장음표시 사용
211쪽
potest habete per se actum circa quodcunque: circa quod potest potentia inferior, ita obielia primum potentiae superioris continet sub se primum obiectum potenti et interioris, alioquin no ei let illud ob- laetum ad equatum potentiae superiori,
unde primunt obiectum visus secundum suam communitatem ut in serius sub primo obiecto sensus communis: Tertio modo potentie sic se habent, quod si appeti-ttaa adaequaretur cognitiuae in operando circa quaecunque obiecta, idem esset obiectuna primuiti v triusque, & sub eadem ratione si rural i eκ parte obiecti; si autem appetitiua habeat adium circa aliqua cognoscibilia, ct circa aliqua non,tunc obiectum appetitiuae erit inserius ad .hiectu cognitiuae. Ad propossum, intellectu Sc uoluntas cadant sub tertio membro ' si voluntas ponatur habere a tum circa omne intelligibile, ponetur identeisse obiectum tam voluntatis quam intelle tu ,& sub ratione eadem formali;.s vero noli, sed quὀd voluntas tantu in habeat actum circa intelligibilia, quae sunt finis, vel entia ad finem, & non circa mere speiaculabilia, tunc ponetur obiectum voluntatis aliquo modo particulare, fespectu
obiei ii intellectus , sed se inpet stabit, quod ens est obicitum intellectus. I Ad secundum, etiam duco illud ad 6ppositu in, Q Ha obiectum proportionatum potentie superiori Est commune ad Hbie diu ni propm ti a natum potentiae inferiori, ex praedicta dicti ucalone; Scita ens, secundum qu 3d abstra te is a sensibili S in sensibili, cil eere proprium obiectum intellectus, quia intelle ' us tanquam superior potest habere actutu , tam circa sensibile, quam circa insensibile, unde ista abstradito. clux videtur esse non appropriatio, est sufficienter appropriatio resipcclxi potem i e superioris. CI Et est circa virilia mobiectum per se, qualis est intellectus. Etl icet sub ente sic in communi contineatur sensibile, non tamen ipsum incommunieli sensibile, hoc est obiectum sensas, sediantuin intelligibile ad equitum intellectui, quia non Oportet relativum propria inferioris esse proprium superioris,.ta edidit hoc est sensibila, quod c menti qua' litati: alicui, &oinni & soli, sed intelligi bile. Et si conueniata licui enti, ita quod noli sensibile. ii 5 tamen omni S soli, imo nulli soli, nisi enti in coiit uni,non v t est
hoe ali ii iid, Ut quotidani intelligibile singulare, sed ut est commime ad ovi ne intelligibile. Sc hoc secvngam modum aliqua communitatis p aedit ulli &i Per hoe respondeo ad rationem, quis it communi- ς entis ad sensibile dein se iis bile est imtio appropria di ipsum potetiae operatiuς. ' a tertiuiitiquod dedi co etiam ad on-Pusitum, quia rationem obiecti dico esse ii iiii formam, seciundis inquam obiectum est ii oti uulsi potetitiae, sicut ratio ad iiii vel agendi dicitur est. illa sorma, secundum quam agetis, elidi alis autein ratio obiecti non potest elle respectus ad te-tiani, Se isto modo loqui cur Philos es.' de anima, ubi assignans primum obiectu visit, dicit. Quὀd illud cuius est x istis ut obiecti est visibile, non per se primo modo sed secundo modo, ita quod ipsum ponitur in ratione' visibilis: ii autem formali rario obiecti potErit est et respectus ad tale, olentia, ui nc obiectum primum visus
est et visibile per se primo modo, quia tuc ipsa visibilitas este ratio sormalis obiecti.& tuc facile esset assignare prima obiecta quia obiecta primu cuiuscunq; potenti. eestet orrelativa ad tale potetia, putavisuq visibile , auditus audibile; quomodo Philos no assignauit prima Osiecta pol tia fit, sed sicut aliqua absoluta, puta visus colore, ait litus soda &c. Vnde si verit dicat scitiuald res pediu obiecti ad intellecta de quo alias) sequitur oppositu propositi .eghoc enitu sequitur, quod ratio illano sit ratio formalis obie dii, sed aliqua alia uti ea. Patet igitur ex diei i , quJd nihil roteli poni ita cc uenieter primu obiecta litellectus, scutens, neq; taliquid i ii tua te prin .u, neq; aliquod aliud trascedens, quia de quolibet alio trans scendente probatae rei cadom media, per quae proba- tuiti est de vcro. TIc Li s. ir.
