장음표시 사용
221쪽
violenta, Sc multiplἰ eatur usque ad palpe
bram clausam , videtur, istae sunt verae vitiones, licet non perfectissime, quia hic sunt susticientes di latit specie tum ad or-gauum principale visus. Sed quomodo habetur certitudo eorum . quae subsunt actibus sensus, puta, quoa aliquod extra est album vel calidii , quale apparet 3 Respondeo. Aut circa tale ognitum opposita apparent diuersis sensibus, aut non . sed omnes sensus cognoscentes illud habent idem iudicium de eo: Si secundo modo, tunc certitudo habetur de veritate talis cogniti per sensus, de per illam proposition ς in praecedetem, quod euenit ut in pluribus ab aliquo , est ei sectus naturalis eius, si non sit causa libera; ergo tu ab illo praesente euenit ut in pluribus talis iminutatio sensus, sequitur, quod immutatio, Vel species ge ita sit effectus naturalis talis causae, de ita tale exit, erit album vel calidum, vel tale, quale natu in est representari per speciem genitam ab ipso ut in pluribus i Si autem diuersi sensus liabent diuersa iudicia de aliquo visu evira, puta, visus dicit baculum esse fractu, cuius pars est in aqua dc pars in aere,& tactus potest experiri contrarium , visus etiam semper dicit S lem esse minoris quantitatis, qua est, Ic omne visu in a remotis esse minus, quam sit; in talibus est certitudo, quid veru sit, de quis sensus e rei per propositionem quius centem in anima certiorem omni iudicio sensus, de
per actus plurium sensuum coni urrentes,
ita quod semper aliqua propositio recti si eat intellectum de actibus sensus, quis sit verus.& quis saltat, in qua propositione intellectus non deperdet a sensu, sicut aeausa sed sicut ab occasione. Exemplum. Intellectus habet hane propositione inquiescentem, Nullum durius frangitur ad tactum alicuius mollis sibi cedentis, haec est ita per se nota ex terminis,quod etiamsi ess ent accepti a sensibus errantibus, noro test intellectus dubitare de illa propositione, imo oppositum includit contradictione; sed quod baculus sit durior aqua, de quod aqua sibi cedit, hoc dicit uterque sentus,tam visus quam tactus; sequitur igitur . quod baculus no est fractus. sicut sens ut visus iudicat ipsum Da ctu , Sc ita quissensus errat & quis no , circa fractura baculi . intellectus indicat per certius omni actu sensus: similiter ex alia parte, qu od ide
quantum 'pplicatum quanto omnino esta quale sibi, hoc est notum intellectui,
quantum. unque notitia terminorum ac
cipiatur a sensu errante, sed quod ide quatum possit applicari viso propinquo S rei noto, hoc dicit tam visus quam tactus, ergo quantum visum siue prope siue arem uis eli aequale, igitur visus dicens hoc eise minus, errat. Haec concluso concluditur ex principiis per se notis, ct ex actibus duorum sensuum cognoscentium , ut in pluribus ita esse, & ita , bicunque ratio iudicat sensum errare, hoc iudicat no per aliquam notitia I raecise acquis iam a sensibus ut a causa, sed per aliquam notitiam occasio natam a sensu, in qua non fallitur, etiam si omnes sensus sallamur. & per aliquam aliam notitiam acquisitam a sensu, vel a sentibus, ut in plumbus, quae sciun- uesse vera per propositionem sepe alle ratam, scilicet quod zuenit, ut in pluri
est immutabilis a veritate in salsitate ni non aliter, quia sinpliciter si corruptibilis,l in species intelligibilis eli delebilis. ut phantasma, scd immus .ibilis a vera te praeseni atione in salsam i Similiter obieeium licet sit corruptibile, tamen est inmutabile a vera eniitate in falsam, S ideo ei ico firmatiuum notitiae sibi. sed causativuno init veritatis suae in ellendo, quia entitas vera immutabilis in fallam, viri ualiter
continet notitiam veram , in mutabilitercon in .em emital sua . Nola etiam, verunt secundum August. necessarium vel immutat, ile est supra metitem ni ei ligς inrasione veri ratis euidentis, quia hanc de
se causat immediate, non autem secundueius euidentiam subest menti, ut possit s-bi apparere vera vel salsa, i cui vetu probabile menti est, ut ipsa possit silere ii lud apparere verum vel sal una, quae redorationes hinc inde, per quas probetur , , cinis robetur. Sic intelligendum est, qιod mens non iudi at de vero immutabili. sed
de aliis, quia dictando quod hoc si eisi, haec est actus iudicandi, ct est in potestate
mentis respectu pio babilis. Dc n autem respectu necessari:,nec tamen minus rer
Oeasserit de necessario , quod ipsum sit verum , Sc sse assertio apud Aristotilem potest dic t iudicium. Sic patet . quomodo
de concluso ne necessaria mens iudicat, quia non est statim euidens ex se ideo m de er noct ima
222쪽
determinat euidentiam sui ipsus menti, potest etiam mens rationes sophisticas adducere contra eam, per quas dissentiat, nsi sic contra primum notum . Metapli. po
test in incive venire; sed August. vult in tantum esse in potestate iudicantis, quod non necessari 3 determinetur ab alio. 'eor VLVS. 22.
R J cap. 6. Oed intuemur, inquit, inuiolat,ile vetitai E, ex qua pei se Oe.quantum possumus, di finiamus, non qualis sit viiiiii cuiusque hominis inens, sed qualis esse sempit critis rationibus debeat. Et ibidem. Aliis onmino regulis su-Pra mentem i. sttam incon inurabiliter manentibus, ve lapprobare apud nosmetipsos, vel improbare covincimur, cum recte aliquid approbamus, aut improba inus. Et ibidem: Aliter autem lationes a te in q, is .effabiliter pulchram tali hin figurarum super acieiii mentis simplici intelligentia capientes. ltum cap. 7. In illa igitur e terna veritale, ex qua tempor lia facta sunt omnia formam,secundum quam sumus &c. visu mentis aspicimus, atque inde conceptam rerum veracem notitiam tanquam verbum apud nos habemus. r. Praeterea. Idem August. i'. de Trinit. cap. r. Sed sublimioris rationis est iudicare de istis corporalibus , secundum ritiones incorporales S sempitertias . Item cap.
