장음표시 사용
191쪽
set distinguere animal, di querere de quo
animali intelligui, aut omnia esse unu homine,aut unu equ. Cu dicitur, quod arguine tu Philosophi no valet contra eos, sitens esset uni vocum .respondeo, Quod cosequentia illa descendendo sub praedica
to stante confuse tantum non tenet formaliter . sed est fallacia figurae dictionis, ct sallacia consequentit; tamen si ipsi intellexerunt, sicut Philosophus imponit
eis. quόd omnia sunt unum, non loqueri do de uno consuse. sed de aliquo uno determinat O. bene sequitur ad antecedεs sic intellectum, quod omnia sunt hoc unum, vel illud unum.
Ad sextum patet ex dictis. V LUS i .
du primo declaro, qualis sit uni uocatio entis, Sc ad quae est. 5c iecudo eκ hoi ad propositum de iubiecto adequato. Quantu nad primum quod est presentis attic. dico,quod ens non est uni vocum cicium
inquid de omnibus per se intelligibilibus,
quia non eli de dissere vis vltimis .nec propriis passionibu entis Nam diffrentia vitima dicitur, quia non habet diisetc-tiam,quia non soluitur incoceptuni quiditatiuum & qualitatiuum, determinabi lem Sc determinautem . sed est tantu conceptus eius qualitativus, scut vitii num genus habet tantum conceptum qui di
tativum. 'Primum videlicet de differentis viti- tuis)dupliciter probo, primo se. Si disserentia: includant em uni uoce dictum de eis. & non sunt omnino idem, ergo sunt diuersa aliquid idem entia, talia sunt proprie disserentia. ex s.& io. Metaph. ergo disserentiae illae ultimae proprie et unt dii serentes, ergo aliis disserentiis disserunt; quod si illae aliae includant em qui ditati ue, arguitur de eis sicut de prioribus, de ita erit processus in infinitum indisse rei liis . vel stabitur ad aliquas omnino no includetes eras qui ditatiue, quod est propositum, quia illae solet erunt vltimae. Secundo se . Sicut ens compositum in re componitur ex actu & potentia in re.ita con- bceptus compositu per se virus componiutut eri conceptu potentiali & actuali, siue ex concepti, determinabili ex determinI- te: sicut igitur resolutio entium compotatorum nat ultimo ad simpliciter simplicia,scilicet ad actum ultimum & poten tiam ultima,quae si ut primo diversa cita quod nihil minus includit aliquid alterius, alioquin hoc non e stet primo actus, nec illud primo esset poletia , quod enim inc ludit cuiquid potentialitatis, non primo eli actus ita oportet in conceptibus omnem conceptum non simpliciter simplicem, Se tamen per se unum resolui ii conceptum determinabilem dc determinantem. ita quod ista resolutio stet adc5ceptus smplicitet fimpliceς.scilicet ad coceptum determinabile tantum . ita qybdnihil determinaus includat, dc ad conceptum determinantem tantum. lui scilicet non includit aliquem conceptum dete minabilem; ille conceptus tantum determinabilis est conceptu, entis . & determinans tantum est conceptus vltimae diis
retit; ergo illi erui primi diuersi, ita quod unum nihil includit alterius. Secundum scilicet propositu depassonibus entis) probo rii pliciter, primo sic. Passio per se secundo modo praedicatur de subiecto a. Post. ergo subieetii ponitur in diffinitione passionis scut addi
tum .exendem primo, S ex r. Metaph. ens igitur in ratione sui passionis cadit ut additum , habet enim rationes proprias,
ut patet per Philos. 4. letaph .cap. 3. v bivuli,quod sicut linea in quantu linea habet proprias passiones,& numerus in quatum numerus . ita sunt aliquς passiones ita aduersa entis in Mantutu eris,sed s ens cadit in ta rψε ea textione earum ut additum, ergo non est per se primo modo in ratione quiditativa ea rum. Hoc etiam confirmatur per Philos. i. Post. cap. de statu principioru . ubi vult, quos praedicationes per te non conuertu
ur,ita quod si praedicatum dicatur de subiecto per se,non e conuerso dicetur si, lectum de praedicato per se, sed per acci-cidens; ergo si ista est per se secundo mo-ἁo, Ens en unum, hec.Vnum est ens, non est per se secundo modo. sed quas peraccidens, sicut illa propositio est per acci dens . Risibile est homo. Secundo sic. En sufficienter diuiditur si aquani in illa, que includunt qui ditatiue ipsuin in ensin creatum, Sila decem genera, ct in partes essen
192쪽
. xsset tiales decem genetralia Quidquid sit
de illis, taltem non ,idetur habere plus adiui detra qui ditariue , quin sint in istis, igitur si unum vel verum includat quiditatiue ens vel est: aliquid . decem ge- . Derum, vel continebitur sub aliquo illorum, sed non est aliquid decem generum, patet. nec ex se est ens increatum, quia eo uenit entibus creatis, igitur esset species in aliquo genere,vel principium ellenti Ie alicuius generis:sed hoc eil falsu, quia a omnis pars essentialis in quocunque g mete. dc omnis species curuscunque genino includit limitatione, & ita quodcumuanscesidens esset de se finitum , S per con sequens repugnaret enti infinito, nesposset dici de ipso tarma liter , quod est
salsum 3 quia omnia transeendentia dic sit persecti ines simplicitet, I de conueniunt Matio. IDeo in sumitio . Tettio argui potest , dc in hoc etiam, confirmatur pria ratio adeonci usonem illam, Quia si unum includit elis qui ditatiue, non includit praecisexns,quia idem tuc esset passio sui ipsi tergosa ludit ens & aliquid aliud, sit illud in . Aut. igitur illud A includit ens, aut altas sie. unum bis includeret ens,&esset piscessus in infinitum, vel, ubicunque stabis aut illiid ultimum quod est de ratio inemnius, i cnon includit ens vocetur A, utergo ratione entis inelus non est passio, 22 per consequens illust aliud inclusurre, diquod eli A, esipti md passio , , Sc est tale, acrii non includit Ens qui ditatiue, Sita quidquid est .primo pastio entis, ex hoc
non includitiens quilitatiue . . 'l .cti a
lad secundum illud scilicet ad propositum de obiecto in sile-ὶ ictus) dico, quod ex illis quae