dubiu, si ens seesidia ratione sua coiminissi ina sit priuili obieet utanda intellecta, , quare non potuit
M. irruquodcunqire ci,ntei lii: i sui, et re nat*ralistrinouere intellecta' fictit fuit argutuin prima raxione ait. t. q. l. prcit. Et tuc vi detur, i Deus a aturaliter posset cogit oscia nobis, dc substantiae ori me inutiateri
212쪽
In primae lea, qtioa negatum est; imo negatum est ibus ' q. de omnibu substantiis , & de oninibim . Psola stibilatia rumpartibus es sui talibus. qui/dictum est quod non cocipiuntur in aliquo conceptu qui ditatiuo, i is in c ceptu eritis. Respondeo. obiectum primum potentiae assianatur illud, quod adaequatur potentiae in axione potentiae, non au- quod adequa'ue poleotiae, ut in aliquq statu, 'liten adnio id primum obiectu vi susuis ponitur illud,quod dequaturvi sui existen ii in medio illuminato lumine candelae preci se, sed luod natum est adaequari visui ev se, quantum .est ex natura sui,
. nunc autem. ut probatu inest prius contra primam opinionem arti c. II. de primo
obiecto intellectus,hoc est ad quam, qui ponit qui ditate rei materialis esse primum obiectum nihil potest adaequari intellectui nostro ex natura potentiae in ratione
primi obiecti, nisi comunissimum, tamen pro statu isto et adaequatur in ratione motivi qui ditas rei sensi ilis. ct ideo pro statu isto non naturaliter intelliget alia,quq non continentur sub illo primo motivo. Si quaeritur,quae est ratio istius status Respondeo . Status non videtur esse nisi stabilis permanetia, legibus diuine sapie-tiae firmata, stabilitum est autem illis legi- . bus sapietiae, quod intellectus noster non
sis isti intelligat pro statu isto, nisi illa, quorum. species relucet in phantasmate,&hoc siue propter poena originalis peccati, siue propter naturale concordi apotentia rudium in opera do,secundu quod videmus, iuὀd potentia superior operatur circa ide , circa quod inferior, si utraq; habeat operatione persectam, & de iacto ita est in nobis, qudd quodcunq; uniuersale intelligimus,cius singulare actu phautasiamur: ista ta vela concordia,quae est de facto pro statu isto, non est eκ natura nostri intellectus, unde intellectus est, nec etiam unde in corpore est..tunc enim in corpore glorioso necessatio haberet similem concordiam, quod falsum est. Undecunq; igitur si iste status,sime ex mera voluntate Dei, sue eκ mera iustitia punitiva, siue ex infirmitate quam causam August. innuit as. de Trinit. cap. vlt. Quae causa inquit, cur ipsam lucem acie fixa videre non possis,
iii si utiq; infirmitas 'quis eam tibi iacitimis utiq; iniquitas 3 siue inquam lisc sttota causa, siue aliqua alia, saltem non est primum obiectum intellectus, unde pote
xia est, qui ditas rei materi 'Is; sed est aliquid commune a s omnia intelligibilia,
licet primum obiectum adaequatum sbi in mouendo pro statu isto sit qui ditas rei sensibilis. Siti dicas, dato quod ens commune si ei obiectum ad equa tutia pro statu isto, non tamen mouerent substantiae separare pro statu isto, nisi in maiori lumine, qua sit lume naturale intellectus agetis. Illa ratio nulla videtur, tum quia si tale lumen requiritur, iii, cst ratio ex parte intellectus nostri, unde talis potentia, quare modo non possit habere tale lume, est enim de se receptiuus talis luminis, alioquin.manens idem numquan posset illud idem recipere; tum quia qualido aliqua duo agentia concurrunt ad aliquem effectum, quanto unum illorum elus potest supplere vicem alterius, tanto minor periectio requiritur in alio, quandoq; au- te ii nulla, si illud supplet totam vice eius: sed ad immutationem intellectus possibilis concurrit obiectum muX,ergo quan- -
to obiectu est persectius, & magis potest
supplere vi ein luntinis, tantJ susscit mitinus lumen, saltem non requiritur maius;
sed primum intelligibile est maxime lux,
ergo mavi me potest supplere vice lumi- .nis obiecti l intelligibilis; ergo quantum ' O .. est ex parte ' sua, si contineatur sub pri- - α 'mo obiecto adequato intellectui nostro fit. pro statu isto, non est desectus ex parte luminis, quin possit mouere intellectum
RGVITVR quod non. i. Quia obiectu illud, a quo
abstras itur exemplar, est mi tabit ergo non potest esse causa alicuius immutabilis ; sed certa notitia alicuau; veritatis de aliquo, habetur de eo sub ratione immutabilis; ergo non habetur per tale excplar. Id sc dicitur ratio esse August. 83. quaest. l. 9. ubi vult, quod a sensibus corporis non est expectanda sincera veritas, quia sensibilia sine in te
r. Praeterea. Anima de se est mutabilis S palsiua erroris, ergo per nihil mutabili
213쪽
: D stinctio a. Quaestio i. Atticulus. 78. 93
JEn ea potest rectἰficari, ne erret; sed tale exemplar in ea est mutabilius quam silesipsa amma; ergo illud exemplar non perfecte regulat animam, ne erret. Hec dicitur esse ratio August. de vera religione .cap. 3o..HAEc autem lex omnium arotium&c.
2, 3. Preterea. Notitiam veritatis certam ct infalibilem nullus habet, nisi habeat unde possit discernere verum a verisimili. quia si non posset discernere verum a .fallo vel veti limili, potest dubitate se silii; sed per exemplar praedictum creatumaton potest discernere verum a veriti mili ergo dcc. Probatio minoris . lis species ' '. potest repraesentare se tanquam se, vςl aio modo se.tanquam obiectum, sicut est in somniis, si repraesentaret se tanqua ob : o lectum salsitas est, si se tanquam se , veri- , ras est; igitur per talem speciem non ha- heme sufficiens distinctiuum,quando re praesentat la*t se , & quando te ut obiectuin , sc ita inet sufiiciens distinctiuuin
