장음표시 사용
241쪽
composito, quod est totum organum; vi de prima causa praesentiae obiecit in spe cie non est talis dispositio corporis sed rior causa dii, vi potentia appreliens marabeat obiectum a tu cognoscibile sibi praesens, vel in se ipsa, vel in aliquo, quod est pars ipsius organi in tali operatione. Ad aliud de Philosopho 3. de antina, quod intellectus est locus specierun ρο- teli e poni, quod iii tellectus dicitur locus specierum, quia s uuans, scut dicitur, quod ipsius loci est seruare locatum , & organa sensit iv.c potentiae non sitiit loca, quia nun tia saluant species receptas in eis, species quippe intelligibiles noti videntur deleri, scut species sensibiles, quia specie; sensibili, ita est in organo, quod potest corrumpi percontrarium formaliter, vel per dispositionem in susceptilio disconuenientem tali
potentis; scut patet per Philosoplium de ἐ'nicinoiia & reminiscelitia . Sene; & iuuenes, id est pueri sunt male reminisciti uirrupter abundantiam humorum nimiam, S etiam propter indispositionem & laesonem organi. Illo utroque modo non est species intelligibilis in intellectu, ut per se deleatur per aliquod contrarium ad ipsun, seu per indispositionem recepi tui: aliae muli .e congruentiae pollent assignari circa illud vocabulu locus, circa quod itida ut in vii tote pliantanica. Ponituri itar L ec plura ita propter ii cessivite,
ip propter per fectionem natura Det sectit si iacilitandarii , maiorem, qua militi aturae iii persectioris, vel saltem aequa-
citui alguitur e prima o nione . quod re ire re s eciem coniuenit sensui prsci se, quia Potcti est organica, dico, quod hoc
est i sum, quia illud hoo est pr,cis cau
sa, sed recita causa cuiuscunque potenti u habendi specie u presentu in repra sci tantem Obiectum suum est . quia ipsa est cognitiva, & na tura dedit sibi ut possit habere obiectum prius naturaliter kbi prae laus, quam cognoscat; sed potentiae organicae de ii x t obiectum sit pra seus, non in potentia ipsa sed in organo, hoc est in parte corporis, quam perficit potentia Orga uica, i 'a praesentia sussicit, quia totam compos tu eκ parte corporis cc mixta, ev potentia habet speciem , N: huic toti suinciei iter obiectu est praesens, qua-do species est in illa rarie corporis : Cum igitur intellectiti nihil persectionis
persectionis aus ratur, inquantuni potentia cognitiva est, ev hoc quod non est organicus, imo magis additur si si persectio,isequitur, quod i bi possit esse obiec u prs scias ante actu, sicut aliis potentiis; sed illa potentia non erit per aliquid i inpressunt organo quia
. non habet organum, ergo erit per aliquid. iii pressana illi potentiae, ale aute impresia sum rei' ssentans praecedens in potentia in et eoi ua actum intelligendi, v co speciem intelligi sileni. Breuiter igitur dico, Ouod sensus habet obiectum praesens. in illa parie corporis, quae dicitur organum illius sensus, sed iii tellei ius ram illam prς sentiam priorem adiu, quam ipsu in adluiti habet ratione eius de receptiui, , c ideo falsu in accipitur, quod species talis non est nisi precite propter organu, natura enim causLit talem partem talis corporis sic mixta iii, ut si persecti silis a tali potentia a- nina id, congruat operationi eius, quia
materia est propter formam,& non e conuerso, eκ e. Physic. e Commentator. I. de
anima, Membra Leonis non differ, ut a membris oris ni si quia anima differt ab anima. Non igitur forma est propter inateriam, sed e conuerso, & ideo talis pars saeta est talis speciei receptiua, ut per talem speciem ut obiectum praesens toti
Non oportet multum immorari iii od
additur de Philosopho , quod speculamur quod quid est in phalassitatibus &c.
pro omnibus talibur auctoritatibu, dico, quod talis est connexio is arum poten- tiarum, scilicet phantasi. e S intellectus pro statu isto, qui d nihil intelligimus in uniuersali, nisi cuius lingui re pliantasia-
inur, nec est alia conuerso ad phantasia
mala, nisi quod intelligens uniuersale
imaginatur lin lare eius, nec intelle
iis , idet quod quid est in pliantasmatibus, sicut in ratione videndi, sed intelliseus quod quid est relucens in specie intelligibili, , idet illita in suo lingulari xi- so. Per virtutem pliantasticam in phai lasmate. Qu'd ad lucitur de Augustitio, qui id non ponit speciem intelli stibilem
in incincti ia. sed scientiam, Iespoti dendo idico, ut id ubi ponit scientiana, sta
fili ponit a quid, quod includit speciem , intelli et bilem licet non viatur isto vocabulo. quia i . de Trin. cap. IO. cur emi sis , Ex ipsa scientia, qua tii emoria tene-
242쪽
nius, nascitur verbs, subditaserinata quippe cogitatio, ab ea re , quam scimus , verbuin est &c. Et cap. II. cum praemi sisset, Simillima est enim viso cogitati μnis visioni stientiae, subdit: Quando ergo quod in uotitia est, hoc est in verbo, tunc est , erum verbum &c. Et cap. I Tune enim est verbum simillianum rei notae de qua gignitur, & imago eius, quoniam de visione scientiae viso cogitationis exoritur: subdit, Nec interesst,quando id didicerit, qui quod stir, loquitur. Similiterca'. 2P. Et quando ad memoriam ineam
aciem cogitationis aduerto e se in corde meo dico, quod scio &c. t tem cap. 27. quando loquitur de luce,in qu i videntur vera, Ipsa, inquit, ostendit tibi verbum verum esse in te, quando de scientia tua gignitur, id est. qua do Q stlimis,dicimus. H. ec ille. '. Ex illis omnibus apparet,. quod illud quod August. tribuit inemotariae ratione icientix ut gignenti, exponit se semper de obiecto praeserite in memoria; non est autem obiectum prae iis in Memoria,x t memoria intellectiva est, per scientiam 1 test habitus distinctus a spe cie; ergo oportet, quod illam pr.esentiam