titor rationibus superioris articuli sequi cum his it posit esse communius en - , , ns non politi esse commune uniuo
ea dicta in quid de omnibus per se intel 'ii bilibus;& tam e hoe non obstante dico, qud illens est primum obiectum intellectus nostri, quia in ipso coricurrit ga- lex primitas,scilicet Gmunitatis & vi tualita tis. NAni omne per se intelligibile
aut includit eisentialiter ratione tum M, . vel conti iactur virtual iter vel ellent lueri filiis ludente essentialiter.rationciruntis. Omnia enim genera, i cspecies, sc indiuirdua, de omnes partes Essentiales generunt, sic ens increatu in includunt e ita quacita, itu ἡ,omnes disserentiae ultime includun tue in aliquibusi is cirum essentialiter, I qui dilativi, omnes passiones entis includuntur in ente, 6: in suis inferioribus ivit tu aliter; igitur illa. quibus ens non est una vocum inquid. includat iu in illis, quil, semest sto uni tu , ita patet, quod enihabet primitatem communitatiM aEPoma intelligibilia . increst ad concepi uiquiditati uos generum,sp cie in . unia ui- duorum, S partium estentuitu in pn inauistorum.& eritis ciuere iti; Sihabet primit imi virtualitatis ad in telligibilia iiii s savii, primis in te iligibilibu ', hoc tili, ad
conceptus 'qualitata uos diffcrentiat a Ulti narum ne passicinum proptIarum. addautem suppos communitatem erili, L quid ad omnex, sonoeptus quid italia
praediatos, hoc proba I deoninibus idis
duabus rationibus positis artic. t. huius quaest. ad probandum communitate me tis ad ens creatum,&ens intreatu . Quod
ait pateat, pertracto duastali qualiter . priis nam se. Deci cicunque enim predictorumncep tuum qui dilatano tu niueo h tingit intellectum iceri tui esse. ipsum es&ens. dubitando de differentiis coaluabentibiis eris ad talem to iseepolin. virum fies tala s. , nom&itanc optusentis,
feri pri conceptu. am cti Telemiae iliae e Ptrahentes prisappo triuit eundem cc meri tu in e litis,q udui Uintribu it ecuhilani rationem pertrati Hic.Sit ut est ars viri quod Deus nestia nobis cognasci brahaturaliter , nisi est frua uni Cum cne avod increato, impotest argui de rubilatilia de accidente; cum enim subitantiano ini mutet immediit e intellectum thiili sidaliquam intellectionesti sui, sed tantis avcidens sensibiles, sequitur. ciuisit humeenceptum quid itatiuum habere poteti, mus de ea , lilii si aliquisi alis,qui posset abstrahi a conceptis acti delitis; ied Iliis talis quillitativus abstrahi bilis est a coiiscepta Mcidentis, nisi conceptus.entis
193쪽
go di. Hoc demi quod suppostum est
ati ratione ista de substantia,quὁd no i
Distat intellectum nostru immediate ad actuat circa se, probatur sic. Quia quid quid praesentia sua immutat Haelle e tum, absentia illius potest naturaliter cognosci intellectu. In cuius absimila non siero testiminutari, sc verum est de senis, cumi non mouetur in ab lentia obiecti rsed quod additur, potest cognosci absens, verum quidum est de intellectu , qui est xinem uus su Peracium proprium quan- 34 npli, Sc causantiam quando nou ines'; sed tum exemplum de ii tu exponendum .est, Plinia maiot sufficit. ad pro postum, secunda concludit manis: stius. est qui rasei unda vera, sed non pereXempla ptot aaa. Quado no immutatur, lis ut apraret. e. de anima , quod visus est renitae petceptiuus,quando scilicet dux non est presens . ct ideo tunc visus non immutatur, igitur si intellectus naturaliter immuta tur 1 substantia immediate ad actum circa ipsam, sequeretur, quod quando sulis latia rion esset praesens, roset. Daturaliter cognosci non esse Pr leos.& ii a naturali aer pollet cognosci in Hostia altaris con ocrata ncineste substantiam panis, quod est imauis este saIsum; nullus igitur c u ri tus qui datativus habetur naturaliter dei obstat ilia imine diate causatus a substantia .sed lanium causatus vel ab Itractus priind ab accidente. 6c illud non est nisi coa
τ' Respondeo. Probatio improbat co innitionem substantiet intuitiuam, quia de illa est maior veransi M abstractiva, qua non deficit propter absentio iii ie lena inb4ecii, nec is tutabsenti ps ipitur. It m. quod accipit ut de sersi, dubiu est, quomodo sentis , cum non retineat speciem Mabsentia obieeti, mec. recipiat speciem tenor , poterit tenebram cognoscere, Contra primo . Cognitio abstractiva necessari δ praesupponit aliquando liabere realem prssentiam illius .a quo ipsa de re. liaquitur, vel speciem . qux est eius prin- Elpiunt; qui autem vidit Eucharistia, nun quam realein praesentiam obiecti causaeti mediate intellectioiii sal tractive habuit, ilius, qui vidit alium panem, habuit; iei vir primus non habebit cognitionem δε- nuchivam panis, secundus habebit, quod sta ira eontra experientia est, quia uterq;
poteta simile in actum intelliginei paneui
experiti in se; si pro αἰ negetunesto ita
terrimo si ea , idit alium panem, igitur poterit mitea in cognitionem abstra--Elinam panis, in qu/iu prius non potuit, oppositurii. experiturii: te in se, cinis itu enim se liabet riunc ut priu3. Item. Qui .pbtest ob ieci una absens cognoscere vl, stractive: potest illud prascia in existen tia sua cognoscere intuitiue .igii ut si sub