I . Non autem solum rerum sensibili imis locis positariam sine spaciis localibus manent intelligibiles incorporaleque rationes Sc. Et quod intelligat ibi de rasonibus aeternis vere in Deo . &non deprimis principiis, videtur pei hoc, quod ibidem dicit. Ad quas mentis acie perue iure paucorum est. Si autem intelligeret de primis principiis,uon est paucorum ad
illa peruenire. sed multorum, quia omni bus nota sunt. DPreterea. Idem August. i . de Trinit. cap. I s. Loquens de iniusto,qui recte multa laudat. & vituperat in moribus hominum, ait. Quibus ea tandem regulis iudicant Sc. Et in sine lubdit. Vbi ergo scri pie sunt nisi in libro lucis illius, quae veritas dicitur E Liber ille loci, est intellectus
diuinus, igitur vult,quod in illa luce iniustus videat, aut sunt iuste aguda. Et quod per aliquid inii reu b illa, videtur, quia ibidem dicit. Vnde cunnis lex iusta describitur,& in cor hominis, qui operatur iustitiam non migrando , sed tanquam in primendo transfertur, sicut imago ex anulo de in cera tralit, ct anulia linii relinquit. Igitur in illa luce videmus, a qua imprunitur in cor hominis iustitia, illa autem est
n . Praeterea. Idem August.ia. confestio Dum cap. 2s . Si ambo videmus verum essecte. ubi quaeso id , idemus 'nec ego utiq; in te,nec tu in me, sed ambo in ipsa, quae supra mentes ii ostras est, incoinutabili varitate. Mulς autem aliae sunt auctoritates Aug. in multis locis ad probandum hane
uisibilia enim ipsius a creatura mundi per ea, quae facta sunt intellecta, conscipiuntur. Sed istet rationes aeterni sunt inuisibilia Dei, ergo cognoscuntur ex creaturis; ergo ante visonem istarum habetur certa cognitio creaturarum. 'core CL USI O. alia in heritatesce eae in cerae dis ut nato ore iniisses aAmtinem viatorii, abistaeis maere tinnuiso HL Datione.
RESPONDEO ad istum articu lii, & dico. Quod propter verba August.
oportet concedere , quod veritates insallibile, videnti ir in regulis aeternis. Vbi primo nota,quod poteli ii in accipi obiective. & hoc quadrupliciter, Vel sicut in obiecto proximo, vel sciit in continente
obiectum proximum, vel sicut in eo, virtute cuius obiectum proximum mouer,
vel sicut obiecto remoto. Ad intellectum primi dico,quod omnia intelligibilia actu intellectus diu iiii habent esse intelligibile, S in eis omnes veritates de se relucent, ita quod intellectus intelligens ea, & virtute eorum intelligens necessarias veritates de eis, videt in eis scat in obiecti, istas veritates nece Isarias; illa autem inquantusunt obiec a secundaria intellectus diuini, sunt veritates, quia conformes suo exeplari . intellesiui scilicet diuino , de sunt lux quia manis i latiuae.& sunt immutabiles ibi & necessaris, sed aeterne sunt secundum quid, quia aeternitas eii csiditio existentis,
223쪽
stentis , & illa non habent existentiam secundum quid; sic era o pruno po stumus
dic t videre ca in lace aeterna , hoc est in obiecto secundatio intellectus diuini, quod eil veritas vel luX sterna modo exposito. Secundus modus patet similiter, quia in ellectus diuinu, continet illas veritates quali liber , sicut dicit illa auctoritas Ausui l. i . de Trinit. cap. is. quodi te regulae straptet tantia libro lucis aeternae. id elt in intellectu diuino, Hi quan tu continet .eritates ilias: Sc licet ille liber non videatur, videntur tamen ills quiditates vel veritates, que sunt scriptae in illo libro , dc eatenus pollet dici intellectus noster videre veritates in luce ster-- A' na, lioe est in illo libro sicut in continente oiae. tu, Sc hoc secundum secundu modii; vel etiam in illis veritatibus, quae sunt IaX e terna, secundu quid ii ut in obiectis videmus. dc hoc secundu ua primu modus& alter illorum modotuin videtur esse de intellectu Aug. ir. de trini. cap. I . Quod ratio quadrati corporis manet i Horruptibilis dc immutabilis dcc. non tamen IIIa an et talis, nisi vi est obiectum secunditati intellectus diuini. Contra tamen primum modum est dubium. Si enim non videmus illas verita z: te s. ut in intellectu diuino, quia no videmus intelle tum diuinum, quomodo dicemur videre in luce increata, ex hoc quod videmus in tali luce aeterna secundum quid , quae habet esse in luce increata, sicut in ii uellectu cogit ostente ' Huieret Poridet tertium membrum. Raod illa, vi sunt obiectu in let undarium intellectus diuini, non habent elle nisi secundu
quid, operatio autem vere realis non cOperit praecise alicui enti lecundu in quid virtute sui, sed si aliquo modo competit sibi, hoc oportet esse virtute alicuius ., cui competit esse simpliciter; igitur illis obiectis lecundariis non competit mouere intellei tum praecise , nisi in virtute esse iu-i l lectus diuini, quod est esse simpliciter, dc per quod ista habet ei se secundu quid is c igitur in luce aeterna secundum qi id si
eut in obiecto proximo videmus, sed in luce increata videmus secundum tertium
modum. sicut scilicet in causa proXima,
cuius virtute obiectum proximu ii ouet. Iuxta hoc etiam potest dici, quod quan tu ad tertium modum videmus in luce X-
tona, sicut in causa Proxima obiecti in se, nam intellectus didinus producit ista actu suo in este intelligibili, dc iactu tuo dat huic obiecto elle tale,& illi tale, & pie obseques dat eis tali in rationem obiccti. rerquam rationem primo movcnt intellectu ad cognitione ni talcm certa. ht qi ὀd i δε-yrie posset diei intellectum ni illi iam , idere iii luce sterna , qtita lux eii caula os,: cti, apparet per sitiale, quia proprie dicimur intelligere in lumine intellectus agentis,cu tamen illud lumen non sit nisi causa activa , scilicet vel faciens cibiectum in actu, vel virtute cuius obiectum mouet vel utrunque. Ista igitur duplex causalitas intellectus diuini, qui est vera lux creata, vi
delicet quod producit obiecta secudaria in esse intelligibile,& quod eli illud , imui e cuius obiecta secundaria etiam produ- ta mouent actualiter D tellectum, teth quasi integrare unum tertium meti bi . mde causa. propter quam dicam ut v. te videre in luce aetertia.
