iae de eodem. Consimiliter Philosophus dicit in . physic. quod in genere latent equi uocationes, propter quas non potest fieri comparatio secundum gemis; non enim est squi uocatio quantum ad logicum , qui ponit diuersos conceptus, sed quantum
ad realem philosophii est aequi uocatio, quia non est ibi unitas naturae . Ita igitur omnes auctoritates, quae sunt in Mera- playsica Sc Physica, quae e sient de hac materia, possent exponi propter diuersitat Erealem illorum . in quibus est attributio.
cum qua tamen stat unitas conceptus abstrahi bilis ab eis, sicut patuit in exemplo, concedo tamen, quod totum illud. quod
accidens est, attribuisonem essentialem habet ad substantiam , Se tamen ab hoc di ab illo potest conceptus unus communis abstrahi. Ad tertium , illa scilicet, quae dicuntur de r. Meraph. ilico, litera vltimi paragraphi de illa materia soluit omnes actoruates Philosophi prae habitas, quae incipit. Palam aute illud &c. Ibi enim dicit Philosophus quod primo dc simpliciter diffinitio & quod quid erat esse, substantiaruest, Si non solum sed aliorum simpliceierest, non tarne primo,&probatur hoc ibi, quia ratio signis an, id e nomini est dissinitio, si illud cuius ist ratio, est per sev nu, unum vero dicitur scut Sc ens, ct intellige per se ens,ens autem hoc quidem hoc aliquid, aliud quantitatem, aliud qualitatem significat, quod veru est de ente perse,quia ens per se in s. libro diuisit in decem genera, igitur quodlibet illotum est unum per se. S ita ratio istorum est dissinitio; bc hoc concludit ibi . Quapropter erit hominis albi ratios dis finitio, alio vero modo albi est substantie, quia substant e per se , dc primo , albi simplicitet de per se sed no primo. albi hominis secundu quid de per accidens; unde de in illo capitulo tractat principaliter de tali eme per accidens, cuiusmodi est homo albus. quod eius non si diffinitio. Ens igitur vel quid vel dis sinitionem habere quodcunque illorum simpliciter dicitur de accidete, sicut de subibantia , sed non aeque primo, & non obstante ordine potest bene
Ad quartum. Porphyrius ipse allegat
Aristoteleni dice do aequi uoce inquit, scilicet Arist. de quo ibi loquitur. non inuenitur autem ubi hoc dixerit in Logica, in Metaphysica autem dicit, quod talia allega tu est Sc expositum. Si quis aute vellet pertractare auctoritate Porphyrij, quomodo ratio eius ex auctoritate Arist. va- .let ad propositum suum. posset exponi, sed nolo immorari. Ad quintum quod arguitur de i. Physic. dico. quod ad opinionem illam Parmenidi, de Melis, i destruendam principium est accipere, quod ens dicitur multipliciter non aequi uoce, sed multipliciter hoc est de inultis, ad inqui redum de quo illorum intelligant, sicut si diceretur omnia esse unum animal, contra eos e taset
dicitui qui uoce sed analogῖce, quia loquitur Pors yri de ςqui
207쪽
set distinguere animal,& querere de quo animali intelligut,aut omnia esse unu homine, aut unu ectu Cu dicitur, quod arguine tu Pbilosophi no valet contra eos , siens esset uni vocum . respondeo, Quod cia
sequentia ista descendendo sub praedica
to istante confuse tantum non tenet formali et, sed est fallacia figurae dictionis,& sallacia consequentit ; tamen si ipsi intellexerunt, sicut Philosophus imponit
eis. quod omnia sunt v nuin, non loqueri do de uno con se . sed de aliquo uno determinato,be te sequitur ad antecedEs sic intellectuiti quod omnia sunt hoc unum, vel illud unum.' Ad sextum patet ex dictis. V LUS i .