ttriain illam det cogia' scibilitate quaerunxur adhuc ali per sequentes articulos. Exsirca hunc ticulum est opinio una talis, pinio itu quod i 63M linenti 'nis generales est pcr Ni xu rum,otita, at rus , se de duabus, quς sunt ''. propolitum, loquamur, scilicet de imὰtisne entis. Jexu in ptio prima est en- .i m In T iii, quo Jsrobatur per illud de causis prq - μη positione 4. Prima rςrum creatarum est sse; Ac in xstini uenio primς propositoni ,E I est vehetineritioris adlisretiae. Etiaprobatur,r tione, mia entitas est absoluta veritas, disit respectum ad exemplari ex hoc sequitur, qu6d ens possit cognose risub tali' ieentitatis licet non sub ratio
te veritatis. Η ctiam conclusio probatur eκ parre intellectus . quia ens potest Micipi ii in plial intelligentia, Sc tune conflcipitur illud. qu red verum est, sed ratio veritatis noli concipitur, ns intelli pentia coponente vel diuidente , compositionem autem , cdiuisionem precedit simplex iristelligῆtia si ritur in proposito quaeratur
de notitia eniss sue ieius quo d est. l .erum
dicitur, quod intellectus e pari natur in
libus potest sic cognoseere verum .Quod
probatur, quia inconueniens est naturam esse expertem propria operationis sec undum Danias c. & hoc magis est in conueniens in natura persectiori, de superiori secundum Philosophum et . de Caelo , ct m. de stellis quia magnum in conuenies si si itelas habere virtutem progressiua,
di non habere instrumenta naturalia ad progrediendum: igitur cum propria ope-iatio intellectus iit intelligere verum, vi
detur in conueniens,quod natura non co-
. cessit intellectui illa, quae susti iunt ad hanc operationem . Sed si loquamur de cognitione veritatis , respondetur, quod licui est duplex exemplar, creatum M increatum secundum Platonem in Ti- naso exemplar creatum est species uniuersalis causata a re, exemplar increatum
est idea in mente diuina; ita est duplex informitas ad exemplar dc duplex veritas, .na est consorinitas ad exemplar creatu, dc isto modo posuit Arist. velitatem rerum cognosci per consormitatem earum, ad speciem intelligibilem , & ita videtur august. ponere 9. de Trinit. cap. 6. v bivult, Quod rerum notitiam specialem, S enerale ilieri sensibilibus collectam haemas, secundum quam de quocunque loccurrente veritatem iudicamus, quod ipsum sit tale vel tale. Sed per tale exem plar ac qui litum, in nobis habeatur omnino certa Sc Insallibilis notitia veritatis dere. hoe dicitur esse omnino impossibile, dc probatur triplici ratione secundum ipsos, prima ratio sumitur ex parte rei, de qua exemplar est extractum, sec unda est εκ parte subiecti .m ouo est, tertia ex par e eomplaris in se .. Q is sunt argumen ta in opponendo. Exili istis rationibus concluditur, quod certam scientia in , dcunsa ili bilem veritatem si contingat hominem cognoscere, hoc non contingit ei aiapiciendo exemplar a re per sensum a Keptum, quanini cunque sit deputatum S uniuersale factum, sed requiritur quod aspitiat ad exemplar: ncreatum. Et tunc modus ponitur iste Deus non ut cogninitum habet rationem exemplaris . ad quod aspiciendo sincera veritas est, est ei uni cognitu in generali atribui , .sed est y tio κognoscem n v t nudum eκ mplar, ct protia ratio essentiet creatς , diraliter autem possit esse ratio cogito scendi de non cognitum, ponitur exemplum, qui
214쪽
sebs fassius Solis Jeriuatur quandoque qua . bl quato aspectu a suo icin te, quane uiae d. reeio, A eius quod videt ui in radi Diio modo de lato, licet Sol lit ta iii, ii .l ridi, non tamen vi in se cil visus, . ei a. uti cin quod videtur secundo modolia cassio Soli ii ita talio cognoscendi, quo deti. uniti cognitus. Ita igitur lux in im 'o rea a a gelicum intellectum quasi dire-Η- o elo aspectu illulirat, de tunc ut visa est rari pi ς -- io . i. sedi alia in ilisa; intellectum autem
D illum pro itatu iae quali obliquato aspectu illuit rat . ideo est intellectui nostro ratio videndi , &non visa. Ponitur autem qualiter habet triplicem rationem respectu actus , idendi .scilicet lucis acuetis, & spe rei immutaniis, do charactetis sue inemplari, configurantis; ct ex hoe concluditur vltimo,quod requirὶtur specialis inflaetitia, quia sicut illa essentia non videtur a nobis naturaliter in se, ira etiam ut illa essentia est exemplar respe
ctu alicuius creaturae , Dori videtur natu
raliter secundia Augusti de videndo De uJ ἰλiri. in eius enim potestate est videri,s vult
videtur, si non vult non videtur.Vltimo additur, quod persecta notitia vetitatis - est.quando duae species exemplares con currunt in mente , una infitrens scilicet causata, alia illapsa, scilicet non haus 4n mente lucendo. exustii autem duabus speciebus rei coniecta una ratione ad intelligendum rem cuius eii, mens concipit verbum persectae veritatis. Contra istam opinionem quatuor sa-ciam. Ptimb arguam contra conclusion εeius. Secundo nitendam, quod istae rationes non sunt attones fundamentales aliis cuius opinionis rixae, nec secundum in t εtionem August sed pro opinione Academicorum. Tertio os edam,quomodo istet rati fine quatenus sunt August. concludunt aliam intentionem August. non autem illam ad quam hic inducuntur. Quaria respondebo ad illas rationes.&arςume nia quatenus minus concludunt. Primo igitur contra conclusionem opinio-