Et si obiicias contra illos duo, modos integrantes ter: tum membium de causa, quia tunc magis videtur, quod dicet en urvidere in Deci volete, vel in Deo ut volutas eit, qua in Deo ut lux eli, quia 1 oluntis druina est principium ii ianit dia tu in cuiuslibet actus ad extra. lus pontico I mel lectus diuinus , inquam in aliquo nodo prior est actu voluntatis diuina, procuciti ita obiecta in eisse intelligibili, & ita rei pectu istorum videtur esse causa mere natu ratis, quia Deus non est causa libera te spectu alicuius, nisi quod prelopponit ante se aliquo modo voluntatem seu actum Loluntatis: & sicut intelle ditis, ut prior actu voluntatis, producit obiecta in esse intelligibili. ita vi prior causa videtur in ore rati illis intelligibilibus ad eorum ei leti i nii a latralem, vi scilicet apprehensa S i m potita causent appretri t. sonis consolii itatem ad se. Videtur igitur . quod contradi No actionem includat at quem intelle ctum talem compositionem formare, δή compositionem non esse tonsorinem in terminis,lie et possibile si illos terminos non con cipe tu, quia licet Deus voluntarie coagat ad hoc. iii ὀd intellectus terminos roni prinar vel non. amen cu composuerit. vr illa compositio sit conso imis terni vis, linevidetur necessario sequi γ tionem terminorum , quam habent ex intelliciti Dei causante illos termitios in esse intelligibili. Et ex isto apparet, qualiter non est nece Tarra
224쪽
cessaria spec alis illustratio ad videndum
in regulis aeterni , quia August. non po-αit in eis i ideri nisi vera, quae sunt necessaria ex vi terminorum, in talibus est
maxuna neci sitas tam causae remotae qua
proximae respectu effectus, puta tam intellectus diuini ad obiecta inouentia, qua illorum obiectorum ad veritatem complexionis de eis;& licet eriam non sit tanta nuces,itas ad perceptionem illius veritatis, quod oppositum includat co tradictionem, tamen necessitas est cx parte cauta proximae coassistente sibi causa remota, quia termini apprehelisi &composti nati s uiit naturaliter causare cui dentiam cosormitatis compos tionis ad terminos, e- ei Mnsi ponatur, quod Deus coagat termini, ad is uni essectum insuentia generali, non tameia necessitate naturali. G Sed
sue fit influentia generalis , sine quod plusest necessitas naturalis insuendi termini, ad hunc effectum, patet, quod uourequiritur illustratio specialis ' Assumptuni de intentione Aug. Patet per ipsum A. de Trinit. cap. I s. ubi loquitur de Plii-losophis infidelibus, Quia nonnulli eoru
Potuer ut aciem mentis vltra Omnem creaturam transulittere,& lucem incommutabilis veritatis quantulacunque eκ parte contingere, quod Christianos multos ex fide interim sola vigentes nondum potuisse derident. Ietitur vult, quod Christiani credita non vi aent in re3ulis aeternis, sed Philosophi vident in illis necessaria multa. Idem 9. de Trinit. cap. 6. Non qualis sit uniuscuiusque mens Sc. Quasi dicat,cλtinetentia tio videntur ibi, sed necessaria. Et in eodem libr. . cap. 16. arguit contra istos Plii. osophos. Nunquid eliina quia verissime disputant, & documentis certis fiuiis persuadet aeternis rationibus omnia temporalia fieri, propterea potuerunt in ipsis rationibus perspicere, vel eκ ipsis colligere, qu e sint animalium genera quet semina singulorum in exordiis, &c. nonne i sta omnia, non per illa incommutabilem sapientiam, sed per locorum ac temporum historiam qu .rserunt, ct ab aliis operta atque conscripta crediderunt' Erso intelligit, quod per regulas sternas nocosnoscuntur illa contingentia, qu.c tantiain per sunsus cognoscuntur, vel per historias creduntur, & tamen specialix illustratio magis requiritur in credendis contingentibus, ii naui cognoscendis necessariIs, lino ibi nimis remouetur illustiatio meciali ,& sufficit sola generalis. Contra. Quid igitur d e t August. ide Trini. cap. 14. quod palicorii inest peruenire mentis acie ad rationes intelligibilest&8υ quaest. l.q6. Non nisi purgoni-inae ad illas pertinpunt 3 Respondeo. Ista puritas non debet intelligi a vitiis, quia I . de Trita it. cap. 1 s. vult, quod iniustus videt in reguli; aeternis,quid in his senti εdum sit; S lib. . praealte eato vult, quod Philosorhi viderunt veritatum in reyulis aetetnis sine fide; & quaestione cade vult, quod nullus pineti esse sapiens fine cognitione ideam, eo modo quo Platonem Iorsan concederet esse sapientem: Sed ista puritas debet intelligi eleuando lutei lectum
ad considerandum veritates, utrelucent in se, non tantsi ut relucent in phanta ale.