dii primo declaro,qualis sit uni uocatio eratis, de ad quae est,& iecudo eκ ho, ad propositum de iubiecto adequato. Quantu nad primum quod est presentis attic. dico, uis dens non est uni vocum cictum inquid de omnibus per se intelligibilibus. quia non eli de disset et iis vltimis .nec propriis passionibu entis Nam diis rentia ultima dicitur. quia non habet differ tiam, quia non soluitur in coceptum qui ditatiuuin & qualitatiuum, determinabilem & determinautem . sed est tantu conceptus eius qualitativus, sicut vitiinum genus habet tantum conceptum qui ditativum. 'Primum videlicet de differentis viti-uiis dupliciter probo, primo sic. Si disserentiae includaittens uni uoce dictum de eis, & non sunt omnino idem, ergo sunt diuersa aliquid idem entia, talia sunt proprie differentia .ex s. Sc io. Metaph. ergo differentiae illae ultimae proprie et unt dii serentes , ergo aliis differentiis disserunt; quod si illae aliae includant eos qui ditatiue, arguitur de eis sicut de prioribus, de ita erit processiis in inlinitum indifferet tiis. vel istabitur ad aliquas omnino no includetes eras qui ditatiue, quod est propositum.quia illae soli erunt ultimae. Secundo sic. Sicut ens compositum in re componitur ex actu & potentia in re,ira con-obceptus compositur per se virus componitatur ex conceptu potentiali & actuati, siue ex conceptu determinabili de determina-ie: sicut igitur resolutio eritium compositorum fiat vltimo ad simpliciter siniplicia,scilicet ad actum ultimum S potentiam ultima,quae suut primo diuersa cita quod nihil minus includit aliquid ait rius, alioquin hoc non est et primo actus, nec illud primo esset potetia . quod enim in ludit aliquid potentialitatis, non primo eis actus) ira oportet in conceptibus omnem conceptum non simpliciter simplicem, Sc tamen per se unum resolui ii conceptum determinabilem & determinantem, ita quod is a te solutio stet adc5ceptus simpliciter simpliceς scilicet ad coceptum determinabile tantum . ita qybdnihil determinans includat, de ad conceptum determinantem tantum . qui lcilicet non includit aliquem conceptum dete minabilem; ille conceptus tantum determinabilis est conceptu, entis . & deteriminans tantum est conceptus vltimae disseretit; ergo illi erui primi diuersi, ita qucidunum nihil includit alterius. Secundum scilicet propositu depasesonibus entis probo xii pliciter . primo sic. Passio per se secundo modo praedicatur de subiecto 4. Post. ergo subieetu po niti it in diffinitione passionis sicut additum . ex eodem primo, dc ex r. Metaph. ens igitur in ratione suς passionis cadit ut additum , habet enim rationes proprias,
vult, quod sicut linea inquantu linealia si bet proprias passiones, S numerus in qua nisi occitum numerus. ita sunt ali lus passiones ita adueria entis in Mantutu ens, sed si em cadit in tatione earum vi additum, ergo non est per 'μse primo modo in rationet qui ditativa earum. Hoc etiam confirmatur per Philos. . ii. Poth. cap. de statu principioru , ubi vultiquod praedicationes per te non conuertutur, ita quod si praeduatum dicatur de subiecto per se, non e conuerso dicetur sit te iuni de praedicato per se, sed per accincidem; ergo si ista est per se licundo modo, Ens est unum, hec.Vnuin est ens, non
est per se secundo modo, sed quasi per accidens, sicut illa propositio est per acci dens . Risibile est homo. Secundo sic. Ens sufficienter diuiditur laquam in illa, que includunt qui ditatiue ipsum in ens m- creatum, Ictu decem genera, & in partes
208쪽
..xgotiales decem gene in Quic qui id stia de illis, laltem non , idetur habere plura diuidelia qui ditariue , quin sint in illis, igitur si unum vel vaesum . includat quiditatiue ens .. vel ierit. aliouid decem Se nerum . vel eontinebitur sub aliquo iii rum, sed non est aliquid decem generui', Patet .nec ex se est ens in creatum, quia eo uenit entibus creatra, igitur esset species in aliquo genere,vel principium estenti Ie alicuiux generis: sed hoc est falsu, quia omnis pars essentialis in quocunque gomete.& omnis species cuiuscunque generos inc ludit limitatione . & ita quodcumttan schii dens esset de se finitum , &.pe
consequens repugnaret enti infinito, nec posset dici dei plo formaliter , quod est falsum ; quia omnia transcendentia dic ut persedimnes simpliati et, ide conueniunt Deo in saniario . Tettio argui potest , , cin hoc etiani confirmatur prima ratio ad
conclusionem istam, Quia si unum in ludit ens quillitatiue, non includit praecisexns,quia idem tue est et passio sui ipsisti tergo i ncludit ens & aliquid aliud, sit illud A. Aut igitur illud A includit ens. aut naue si sie. unum bis includeret ens,&esset piscessiis in infinitum, vel ubicunque stabis an .illud vicinium quod est de rationemnius,&non includit ens vocetur A, virurergo ratione entis inelus non est passio, &per consequens i illud aliud inclusum,
riuo deli A, est primo passio , & est tale,
Maad ri'n includit ens qui ditatiue, &ita
quidquid es primo pastio entis, ex hoc
non includi ens quilitative. .'l . au
Vtrum ens se os emisia saturiae primum
ad secundum illud scilicet ad propositum de obiecto intellectus) dico, quod ex illis quartuor rationibus superioris articuli sequi 1. o .cuni hihil possit esse communius en - - , , ...is , , d ens non possit esse commune uni uo in cadicta in quid de omnibus per se intel-- ligibilibus; de tam e hoe non obstante di- co,qui; diens est primum obiectum intes-iectus nostri, quia in ipso concurrit dir-
illas primitas,scilicet sonaunitatis & viris tua litatis. Nam bm te per se intelligibile
aut iucludit euentialiteratationcmitan in . vetaontinetur virtualiter uel essen uter in in ludente essentialiter ration ceruntis.