stantia cognoicitur abstraetiue,igitur pte seni inmitive .ci tunc absentia. Ad iniucti alii de sensu dicit, lildd tenebra cognoscitur arguitiue non a visu. sed sic a potenata arguente oculus respicit.& non est caecus, uec tarmen videt, igitur tenebra est; patet, aliqua trium rixa uissarum prater limiti non.l equitur, onclutio, nulla triam pro pastionum est nota visui, vi cognos centi ipsam vel conrubetionem x et diuisone iii extremorum, quia ieci tertia de qua Plux videtur,quia tion e e Poscit acta tuum . quando meli, nec priuata ne .quando altus no inest. Exponitur Arist. Visus est tenebiae perceptiuus. quia priuatio sua obiecti est causa non inaui utationis vi ius, o sc percipitur tenebra non visu. sed ab aliqua poterilia utente prauatione actus in viis pro prssentia.' Per idem concluse tur etia propositu in illa partibus essematialibus ipstiis substantiae .s enim materia non immutat intellectum ad actum circa ipsam, nec forma substatiali Quero, 'vis coraceptus plex in intellectu habet de materia vel forma' .Si dicas, quod at quis conceptus relativus, puta partis duci conceptus pςe acciden .puia alicuius proprietatis materis vel forinae, quero , quis est conceptus quid italia ius, cui ille per accidens vel resativus attribuitur' litii nullus qui ditativus liabetur nihil erat cui a tribuatur ille coeptiasset ac adens; Dul-lut autem qM; sti attini praest haherii siti pressu vela imarius St, i Iio .quod inottiet in teli e t ui Πhira si acci lente, R illa erit: e nceptas tutis. S. ita nihil cognς -ces tur de Partibus sentialibus sibilative. nisi eris sit continuae v uiuocum eis ocaucidentibus. r- ri Ista rationes obniton clii duri uni uocatione ut entis inquid ad dicterentia, ii mas &'passiones is Iae prima e stenditur, uti licet intellectus sa certus de alio ii 'tali.quod sit ens, ubitando virmn sit nocvel iiiv. . a me non est c tritis. sub d si e sqviditatiue . sed quasi ita dicatione per
194쪽
. accidens.Vel aliter Scinelius se. Quilibet talis conceptus est simpliciter simple &ideo non potest secundum aliquid concipi, ct secundum aliquid ignorati, sicut pa tet per Philos. V. Metaph. in sine de conceptibu, simpliciter simplicibus, quo i non est circa eos deceptio, sicut est circa qui ditatem complexorum, litod non est intellisendum quasi intellectus simpleκ forma liter decipiatur circa intellectionem Qui ditatis, quia in intellectione simplici non eli verum vel salsuin, sed circa qui ditate composita poteli intellectus sititiplex virtualiter decipi: si enim ista ratio est in se
falsa tunc includeret virtualiter propositionem salsa in . quod aute est simpliciter simplex, non includit virtualiter nec sosenialiter propositione in salsam, dc ideo circa ipsum non est deceptio, vel enim totaliter attingitur, vel non attineti tur,&tunc
totaliter ignoratari de nullo igitur simpliciter simplici conceptu potest esse certita do s. cundum aliquid eiu ,& dubitatio secundu aliud.Tertio etia modo potest resia ponduti ad primam ratione, quod ille co-ceptus de quo est certitudo, est alius ab illis, de quibus est dubius, & si ille conceptus certus saluatur in alterutro illorum dubiorum, vere est uni uocus, ,&cum alterutro illorum cocipitur, sed non oportet,
quod insit viriq; illorum in quid, sed vel
se vel est viii uocus et .vi determinabilis ad determinantes , vel ut denominabilis ad denominante i unde breuiter ens es hvniuocum omitibus, sed conceptibus non
simpliciter si inplicibus est viri vocum in quid dictu inde eis, sed simpliciter simplicibus est uni uocus, ut determinabili x vel vi denominabilis , non autem xt dictum est de eis in quid, quia hoc includit contradictionem. Ex his apparet, quomodo in cnte cocurrat dupleκ primitas . scilicet primitas coin unitatis in quid ad omnes conceptus non simpliciter simiapi ices,& primi tas virtual itatis in se vel in iii ix inferioribus, ad omnes conceptus in se simpliciter si inplices; &quod ista dupleK primitas concurrens se iaciat ad hoe, suod ipsumsit primu obiectu intellectus, licet neutram habeat prpcise ad omnia per se intelligibilia. Hoc declaro per me plu. ima si visus esset per se cognoscitiuus, omnis coloris, sic omnium passionum &differentiarum coloris in coniurat, & Omnium specierum di indiuiduorum, & t
men color non includeretur qui litat tua indifferent ijs Sc passionibus coloris, adhuc visus haberet idem obiectum pri inii, quod modo habet, quia discurrendo per omnia nihil aliud esset sibi adaequatumr Gisitur tunc non includeret primum obiectuin in omnibus per se obiect is qui ditatiue, sed quodlibet per se obiectum ves include et ipsum es lentialiter,uel includere itiir in alii luo essentialiter vel virtualiter includente ipsum, S ita in ipso concurret duplex priu utas, scilicet communitatis ex parte sui, & primitas virtutis in se vel in sui, inferioribus, ct ista duplex primitas solaitia sussiciet ad ratione primi obiecti talis po- ratio a timii e . Ad secundana' rationem patet etiaper illud, quod dicitur in secunda solutio ne adpriinam, quia tale simpliciter simplex ignotum est omnino , nisi secundum
i. Quia distinctae potentiae a habent distincta obiecta soria
maliam r. de anima, sed intellectuso Voluntas sunt distinctae potetiae,
ergo habent distincta obiecta formalia; quod non videtur posse fustineri, s ensporatur primum obiectu intellectus, sed si verum ponatur, burre possunt assignari distincta obiecta furinalia. r. P terra. Ens est commune de se ad sens bile & intelligibile,obiectuin au tem proprium alicuius potentiae est obiectum eius sub aliqua propria ratione, ergo ad hoc quod ens si proprium obiectum intellectus, oportet,quod determinetur, & contrahatur ad ens intelligibile per aliquid , per quod excludaturens sensibile ; sed tale contra hens vi- .detur esse verum , quod dicit de se rationem malii sectatiui , vel intelliti bilis. ς 3. Praeterea. obiectum non est propriualicuius potetie, nisi fecitdu quod est pro ipriu moti uuillius potentie, no monet autem aliquid potentia, nisi secundu quod habet aliquam habitudine adca. Ens autem, secundu quod absolutu, & no habesbi aliquam
195쪽
Pri inuni & in uned latum obiectum, illud alite .c uod secudum quod ens formaliter habet Labitudine ad intelle istest ueritas, quia secitdu Anselmu de veritate,Veritas est rectitudo I da mente perceptibilis.