Vbi conliderandum, quod res sensibilis
extra causat Phantasina consularia, Scvnum per accidens in virtute pharitastica, repraesulitans scilicet rem secundum qualitatem, figuram,colorem, & alia accidentia sensibilia,& sicut phantasna repraesentat tantsi confuse Sc per accidens, ita multati mercipiunt tantu ens per accidens,vcritates aute pii rae praecisae sunt tales ex propria ratione terminorum, inquantu illi terinini abstrahuntur ab omnibus per acciadens coniunciis cum eis; non enim haec propositio, Ouine totum est maius sua parte, primo vera est, ut totum est in lapide, xul ligno, sed ut totum abstrahitur ab omnibus, quibus coniungitur per accidens.& ideo intellectus, qui nunquam intellitavit totalitatem, ut si in conceptu per accidens, puta in totalitate lapidis vel ligni, nunquam intelligit sincera in veritatem huius principii, quia nunquam intelligit praecisam rationem termini, per quam est veritas: Paucorum igitur est pertinetere ad rationes .eternas, quia paucorum est habere intel ieci iones per se. S multorii est habere conceptus tales per accidens; sedisti non dicuntur distingui ab aliis per specialem illustiationem, sed per meliora naturalia, quia habent intellectum magis absit here: n & perspicaciorem; vel propter maiorem inquistionem, per quam aeque in reniosus Peruenit ad cognoscetidu i las luiditates, quas alius non inquirens non cognouit. Lt i Ilo modo intelligitur illud August. 9. de Trinit. p. 6. de vidente in
225쪽
sint, Se super; us aerem sincerum. Qui Gnim tantu intelligit per conceptus per a cidens, ipse est quasi in valle positus ci cunilatus aere nebuloso ; sed qui separat quid itates intelligendo praecise eas conceptu per se quae tamen relucent in phalasmate cum multis aliis accidentibus adiunctis ipse habet phantasma in serius, sciliacet aere nebulosum , & ipse est in monte, inqu an tu cognoscit illam veritate, & videt veru supra, vel istam veritatem superiore in virtute intellectus increati, quae est lux eterna .Et isto ultimo modo potest concedi, quod cognoscuntur veritates sincerae in luce aeterna, sicut in obiecto remoto cognito, quia tio increata est primum principium ei visi speculabilium, Se vitimus filiis rerum practicarum, & ideo ab ipsa sumuntur principia tam speculabilia quam practica. Sc ideo cognitio omnium tam speculabilium quam practicabilium per principia sumpta a luce eterna, ut cognita , est persectior, &purior cognitione suinpta per principia in genere proprio, sicut dictum est in quaestio. 3. de Theologiae subiecto, S: est eininentioralia quacunq; , Sc hoc modo cognitio oriantu pertinet ad Theologu. Cognoscere e- Dini Triangulii habere tres, ut est quaedararticipatio Dei, Sc habens talem ordine muniuerso, quod quasi exprimit perse- ctionem Dei, hoc est nobiliori modo cognoscere Triagulum habere tres, qua per ratione Tria gu'i; iscita cognoscere, quod temperate vivendu sit propter beatitudine ultimam consequenda, quae est attingedo Dei essentia in se .est perfectius cognoscere istud cognoscibile praeitcuna, qu imper principium aliouod in genere moris, puta per lioc, quos honeste vivendu fit. ct isto modo loquitur August. de luce in
creata vi cognita. I de Trinit. cap. 27.
ubi seipsum alloquens ait, Nempe ergo multa vera vidisti, eaque discrevisti ab illa luce,qua tibi lucente ea vidisti: attolle oculos in ipsam lucem, &eos in eam fige, si potes; sic enim videbis, quid distet natiuitas Verbi Dei a processione doni Dei,cte. Et paulo p3st. Hec& alia similiter certa oculis tuis interioribus lux ista in Ostrauit; que igitur est causa, cur acie fixa ipsa videre ito possis 3 nisi utiq; in sirinitas, λα
patet, ad omnes scilicet auctoritates Augustin. in opponendo. Et secundum aliquem diei orum modorum v Headi exponi pomunt auctoritates August. qua Dccurrunt de illa materia. I .4.
Est de cognoscibilitate Dei per similitudi r
i. Quia per vestigiu potestin- vid. μὴ liuestigari naturaliter illud cuius animi.
. est vestigium, ergo per creatu ra possiet naturaliter inuestigari trinitas; quod est sal sum, quia hoc eXcedit natura
ir. Praetorea. Si in natura intellectuali est imago Trinitatis, igitur non vestigiu; cor sequentia patet, quia ista habent oppositas dc distinctas rationes repraesentandi, ititur non conueniundeidein. 3.Preterea. Natura intellectualis, quia nobilior estat abet aliam rationem reprς- sentandi, qua alis naturς inferiores, ut ratione inraginis; sed citra naturam intellectuale sunt naturae multe habetes ordine
in persectione, sicut sunt animata supra inani mala, & mixta supra simplicia; ergo incis erit alia ratio repraesentandi, ita qu0di ratio vestigii non erit comunis omnibus ηον POSITI M. 6. de trinit. cap.
xli.Oportet igitur,vtcreatorc per ea, quefacta sunt intellecta conspicientes, Trinitatem intelligamus, cuius in creatura, uomodo dignum est, apparet vestigium. c D N CL VSI O. In omui creatura essum rium Trinitatis.