Omnia enim genera, de species, ct in Elui' dua, dc omnes partes Essenti alas geneti iii,
ct ens increatu in includunt ens. quies itue, o innes disserentiae vici me includun tur in aliqui xl illorum ellentialiter vel qui dilatiue, omnes passiones entis includantur in ente, 6: in suis inserio tibus ivi tualiur igitur illa. quibus ens non es fiunt vocum inquid, iaciud utor in illis, quil, sens .eth sio vniaocu Sc ita patet, quod ens habet primitatem communitati v aEpri malintelligibilia , ho est ad conceptu quid ita riuos generum,sp cieruiti. indaui duorum, S partiam et leni lium Ohii tu istorum,&etiti sine Miti; Riliabet si iiiii talein uiti ualitatis ad in telligibilia ini l
satiri primis intelligibilibu '. lio isto ad
conceptus qualitatium diuulentiata x Iu- naracia. Id pastionum prope; at ii m. id daute in suppos teommunitatem enti, in
quid ad omnes sonceptu qui dilatia praediato si hoc probatur de omnibus idis duabus rationiblii positis artac.,t. limus quaest. ad probandum communitate rem. tri ad ens crudant &em intreatu . Qui,d Iaaties est pateat, pertracto duas:aliquatit r. privina in sie. De quocunque enim predictoruc inceptuum 'qui dilatauci tum icontingit intellectum; certinui est: ipsum esciens. dubitando de dii serentiis c trabeatibus eris ad talem coisceptu in utriun siti taloen .ei nom&imuieti ceph antis uenit illi eo sispini est aliut ab illΛcon
ntis . si dubim . inclusu vin utroquCI θ eri pri conceptu.tiam di tentiae iliae e Ptrahentes per apponund eundem commptui irentis, qu seri trahunt Secubilam 1 ratio. rationem pertrini, si C. Si tutetes a pulsa quod Deus nm est a nobis cognoscibo naturaliter, nisi ' sis sit univo in cncabo
edulicreato, ita pluEst argui de rubitalitiacia idente cino enim subitanti no Mu mutet Iin media dicitenectum quibai: id aliquam intellemoneti sui sedetant a cidens sensibit E .sequitise . quisit humeenceptum quid itatiuum habete i poteri, mus de ea , tilii si aliqvisa alis qui posset abstrahi a conceptu acti dentis; ied nullus talis quillitativus abstrahi bilis es h con
ceptu ccidentis, nisi conceptus.entis em
209쪽
. S. Hoc autem, quod suppostum est
iti ratione ista de substantia, qudd x si uu-
murat intellectum nolliu iminediate adactum circa se, probatur sic. Quia quid. quid praesentia sua immutat intellectum, ab semia illius potest naturaliter cognosci intellectu. In cuius absistia non sic potest iminui ara, sic verum est de sensu, richi non mouetur in abientia obiectared quod additur, potest cognosci absens.