' Dii arguo sic. Quaero, quid intelligit permb. . , ,eritatem certam de sinceram aut verita atra. tem in fallibidem, absque scilicet dubitatione Sc deceptione, d. patebit in sequentibus artitulis. quod illa potest haberi Cepuris naturalibus Diu intelligit de veritare, quae est passio emas, Se tune eum ens veru, possit naturaliter cognosci, ergo dceum sit passio eius, de si vErum, ergo deveritas per abstractione, quia quςcunq; sema potest intelligi, ut in subiecto potest etiam intelligi, ut in abstratio in se . de in abstracto a subiecto; aut terti δ intelligit per veritatem conformitatem ad exMplar, Sc si ad creatu, patet propositu, si autem ad exemplari a creaturia, conformitas
ad illud non potest intelligi, nisi illo exeplari cognito , quia relatio non esset eo gnoscibilis, nisi cognito extremo: ergo filsum est,quod ponitur in opiniohe, sciliucet exemplar sternitisse ration E cognoscendi, non cognitum . Praetet ea secundo sit . Intellectus simplex,quod intelligit eo , sule, potest cognoscere' diffinitive inqui tendo diffinitionem illius cbgniti per via diuisionis,hqceognitio di finitiva, videtur perfectissima pertinens ad intellecta sim- , Μ. . plicem , ex tali cognitione perfectis si ina 'terminorum, poteti intellectus persectis. si me cognoscere principium, de ex principio conclusionem; dc in hoc compleri videtur notitia intellectualis,ita quodno videtur cognitio veritatis necessaria haberi ultra veritates praedictas. Ite terti θ. Autluκ aeternaeaurat aliquid pHus naturali - ter actu,aut no: si se,aut ergo in obiecto in aut intellectu; non in obiecto, quia obie- scientispractu in qualitu habet esse In intellectu , no sectat. P habet esse reale sed intentionale . igitur ii 5 st x est capax alicuius accidentii realius in intellectu, i itur Iuκ increata non immutatac cognoscεdum sincera Qeritatε nisi me et odiante effectu suo dc Ita tquὸ perfecte vi
detur opinio comunis ouese notitia in .et rumine ii rereato, sicut ista Mnici,quia po via. ne vitea videri in intellectu a ente , qui.est Thomati effectus lucis increati, S: persectior qua ri nesset illua lumen acti dentale causatum: si 'autem tith, i causa ante actum , aut ergo sola lux causat actum, aut lux cum intel-
Iectu δ: obiecto; si sola luit, ergo intelle ctus a eiis nulla habet ciperationem in eo nitione sincerae veritatiς, quod vide tur inconuenienx 'quin illi operatio est iobili sit ma Intellectus nostri ergo intellectus agens, qui est ntibilis imus in anima, concurret aliquo modo ad ista actionem. Item. Actus intelligendi no magis determinatur emi unius hominis qua
alterius, 3c se superflue et in ellectui a- gens, quod non est dicendum , cum eius sit omnia facere , scus potabilis o ni-nia fieri 3. de anima. ' Miuiliter aeriam
215쪽
intineti ira agens correspoli 'et in ratione; ct iiii. po: sibilis in ratione passivi, ergo
quidquid recipit possibili . ad illud aliquomodo se habet active intelle dius agens. 3. mi , H .c etiam inconueniens, quod illatumeli .ci nil iditur ex opinione praeci cta perimm mm ali in vi xu. Quia iecudi in sic opinanteὶ agen; utens inlitumento non porcis ha-.bere a Tt o. iem excedentem actionem in- listrumetiri, igitur cum virtus intellectu; sentis non possu in cognitionem lincerae .veri latis, luκ aeterna uten, intellectu agete non potetit in cognitione, vel tu actiomem, illius cognitionis sincerae veri satis, o ita quod intellectus agens habeat ibi ta tione in instruitienti. Si dicax . quod iuvincreata cuni intellectu Sci obiecto caulet istam veritatem lincetani, Haec cit communis opimo, quς ponit lucem 2 ternam. scut causim remotam calasare omnem . itam co nitionem vel veritatem. velaetitur erit illa opinio inconveniens, vel non discordat a communi Q pinione.
mi nes non sunt rationes suo dainentales alitatio. cuius. pinionis vers, nec se undum intensionem Aupus Med pro opinione Acaderanicorum. Illae ratione, vide, tur conciti de re impossibilitarein cest cognitionis naturali .Pl lin. ,.quia si obiectum continuem uiatur. non pse te st hc tuli quaerea itudo, de ii sis: sub ratione i tu mutabilis, ainonicJn quocunque luinioe posset set
ait Hi h lieri, quia certi tuitio non est,quado oble rem alio modo cognoscitur, qua se Ii ei ergonsi e lue itudo cognen do i , kta ala ut immutabile si patet etiam, tot ante ce dens huius rationis , scilicet lit lis inubilia continue mutantur, falsurit,bschnini est opinio, quae imponitur 7M il era. luo Metapli. suntliter si pro pictum tabilitate ex ei da il quod est iu nimii IH stra nota postut esse s tuitudo, cum imuld yonat ut in aulina subiective sit sua a la, etiam ipse achus ii tellige di erit mutabilis, est ita sequitur, quod per nihil in assima rectificatur umia. uerrrer. Se cineretur etiani, uia ipse actu sati telligenei,cem li t muta bilor xpsa an a . in q uacri . nunquisi erit verus, n e veritate conet urini,quo ii est salsum. Sim liter seclidq ruinonem ist peti a causam inhaereos concurrit cum sperie illa illabete . sed qua o . aliquid concurritiquo dierugnat certi
tudini, non potest certitudo haberi, si ut ph: urieni tuo olitra de ncccifario S alieta de iciatico mingenii , non sequitur conclusio nisi de contingeti,ita ex certo & interio concurrentibus ad aliquam cognitionem nosequitur conclusio cella. Idem etiam partet de tertia ratione, quia si species illa abstracta a re concurrat ad omnem gnitionem .e non poteli iudicari quando illa repraesentat se tanquam se , & quando se tanquam obiectum, ergo.quantunc unque aliud concurrat,no poteti Laberi cir-titudo, per quam decernatur verum a veris mili. Illae igitur rationes videmur concludere 'nant in certitudiuem, & ita sequitur opinio Academicorum. Quod autem illa com lusio non lit secundum mentem .