RESPON DEO. Ita ista quaesti s. p. Enetria sunt vide da, primo, quia secundu Philos, phum omnes trasseretes secundualiquam iiiiiiii clinem transserunt,videndum est de ratione vestigii in corporalibus, unde tra latum est nonae eius ad pro positum Secudo videndum est, que sit ratio vesti ij, secundum qua transfertur ad
226쪽
cuius in Deo sit ratio vestigi j in creatura:Terti J videndum est, in quibus fundatur respectus vestigij, siue creaturae ad Deum, siue e conuerso, cuius dicitur vestietu. Quanta ad primum quod est prς- sentis articuli J dicitur, Quod vestigium
est impressio derelicta ex transitu alicuius sutor vacuum vel plenum, ipsum impersecte repret sentans, α ideo imperfecte,quia vestigium reprς sentat aliquid confuse, de sub ratione speciei, imago persedic, quia sub ratione indiuidui; sicut per vestigium distinguitur equus a boue,& cognoscitur
quod transiens est equus, no bos, non au-
te distinguitur hic equus ab illo, sed imaso distinguit sub ratione indiuidui, quia
imago Iouis non repraesentat C sarem. Contra istud. Si tantsina esset unum animal, ita quod uota esset aliud possibile in uniuerso, adhuc eius vestigium non esset eius imago, quia adhuc non esset vestigius militudo totius sed partis, imago autem est totius similitudo, & taine tunc non re- prs sentaret ipsum confuse, id est secundualiquam rationem communem sibi & a-
aliis. Dicetur quod sic, Sicut modo Sol est uniuersale, licet imposii bile sit esse plures Soles, & scientia, que est de Sole. est de ipso sub ratione uniuersalis, non de hoc Sole,& ita species intelligibilis reris selitat uniuersale, non autem hoc, licet,niuersale non posset esse nisi hoc. Cotra. Si respectu alicuius, inquantu est hoc, vestitium ni, est imago, habetur propos tu,& soc posito, quὀd per quacunq; poteria ab hoc nihil abstralii possit, sed hoc posito adhuc posset reprcsentare totu ut hoc,
aut partem huius vi huius. Item. Si partes animalium diuersorum specie, qui imprimunt in molle cedεs, essent sititiles in qualitate & figura, vestigiu non duceret in cognitionem sub ratione speciei, sed tantusub ratione generis: similiter fi in eadem specie essent partes dissimiles in quantitate Se figura, vestigium duceret in cognitionem indiuidui ut hoc,licet non totius, ut reprs sentati totaliter, ergo accidentalis disserentia est species, vel non species 'Quantu ad hoc igitur dico, quod vesti tum est similitudo illius partis animalis, aqua imprimitur in aliquid sibi cedens,' sed similitudo impressi partis non est similitudo totius, quia neque secundum rationem totius in se, nec evam quia totu immediate cognoscitur, sed arguitiue tantu.
in hoc quod cognoscitur illud repraesentatum esse aliquid illi 3 ; & ideo si illud suppositu si salsum, puta, quod illud imprimetis est separatum a toto, ut si pes amputatus a corpore imprimeret vestigium, erraret quis circa totu, cuius nata est esse. talis pars impressiua vestigij, patet etiam,
quod si totum cortus esset ita impressum pulueri, sicut modo pes est impressus, illa impresito derelicta vere esset imago ct similitudo totius, sicut modo vestigium est similitudo partis. Hoc etiam ad propositu applica do non videtur, quod prima disse- retia posita inter vestigiu & imaginem sit
vera,quia nulla creatura repraesciat Deu, nisi secundu conceptus communes, Ac nosecundu coceptus speciales, scilicet species specialissime; ergo no elidisseretia creaturae ad creaturam in repraesentando Deum in ratione communi Sc non communi.
mu dico, quod per vestigiu distincte inuestigatur illud, cuius est imago, scilicet pars totius, Ad totu non inuestigatur nisi indistincte Sc arguitiue, sicut totu cognoscitur eX parte. Ita in proposito per creaturam inuestigatur appropria tuin , I O tamein quantia appropriarum, sed ipsum quod est appropriabile cuicunq; personae, sed non propria personarii; isc ideo trinitas, cuius coceptus est in intellemi quasi totalis,
inuestigatur quasi per similitudine partis. Ad secundu dico, Quod quaelibet essentia creata, inquantu talis essentia creata, est secudum determinatu exmplar,& ideo quaelibet repraesentat Deu sub ratione vestiti j: natura aut ei mellectualis, inquantulias et in se essentiam una, dc operationes mul tas, inter quas est ordo originis, repraesentat Trinitatem ratione omnium ill rum concurrentiu in tali natura, ita quod natura intellectualis non eodem modo est
vestitium & imago, sicut patebit magis in quaest. sequenti de imagine. eAd tertiu dico, quod non est in essenti Iscreaturarum, protier ordinem ipsaru alia ratio repraesentadi, qua ratio vestigii, sed quia in aliqua natura concurrunt multa repraesentatia unitatein & trinitate, ideo illa natura talis habet rationem imaginis, scut natura intellemialis; talis autem concursus non est in aliqua natura inseriori natura intellectuali, & ideo omnes natu tae aliae inferiores habent praecise rati nem vestigij.
227쪽
secundum dicitur, quod creatura habet ad Deum triplice relationeni sicut ad triplicem causam,& hoc secundum tres modos relativorum,quos ponit s. Metapli. Quantum ad
primum modum refertur ad Deum rei tione tandata super vinui . lci licet relatione lini id itudinis, & hoc inquant sim creatura est exemplata refertur ad Deum, 'inquantuin est causa eKemplaris: quanta ad secuti dii in motium stilicet potentis resertur creatu mail Deum, ut productum ad producentem quantum ad tertium ino dum sellicet modulii mensurae resertur ad Deunt', ut ordinata ad ipsum sicut ad causam finalem. Isti igitur tres respectu inte in ut rationem vestigii, quia unus non sufficit siue alii .vt colligitur ab Augest. 83. qu st. q. 7 .De duobus uvis r imbetur hie ieitur, in quo consistit ratio: vestigii in creatura . Sed respectu cuius:est ex parte Dei Respondeo, respuitu appropriat omni tribus personis diuinis, na creatura per primum resph tum scilicet similitudinis repraesentat artem eXemplantis, quae appropriatur Filio; per secundum repraesentat potentiam producentis,quae appropriatur Patri; por tertium repraesentat bonitatem finietis; tiliae appropriatur Spiritui sancto.