esse intel ligat pec speciem intelligibilen,, ct sui, illa ratione, sub qua distinguitur ab habitu scientiae Proprie surriptae. Et hoc modo etiam debet accipi illud veriabum Philolaphi 3. de anima, qui, cum praemisisset,quod anima est quodamin do omnia, subdit; quod per sensum est sensibilia, & per scientiam scibilia; sς lant a quippe ibi tam apud Philosoph. qua na ,ud Auetust. in locis predieli accipitur pro ipsi praesentia habituali obiecti
in memoria intellectiva, qu .r praesentia habituali; eis victu aliter scientia, quia in obiecto sic prx sente concipitur virtualiter tota scietitia de tali obiecto. Haec specie; est illa scientia . lux reducit intellestum de potentia essentiaIi ad accident lem, secundum Aristol. 3. Physic. Sa is de anima non autem illa, quae proprie dicitur scientia, qu e est habilitas quaedam derelicta ab actibus; nam ant illam ad primum actum coiis iderandi requiritur. quod si iam redii istus intellectus depol 4tia essentiali ad accidentalem , alioquin
non operaretur tunc Waeis qVam prius,
unde incomitione specie in qua Glucet qui ditas, dicitur scientia,non tantuni vir ualiter, quia totam continet, scdis aliter potest dici liabitus coenitivus, quia est qualitas mansiua in intellectu, dis p iieiis ipsi iii ad actum . Et exhoe babetur arguinem uni pro specie intel ligibili, quia ilia' videretur, quomodo aliqua scientia tota dici pos, it una , ratione primi obi isti, nisi quatenus illa scientia continetur virtualiter in illo primo obiecto intelliasibili, lini, en tui tota illa scientia dicitur
una ab Obiecto, qui tenus relucet in Pharasmate, clui. illa non esset unitas alicuiuς l 'bitus intelle tualis, sed alicuius imaginabilis.' Ad secundum, quod arguitur,quὀd p ientia. quae est ad aliquen, actu in ordinista, ac uatur primo per illum actum, dico, Quod quelibet potentia apprehcnsua vi appreliensiua est, est in potentia ad apprehendere thrinia priuiitate per se tionis, licet non primo priniitate generationis; &quandoque primo prina itate generati nis, quanda icilicet obiectum in se est presens tali p otentiae, ut actu cognoscibile ab
ea, tunc enim non oportet ante actum inpotentia aliquid aliud fieri, in quo ipsum obiectum sit praesens, sed primum, quod
si ab eo, est actus: quando autem obiecia non est natum in se esse praesens sub ratione actu cognoscibilis a tali potentia, tunc quelibet potentia apprehensiva est in potentia ad apprehentionem, S ad illud, in uo cognoscibile erit prssens, S prius ori ne originis est in potentia ad habenduistam praesentiam, quam ad l abendum actum. Et ita est in proposito. Sensibilia enim non sunt nata in se esse praesentia intellectui sub ratione actu intelligibilium, sed tantum in specie intelligibili possunt sc esse praesentia, & hoc quantilui ad ii tellectionem absti activam dς qua est sermo in proposito & ideo potent a apprehensua respectu talium est in potentia ac . duplice actum,&ab agetite approximato prius ordine originis recipiet prior P acisi, qualia posteriore. Nec tamen intelligo ira istos actius esse ordinatos, qudd prior stratio recipiendi respectu posterioris, si cut scilicet supersicies est ratio recipiendit albedine .n, tunc enim intellectus respe. diu nullius intelligibilis recipere pallet actum sucundum, qui est intellectio, alias prius haberet actam primum, ut si c. ciem eius dein obiecit: sed intelligo,quod intellectus de se est ratio inan)ediata recipiendi utrinique actam ; ipsi actus O-O a men
243쪽
men interse sunt ordinati, quando obi ctum non est natu esse prisens in se, quia tunc oportet prius naturaliter esse illum actum, quo obiectu ni est presens ut intelligibile, quam illum, qui elicitur circa obtemini intelligibile, vi praesens. Si instetur contra istam solutione, quia nunquam pluralitas est postenda nisi propter necessitatem. i. Physic. hic autem novi detur necessitas, quia obiectum videtur sussicienter praesens in phantasinate, ergo non est ponenda ista species in intellectu . Respondeo, Quod uecessitas est seni per digni Mare naturam nobile, qua-do non apparet aliquid manifeste repugnans, sed magna vitificatio nature intellecti uet, vi intellectiva est, videtur esse, quod non possit habere a thuni suum sibi praesens in se, absq; mendicata praesentia a potenti js, inferioribus,cum quibus contingenter coniungitur in ratione potetis,
ct tamen quod potentiae alis inferiores possint habere obiectum sibi praesens ut in se:&si intellectus possit habere obi eiu sibi prisens in potentia inferiori, non tanae summa praesentialitate possibili pretcedere actum intelligendi,& sicut alijs potentiis cognitiui ita multo magis isti potentiae debet cocedi obiectum esse summe Praesens, quantum potest esse praesens ante actum cognoscedi,& hoc non saluatur nisi tu specie intelligibilit non etiam ponitur pei sectio summa possibilis pote cie cognitiuae, nisi ponatur eam posse conser- rate speciem intelligibilem priter actuin, ct ita babere obiectum suum prs sens co- seruatum sine actu, quia hoc conceditur sensti ux ; Sc persectionis est in cognitiua, quod non dependat ab aliquo in cognitione sua, sed quod possit habere obiectum prisens sine dependentia ad aliam
l i. Quia si conseruaret una spes cie, pari rationeis: alia specie al-J terius obiect i, & se multas simul. Coseques est salsum, ergo & antecedes. Probatio salsitatis consequεtis, quia species no est nisi quida co figuratio, intela ietibilis in intellectu, sed in corporalibus est impossibile ide corpus si rari diuersis figuris, ergo similiter impossibile est;ntellectum simul se eonfigurari diuersis obiecti, per diuersas species. Et haec est ratio Algazelis. r. Praeterea.Omnis qualitas disponens intellectum ad operandum vel ad operation em,& mansiua in eo est habitus intellectualis, sed species est qualitas quaedam disponens intellectum ad operatione, igitur si est missu post actulintelligendi seruitur quod esset habitus intellectualis,ed hoc est salsu, quia speciesintelligibilis
praecedit ac u naturaliter, Schabitus sequitur,nam *eneratur ex actibus, ergo &c.