in superioribus arti c. rellat ulterior dalii latio , Ut uni possiet poni aliquid aliud
trascendens primum o lectu intellectus ino illi, quod videtur habere quale con munitate cum ente. In quo oli una opinio a stirirans, quδd verum sit obtemina ad x- qualia, ct pri inu intellectus nostri hic, &non eras, quod tripliciter probatur tribus argumentis, quae sunt in opp'nendo. Sed contra illam opinionem arguo sc Primu obiectu hoc est adequato, vel ade uatiar secundum comunitatein, vel sucuum virtute, vel secudis istam duplice pri
rnitate concurrenteum; verum autem nul
lo istorii nio dorti adequatur intellectui, ens aute adaequatur, ut patuiti ergo &c.
Probatio prime partis minoris. Veru non dicitur in quid de omnibus per se intelligibilibus, quiano dicitur in quid de ente, nec de aliquo per se inferiori ad ens. Secuda pars minoris probatur cu tertia, Quia i n seriora ad veru licet includat ipsum eia
sentialiter, non tamen includunt omnia alia intelligibilia , iri ualiter vel essentialiter, quia hoc veru, quod est in lapide, noincludit essentialiter, vel virtualiter lapide, sed e conuerso illud ens, quod est' lapis, includit veritate,&ita de qui Suscitq; aliis entibus,& eoru veritatibus. Ite. Ucrum est passio entis & cuiuslibet inferioris ad cns, ergo intelligendo ens & quodcunq; inserius ad ens praecise sub ratione veri,no intelligitur nisi per accidens , &non secundum rationem qui ditatiua ; sed cognitio cuiliscunq; secundum rationem uiditatiuam est prima, ct persectior cognitio deco ex 7. Melaph. cap. I. Ergo nulla cognitio de aliquo praecise sub ratione veri est prima cognitio obiecti, ct ita nee
veritas est prima ratio praecise cognoscendi obiectum. Confirmatur ratio CX 2. priorum. Cum scientia mulae, ut mula, stat ignorantia huius mulaevi haec; sicut ergo coparando obiectu ad habitum inserius extraneatur a suo superiori, de quo superlori est primo ille habitus, ita multo magis extraneabitur subiectu suae passioni co- parando, siue ad habitum siue ad potentiam . Item. Obiectu habitus ii pluraliter non praecedit obiectum potentiae; sed primum obiectum Metaphy sicae, liis est habitus intellectus,estens, quod est prius naturaliter vero,& non verum, quod est passio entis,est subicitii in Metapli. ergo &c.