Sed quod dicies Ita opinio. quod vestigium consistit iii illis tribus relationibus. non videtur verum,quia licet ratio vesti gii dicat respectuiti. quemadmodum simili tudo , realiter talia era non respectus tan-' tu, licui non dicitur similitudo elle in respectu prvcisc, sed in aliquo absoluti, . in quo tandetur relatio similitudinis; ita videtur etiam ratio vestigii non esse in re spectu prxcise , sed in aliquo, in quo iudatur ille respec ii, lithoc probatur sic, quia vestigin uest similitudi e Iligiati, ex quo: cognito cogn0scitur illud , ergo Vestigia potest prius cognosci naturaliter illo, cuiux est vestigium, sed relatio non potest prius cognosci termino naturaliter. Item quod dicitur, quod illi tres rei pessiis peritinent ad illos tres modos rela tuom, hoe videtur falsiim, quia Philosophus. s. Metaph. ponens dinerentiam duorum modorum ad tertium vult, quod in duobus primis modiu sit mutua relatio, in tertio au- te non , sed tantu unuin dicitur ad aliud, quia aliquid est eius; omnis aute relatio creaturae ad Deum est no mutua, sed tui tu dicitur Deus ad creaturam, quia creatutura ad ipsum; ergo omnis respectus creaturae ad Deum est secti id a tertium modii.
Quod autem adducit de primo modo da similitudine. ii 5 valet, quia illa similitudo, quae est eXemplati ad exeinplar, no ethde primo modo. quia non eli similitudo vnmocationis, sed imitationis, imo pertinet ad tertium inodii, sicut manifeste patet per Philosophum, qui in tertio modo ponit relatione scietiae ad scibile . R viii
uersaliter incnsurati ad mensurata sexemplar autem habet rationem mensurae r spectu melisurati vel exemplati, ergo &c. Concedo ergo, quod omnis rei pectu creaturae ad Deum pertinet ad illuni te tium modum relativorum, laec in solis respectibus consistit vel tigila, sed in aliquibus absolutis,& sorte in aliquo respectu, sicut in tertia sui parte, secundum quod assignat Aug.partes vestieti . 6. de trini .c io. ubi dicit de creaturis, Hec igitur omnia, que arte diuina saeta sunt, & unitaterualida in se ostendunt,&specie, de ordi-ξ.Vnitas aute est persectio absoluta, sicut patet per cXepla sua ibi, Vnu aliquid est, sicut sunt nature corporum, iugeniaque imarum Icc. Species etiam seu somnia absolutum aliquid est, sicut patet pereve pla sua ibide, Sicut sunt qualitates corpora, & doctrinae animarum.Ordo autem si quem respectum dicit, sed non ad fine vlimia, sed ad operatione unde dicit, Alique ordine tener, sicut sunt podera S collocationes cc rpora, Si amores aut delectationes anti rarii, luare &c. Hec tria sic supta repte leniant sub ratione limit itudinistria ccirresp&letia eis in Deo, quiaVnita representat sui ua unitate primi princi-r j a iiio est origo,&quoad hoc ait, is illa trinitate summa origo est rerii omniu; Species in creatura representat si immani pulchritudine in Deo, i de ila subdit, &summa pulchritudo : Ordo sine operatio
in ereatura repraesentat operatione persectissima in Deo, & quoad hoc subdit. Set beatitudo eit lumina delectatio. Positit &N e alia
228쪽
alia multa in creatum a ssignari, que velut ii milia reprae lentant in diuinis aliqua appropriata personis, puta Vnum, V rum, Bonum; Vnum in creatura repraesentat vilitatem appropriatain Patri, Verum veritate appropries a Filio, Bonii bonitate appropriata Spiritui sancto: S iste omnes persectiones substati e sui absoluti &reprae sentant absolutas Dei persectiones Pς sonis appropriatas. Aliter multipliciter assignatur vestigiunt , siue in illis, que per rationem limilitudinis retrae seu tantaliqua appropriata personis, siue per rationem proportionalitatis. Dico autem proportionaliter repraesentare, quando ratio illius reprsis mantis non est forma-
Iiter in Deo, sed aliquid proportionale illi rationi, sicut de illa assignatione, MO-dus , Species, & ordo. Cum qua videtur
est e ea lerti illa a s signatio Sapientie. II. In numero, pondere,ct mensura.
3. Mensura omni rei modum praefigit, αmumerus omni rei speciem prebet, dc pondus omnem rem ad quietem, ac stabilitaieni trabit. Et post cap. s, Fateamur ergo ita dictuin e sic, oinnia in mensura, & nu- nero, Spondere disposuisti, tanquam ita dictum est et, it .i disposita, ut haberet proprias nacta suras suas, & proprios numerosis S proprium pondus, quae in eis pro sui cuiusque generis mutabilitate muta-xentur augmentis & diminutionibus,rimilitudine & paucitate, leuitate & grauitate. Modus accipitur pro limitatione, Scyro codem accipitur mensura in illa as,ignatione Sapientie. II. Pondus autem accipitur ibi pro ordine , ct Numerus pro, specie. Numerus siue species, & pondus Hue ordo eXpOnantur licut in prima a Li-gitatione; Sed mensura,quae est ide quod modus, i Ora repraesentat aliquid sub ratione similitudinis, sed sub ratione proportionabilitatis. quia limitatio producti repraesentat potentiam illimitatam producentis .Et sic patet, quibus in creatura consiliit vestigium,& respectu quorum in diuinis, quia res poctu appropriatorum personis diuinis. Sed quomodo accipitur ratio vestigii in diuinis, quae sit similitudo partis , cum iiii diuinis non sit pars Respondeo. Ut trinitas est quasi quoddam totuin numerale saltem in conceptu intellectus nostri, perisona est ibi quasi pars huius totius ita e
tiam appropriatum persene, inquantum appropriatuin , est tui quasi pars eiusdem quia accipitur pro illo, cui appropriatui, Nec tantum hoc, sed etiam appropriabile, licet non acceptum ut aporopria tum,
adhuc est ibi quasi pars eius de, quia eius
ratio, ut est ut concipitur,complete saluatur in una persona, &per consequens ratio eius non ponit trinitatem, sed ponit
concomitaliter vilitatem alicuius pers nae, in qua sit. Licet igitur creatura comuniter non repraesentet, nec persona, ut persona, quae est in intellectu nostro quasi
pars trinitatis , nec apyropria iam ut appropria tum, non enim sic cognoscitur appropria tum, nisi cognoscatur illud, cui appropriatur; repraesentat tanten appropria
Dite, in quo saluatur quas ratio partis modo praedicto respectu trinitatis. ARTI MEUS.