o D P Ο r, I T U M. Intellectus est in
potentia accidentali, non nisi quando hahet speciem intelligibilem , patet ex Philosopho. 2. de anima,& 8. Phys c.
nio, que imponitur Aut cene. 6. natural tu, parte s. cap. 6. et 7. quod ipse senserit speciem intelligibilem non nabere esse mansivum in anima post actuale in considerationen ; ' dicunt ipsum hoc probare per hoc, quod in organo sensus quia non est virtus cogniti ita) potest esse species repraesentativa obiecti, hoc est, quia organu non est natum cognoscere obiectum sensibiliter, sed in intellectu, o quo est virtus naturaliter cognitiua , non erit aliqua species repraesentans obiectu, nisi ipse nos lectu sit ibi intellectualiter,& seesidua tua' e cosideratione vel intellectione: Halic rationem dicunt ipsum innuere
ea p. s. post mediu,cu dicit, impossibile est forma esse in anima in essectu persecte, Scnon intelligi ab ea in essectu perse te .Dicunt quidam, quod haec opinio fuit Α- uic. quod nulla species manet in parte intellectiva post actum intellige di, quod
videtur, quia 6. naturaliu parte. s. cap. 6. dicit, φ in organo sensus co seruatur species post recessu se sibilis, is hoc solii, quia organu iaci est natu cognoscere obiectu; sed intellectus no est potetia organica, Srideo de se est dispositus ad recipi edit, non aute ad conseruandu, quia in ipso non potest fieri talis impressio aliqlia, sed tanta intellectualis immutatio. Modus suus est quod posuit ordine in intelligenti js,& dixit vltima intelligentia influere speciem in intellectu nostro, ita quod sicut Plato posuit, quod per couersionem intellectus nostri
244쪽
nostri ad idea alicuius rei habeamus scietia alicuius rei,ita Avicena posuit, quod per conuersionem intellectus nostri ad illam intelligentiam naturaliter inquente habemus notitia & scietiam rei, quam adi sensum eramuς dispositi cogitare. Quod ii contra eum tunc diceretur, quod secundum hoc nunquam haberemus habitum scienti e,ex quo species non manebant in intellectu no stro, nis in actuali consideratione, quod tantu erat in actuali conuersione ad illam intelligetia, Respondebat
secundit quod sibi imponitur χὀd ex
trequeti conuersione ad illa intelligetia generatur queda habilitas inhonaine, que
habitus potest dici, per qui erat facilis &liabilis ad se conuertenduin,& per consequens ad actu coli derandi secudia scieti a. An hoc senserit Avicena, an n5, non curo,
tamen posset bene excusari. Na ipse dicit ibidem cap. 9. quod aliquis de questione ι- sibi proposita potest habere certitudine, quod scit eam soluere,& tamen no habet in promptu solutionem; quod non esset nisi apud se haberet speciem intelligibile.