deo ducendo illa ad oppositum, primumsc. Quia sicut voluntas non potest habere actum circa ignotum, ita non potest habere actu circa obiectum sub ratione formali aliqua obiecti, quae ratio est penitus ignota,ergo omnis r/tio, secundum quam aliquid obiicitur voluntati, est cognoscibit is ab intellectu , ct ita non potest esse prima ratio obiecti intellectus illa, quae distinguitur contra rationem voli bilis, si qua sit talis. Item. Intellectus ponit disia serentiam inter bonum & verum , ct etiaconuenienti an ,e Fo ct c. Hoc etiam probatur, Quia de quibuscuque passionibus entis habetur eque dii linita notitia, ita de bono sub ratione boni, sicut de vero
sud ratione veri; quia secundum Avicen. 6. Metapli. cap. v t. Si aliqua scientia esset de omnibus causis, illa citet nobilissi tua. quae essici de causa finali, Cuius ratio secudum multos est bonitas, non ergo omnia
obiiciuntur intellectui sub ratione veri Si bonum ponitur primum obiectum
voluntatis, quomodo veritas efficacissima
ratio est pee se voli bilis Τ Cu ipsa non habeat bonum pro primo praedicabili, nec
virtuali respectu sui, nec etiam eius inserius continens ipsum essentialiter vel virtualiter. ' Ad illud ergo, quod accipitur in argumento de distinctione obiectoria, res poli deo, Ra d potentiae disparatae tripliciter se habet ad inuice, aut sunt omnino disparatae &c odistinctae; vel subordinate, Si tunc vel in eodem genere, sciat cognitiua superior & inferior; vel in alio genere potetiarum, sicut cognitiua ad sua appeti titia: Primo modo potentiae disparate habet omnino obiecta si sparata, quia nulla earis,ex quo sui disparatς, eli per se
operati ita circa obie tu, circa quod alia, tales sunt sensus exteriores inter se, ut visus, auditus Sic. Secundo modo potentiae disparatae habent obiecta prima sub ordinata, ita quod sicut potentia superior Potest
196쪽
potest habere per se actum cῖrea quo leunque; circa quod potest potentia inferior ita obiectu primum potentiae superioris continet sub se primum obiectum potentiae inferioris, alioquin no esset illud ob tectum ad equatum potenti e superiori, unde primum obiectum visu, secundum
suam communitatem ut in serius sub pri mo obiecto sensus coininunis: Tertio modo potentie sic se habent, quod si appetitia adaequaretur cognitiive in operando circa quaecunque obiecta, idem esset obiectum primum utriusque, S sub eadem ratione formali eκ parte obiecti; si autem appetitiua liabeat actum circa aliqua coagnosci filia, ct circa aliqua non, tune obiectum appetitiuae erit inserius ad obiectu cognitiuae. Ad propossum, intellectu & voluntas cadunt sub tertio membro, ' si voluntas ponatur habere actum circa omne liuelligibile, ponetur identeisse obiectum tam voluntatis quam interale stus, S sub ratione eadem formali; . si Ver5 non, sed quod voluntas tantuin habeat actum circa intelli ibilia, quae sunt finis,
vel entia ad finem, & non circa mere speculabilia, tunc ponetur obiectium voluntatis aliquo modo particulare , hespecta
obieni intellectus , sed semper stabit, quod ens est obiectum intellectus. Ad secundum, etiam duco illud ad 6ppos tum, Quia obienum proportionatum potentie superiori est conantime ad 4bie aut i propna ti anatum potentiae inseriori,
ex praedicta dissimctione; & ita en secundum qua labiit siens a sensibili S in sensibili, est cere proprium obiectum intellectus quia intelle Ais tanquam superior potest habere actum , tam circa sensibile, quam circa in sensibile, unde ista abstractio. 'ux videtur esse laoia appropriatio, est sui scienter appropriatio respecti po- tentiae saperioris. CTEt est circa v trunci; obiectum per se, qualis est intellectus. Et licet sub ente sc incommuni contineatur sensibile, non tamen ipsum incommuni est sensibile, hoc est obiectura, sciis iis, sed tantum intelligibile ad rquatum intellectili, quia non oportet relativum propria inferiorix esse proprium superioris, taledicit hoc est sensibile. quod couenit 'ita' litati: alicui,&omni & ioli, sed intelligibile. Et si conueniata licui enti, ita cluddnon sensibile, no tamen omni Ec soli, imo nulli soli, iii si enti in communi, non v t est
hoc aliquid, Ut quoddasti Intest; ibile su-gulare, sed Ut est commune ad omne intelligibile. Si hoc feci insum in idum aliquεxommunitatis pnaedi Tnahi SP. Perliocrespondeo ad ratio is eis, quAd communi-raς entis ad sensibile dein seiis bile est rario appropriidi ipsum potetiae operati uet. A a tertiuiti iiii id deduco etiam adop- pustum, quia rationem obiecti dico esse H alti formam,sicin dii in quam obiectum est moti uulsi poteritiae, sicut ratio activi uel agendi dicitur esi. illa sorma, secundum quam agetis igit, tulis autem ratio obiecti non potest este respectus ad pote tiam, & isto modo loquitur Philos. t. de anima, ubi a ssignans primum obiectu vialas dicit. Quod illud cuius est x istis vi obiecti est visisile, non per se primo modo sed secundo modo, ita quod ipsum poni tur in ratione' visibi is i ii autem formali ratio obiecti porErit esset respectus ad ta-l epotentia,tunc ob lectu in primum v i sus es et uisibile per se primo modo, quia tuc ipsa vi sibilitas este ratio formalis obiecti, S tuc facile esset assignare prima obiecta
quia obiecta primu cuiuscunq; potesttiae esset Oorrelativa ad tale potetia, putavi- sux visibile, auditus audibile; quomodo Phitris no assignauit prima Obiecta pol tiarii, sed si iit aliqua absoluta, puta visus colore, auditus scidii &c.Vnde si veru di-kat sormale res ectu obiecti ad intellecta de quo alias) sequitur oppositu propositi .eκ hoc cnim sequitur, quod ratio illano sit ratio formalis obiecti ea aliqua alia ub ea. Patet igitur ex dicti , iuJd nihil poteti poni ita couenieter primu obiectu intellectus, scutens, neq; tali qui irrua te priuiu, ne ii aliquod aliud tras cedens,
D Eo. Restat unaeus secsid ii ratione Ga comunis ima sit primu obiectil iam intelleniis', quare non potuistqvodoriaque contea tum sui, et re naturaliterinouere in tellecta liciit fuit ad iis in prima raxioricari. t. q. t. pr. l. struc vi
detur, i Deus aiaturalite posset Dignoscia notus, ct substantiae omne immateria-M i les.