Augustini probo. August i Soliloqui δε-rum. Intelligibilis nempe Deus eii lutei rigibili , etiam illa disciplinarum specia ni ina e cc. Ergo di illa ,.qux in is stiplinis
tradi in Iur. tu qui 'ius intelligit velisit alia esse nulla dubitatione concedit. Et J;oelius de hebdomadibus. Comunis animi copς pti' ς it qua qui lue probat auditam. hi Philus p lius r. bletaph. Piima principia sunt, omnibus nota licui ianua in domo, quia ianua neminem latet, licet inieriora domus lateant. lx his tribus auo oritatibus ars i ut sic. Quod c inuenit omnibus alicuius speciei, sequitur natura spei,fieli D, igitur cuin quisque habeat certitu)inem in fallibilem de principiis pristis; ulteri u cuilibet est naturali ex euidens somia syllogismi periecti, sic ut pa tete κ dii sinitioire .iyllogis uti perlecti t. I itorium; scientia alite in conclusenis no μdependet nul ev euidentia prinii piorum, ct euidentia sylli gallicae illationis, istine cuilibet tiaturaliter. scita potest esse quaeiacunq;:ς n lusici demonii tabilis eκ prae minis pe .se D Us, te d4 apparet quod
216쪽
certitudinem de actibus nostiis. Sive ergo dormiat, siue vigilet, vivit. Reaia etiadormire . R in sotianiis videre, viventis est. Quod si dicas, vitiere non esse actum
secundum sed primum, sequitur ibidem,
Scio me notarete, sed scio me viuere, niiquνn ergo falli nee mentiri potest qui se
vivere dixerit scite. Et capite 3. ait. Quis est enim, cui non impudenter respondeatur, forte falleris diceti, volo esse beatus
oc si dicat, scio me hoc velle , dc hoc me se ite scio, iam his duobus & tertium pote haddere, quod haec duo iciat, dc quartum, quod haec duo scire se sciat, & si militer in infinitum numerum pergere. Ite. Si quispiam dicat errare nolo,non ne siue
erret .siue non erret, errare tamen eu nol
le verum et it fit alia, inquit, reperi utur, quae aduersus Academicos valent qui nihil ab Erimine sciri posse contendunt: de sequitur. Sut inde libri tres nostii, primo
no Itie conuersionis tempore scripti,quos
qui poterit, Sc voluerit legere, lectosque intellexerit,nihil eum profecto . quae ab
eis contra perceptionem veritatis argumeta multa inuenta sunt, permovebunt.
Item eodem libro cap. s. Illa etiam, quae ita iciuntur, ut nilquam excidere pol sint, quoniam praesentia sunt, bc ad ipsius animi naturam pertinent, ut est illud, quod nos uiuere scimus. Et sic patet proposi tum,' scilicet quomodo rationes illae non concludunt, di quod concludunt. salsa est, contra August. Nota igitur. Quatuor sunt coditiones, de quibus est nobis nec est alia certitudo, scilicet de scibilibus simpliciter .de scibilibus per experietia de actibuι nostris, Je de cognitis ut nuc a nobis per sensus. LXeplude i. Triagulus habet tres Sc. Exeptu de r. Luna eclipiatur,
Eκeptu de 3. vigilo, Exempla de 4. illud
est album . Primum Sc tertium tantum eges sesuvi occasione,quia simpliciter est certitudo, si omnes sensus errarent; secundunt Se quartam tenent per illud, scilicet quod frequenter euenit i non libero, habet illud pro causa naturali, ex hoc sequitur propositu, ta in secudo quam in qua to, aliquando additur propositio neces Iaria. Itaque auctoritates August. dimittas usq; ad articu tu sequente qui est ad re, vel qui est solutio. Primum est inani sectum.
tertiu est per se notum, aliat non iudicaretur, quid esset per se notu se uda & quae
tum habet infinitas per se notas , quibus inde iunguor alie ex pluribus sensibus.
Tettiu illud quomodo scilicet illae ra tiones quatenus sunt August. coclud ut alia intentione August. non autem illa ad qua hic inducutur, patet ex dictis. ' Vindenda est, quomodo illς tres rationes s Oς pro ista opinione aliquid veri conclusi ut, inquantu accipiatur ab August. licet non concludant illa esiclusionein falsam,
ad qua inducuntur. Vbi s. tendu est, quod a sensibilibus, sicut a causa per se & principali, non est ex pecta da sincera veritas, quia notitia sensus est circa aliquid per accidens, ut dictum fuit,licet alius se ii suualiqui sint certi de veri; sed virtute intellectus agentis, qui est participatio lucis i create illustratissuper pliata sinata, cognoscitur qui ditas rei, Oc ex hoc habetur sinc fa veritas: Et per hoc soluitur primu argumenisi Henrici, dc secuda intentione August. non plus concludit. Ad secunda rotionem Henrici dico, Quod anima mutabili, est ab uno actu disparato ad altu, se- cudum diuersitate obiectoru propter sua illimitationem& immaterialitate,quia est in respectu cuiuslibet entis, similiter ab actu in no actu,quia no seper est in actu: sed respecta primorum principioru ,quora veritas nota est ex terminis, Scoclusiona euidenter deductaru ex terminis, non est mutabilis ita a contrario in contratisi. scilicet a vero in filiam . Reguli enim inlumine intellectas agetis .intellecta rectificant, & ipsa species intelligibilis termino ru, licet in essendo sit mutabilis,in represent 1 do tame in lumine intellectus agentis immutabiliter repraesentat, & per
duas species intelligibilescosnose situr termini primi prinei pii,& ita illa unio est vera oe certa e uideter. Ad tertium dicendu, quo d coc ludit contra eum,quia no ponit
nisi specie sensibilE,vel phantasmata .no autem concludit de specie intelli ibi lira
praesentante quid itatem. Dicen dua atem.
uod si potentiae sensitivi non sunt impei te . species sensibiles veraciter repraesentant te, sed in somno potenti sensuu ex retioria sunt ligatae; ideo virtus imaginatiua conseruans species sensibiles, secudum diuersitatem fluxus humorum capitis apprehendet eas tanquam res,quarum sunt
similitudines quia vim reru liabent,secundum Philosophum de motibus animatum . N on plus concludi e tertia ratio.