verum quidem est de intellectu, qui estri I Miuus Iu Per actum proprium quan ad di nen, It causam iam quando non inest; sed iiiiiij exemplum dari itu exponendum .es , Plinia maiot sufficit ad propos tum, secunda concludat manifestius. est quida secunda vera, sed non per exempla probata Qu do nia immutatur, ii ut apparet. α. de anima , quod visis est rencorae perceptimi , quando scilla et lux non est prς sens. & ideo tunc visus:non immutatur, igitur si intellectus naturaliter immutatur a substantia immediate ad actum circa ipsam, sequeretur, quod quando substatiarion esset praesens, roset. Daturaliter
cognosci non esse pr iens.& ita naturali aer post et cognosci in Hortia altaris e n. ocrata non este substans iam panis, quod nasii est manifeste saIlum; millus igitur concerptus qui dilativus habetur naturaliter de substri itis immediate causa tui a substanxia .sed lanium causatus vel ab Iliacius primis ab accidente. 3c illud non est nisi coa
Respondeo . Probatio improbat c
intrioneni subflantis inlui titiam, quia de
ita est maior vera no de abstractiua, quae Eo deiicit propter absentio iri se lembob4ecti, pec is tui absent i p ipuur. I Ain. quod accipitur de sensu, dubiu et . quomodo sensus, cum non retineat speciem. 6hri: i absentia obieeii ,mec recipiat speciem tenebrat, poterit tenebram cognoscere, Contea primo . Cognitio abstractiva necessariὼ praesuppooit. aliquando habeterealem prssentiam illius a quo ipsa de re. inquitur,vcl speciem . quae in eius prin- Elpiunt; qui autem vidit lim liari Ilia .nunis quam realem praseni iam obiecti causati mediate intellectionis abita et me liaturit, alius, qui vidit alium panem, habuit; igitur primus non habebit cogni; ionem δε- stultiuam panis, secundus habebit, quod sta itu contra experientia est, quia utem;
roteit similem actum intelli gladi panem ueriti in se Apro nia negetunesto ita
te primos i bilea idit alium panem, igitur poterit potio in cogitatio item abstra- Elinam panis, in qu/ni Prius non potuit. oppositum. experitur ille in se , sinister enim se habet nunc ut priu3. Item. Qui .pbteli obiectum absens cognoscere ut, stratu iue potest illud pia tis in existe tia sua coguoscere intuitiue,isii ut si sub
stantia cognoicitur abstraetiue, igitur pleiens intumuἡ .ci tunc absentia Ad iniuc ratu de sensu dicit, quὀd tenebo eosnoscitur arguitiue non a visu. sed sic a potenria arguente oculus respitit.& non est caeucus, ιιςc tamen videt, igitur tenebra est; patet, aliqua trium prae luissarum praei et in ira non sequitur conclutio,nulla triam propolitionum est nota visui, t cogi iacetiti ipsam vel conranaetio item vel diui
sin is in extremorum, quia neci tertia de m tqua Plu videtur quia non cegMoscit acta suuin,quando inest, nec priuata ne, quando actus no ines . Exponitur Atui . Visus est tenebiae perceptiuu .quia priuatio sui obiecti est causa non immutationis visus, A sic percipitur tenebra non visu. sed ab
aliqua potetitia utente Frauatione alius in uisu pro prssentia. Per idem cotici
ditur etia pro 'ositum de partibux esse aiilibus ipsius substantiae .s enim materiamon immuta intellectum ad actum cinai iam . nec forma substatialis,Q ucro.quis oceptus simpleκ in intellectu liabripede materia vel forma Si dicas, quod at quis conceptus relativus, puta partis duci conceptus p acci dens. pura alicuius proprietati materis vel fornix, quero . quis est conceptus quid italious, cui ille peraccidens vel relativus attribuitur Etu nullus qui dita iuus liabetur nihil erit ut a tribuatur ille ceptus et ac iidem; tiua
lux autem q'idi ali 3 pet est haberi in impressus vis ambactos ab trio. quod moltiet intellecti in hira et, accidente, S: illa erit conceptas exitu . S ita nihil cogno ceretur de Partibus esse alibus sibi antie, nisi eris se continuae uni vocum eis αaccidentibus..ii Ista rationesnho concludunt uniu'cati cui qiuis inquid ad dicterentia, , a imas Ripas Mones. De prima ostenditur, Quia licet intellectus iit certus de aliquo i. tali.quod sit en . ubitando virmn sit hoc
vel illu tame non est cirriis, ii d ste's qui litati ac, sed quasi Pradicatione per accideri.