Item cap. s. vult, quod singularia non sa-ciunt aliquam dii tersitate ii ad intelligendum, unde vult, quod salta abstractione qui ditatis ab uno singulari non oportet,
quod fiat ab aliis eiusdein speciei, concurrentibus: ipse expresse ibi ponit abstractionem speciei a singulari. Item parte ε. cap. I. dicit, quod thesaurus intellectus est memoria, quod nihil est dictu , nisi species ibi conseruarentur. Et s. Me taphys. dicit, quod species in intellectu respectu intellectus est singularis, sed respe tu obiecti estv niuersalis. Qui ergo vellet saluare Auic. diceret ut videtur esse eius intentio) Quod duplex est species
in intellectu, una quae abstrahitur a sensibus,& h ec manet ac ii intellectus transeunte,alia que habetur ex influxu intelligentie, ad quam conuertitur, & haec non manet actu intellectus nou manete; nec est necesse, quod maneat illa, quia semper intelligentia illa naturaliter in- ' fuit species in intellectuin ad se conuersum per modum, quo aliqui dicunt, D. Thori. intellectum separarunt intelligere , sed ubi ivpia. per in stuXum specierum a Deo, uon ab in te ligentia. Impum - Contra illam opinionem qui diceret, --, Mio quod non manet species, sicut imponitur
' Auic. arguo sic. Intellectus habeas habitum scientIae,& tibn consigerans actu, est in potentia accidentali ceMa. de ani- tina)sed supposita hypothesi no considerans a tu, est inpotentia essentiali respectu illius;& vocatur potentia essentialis, quando ad hoc quoa eκcat in actu, necessario praeexigitur, quod acquirat aliquam formam, per quam exeat in actum. Secundo sic . Nihil praecedens actionem a. ses magis requirit actionem coexistentem,
quam principium illius actionis, ex quo est prius actione, sicut & principium age-di; sed principium agendi non necessarid
requirit coexistentiam mitionis. qui.i Omnia principia naturalium post uni impediri ab actionibus suis, vi propter indispositione subiecti instrumenti vel organi, &tame stabunt principi .i; ergo cum species sit naturaliter prior actione intelligendi, ut patet ex praedictis non coexigit existentiam actionis, & sic transeunte vel non existente actu tutelle tinnis, manebit species intelligibilis . Tertia sic. 3.tatio Prius natura potest esse sine posteriori, nisi in priori sit necessitas respectu posterioris Iut est iu subiecto respectu proprii accidentis; sed species est prior actu intelligendi,& non sacit necessitatem respectit actus intellige di, tum quia ii uellectio est voluntaria per participationem, quia intelligi inus, cum volumus, 3. de anima ticata tum quia non obstante, quod intellectus
habeat speciem intelligibilem, potest impediri ab actione sicut dictum est ergo&c. Quarto sic. Quod est persectionis in
inferiori, est eminentius in superiori eiusdem rationis S generis, sed transeunte actu imaginationis siue senstiue partis retinere species est persectionis, ergo eminentius hoc erit in parte intellectiva, est enim intellectilia eiusdem generis cu sen-stiua, pro tanto quia cognitiva sicut sen-stiua,eminentior tamen. Alinor probatur , nam in quolibet persectionis est, quanto minus indiget aliquo extrinseco in sua operatione, sed caeteris paribus retinendo species sensus minus in- Idiget extrinsecis in operatione sua, er-
go hoc est persectionis in eo. Probatur etiam ex alio, quia omne illud, quod arguit independentiam, est persectionis, sed habere speciem, & non intueri, vela tu intelligere, arguit, quod intellectus non dependet ab actu intelligendi; orgo e c. Aliqui adducunt unam rationem a
245쪽
propos tum, tur magὶς congrueri Pa est, qua in ratio,. est talis. musculii se resentatiel uia attenditur penes nobilitatem, vel ex parte nobilitatis illius, quod recipit sue recipientis, nani omne 'nod recipitur, recipitur per modum rei recipietis, non per modum rei receptae ; cum igitur species fit res nobilis, Icrecipiatur in intellem Quo eli incorruptibilis, ergo ipsa manebit actu non ia anente. Respondeo. No valet, nam actus est res nobilior qua species,&recipitur in intellectu, ergo manet in intellectu, se ipso non manete, non sequitur.
Dicendum igitur, quod manet species in memoria aerii intelligendi non manente, cuius ratio cit, quia ut habetur 3. deant: ira intellectus iii quantum intellectus potest esse sapiens de se, sed de se nullon; id , est et sapiens deal quo obiecto, nisi iii auitim esset sibi praesens in ratione cognoscibili uted hoc non cotingit nili spers ectent intelligibilem, ergo. Sed tunc re it .itvni difficultas. Cu ex quo habet speciei Dan quo relucet obierium, quare in actu intelligendi oportet intellectuin coiiii erit ad plautas nata Et quod oporteat conuerit dicit Philosoplius. 3. de anima, dicit enim, quJd quidquid intelligimus, necesse est simul phantasmata speculari. Hoc etiam ostenditur experientia , alias te organo phantasiae posset esse intelle- i iis in actu recto intelligendi, eX quo species liabuisset; cuius cotrarium videmus Ad hoc respondet quidam, quod pro tanto oportet lieri comi ersio iactu ad pilantas arata, quia proprium obie tu intellectus coniuncti est quid itas rei ii uterialis, quae
monest nisi in hoc sugii as, vel in illo, ideo no cognoscitur perfecte, nisi existes in lioc vel in illo pasticulati. et singulari; ingillarium autem est phantasma, ct ideo Druit ut quod ad hoc, quod intellectus in
te ligat obiectum situm, quod conuertat se ad phantasma , ut speculetur naturam uniuersalem ἐκ illentem in particulari. Sed hec res tonsio nulla est, quia aut cognouit primo singulare, vel uniuersale; nosingulare, quia tantum cognouit siri u a- re per reflexionem secundum eos si uniu versale, tum arguo sic. Nunquam secundia totam suam iudisserentiam potest uniuersale cognosci in inferiori, nec tanquatri objecto, nec tanquam in repraesentati-MO. Praeterea. Dato quod verum cstet,
quod qui ditas res malesal Is esset propriuobiectum intelle tus conlucti quod tamen salsum est, ut sit praestos ei sunt tamen ratio sua non est vera; nam secunda suam rationem Angelus cum cognoscat perfecte qui ditatem rei materiali , oportet, quὼd iosam aspiciat in phantasmate, quod est salsum. Prs terra. Species Ang li, siue sui ditas Angelica non minus .eNillit in supposito suae speciei, quam qui di i is rei materialis in indiuiduo et iis, si ergo Angelus non abstrahit, nullo modo intel