217쪽
dum est vhimo loco. Ad primum de mutatione obiecti antecedens est salsum. nec est opinio Auetust. sed Herae liti,& discipuli sui' Cratyli, qui nolebant loqui, sed mouere digitu, ut dicitur ε. Metaph. dc etiam consequetia novalet, dato quod antecedens esset verum,
quia adhuc secundia Arist. posset haberi certa cognitio de Loc, quod omnia co-tinue mouentur. Non sequitur etia, si obiectu est mutabile. ergo quod signitur ab
eo, non est repraesentatiuu alicuius Isub ratione immutabilis, quia mutabilitas in obiecto non est ratio gignedi, sed natura j-sus obiecti .quod est mutabile, genitu igitur ab ipso representat naturam per se; igitur si natura unde natura habeat aliqua immutabile habitudine ad aliud ,illud a Iiud per suu eκeplar,& illa natura per suu eκeplar reprς sentantur ut immutabiliter unita .sscita per duo exemplaria genita a duobus mutabilibus non inqua tu mutabilia, sed inquantu naturae potest haberi notitia immutabilis unionis eoru. Coter. Quauis obieci Tnon inquantu muta bile gignat, si tame est mutabile, quom o
do elui ad aliquid est habitudo immutabili, 'Respodeo. Habitudo est immutabili, sic.quia inter extrema no potest em habitudo opposta, nec potest noess .illa habitudo positis extremit, sed per destructio χε intremi vel exitemessi destruitur. Cotra. Qia modo est prSpositio affirmativa Mecellam, si idEtitis extremorum potest destrui 3 Respondeo, Quando res non est .no est id fit itas eius realis, sed iue s est iii intellectu, si id Etitas ut .R obi ectu in tellectu de neeessaria se udu quid, uia inibit me extreida no possunt ei sine idε- i ta te, amen illa potest non esse sicut ex-Hema pol artio esse intellae a, igitur pro pos ih Est necessaria in intellectu nestio sessi aliquid, quia immutabilis intilla. sed simpliciteritSessariano, nisi in intellectu
diurno, sic nec eκtrema habet idelitate
simpliciter necessatiὼ in aliquo esse, nisiis illo esse inrellecto. 'Patet etiam, quod rer te praesematiuuin se mutabile potest Tepraesentari aliquid sub tatione immutabilis, qui ex 4sseritia Des sub ratione im-mniabilis repraesentatur intellectui crea- 6 er aliquid omnino mutabile. sue illud si species, siue actus. Hoe patet per simi-4 ', quia stulti in potest repraesentare alis quid sub ratione infiniti.ῆ Ad secundu dico,quod in anima potes
tutelligi duplex mutabilitas, una ab assimmatione in negationem & e conuerso,puta ab ignorantiaod scientiam , vel a non intelle et ione ad intelle ctionem; alia quasi
a contrario in contrarium, puta a rectitudine ad deceptionem, e conuerso. Anima autem quo ad quaecunque obiecta
eli mutabilis prima mutabilitate, dc per nihil formalitet in ea existens tollitur ab ea talis mutabilitas, sed non est mutabilis secunda mutabilitate. nisi citca ista compi xa, quae non habent euidentiam ex terminis; circa illa verbi quae sunt eκ terminis die uidentia, mutari non potest secunda mutabilitate,quia ipsi termini apprehesi sunt
causa nece ilaria conformitatis composiationis ad ipsos terminos: igitur si anima est mutabili, a te titudine in errorem ab solute, non sequitur, quod pet nihil aliud a se potest tecti fixari, quia saltem recti fi- aeari potest per illa obiecta, circa quς non potest intellectus errare apprehelisis te mἰnis. a Ad tectium, Si liquam apparentia ha beret, magis usiniusterut contra opinione' 'ν '
illam, qiit negat speciem melligibilem, quia illa speties, qui potest repri sentare se tanquam obiectum in solii uis, est phantasma non species intelligibilis'; igitur ii intellectus solo phantasmate utatur per quod obiectum est sibi praesens) ct no alia specie intelligibili , non videtur quis dper aliquid, in quod obieetiam sbi relucet, post et discernere verum a veris milii sed post edo specie in tutelligibile in in in tellectu, non valet r lio , quia intellectus non potest uti illa vi per se obiecto. quia non contingit uti illa in dormiedo. Si ol,licias, Quod phantasma potest reprcsentate se ut 'obiectum, igitur intellectu, propter illum errorem Mirtutis phantasti potest errate, vel salia ligari ne possit operari. ut patet in somnis de phreneticis. Potest diei, quod ii ligetur. quando est talis
error in virtute phantastica, non tamen er
,at intellectus quia tunc non habet alique
actum. Sed quonaodosii et intellectus,vel erit intellectus tertiis , quando non oris virtus phantastica, qua tamen Non crra .requiritur ad hoc , vi intellectus non e
re Rei pondeo. Ista veritas quiescitio intellectu , quda potentia n 'n errat tir obiectum proportionavim, nisi in disponit
218쪽
ta sit, & notum est intellectui virtute pharallicain non esse in dispolitam tu vigilia, tali ni dispositione , qui iacit Fliani alma repraetentare se tanquam obieetum, quia per se notum est intellectui, quod intelli-gen; ingilat. bc ita quod , i ius phantallica non est ligata in vigilia sicut insomnis. Sed adhuc initatur contra istam certitudinem dictam de a tibvς hoc modo. Videtur inibi, tu id videam, vel audiam, ubi ta, ni en non video vel audio, ergo de hoc noest certitudo. Respondeo,Quod aliud et hcontra negantem aliquam propolitione osten dere eam esse veram. ut ud est, alii ui admittenti ea tu ollendere quomoβo sit vera. Exemplum Φ. Metaph. . bi contra negante, priuriiui principium Do inducit Philosophus illud in Q nueniens, qu6d piniones contrariae Iimul essent in ah una, ritia hoc ipsi consedη rq ut scut reamu- in . sed ioducit eis alia ituri uelite mi. xm m ella eis, licet noum se, sed recipient: bus primum pri ii pius ollendit, quomodo tit notum p rituqm primipiu. qui ita notum eli, quo i oppos in m eius ne nroseii eueni in me te quod probat quia tunc possent opinio uti si imarit limul in ite. talis coactatio e i in gi; ibi in conuenien quam hypothesis. Ita hic, si contendis me. um nullam propositione esse per se nota in D lo disputare tec uni, constat enuit, quo itu es pro cruus , quia non espclluasus Icut patet ilia tibvs tuis, quo