ηι. quia secundum Auic. s. Me cvi. . taph uumanitas est tanta humanitas, ergo ratio humanitatis noestres rata; ergo oportet, qudd aliquo alio erit ra rationem formalem humanitatis st
atraeterea. Quidquid includitur in per
se intellectu alicuius inquantu tale est illud, tuo ipsum formaliter est tale, sed respectus vestigialis includitur in ratione cuiuslibet entis rati, ergo&c. Probatio minoris quia 'iiodda ens est, quod est ipsum esse, sicut Deus; quod da quod no est ipsa esse, sed cui cotingit esse, sicut Omne aliud uextra a Deo, quoa no est de se esse, sed tantii est ens, cui cotingit esse: ex hoc arguitur se. Quodcunq; ens, quod non e it de Wisse esse, sed tantii cui cotingit esse, non est
ratu, nisi participacto ipsu .esse .el in ' 'μ ηψquantum participat ipsum esse ; sed omne V 'aliud a Deo est cui contingit esse, & non est ipsum esse, ergo non in ratum, nisi inquantia participat esse; ergo illa participatione formaliter est ratum.
3. Praeterea. Nihil aliud a Deo potest persecte cognosci si ne cognitione omnium causi ruria intrinsecaruin&extrinseca ruri . . Phy Tunc unumquodq; &c. sed si essentia alicuius talis esset absoluta, &no includeret essentiat iter respectu ad causa eXtrinseca, posset perfecte cognoscisne
229쪽
sine comitione causi extrinsecae,ergo O-pbrtet, iii ὀd includat talein respectum.' . Praeterea. Aug. 8. de Trinit. cap. 3.
Videbis bonum omnis boni &e. Ite Boetius de hebdomadibus. Si paulisper per intellectit amoveas ipsiam primu bonii, tuelicet sint bona, no tamen in eo quod sunt, erunt bona. Ergo auferetur ratio boni ab eis,ablato per intellectit in primo bono, &per consequens bonitas sormaliter in eis dicit respectrum, quia participatione summi boni.
RESPONDEO. Quantu ad tertiit dicitur secunda Boetium de hebdoina di-bus, quod diuersii est esse, & id quod est; ruia illud, quo aliquid est, dicitur rati tuo eius, quo autem ipsa ni cst quod est vel aliquid, dicitur aliquitas eius. Hoc intellecto dicitur, quod respectus vestigialis in creatura non sun datur in rati tuaine rei, sed in aliqui tale tantum, & est D aliter ratitudo eius. Atque ista opinio sic exposita probatur quatuor argumentis,quae sunt in opponendo. Si arguitur contra caper Averro. II. Metaph. quod relatio habet debilis sinium esse, ergo nosne, nec potest esse sormaliter ratitudo entis fori aliter rati.Dicitur, Quod duplex est relatio, cru eda in accidentalis,& qu.edam substantialis. Et accipitur ista distinctio relationis a Simplicio, super predicamenta, ubi vult, quod esse in , non constituit aliqua praedicainciata, sicut egie ad , pro eo quod aliqui respectus sunt ei sentiales, siue subia tantiales, aliqui non. Dicut igitur, quod dictum continentatoris verum est de relarione accidentali, non de substantiali. Si autem obiicitur, quod omnis relatio praesupponit funda metum in esse rato, igitur non est tria ratitudo standamenti, Dicitur, quod verum est de relatione adueniente fundamento, non autem de constituente standamentum, Sc huiusmodi est ista.&c., Contra ista vi intelligantur verba illa distinguo secundum opinionem illius Doctoris, in cuius dictis videtur standari ista opinio. Quia secundum ipsunt res dicitur uno modo a reor reris, quod est opinari, Sc sic est comunis secunda ipsuum figmetis ει non figmenus; secundo modores dicitur a ratitudine. Loco istorii verborum accipio verba planiora ; pro redicta a reor reris, accipio realitatem opinabilem, quae communis est secundum ipsum figmento Se non figmentio; pro re autetia ditia a ratitudine, accipio secundum intentione ni suam ) realitatem quid ita Η-uain, quia ponit rem qui ditativam csse ratam pe hoc, quod est exeniplata, quod nisconuenit sigmentis ; vltra ista non restat nisi realitas existentiae actualis. Habemus ergo tria per ordinem, realitatem opinabileni, qui ditatiuam,& existentis. Quaero tunc , quid intelligit per aliquitatem 3 Si realitatem opinabilem, cum illa sit communis alicui & nihilo, illa de se nihil est, igitur si ratitudo sundetur in aliquitate se silmpta, sicut quiditas, vel essensentia in supposito, fundatur in nihilo,& quod sundatur in nihilo , nihil est, quia quod nillil est ad se, nihil est ad aliud
7. de Trinit. cap. i. ergo ratitudo nihil est; igitur tota res composita eX ratitudine , ct aliquitate erunt duo nihila. Si aliquitas dicatur realitas qui ditativa, quaero ergo, quid intelligit per ratitudinem aut realitatem qui ditatiuam, aut realitate existentis; si quiditatiuam, igitur dicere ratitudinem fundari in aliquitate est dicere realitatem qui ditatiuam sundari in
realitate qui ditativa. quod nihil est; si