ligit qui ditatem satis peciei sub ratione
uniuersalis Licet ergo quid itas noti existat nisi in supposito vel singulari, potest tamen intelligi ab intellestir, noti intelli-gedo qu-d existat in eo. Et sic filium est,
quod assumit scilicet quῖd nsi p,siit intelligi qui sitas nisi ut existens in singula
ri intelligatur; non enim est de ratione qui ditati ,vi quisitas est, quod in i inrulari exis .at, licet non nisi in eo existac realiter.Ideo dicendam, quod duplere est necessitas conuersioniς intellectus ad phatas nata , Vna est conformitas: actionuni potentie intellective & phanta se, quia quidquid intelligi inii; in .n re sali, illudi de ii pliant astantus in suo sugulari.& simul necessari4; ex suo accid t; quod impedita operatione pisanta sie impeditur intellectux , sicut simul operatio sensus comunis & particularis.& impedita op ratione sensas particularis impeditur operatio sensus cominuni : tu aute ad causim secuit iam vel nec citatem est intelligendum, quod specieς ii uelligibilis abstrahitur a pliata silaie, ut actu per ipsumphantasiatur obiectum particulare phin talia; ante quam igitur intellectus habeat specie:n, necessirio oportet ipsa nixanuerti ad phantas nata, sicut proprium passitium conuertitur ad Cium pri prium actilium, a quo simul & ab intellectu aetenui recipit' speciem intelligibilem ; si eam
habet; recipit intentionem actus,quia clarius videt obiectitui stante enim voluntate ad lioc,&pliantasia non fatigata, qua id ipsa est magis in actu ordinato, intellectasi intentius videt obiectum smian proprium ., Sed dices. Si actus est intentior, itanto plus pliantasia est in actu, ergo v xctur, quod non habeat terminum; cuius salsitas patet in patria. Dicenda, quὀdgαneraliter in liis, que suscipi ut magis Scininas,scut in liabitibus, non quilibet actus
246쪽
auget habitum, vel saltem ille actus, qui
non virtual iter continet ipsam generatu; unde aqua in calidam non facit calidiore modicus ignis, vel modicus calor, puta tepidum, sed calor intentior, puta calor, qui virtute est talis: si autem formae tales nabent terminum, non amplius illi actus intendunt habitum, ita est in proposito.
mum dicendum, quod sunt ibi plures s-mul. Ad probationem dicendum , quod secundum Philosephum. . Metaph. &Commentatorem ea quae oppositionein habent in re, non habent oppositionem in mente, nam species contrariorum simul sunt in anima,cum tamen contraria simu esse non possint in eode in subiecto , possunt tame aliqualiter esse idem in esse cognito , nam unum est ratio cognoscendi alterum, sicut rectum est iudex sui &obli
Ad secundum dicitur, quod illa species
dicitur & est habitus, non tamen eiusdem rationis cum illo, qui per actus acqui riturnam eX actibus non acquiritur nisi habi--litas ad actus consimiles, nunquam tamen
per illam habilitatem fit obiectum in intellectu praesens, per habitum autem, qui est species, fit praesens.'
I. Quia actionis non est actio, ut termini nec ut subiecti, nec passionis est passio s. Physic. sed notitia actualis est actio vel passio, cr-go ipsa non est genita vel producta, quia nocesset alia passione vel actione, & ita esset terminus actionis vel passionis. Minorem probo primo sic. Notitia est actu secadus, sed omnis actus secudus est actio vel passio,ergo Src. Secudo sic. Nullia entium consistit preci se in fieri & successione, nisi sit actio vel passio, notitia non est permanentium, ergo &c. Tertio sc. Plii-losophus 9. Metaph. distinguit actionem in immanentem S transeuntem, sed notitia est operatio immanens, ergo est actio, quia continetur sub una specie actionis, scilicet immanrntis. Praeterea. August. s. super Geneis sim cap. tr. dicit, quad aer presente lumine non est factus lucidus, sed fit. quia si sactus esset, non fieret, sed etiam absente lumine lucidus maneret. Ex his habeo,uῖd illud, quod sactu inest , intra nee &e se manet; sed illa notitia non manet, ergo non est facta, nec est genita. Praeterea. Philosophuς 6. Metaph. probat, quod forniae non est generatio, μsed tantum compositi; sed notia non dicit composium, sed tantum soria a,ergo &c.
nit. cap. I 2. Vnde liquido tenendum est, quod omnis res, qua iacunque cognoscimus, congenerat in Hobis notitiam sui, ab utroq; enim iamtitia paritur, a cognota cente & cognito. Et aliquantulum infra, Partum ergo mentis antoccdit appetitus quidam, quo id, quod nosse volumus, querendo, Sc inueniendo, nascit a r prolus notitia ipsa. I c OA CL SI G. Iis intrigem nostro
genita sunt primo tres breues dissicultates, quae singulis articulis eYplicabuntur.
Quarum prima est proposita, ct patebit
dicendum , quod maior est vera, sed minor est falsa . Ad euidentiam autem eius, ct argumentorum quibuς ipsa minor probatur, intellige dum, Quod actio proprie sumpta tres habet proprietates ; Vna est, iud dest in continuo seri,aeque eni in dependet ab agente in secundo & vltimo inuanti &in primo imo in quolibet, quantii in durat; Secunda proprietas est, quod est circa aliquid receptiuum , in quo est vi in subiecto, nam actio non est in ager te, sed in passo; Tertia proprietas est, quod est circa aliquem terminum, ad quem terminatur, qui esse accipit per eam. Idem intellige de passione. Operationes ergo immanentes assimilantur actioni & passi ni in prima conditione, & secunda, non autem in tertia, quae est completiva. Ad. argumentum ergo primuin , quo prςdicta minor probatur, concedo, et est actus secundus, nego tamen, quod omnis actus .secudus si actio vel passio, imo est qualita . Ad secudii dicendu, quὀdas similatur in secunda conditione via de lumen, & sist etiam continue, no Dinen est actio, sed actionis terminus. Ad tertium dicendum,
247쪽
quod diuiso actionis quaedain est immanens , quedam transiens, uno modo est
aequi uoci siue vocis in sua significata, alio modo uni uoci siue generis in suas species: s enim accipiatur actio transiens &operatio immanes, que est intelligere, velle, videre, & huiusnodi significata , sunt
unius vocis tantum, scilicet actionis , dc nullius uni uoci; si aute dicatur, actio quaedam est transens quedam immanens, ut elicitio intellectionis,quae immanet, si ut& ipsa intellectio, tunc est diuiso uniuO- ei in suas species.