modo oba it Philosophus, 4. Meiat basomnians enim de aliquo quasi de proximo oblineudo. Φ, postea euigilan .non piose aiit ut illud, sicut pro se iii retur, siit aq sset proxitu si vigil . ido ad illud consequendum; si autem lo uris aliqua pio pontionem esse pet sui notam, oportet, quod possit eo os t. sc circa quiliun ii potest potesia indisposita ertate, sicut patet in somnii Migitur ad hoc , quod aliqua cognosse tur esse per se nota, ol orici,q i53 possit cognosci, quando est pol cx tia disso sita. Ir quando doli S per consequens pote liliab fri notitia de ac ibus nonris,quod potentia est ita dispolita. quod alia sunt per se oota, quae apparet sibi per se nota. Die tunc ad sormam illius caisillationis, Quod sicut apparei io initianti se videre, ita posset si si apparere inovo situ unius pi in ipii per se noti speculabilis, clatamen non sequitur. q0m illud prurii piat sit per se notum, ita amn sequitur, quili
illud sit p r se notum audienti. quod au
diat , quia circa virunque potest potentia indisposita errare. non aute in potentia disposita; Ic quando lit disposita. S quandono, hoc es per se notu , alias non posset cognosci aliqua ah melle per se nota, quia iii, posset cognosti. que esset per se nota, utru illa, cui iii tellectus sic dispositus, vetsi eassentiret. ι
do, quomodo illa opinioAcademico inii, qua videtur Oncludi per rationes ill f Hemici talia sit. Vt igitur in nullis cognoscibilibu locum ii beat etror se cadestiuorum. videndum cit, qualit cr de tribus cognoscibilibus sicili, et, primo de principiis per se no i . sc de cor lolionibus, set undo β' cognisi, per e Npe Iiciatiam. tertio dea Oibui nostris mi ix natur litet habeti certitudo infallibili si de de singulis erunt sa guli atticuli, de Pi imo fi liic articu Iuso L qua iri u ad certitudi/Km de prini ipii, dico sic. Q i lerna iiii Principio tum perse
caulam euidentem illiu n ornit alis, de ideo necessario patet tibi conssimi as .l-Ia, cuius Lalaiam ii etesiarurn & euidem εapprestendit in ter mihi ι gitur non pol caeli e iii intellectu reprelie isto ter n. inoiudc enim post in e 1 tulit,quin t et confor initas illiu couipolino Dis ad retiuinos. sic ut
219쪽
pe reptionem illius veritatis. Confirmatur ratio illa per limite per Philosophum . Metaph. bi vult, quod oppositum primi primipi .scilicet huiui, Inis ossibile eitidem esse & nu esse, non potest venire hi' intellectu alicuius, quia tuc essent opiniones contrariae simul in mente . quod utibveru est de opinionibus contrariis, id ei Frepugnantibus formaliter, quia opinio 6. pinans esse de aliquo . & opinio opinans non esse de eodem, sunt formaliter repu gnant ex uia arguam in 'oposito repudiit iam aliqualem intellectioitum in mente. licet non formalem, si enim stat in intellectu notitia totius & partis At compositio leorum, eum ista includant sicut causa nescessaria o consorinita em compositioni, ad terminos, si stat in intille tu hec opinio.qubd ista compostio si salsa, stabue
notitie repugnantes, noli sormaliter , 'sed notitia una liabit cum alia', en tamen una
eri 'causa necessaria 'opposis, notitit ad illam quod est impossibilh sicut enim inipossibile est album Se nigrum stare simul. quia sunt contraila sorti aetter ita impossivisse est fimul stare album, e& illud , quod est praecisa causa nigia iiiis ita necessaria,' quod non potest esse sine ea absque con-i tradi ctione. I sabita evidelia' vel cErtitudinε de priui cipiis primis, pater, qub modo habetur de
conchasionibus illatis ex eis propter ent..identiam sorint syllogis imi pe Reii, cu che
titudo concitationis tantuiti modo dependeta, ex certitudine principio tu, Se exesii
dentia illationis. Sed iiqnquid ii ista notirtia niticipi brum Se crificiti sibilum noli etiribit intellectus, i fe hsus d. cipiantur omnes iret ferminos Res oti deo, qudd quali im ad ista hi notitiam intellectus non . b.t sensius pro causa , sed tantu pro Occ, si, ne, quia intellectus libri potest habete notititiae si triplicium; nisi acceptam a sensi s. Illa tamen accepta liotest simplicia
virtute sua componet er&ir ex ratione ta*lt iiii limpi eium fit compIexio euidenter Heta. iii teste ius virtute propria & termi-tisoram dissentiet illi complexioni, non virtute sensus, a quo accipit terminos exte-cus. ExEplum.Si ratio totius Sc ratio ma isti ass aecipiantur a sensu. c intellectu, erim ponat illam, Omne totum est maluet sua parte . intellectus virtute sui & istoruterminoram essentiet indubitanter isti taplexioni, Sc non tantum .quia vidit terrulia
inos csi iunctos in re, sicut assentit isti, Sortes est albus, quia vidit terminos in re vitrri, imo dico , quod si omnes sensus essent nisi, a quibus accipi litur tales termini,'elqubd plus est ad deceptione aliqui sensui
essetit falsi, S: aliqui sensus veri,intellectu, circa talia principia non deciperetur, ciuia semper haberet apud se terminos. Oi essent causa veritatis, ut pote, si alicui caeco nato essent impressae miraculose iis
sona iiiis species albedinis di nigredini, &'illia remanerent post invigilia, intei lectus is stratiens ab eis componeret istam, Alsa' goii est nigrum,& circa isti m non decipe 'retur intelle ius, licet terimini accipiantur' sensu errante: via ratio sormalis termi- nwrum. ad quam deuentum est, est necesia a sensuria causa veritatis huius negat ius. i Aπτrs V E VM eo. -