197쪽
Oude. saretur ab obiecto conceptus diffinitivus quia in illum potest obiectu , vel nunquacaulabit . uare non priino causatur conceptus diffinitiuus ZQuid r ei sectionis acquiritur alicui causae illius conceptus podiscursu in diuidendo Respondeo. Conceptus distinitiuus est conceptus explicativus plurium partialiu, ideo oportet utrunque praeintelligi, saltu natura , di in nobis tempore, quia nobis unus conceptu nobis ex partialibus. ' Secundo sic. Quia se- cudum Aui c. l. Metaph. ap. 7. Metaphy sica est ultima in ordine doctrinae , ergo principia omnium aliarum scientiaru possunt concipi,& termini illarum ante principia metaphysicae,sed hoe no esset, si oporteret priano concipi actualiter conceptus communiore , qua conceptus specierum specialissimarum. tune enim oporteret ens & huiusmodi primo concipi, & ita magis sequitur Metaphysicam e illa prima in ordine doctrinae, ergo &c. Tertio sic,
sens no porteret Prαconcipere coceptus sto in a Vniuexisti res ame coiiceptum talis speciei, tunc ' supposito casu de singula ii actualiter mouente sensum, S intellei tu existente soluto.oportet et ponere magna tempus, antequa conciperetur species illius singulatis primo sensati, quia prius oporteret intelligere omnia predicata communia dicta in quid de illa specie secundum ordinem. Ex hoc apparet causa, quare intellectus intellisit prilis unum intelligibile qua aliud, licet species plurium sint ibi praesentes, hoc enim non est a voluntate,ciam tunc non habeat intellectus actu intelligendi, sed huius causa est quia singulare unius sortius mouet, quam singulare alterius. Hoc dictum est de cognitione confusa.
mum dico, Quod sicut est duplex consu- sum, scilicet totum uniuersale dc tot ueta sentiale . ita utrunque in suo ordine est primum, sed simpliciter primum est illud. piod est primu in ordine consus e cognocendi, quia processus naturalis ab impersecto ad persectu est per media, colu se aute eo noscere est quasi me diu inter ignorare dc distincte cognoscere, de ideo confuse cognoscere est ante quodcunque distincte intelligere. Et quod dicit de puero .concedo, quod species praeintelligit ut ante singulare, quia dixi, quod species est primu intelligibile, sed ratio non conclu-
coctu dii de genere sed specie, prius enim
naturaliter actualiter concipitur albedo, qua color in ordine cognitionis confuse, quia color sub rario ne coloris non cognoscitur, nisi tub maiori abiit actione, qua sit abstractio albedinis ab hac albedine di illa, abstractici autem maior est difficilior, quia est a minus sensibilibus.
Ad secundu de Auic. dico, Quod qua doobiectum no est debite approximatu, Domouet ad cognoscendii se sub perseetis,iina ratione, sed sub alia imperfecta,& tuc intellectus laques sensum talis obiecti oportet. quod sit latis obiecti uniuersalis, cuius sensus erat sub ratione singulatis,sta quando obiectu est in debita proportione, ut possit inouere sensum sub ratione sua propria & persecta, tuc intellectus sequens sensum tale habet notitia talis naturi, prius sub ratione specifica confuse, qua sub ratione generis confuse.M Non quod ratio realis impersectior, a qua su--itur genus, sit ratio moue di qua do plus
dista ;& persectior. a qua sumitur disseretia, sit ratio moue di, qua do minus distat. imo ratio activa efficacior,est ratio age
di a distatiori: sed soritia specifica est imperseditior ratio assimiladi a magna distantia,& est ratio persectior assimilandi a distantia proportionata , igitur color null1 sui gignit speciem, non sequitur , sed tan- tu non hic, sed tuc laec albedo vel haec nigredo . Sed tunc quistio esset de specie intelligibili uniuersalioris S minus uniuersalis. Dici potest, quod utraque gignitur ab eoden phantasmate, aliter nullius, ut virtualiter contenti in inseriori se est
genitivum speciei intelligibilis, quia per se est intelligibile sic, non speciei sensi' bilis, quia nec sic est sensibile, quia sensus est existentis ut existens. Contra per te sensus non est singularis, sed naturae in singulari. Item si ponatur propria species sensibilis, & proprium phantasma albedinis, ct aliud proprium coloris, sed non
potest poni proprium quantitatis nec entis , quia haec sub ista indisserentia excedunt genus sensibiliu, nec possinit ut huiusmodi relucere in phantasmate , & t men ipsorum causantur propris species . intelligibiles; non igitur a diuersis plantasmatibus, nec ab ipsi et, vidistincti ibi virtualiter existentibus, quia subistis radonibus nonsunt ibi representatiue, nec aliter, qua repraesentative patet.
198쪽
Concea tur illud, qudd utraque gignitur ab eodem phantasinate ut prius. 'rubtilis, i. ' Ad tertium dico, Quod utrobique pro Llutio. ceditur ab in ludente ad inclusum , ita in si triplicibus sicut in complexis, sed in siniplicibus includens est inferius, in compleplexis vero includens est primum respectu conclusionis. RτIc LV S. r.