Ad secundum dicendum, Quod no intendit August. negare lumen esse, ut fieri ab agente, dc sacium esse simul, sed iii, ii
permanet sine praesentia a gentis,s. ut nec creatura rationalis conseruatur in gratias ne diuina pr.esentia, nam ad hoc ipse eam inducit.' Ad tertium patebit per ea , que dicen
ligendum est, quod ut ex diuisione entis patet, non sunt substantiae, quia intellectio adest Ec abest, praeter subiecti corruptionem; nec quantitas, quia non est nisi in corporibus , vel in pluribus realiter distincti ut numerus; nec sunt habitus, nec positio, nec quando, nec ubi, quia hec dicunt habitudinem ad corpora, vel sunt passiones corporali ii; nec aliquid aliorum, ut actio, vel passio , aut relatio ; ergo qualitas. Quod autem dico de intellectione, hoe idem dico de volitione, visione, auditio-De, Sc sic de alis operationibus immanentibus. Et primo probo, quod non sit relatio, nec actio, vel passio, quia operatio immanens est vitima persectio naturae absolutae operantis, sed nulla relatio actio vel passio est huiusmodi, ergo S c. Tamen bene potest importare relationem. - Minor patet quod scilicet ultima persectio naturae non sit relatio ) relatio enim persectionem non importat inquantium
huiusnodi, Sc quod ultima persectio e
set relatio. repugnantiam includit; nec est
actio, quia actio non perficit agetem, sed passum.Praeterea. Actionis est alἱquis terminus realis,hic autem prster intellectionem non est aliquis terminus,nec est passio , quia iam non esset ultima persectio, quare Sic. Ad hoc argumentum 2. tamen
licet si ad coclusionem dicendii, Quod actio illa, quae proprie est ad terminum, non potest intelligi sine termino; sed operationes huiusnodi possunt intelligi sine
habitu, Sc esse, ut patetin habentibus habitum intensissimum, ut in beatis; ergo proprie non dicitur terminus, quas intrinsecus, sed quasi cosequens Sc accidet alis. Secundo probo specialiter de quolibet. Primo quod intellectio non si rela-.tio, sic August. . de Trinit.cap. I .Omnis essetitia, quae relative dicitur, est aliquideXcepto eo, quod relative dicitur, 3 c. sed intellectio subest relationi, quia dicitur relative ad obiectum, seu tenim scientia refertur ad scibile , ut mensuratum ad me suram s. Metaph.)ita dr intellectio; te ergo secundum rem, Scabsolutum suum, sue positiuum suum,no est relatio. Quod autem non sit actio 3 et passio probo sic. Actio Sc passio sunt alicuius termini accipientis esse per ipsas, sed operationes immanentes sunt ultimi termini, quibus nihil accipit esse non anima, nec obiectum, nec enim obiectuin accipit esse per ipsas. Quod si dicas, quod cum per actus habitus generantur, habitus est terminus dictarum Operationia, S: sic sunt actio vel paruso. Dicendum, quod ista responsio magis est ad oppositu, nam quod non est forma activa, non est plincipium formale inducendi aliquam sormam; sed per operationes imi rauetes inducitur habitus, qui
est aliqua forma, ergo operationes inanianetes no sunt relatio, actio, vel passio, a- eius ergo, quia virtualiter coti nent habitu, iosum generant,dc intendunt. Cum ergo huiusnodi Operationes alia
quid sint, es probatum est, quod no sunt
substantia, nec relatio, nec actio, aut passio , neq; quantitas, vel aliquid extrinsecus aduenient tu; relinquitur, qudd sint in genere qualitatis: Sc costat,quod no sunt in tertia vel in quarta specie, quia talia solum sunt corporalia, nec in secunda, quia illa sunt naturalis potentia vel impotetia; sunt ergo in prima, in qua credo est omnis persectio substantiae spiritualis, quae Honest Deus, vel quae non est de eius substa- da dissimila, ergo qualitates. stas.
248쪽
Quod si quaeras, An ad huiusmodi operationes sit aliqua per se mutatio, dico breuiter quod sic. Quod patet, nam secundu 3ai. α Philosophum 6. Physic. mutari est aliter se habere nunc quam prius, sed intellectus actu intelligens se habet aliter nunc quam prius, ergo vere est mutatio per se; ergo proprie mutatio ad huiusmodi operationes terminatur. '
i. Quia secundum Philosphur.Metaph. forma per se non generatur, sed compositum, tam in rei eratione substantiali, quam secundu quid; Sc sua ratio est, quia omne quod fit, fit ex materia, tanqua zK co, quod est pars ipsius, quod sit: cum igitur materia non sit pars nisi compositi,generatio per se solius erit compositi.
r. Praeterea. Generatio cust via de non
esse ad esse, illius per se est generatio , cuiusper se est esse cisi positi autem, siue suppositi per se est esse,ergo &c.