210쪽
accillens.Vel al Iter &melius se. Quilibet talis conceptus est simpliciter simpleK, ct ideo non potest secundum aliquid concipi . di secundum aliquid ignorati, sicut patet per Philo 9. Metaph. in sine de conceptibus sititipliciter simplicibus, quo i non est circa c., s deceptio, sicut est circa qui ditatem coitiplexorum, lilod non est intelligenduin quasi intellectus simpleκ forma- si ter decipiatur circa intellectionem Qui ditatis, quia in intellectione simplici non est verum vel sal sum, sed circa qui sitate composita poteti intellectus si inplex virtuat i ter decipi: si enim illa ratio est in se falsa tunc includeret virtualiter propositionem falsam, quod aute est simpliciter simplex, non includit virtualiter nec so nialiter propositione .n salsam, es ideo cirea ipsun non est deceptio, vel enim totaliter attingitur, vel non attinetitur, Sc tunc
totaliter ignoratu ride nullo i gitur simplicitet simplici conceptu potest esse certita da s.cutidum aliquid eiu ,&dubitatio secundu aliud. Tertio etia modo potest resia ponituri ad primam ratione, quὀd ille co-ceptus de quo est certitudo, est alius ab illis, de quibus est dubius, & si ille conceptus certus saluatur in alterutro illorum dubio mira, vere est uni uocus, , Sc cum alterutro illorum cocipitur, sed non oportet,
quod insit viriq; illorum in quid, sed vellic vel est univocus eis, ut determinabilis ad determinantes, vel ut denominabilis ad denominantes: unde breuiter ens est uni uociam omitibiis, sed conceptibus non
simpliciter simplicibus est viri vocum in quid dictum de et x, sed simpliciter sim-l licibus est viii uocus, ut Heterminabit; vel ut denominabilis , non autem xt dictum est de eis in quid, quia hoc includit contradictionem. Ex his apparet, quomodo in cnieci currat duplec primitas , scilicet primitas comunitatis in quid ad omnes conceptus non simpliciter simia plices, Sc primitas virtualitatis in se vel in suis inferioribus, ad omnes conceptus in se simpliciter si inplices ; Sc quod ista duplec primitas concurrens se iaciat ad hoc, quod ipsum sit primu obiectu intellectus, licet neutram habeat prς cise ad omnia per se intelligibilia. Hoc declaro per me plii. Quia si visus esset per se cognoscitiuus, omnis coloris, Ac omnium passionum didisserentiarum coloris in comuni, & om nium specierum.& indiuiduomuit, & t men color non includeretur quIdirativa itidisserenitis &passionibus coloris, adhuc vitiis haberet idein obiectum primit, quod modo habet, quia discurrendo per omnia nihil aliud esset sibi adaequatumr . igitur tunc non includeret primum obiectum in omnibus per se obiectis qui ditatiue, sed quodlibet per se obiectum vel include et ipsum es lentialiter,uel includeretur in aliquo essentialiter vel virtualiter includente ipsiuit ,& ita in ipso concurret duplex priuiitas, scilicet communitatis ex parte sui, Sc primitas virtutis in se vel in suis inferioribus, ct ista duplex primitas solaria sitfficiet ad ratione primi obiecti ta is po- ratio attentiae. Ad secundam' rationem patet etia,
per illud, quod dicitur in secunda solutio ne ad primam, quia tale simpliciter simplex ignotum est omnino , nisi secundum
i. Quia distinctae potentiae habent distincta obiecta soria ι .maliam r. de anima, sed intellectus Sc Voluntas sunt distinctae potetix, ergo habent distincta obiecta sormalia; quod non videtur posse fustineri, si ensporatur primum obiectu intellectus, sed si verum ponatur, bune possunt assignari distincta obiecta formalia. r. Pr uterea. Ens est commune de se ad sim sibile S intelligibile, Obiectum autem proprium alicuius potentiae est obiectum eius sub aliqua propria ratione, soad hoc quod ens si proprium obie ictum intellectus, oportet, ludd deterini nevir, ct contrahatur ad ens intelligibile per aliquid , per quod excludaturens sensibile ; sed tale contra hens vi- .detur esse verum , quod dicit de se rationem mani sectatiui , vel intellisti bitis. ς 3. Praeterea. Obiectum non est propriualicuius potetis, nisi secudii quod est propriis moti uti illius potentie, no monet auteni aliquid potentia, nis secundu quod habet aliquam habitudine ad ea. Ens autem,secundu quod absolutu, & no habes M aliquam