realitatem existentiae, Contra, igitur illi realitati existentiae praesupponitur ratitudo, quia res secundum istam opinionem θ habet vere esse ratum ante eia se existentiae, & ita non potest esse prima ratitudo eius esse existentiae. Si dicas, quod aliquitas, quae est realitas ossim ilis, est quid commune alicui &ni- illo ; sed alia est aliquitas, qui est propria figmentis , & alia quae est propria rei possibili esse, quae non competit figmentis, ex qua componitur res habens aliquitatem, & ex ipso esse, sciat eκ r titudine sua, Contra . Hoc est dicere, quod duplex est aliquitas, alia alicuius de nihili, alia vero alicuius tantum ; sicui si diceretur, duplex est albedo, alia allii ' nigri, de alia albi tantum: Et pr terra, de illa .aliquitate propria entitati, possibili quero , aut illa est respecitas tantum, S tiandatur in aliquitate communi uia illa sola praecediti eant, & tunc suo labitur in nihilo ut dictuni est
230쪽
&iue erit nihil; aut illa aliquitas propria est absolutum,& per eam distinguitur res habens eam a fi*mentis per te igitu r ista est prima ratitudo rei δc absoluta, & ita respcctus non erit prima ratitudo rei. Praeterea secundo sic. Humanitas aut habet de se conceptum , cui non repugnat aliquid subesse in essectu , aut cui repugnat aese aliquid subesse in effectu, aut cui de se aliquid subest in effectu: non tertio modo secundum omnem opinionem) quia hoc
est proprium soli Deo; si detur, quod de se repugnet sibi aliquid subesse illi conceptui, igitur per illo in respectiim aduenientem, non pote si ei copetere, quod aliquid possit sibi subesse, quia quod repugnat se licui ex parte sui, non potest ei non repugnare, stante natura eius, Si ita non fit sibi non repugnans per aliquem respectum adue metem ergo conceptus humanitatis est talis, cui de se non repugnat aliquid subesse in effectu, sed talis est coceptus entis rati secuduin opinionem istius magistri quia conceptui figmeti repta nat aliquid subesse in effectu. Preterea. 9hilosophus 4. Metaph .e M opinione dicentium omnia apparentia esse vera infert istud impossibile, quod omnia erunt ad aliquid, quod non intelligit latum denominatiue, quia sic omnia esse ad aliquid verum est, salteomnia alia a Deo; ergo intendit inferre pro maximo inconuenienti omnia esse eia sentialiter ad aliquid di haec autem opinio ponit omnia esse essentialiter ad aliquid, ergo ista opinio videtur potiere, quod apudPhilosophum est magis i nconuenies, quam omnia apparentia esse vera, quiah ec coclusio,omnia esse ad aliquid, apud Philosophum est magis inco ueniens qua ista,Omnia apparentia sunt vera. Respondetur, quὀd Philosophus dicit, quod omnia erunt ad aliquid, scilicet ad opinione& sensunt. Contra. In argumento ducente ad impossibile conclusio debet aeque, vel magis esse impossibilis, quam praemissa, ista concluso illata quatenus sic illata non differt a pretia issa , qu e ponit omnia esse vera propter apparentiam eorum
sensui, vel opinioni, nisi in hoc quod infert omnia eae ad aliquid; ergo si in aliquo habe aiorem impossibilitatem quam isti praemissa, ςst ista impossibilitas, omnia Qu mi v sint ad aliquid simpliciter.Ouart3 sic. Huitu .a duul manitas inviantum humanitat, aut habet
tantum quid nominis,aut habet quid rei, L postic
quod repugnat figmentis; si primo modo, igitur de humanitate inquatitu human; tas nis plus est scientia, quam de Cliinis ra, & per consequens Me physica, quae est de uiditatibus, non magis est scientia, quam si esset de figmentis non intelli sibilibus, propter coruradictionem inclusam in eis; si vero humanitas inquantisimhumanitas habet quid rei, quod repugnat
figmentis, ergo humanitas, unde hunianianitas, est quid ratum. Respondetur, quod humanitas unde humanitas habet aliquam diffinitionem, sed illa non indicat cias ratum, quia figmenta possunt habere genus Sc disserentias, Scita dissilitionem; sed ad habendum rationem con pletam eratis rati oportet addere respectu ad ens imparticipatum. Istud non respondet ad argumentum, quin Metaphysica Nulla sit scientia. Similiter quod dicit des entis, quod figmenta habetu gentis Sc disserentiam, salsum est,quia omne tale habet rationem in se sal sam, & incli dente contractionem, quia una pars repugnat alteri; se talos partes nunquam sunt genus & differentia, quia disserentia est per se determinatiua generis, & per consequens non repugnat ei. Secundo contra opinionem arguitur
ex dictis eius, prim0 sic. Quod lis etens est formaliter activum sua ratitudine. quod probatur, quia ratitudine est sormaliter in actu; sed nihil secundum idisum est formaliter activum relatione. quia relatio non est principiti a endi; ergo ratitudo no est relatio. Ite secundum ipsum) Nulla creatura inquantu rata differt specie ab illo esse, quod est Deus, sed ipsum esse, quod est Deus secundum omnem opinionem ) est absolutum; quomodo igitur illud, quod estformaliter relatio, no disseret specie ab eo, quod est absolutum. Item secundum ipsum) En
rationis participat ens ratum, non tamensorinaliter est res rata, ergo participatio talis non est se aliter ipsa ratitudo, quare S c. Dico igitur, Quod nullus respectus est ratitudo, sine quo aliquid est firinii ens. vel verum ens, vel certum ens in quacunque enti tale, quia omnis respectus aliquid liabet, in quo sui datur, quod secunduseno est ad aliud, Scin illo priori, in quo est essentia liter ens ad se,sno est essentialiterens certi aut ens fi m non erit capav alicuius