Lao de cognitione actuali distini chὰ eonceptorum duo, quod iic,e conuerso respectu conclusionis superioris articuli ) uuia primu sic conceptum est communissimum, &quae sunt propinquiora sibi, sunt priora, Sc qui sunt remot; ora, posteriora sunt. Hoc sic probo, Quia eα secundo primisso inhil concipitur distinctὲ . nisi quando concipiuntur omnia, quae includuntur in ratione eius essentiali, ens includitur quidati-ue in omnibus conceptibus qui ditatiuis inserioribus, ergo nullus conceptus inferior distincte concipitur, nisi concepto ei te; ens autem non potest concipi nisi
distinae, quia habet conceptum simpli citer simo cem , ergo potest concipi distincte sitie illis, noli fine eo distincte co-cept 3, er o ens est primus conceptus distinctecoc b isi lis Εκ hoc sequitur,quod ea uuae sunt sibi propinquiora, sunt prio-
ci in cognoscere distincte habetur per
diffinitio ii in is in i siritur per via uidiuisionis inci tendo ab ente x sque ad con
i ciminui, Ni diri itione autem prius Heurrat conceptόs cci inmuniores, deinde etener . ' disseremiae,in quibus conca
eundum Avicen Mius 3 est prima secundum orat nenis nili distincte , quin
ipsi sib et certificare principia aliarum scientiatum, ergo eius cognoscibilia sunt primo distincte cognostibilia I nec in hoc contradicit sibi Avicen. 'quiis it eam in ordine doctrinae ultimam i ta primam in
ve se nota ὶ principia aliarum scientia
I xωμ α να- ος conceptu cons se terminorum, sed ex Metaphyssca sci ia, postea est pos,ibilitas inq irendi quiditatem terminorum distin id . dc ii ocmodo termini scientiarum specialium noconcipiuntur , nec principia earum intelliguntur ante Metaphysicam, sic enim multa pollunt patere Metaphysico Geometrae , quae non erant nota prius Geometrς eri conceptu confuso. Exemplum. Geometra inquantu Geometra no utitur pro principiisper se notis, nisi illis, que statim sunt euidentia eκ confuso concertuterminorum, qualis occurrit primo eK sensibilibus, puta,linea est longitudo Se . nocurans ad quod genus pertineat linea,puta, virum sit substantia, vel quantitas : sed modo cognita Geometria Oc aliis scientis specialibus, sequitur Metaphysi a de conceptibus communibus, eκ quibus potest seri reditio per viam diuisoni , ad inquiurendum qui ditates terni inorum in scientis specialibus , & tunc ex illis qui ditatibus sic cognitis, distine ius cognoscut ut principia specialium scientiarum, qua prius eo gnoscebantur, cognoscuntur etiam multa principia,quae non erant prius nota eri terminis confuse cognitis: Et hoc modo patet, quomodo Metaphysica est prima, de quomodo non prima . Sed comparando totum ordinem consus e concipiendi ad totum ordinem distincte concipi edi, quis prior estZDico, quod totus ordo confuse concipiendi prior est, ct ideo primum in illo ordine est simpliciter primum; de hoc probatur eκ auctoritate praedicta Auic.dὰ ordine Metaphystcs-ad alias scientias
I ii, ii iam habitualem siue viri leni prinio egi'unori, quid intel-
ligo per terminos. Habitualem notitiam voco . quando tibia tum sic est praesens intelle aut in rario ne intelligibi- sis actui. t intellectus starim vos, it ha
.am essen. tiale notiua Mit quat tum vitinera ut ait Auettorax
vt primum intellectu . sive ut totale tera
199쪽
mn, intellecti doni, sicut eum intelligitur homo,intelligitur anima in homine, ut pars intellecti,non ut intellectum primum, siue totale terminans intellectione; hoc satis proprie vocatur intellectum virtualiter, quia elt satis proximum intelle-eto in actu. non enim pollet esse actualius intellectum, nisi esset propria intellectio- ne intellectum, quae esset irsus primi, ut termini totalis .quantu ad illam notitiam habitualem vel virtualem dico, quod co inuniora sunt priris nota via originis, vel Aum. r. sine rationis. Quod probatur, Quia sicut Metaphys diuersae forme perficientes idem persecti m y Mν bile ordine quodam natae sunt mediatius isti' u G di illi mediatius informare illud vel persti uniuer cere, ita si eadem forma contineat insanisti virtual iter Perfectionem illarum sormarii ordinatarum, quas consimili ordine naturae perficiet illud perfectibile; sicut si sorma corporis, subluti & c. essent aliae sormae in aliquo, per prius informaret tarnia sub lamiae,& deinde forma corporis &c. ita si vita forma includat virtualiter omnes illas,ipsa quasi pri iis Persic tet in ateria. - sub ratione substantiae . quam sub ratio ne corporis, de semper in illa via genera- ,.., tionis imperfectius erit prius, quia pro-7 ceditur a potentia ad actum; ergo sicut conceptus plures communiores de minua' communes, habituales vel virtuales na- . a i et ii sunt perficere intellectum via generationis vel originis, ita quod imperfectior est semper prilis, ita si unus coceptus vir tualiter includat omnes istos, prius perficiet sub ratione conceptus prioris de v niuersalioris, quam sub ratione conte-ptus particularis. CT Contra, Quare non similiter in actuali eosnitione ' Respondeo. lite ordinata secundum naturam simul duratione . non sic ibi, sed successue; de potentius sortius mouentis impedit alia tune mouere ibi, non se hic.' Hoe deordine originis , siue genera
cipaliter de secundo ordine scit licet persectionis breuiter dico
l distinauendo , quod persectius intelligibile a nobis potest inteli si dupli
citer, ut i impliciter, aut secundum pro-
Portionem. Lxemplum. Viso Aquile dedole est simpliciter persectior respectu Solis, qua vitio nostra, videlicet rc spectu can. delae, & tamen viso nostra persectior est proportionaliter, hoc est plus habet ipsa de ratione visionis secundum proportionem ad visibilitatem cande is, quam viso Aquile habeat de ratione visionis respectu visibilitatis. Ista dillinctio habetur a Philosoplio. ii. de animalibus , ubi vult, itae partiis quod licet de immaterialibus habeamus bus amnis anminia incogit itionem , quod est intelli- ibi u sis. gendum proportionaliter, tamen illa est des letabilior cognitione magna, quae potest haberi de materialibus , quae est magna in comparatione ad illi cognoscibilia, Loquendo ergo de ordine perfectionis simpliciter dico . Quod retiacti sit
mum cognoscibile a nobis etiam naturaliter est Deus, unde ἱn hoc etiam ponit Plillosophus felicitatem natural cm. Io.