o p POSITUM. Notitia per se est
terminus productionis, quia mutationis, sed omne tale producitur, ergo notitia producitur & generatur. I s D N CL VSI s. operat aura imm
cundum intentionem Piailosophi, quod per se generatur est diuisibile in duo, scilicet in materiam Sc sormam , & ideo dixerunt quidam, quod tarma accidentalis habet suum potentiale, ex quo sit, Sc suu formale, tanqua intrinseca sui generis. Quod non videtur, quia accidentia non habent materiam ex qua, sed in qua, nec est ad ins Metaph. tentionem Philosophi, quia ipse intelli--ia. git, quod compositum in generatione per accidens per se generatur, compositum dico ex subiecto Re accidente, sicut sua exempla ostendunt;& ratio sua est, quod neratur,eκ eo generatur, quod preexi flebat ergo dicendum, quod etsi notitia posset es
se terminus mutationis, non tamen genera
tur, nec producitur, sed per se intellectus noscens,vel potius homo noscens,quia a- ctiones sunt suppositorum, quare Sc. CO tra hoc arguo, Quod intellectus noscens non per se generatu r,quia non est ens per se, sed per accidens ergo non eli per se terminus generationis.
inum dicendum, 'iuod ens secudum quid de per accidens est simplicitcr per accides Sc secudum quid, sicut homo mortuus est homo secundum quid, simpliciter autem dicitur homo mortuus e generatio ergos inpliciter est in substantia, secundu quid ver A in accidentibus l. de generat.) generatio ergo entis per accidens dc secundu sitatior, quid est generatio simpliciter per accides G secundum quid Ad secundum dicendum, quod est terminus alterationis i mutationis, terminus autem alterationis est sorira, de similiter mutationis , non ta i .en productionis.
Vbi intelligenduli quod n utatio cst per se mutabilis,alteratio alterabilis, de motus mobilis ; illud autem dicitur proprie alterari & n utari, quod de non tali fit tale, puta de non albo album, de ii oti m scete nosces; forma ergo, qua fit tale,proprie est terminus mutationis, non tan .cn D utatur, sed tantumutabile mutatur, productio autem proprie est solius termini, cui per productionem acquiritur esse e cu ergo forma, quae est mutationis terminus,
non habeat esse proprie, sed sit illud, quo compositum habet esse, ideo ipsa non dicitur produci, nec est ut terminus productionis, sed tantu compositum, siue illud con - . ., os tum sit ens per se,siue per accidens,&uiusnodi disserentia patet, quia de terinino mutationis vel de forma, non dicitur, quod mutetur, vel alteretur, sed est terminus mutationis tantii, de termino aut e renerationis,& productionis, dicitur, quod est generatus Oc productus, siue generatur S producitur.
Ex his corollarIe potest conclud ,quod Vς intelligere & velle in Deo non sunt actus produci tui, nec per consenuens principia actuum notionalium, qui sunt generarect spirare, intelligere enim S velle in in Deo actus operativi sunt, quibus ipse beatus qi; asi perficitur, non autem sunt prodii dilui:ex quo patini, quod nec notitia simplex nec amor simplex sunt rationes productivae, sine quibus personae non producuntur ut quidam dicit,& superius Flentima
est improbatum unde intelligere & velle I ων
in nobis, non sunt actiones vel passiones ut dictum est dicere autem siue intelle
249쪽
ctionem producere, & spirare, seu amore elicere sunt astiones in nobis, & de genere actionis, vel quasi de genere actionis,
i. Quia essectus no excedit causam in persectione , melius est
, d. duni Au ust. II. de Civit. cap. I 6 TitiuL ς g0 0peratio dolis non potest esse nisi arriucipio agendi vitali vel vivo; istae operatio ucs cognoscendi sunt operationes vitales, ergo sunt ab ipsa anima sicut a ratione gigncndi. Praeterea. Quanto forma est persectior,tanto est actualior, Si per conseques uior. quia a Finum esse conuenit alicui, inqnantii inest in actu; sed anima intellectiva inter omnes sormas est actualissima, ergo maxime adtiua, igitur se habet in ratione activi, dc se sola seipsam mouet In operatione sua , cum etiam hoc possint Drmae i inpersectiorus, sicut patet de for-
s elementorum, & quotiuidam mi torum. Marcntliac. c. 9. Metaph.distinguit inter actio
ne in Silamonem,&vult, quadacti op prie dicta imanet in agente, sicut exemplificat ibi de speculatione; intellectio igitur proprie est operatio manens in agere, manet aute in parte intellectiva, ut dicit Philosophus. 9. Metaph. ergo erit ab ea ut ab
P raeterea, δtest quasi idem. Actio pro
. , . L Prie dicta, vidistinguitur contra facti nem, denominat agens, intelligere autem denominat hominem secundum partem intellectivali , ergo est active a parte intellectiva, vel ab homine secundum partem intellei hi m.