dis cbgnis scibilibus, scilicet de co gnitis per e speri etiam uuod est praenestis articuli dico, Quod licet Opi rientia hon habeatur de omnibus
sin diasibus , sed de pluribus , nec quddstiti per sed quod pluries, taui en expertus
ih sallibiliter nouit, quod ita est, A quddseo pe , S: iri militibus: ct hoc per istaiulis b osti ,hem 'otiles ebi ni in anima, Quidquid euehis ut in pluribu, ab iit suae sition liberi in Metius naturalis um
Atia licet aci ei siet terminos eius a sensuere,iith. qilia cniti non rise a non p. test producere, ut iii pluribus effὸctum. a a cui is nidio situm orditia ur, v et ad quem de so ma sua non oralitatur se a causa naturalis ordinat ut ad pro sucenduin onpositi puis .esse Aut casu MIs, non ad istum pliau t.e. Liadum. ergo niliri Est causa Fas uilis ne iii eiu estectus frequenter producti ai εο Mita si non est libera, ist naturali Quod autem iste esse eius uehit a tani causa producente ut in pluribus hoc acceptum est pere V perientiam . quia inii eniendo minciaranaturam cum tali ach; hiare, nunc cum tali .inuetum est , qudd quantulacunq; esset diuersias accide qtium ratisi , semperi unaturam sequebatur tali, enectus, e go BoPer
220쪽
per aliquod accidens , per axc 'ens illius
naturae, sed per uatus in ipsam in se conseiquitur talis este tus. Sed Literius notandum, quod quando que accipitur experientia de conclusione. puta,quod Luna nequenter eclipsatur, detulic su8 posita conclusione , quia ita est, inquit itur causa talis conclusonis per vii diuisoni si&quandoque deuenitur ex coconclusicine experta ad Principia nota eae terminis,& tunc ex tali principio noto eKterimi uis potest conclusio, prius tantu pereκperientiam nota, certius cognosci qua
in primo genere cognitionis, quia ut deducta ex principio per se noto, sicut illud ethper senorum,quod opacum interpos tum inter luminosum videlicet & perspicuum, impedit luminis mul iplicationem ad t/Ie perspicuum , dc si inuentum fuerit per
diuisionem, quod terra est tale corpus interpositum inter sonem Sc Luiram, scietur certissitne demonstratione propter quid, ct non lautii per eaeperientiam, sicut sciebatur illa conclutio ante inuentione principi j. andoque autem est experientia cla erincipio, ita quod non contingit amplius per viam diuisionis ulterius iii uenite Principium notum ex terminis, sed statur in aliquo vero ut initus bus cuius extrema expertum est frequenter uniri puta,
quod herba talis speciei est calida, nec in-iu nitur aliquo d medium aliud prius periquod demostr turpassio . de subiecto Pror; r quid, sed statur ita sto, scut in prjmo,
noto propter e KRerient λ', tun licet incertitudo & sa Ilibilitas e mo ueantur per ilum propositione in .es ectus ut in pluri- si cuius cauta non liberae est natura I .ei sectus eius, tamen iste est ultimo gradus cognitionis scientisici, dc forte ibi no. habetur necessaria cognitio actualis v nionis extremorum, sed aptitudinalis, sienam passio esset res alia absoluta a subiecto , posset sine contradictione separari a subiecto, expertus non haberet cognitionem,quia ita est, sed quia aptum natu
dcognoscibilibus. scilic et de acii
Tibus nostris quod est praesentis
iraiticuli dico . Quod eit certi tu ψo de multis eo tu, sicut de principiis per se notis, ut patet ε. Metaph. ubi dii it Ithilosoplius de rationibus dicentium omnia .pparentia esse vera, Quod istae rationesquφrunt. v trusu nunc dormiamus, an vigilemus.ponunt autem idem omnes dubxt siones tales, o linium enim lationem hi
digiti uiant esse; S subdit, Ratione quae-ruu quorum non est ratio, demonsti alionis enim principii non est demonstratio; igitur per ipsum ibi deni nos vigilare est mr sis notum, sicut principium demonstrationis. Nec obstat. 'iuba eii contingens,
qui sicut dictum fuit alias) ordo est in
contingentibus, quod aliqua est prima Cc immediata,alioquin vel est et processus in inspitum incontingentibus, vel aliquod
contingens sectustetur eκ causa necessa
Ira, quorum uri unque est impossibile. Et cui est certitudo de vigilate, sicut de peria noto, ita etiam de multis aliis actibus, qui sunt in potestate nostra , ut de me intelligere, de me audire, & sic de aliis, qui sunt acti persecti: licet enim non sit certi ludo , quod videam album extra positu, vel in tali subiecto,vel in tali distati , quia potest fieri illusio in medio , vel in orga no, dc multis aliis viis, tame certitudo est, quod video, etiam si illusio fiat in organo
qui illusio in organo maxima illusio vi-
tur esse puta , quando actus sit in organo ipso non ab oviecto praetente, qualis natus est fieri ab obiecto praesente, de ita si potentia haberet actum suum posi- . t tali illusione vel passione, ct vere est et illud ibi, quod viso dicitur, siqe si actio,. siue pas1 o, siue utruque; si aute illusio fieret non in organo proprie , sed in aliquo prore imo,quod vi etur organum, si ut si
non fieret illusio in concursu neruorum,
sed in ipso oculo fieret impressio speciei, qualis nata est seri ab obiecto . adhuc visus videret, quia talis species, vel quod natum est videri in ea, videretur,quia haberet sufficientem distantiam respectu organi visus quod est in cocursu illorum neruorum. scut patet per Aug. ii. de Trinit. cap. z. Quod reliquiae visorum remaneti res in oculo oculis clausis videntur.& per
Philosophum de sensu ct sensato, Quod igni , qui generat ut ex eleuatione ocul I