Et hic. & post ipsum species specialissimi persectior in uniuerso, Se deinde species proxima ibi, de scisque ad vitiniam speciem , ct post omnes species specialis,imas genus proximum abstrahi bile a specie perfectissima, ct sic seinper resoluendor& ratio omnium istorum est, quia attingere actualius obiectum est ilites lectio . persectior sinpliciter , qu a b bet aequa- tem persectionem ex parte intellectus cuquacunque alia intellectione, vel non minorem, S habet persectionem multo uixiorem ex parte obieci , quae duo scili icet persectio pote litiae , & pet sectio ob - 'lecti . sunt causa persectissimi cognitio- . inis siue intellectionis. Si auiam loqua mur de notitia persetitore secundum prisportionem ad cognoscibile, dico, quod perse ctiora sensibilia, S sco's ess a ciuimouentia sunt Perse aliis co nostibilia
secundum proportionem, quia intener .Q actus noster plus attingit ad illac secutidum gradus cognoscibilitatis eorum .'εe oo aulai quae sunt remotiora ab illis, nint minus eoanoscibilia, lectan proportionem suae cognoscibilitatii.
200쪽
Dissin Eoa. Quaestio i. Articulas in
tium principale de obiecto adsq rato intellectus, & praeciso sum articuli sequentes. Atque Thon i. imprimis est una opinio quς di ii, quod m prunum obiectu intellectus noliti eliqui
' ditas rei materialis. Ratio ponitur ad hoc, o tua quia potetia proportionatur obiecto. Trim ut plex autem eii Potentia cognitiua,quaeda, 77, α omnino separata a m iteria & in eis endo
& in operando , ut intellectus separatus; alia comunct.i materiae & in es nudo dein operando, ut potentia organica,quae perficit materiam . & non Operatur nisi mediante organo, a quo iii operando non separatur, sicut nec in e stando alia est coniucta miteriae in eisendo, sed non utitur organo materiali in opera do, ut intellectus noster: istis correspodenr obiecta proportionata, natu potentiae omnino separatae, vi prime correspiadere debet qui ditas omnino separata a materia; secundae singula re omnino materiale; tertie ergo correspodet qui/itas rei materialis , quae etsi sit in
materia. tamen cognoscitur non ut in materia lingulari.
M Contra. Illud non potest sustineri aini olimQ. Theologo , quia intellectus exii iens eadepinentia cognoscet qui ditate in substantiae materialis, sicut patet secundum fide
de anima beata. potentia autem manens
eadem non potest habere actum circa aliquid .quod non continetur sub suo pruno obiecto. Quod si dicas, blevabitnr per tu men gloris ad hoc, quod cognoscat illas subitantias immateriales. Contra. Obi Etum primum habitus continetur sub primo obiecto potentio. vel lateri. non ex
cedit, quia si habitus resplait aliquod ob- rectivira , quod non continetur sub primo obiecto potenrie. sed excedite tunc ille habitus non esset habitus illius potentie,sed saceret eam non esse illam potentiam, sed aliam. Con firmatur ratio.quia cum pol ita in primo signo naturae , in quo in P tentia, habeat late obiectu in primum per nihil posterius natura prae lupponens rationem potentiae potes h fieri aliud primu
obiectum eius, omnis autem habitus nanti a. de turaliter praesupponit potentia in . Si di--- r. cas. qiiod haec etiam opinio poneretur
P a Philosopho, puta si ponerer, quod in tellectus noster psopter sui in finiri a te inter intellectus , de propter coniunctionem eius eum virtute Phantastica in supposito cognoscente , habet ordinem immediatum adpli an taliam, sicut piaanta sahabet ordinem immediatum ad sensum communem ; ociduo sicut phamasia non mouetur ab aliquo, nisi quod est obiecta
sensus communis, licet alio modo , idem obiectum cognostat. ita diceret,qubd intellectus noster non tantum propter statu aliquem, sed ex natura potentiς non posset aliquid intelligere, nisi abstrahi bile aphantasmate. Concia hoc arguitur tripli citer. Primo sic, Q. Ha desiiderium natura
te est in intellecta cognoscente es Iectu ad cognouendum causam , dc in cogno iacte causam in uniuersali est clesideri u natur te ad cognostendum illam in particularide distincte ; desiderium autem naturale non a ad imo ossibile ex natura desidς i. de isto:
ratis, qui .. tunc est et se ultra ; ergo lon est l. e. r. dea. impossibile intellectui ex parte iii telleis de aeta rictus cognoscere subitantiam inaraateriaia c. D. M lcm in particulari, ex quo coetnosiit ma teriale, quod cu ellcctus eius, ta ita primu δ Lineteo,
obiectum inrellectus non ex ludit illud Lea. immateriale. Secundo se . Nulla potentia potest cognoscere obiectum aliquod sub ratione communiori, quam sit ratio sui primi obiecti, quod patet primo per rationem, quia tunc illa ratio primi obiecti non esset ad equata: Etiam patet per exe- plum, visus non cognostit aliquid sub ratione communiori qu m si ratio co- , loris, vel lucis, nec imaginatio aliquid sub ratione. communiori, quam sit ratio imaginabilis , quod eli primum obi ictum eiu ; sed intellectΗs cognouit aliquid sub ratione coni muniori. quam sit ratio eritis materialis, quia cognostit aliquid sub ratione entis incommuni, lioquin Metaphys a nulla esst silentia intellectui nostro . Praeterea tertio, de redit in idem quasi cum secundo.Quidquid per se cognoscitur a potetitia cognitiua , vel est eius obiectum Primum , Νςlcontinetur sub illo obiecto; ens autem, ut est communius sensibili, per se in taui igitur ab intellectu nostro , altas Meta physica , non e stat magis ni eluia trai scendens quam Phynca ergo Non porteli sti quid esse primum obiectum inici lectus Moliri, quod sit particulariuς ente. quia i inc ens in te uullo in 'do inrelligeretur a nobis: videtur igitur quoi talia iusupponitur in dicta opinione de obiectoptimo, Sc hoc loquendo de potetia ex nu