o D P O SIT V Μ patebit in sequen
tibus. η so N C L VSI O. . emma non oss totis
RES DONDEO. Secundo circa no . vitiam genitam videndum . quae si causa; , . gignens . Vel ratio gignendi eam in sequεtibus articulis, de quo sunt variae Opiniones. Atque una opinio est quae ast prae- . 3. Praeterea.philosoplius. t. Phys. h. s. Ethic.&.9. Metaph.distinguit inter actio sentis articulio quae attribuit totam timuitateria respectu ita tellectioni, ipsi animes QPini HηEt imponitur Augustino, qui dicit Iet .super Genesim cap. 16. Hic existit quidda fossila; 'mirabile, victi prior sit corpore spiritus, Oe posterior corporalis imago, quam corpus,etamen quia illud , quod tempore posterius est, sit in eo, quod natura prius in, praestantior sit 4 mago coimoris in spiritu. Qua ipsum corpus in substantia sua. Nee sane putandum est sacere aliquid corpus in spiritu, tanquam spiritus corpori fauenti materiae vice subdatur.Omni enim in do praestantior est, qui sacit, ea re de quaesiqnid facit: neq; ullo modo spiritu prostantius est corpus , imo perspicuo in do spiritus corpore . Qua nuis ergo pi ius videamus aliquod corpus, quod antea no eramus, atque inde incipiati mago eius esse in spiritu nostro. quo illud cum abses
uerit, recordemur; tante eandem eius imaginem non corpus in spiritu, sed ipse spiritus in facit celeritate intrabili, quae ineffabiliter longe est a corporis tarditati cuius imago mori ut oculus visum su 'rit in spiritu videntis, nullius puncti temporis interpositione formatur. Item 1 .de Trinit. cap. s. Imagines eoru hoc est comporum) conuolu it su pple ani ma )S rapit factas in semetipsa S de semetipsa, dat Gnim eis sorinandis quidda substantiae senseruat aurem aliquid. quo libere de sp cie talium imagitium iudicet, & hoc est magis inens, id est rationalis intelligentia. que seruatur. ut iudicet; nam illas animae partes, lus corporum similitudinibus imforma iatur, etiam cum bestiis nos conui unes habere sentimus. Igitur ipsa anima in se informat imagines ipsoruni cognitori ut dicit ista auctoritas, Scopressius pro allegata. Pro ista opinione arguitur per rationes & argumenta quae sunt in opponendo. Γ
Contra istam opinionem, quὀd non sit r.
intentio Aug. apparet. 9. de trini. cap. I 2. Vnde liquido teli edu est, quod omnis res, qualicunque co nosci mus,congenerat in
nobis notitiam sui, ab utroque enim notitia paritur a cognoscente & cognito. IdeII. de Trinit. p. a. quocirca ex visibilioe vidente gignitur viso. Item Is . de Trinit. c. Io. ut praedictu est, Formata quippe cognatio ab ipsa re, qualia scimus, verbuest tac. Ergo intendit attribuere aliquam causalitatevi obiecto. Hoc etiam arguitur ratione
250쪽
fati ne se. Qitia tantii int quatitor genstra causa per sis,si I appa et cX 2. Pliysic. S. s. Metaph, ergo illi existentibiis in se persectis, & non impedi tis, S sussicienter approXimatis, sequςtur effectu ex illis, si sint causae naturales, vel poterit saltem esse, si sint causς libere agentea: c quia sortia habet esse. aliquo modo per productione.&sinis sequitur productionem rei in esse, aut ii prccedit, hoc est iu- quantii in mouet esticiens ad agendii, ideo qualido dira cause priores ipsa re, cilicet efficiens S materia sunt in se persectae, &approximati, & non impcditae, sequitur effectus . vel saltem potest sequi; ergo si a- Dinia. est totalis causa activa notitiae genite, Sc ipsa est materia disposita, siue subi
ctu; a receptiuunt, vel susceptiuum respe-elii eius e ii, & ipsa est se .n peractu praesens,isi sit causa naturalis , semper crita uatis intellectio quecun lite in ea, cuius
ipsa ea causa,&cuius ipsa est causa de se. vel si item aliqua, in q,iani potissimc ipsa
potest: non enim potus poni i inperiectio alicuius causis in se retenta prima laypi v ies ii ecbrioli approximatio,aiec impediti , quia initati videruntii uc impediens.c Instantia de caussi accidentis comparatis ad substantiam excita litur, quia sub si uitia est in Hateria in qua De responsione etiam Fr impedimen una qua re, ubii de virtutibu1 si active. 'Fugere autem ad causinu Isi te qua non que:requitati trad hoc, o noli ita gignatur .l hoc est dicereii Pasedorum .pex te caris e non sunt susta cicinei caris en ita re tu irri ut aliqu1d. lli id , a tubures cata sanda dependet esten itiali aer, ergo ilia eruntianis quatuor cause, siste quatuor genera causis uni. sed plura, vel aliquid depe idebit essentialiter abia i luci, quod non est causa eius. Ite in . Omnes C, ausae pret ter quatuor dictesiit accidentales sei, igitur no simpliciter rex dependet ab eis, nec in esse, ne ut fieri; antes dens dicit ea resse Chalimen tor. I hysic. ni.3o.&. 3i: Ite probλt, quod. iii, sit ut uisi quatuor causae cuiuslibet re , Pel aliqua istarum. 2. Physic. cona. 68. &69 :.&.7C. per demonstrativana susscientiam. . Perliqc etiam improbantur diuersi modi ponendi tenentium illamIopinionem, siue enim ponatur obiectunt neces Iarium in ratione causς, sine qua non,vel in ratio lne termini, vel in ratione excitantis, si no n.
det ut silii aliqua per se cau*litas, cu ipsi per ss asse sint persecte an se, sc approxi
quoipvit saluabitur, quod ipsunt necessario rς iiii r lair, tris pariendo quinque ge-ue ausarum Spe: taliter etiam illud deessit -tione iii i 3 videtur valere. Quero
exigit aliam sortii uixccipi .ij fas recci'Miuo, talia est illa maior, Agens per citari appr13ximatum passo ct non impedit potest agere, intellige I dς P0tentia p rixima; di hoc studii scisti aqm Morino: pth
ris sit c idei a potentia cum rcceptiuo torqiitae posterioris,eXe.nplu 'litio & des ctatio ire voluntate ; suae sint cadem re liter,eKesipium, ita anima intellectio 2 se litio, ponendo totaliter v 0lunt tem acti ua in iei pectu 1 cile siue iii .eodem sappos tu recipiantur,min in una natura, nec Pomtemia .eXempla de phantasinate & intelle