장음표시 사용
251쪽
actio tota detur intellectui; siue in alio de alio supposito recipiatur forma prior &postr rior, exein pluin, lumen in aere & in aqua a Sole. Nec hic saluatur propositio, Quod forma prior sit activa respectu posterioris, vel latio recipiendi, sicut lunienin medio respectu speciei colori ; quia si in talibus inlletur , nihil , alet instantia, quia ibi activii proximum deficeret, vel
passiliu proximur in quatuor autem instaliis politis neutra conditio accidit, ira nec volitici est causa activa delectationis, sed obtest uin, nec receptiua, sed voluntas; scin alii , secundum illas opiniones . Nec est dicendum, quod maior illa est vera, nisi ab eodem sui duo effectus necessarii secundum ordinem producibiles , quia etianu est vera, si necessario est ordo inter sormas a diuersis agetibus inducibile , sicut patet instantiis positis. Vniuersaliter ei go, tu rcunq; forma, ad hoc ut recipiatur in suo passivo, requirit aliam prius recipi in quocunq; , nunquam activum forni csecunde est in potentia accidentali ad agedum in receptiuum illius, nisi forma prioria sit inducta ergo potest dici, quod pro instanti, pro quo est causebilis, dependet ab aliis, quia non est causabilis, nisi naturaliter post aliam , quae praeexi itur; igitur sorma posterior quoad fieri dependet essentialiter ab alio, quina a suis per se caulis in fieri, qui sunt agens ct materia. Concedi potest igitur saec conclusio , quod prius essentialiter non tantum conuenit esse , ut essectus sit, sed etiam posterius patet in tractatu de primo principio : tamen non probabiliter negatur illa maior, nisi Oilendatur prioritas alterius forme, vel ut activae respectu secundae , vel ut rationis recipiendi, vel vi ei sectus propinquioris , cauta communi , vel causae necessarid prius causanti.
Ad auctoritates Aug. que pro ista opinione adductitur dico primo, Quod intaso, quae ponitur ab eo esse in spuitu,oporretquὐd intelligatur esse in anima, ves in aliquo animae viiii subiecto, de non 'cisia in corpore sic mixto, aliter non corioluderet illam imaginem esse nobiliorem omni corpore, sicut dicit ipse i et . super Geries. p. 16. quod autem est in anima, vel in aliquo animae ut in subiecto, non est illa species, quae communiter dicitur species, sed illa recipitur in parte organi,
qus est corpus se mixta, sed illud, quod
recipitur in anima, vel poteria animἡ, est actus cognoscendi, ergo per in azinem intelligit ipse talem acium. Ista Glossa arguitur ex dicio eius. ii. de Trinitate. capit. e. ubi vult, quod in rixatio sensus, quae fit a solo corpore, x isto dicitur, illa autem informatio est propria species, quς recipitur in parte O gani, scilicet in corpore sic mixto. Hoc
patet eκ hoc, quod dicit, quod si guttur a solo corpore, quod videtur. Sicut ergo illud, quod est proprietina o, dicitur visio, ita e conuerso vino potest dici imago &multo vcrius, quia viso secundum veritatem est quaedam qualitas, de talis qualitas
est quaeda similitudo obiecti, & sorte perrectior ilia .a in illa similitudo prior, ouae dicitur ustate species. Hoc intellecto faciliter patet ad auctoritates eius. Concedo enim, quod istam imaginem quae est sensatio, non causat corpus in spiritu, ut totalis causa, sed antina causat in
se mira celeritate , non tamen ut tota cau
sa, sed ipsa S obtemini : unde dicit ibidem. Q. super Genesim. Capita is. Cuius imago mox, ut oculis visu ni fiterit, δμ. Innuens quod praesentia obiciti requiritur in ratione visibilis, ut anima faciat in se visionem, ' non requiritur nisi ut aliquo inodo causa partialis, sicut ipsemet exprimit. i t. de Trinit,cap. z. Quod a vidente & visibili gignitur visio. Istam conclutionem se intellectam probat ratio sua in auctoritate preallegata , quia illa propositio, scilicet uὀd agens est pristantius patiente, non est immediata, sed dependet ex istis tribus, scilicet, Agens est praestantius esse e tu, & Effectus agentis est actus & forma patientis, Sc Actus est nobilior potentia; ergo agens inducens huiusmodi soritia est nobilius patiente. Vbi igitur istae propositioiles sunt vere, ibi propositio Aug. qua accipit,est vera; ista auto, quod agens est prestantius effectu, non cM vera,iii si de causa equivocato tali:potest enim aliqv.i esse causa parties iter ages ad aliquem essecium Hobiliorem se, sicut clementum in virtute corporum caelestiupotest agere ad generationem mixti, quod est nobilius ipso elemento agente, Ut pa cali causa . per istud patet ad secundam auctoritatem August. Io. de Trinit. capit. s. Formar enim anima in se imagineat, hoc est scalationem, &de se, hoc .st,
252쪽
est, ipsa est in potentia naturali ad sensa tionem,& non in potentia neutra, sicut superficies ad albedinena est in potetia neutra & non naturali , ct istam naturalitate ostendit , cu dicitur de se. Et loquitur ibi tantii de sensationibus, ut apparet, quia dicit ibidem, quod illas partes an in s , quae corporum limilitudinibus insormantur, . habemus communes cum bestiis: hoc verum est de illis, que informantur imaginibus, hoc est sensationibus, extendendo nomen imaginis ad sensationem.
mum dico, quod concludit pro me, quia
cognitio, cum sit operatio vitalis , non esta non vivo, sicut a totali causa, potest tamen non vivum esse causa partialis alicuius uiui,vel effectus vitalis, sicut Sol non vivus est causa partialis cum patre ad generandum filium vivum , ii ulto magis
in proposito est possibile, quia hic causa principalior est viva, sicut patebit in se
Ad secundunt. Cum arguitur de forma persecta dioc concludit, quod aliquam aactivitatem habet respectu propris Operptionis, sed quia videtur concludere totale causalitatem in ea respectu sus proprie operaticinis, respodeo, Quod ista soria a expersectione sua ordinatur ad habendum
aliquam operationem circa totum ens, ut
dicitur quaest. i. huius distin h. quia vero non est simpliciter persecta, qtita non est infinita, ideo non potest in se habere totuens, Κ cius ergo persectione cum sua imperfectione concluditur, quod aliqua Eliuitatem habeat, non tamen sufficiente, quia non posset habere totalem causalita atein cognitionis respectu totius entis, nisi haberet in se totu ens; & ideo dico, quod sermae impersectiores bene possunt ei se
eausae totales respectu sua ruin operationum, quia operationes illarum sunt limitatae ad res, respectu quarum habere talem altivitat in non concludit aliquam persenionem activam, nisi limitata i sed in ista forma persecta , quae ordinatur ail totumens, rion potest poni totalis causalitas respectu cognitionis totius entis, tunc enim poneretur in ea virtus activa ill imitata; si
tamen potest poni causalitas partialis in ea,& partialitas in obiecto, vi sic ipsa possit cooperari persectioni suae circa quod-sunque obiectum, & obiectum etia quodcunque cooperari sibi,magnum obiectum ad magnam persectionem eius, ct paruum
ad paruam. Ad tertium & quartum argumentum de actione, vi distinguitur contra factione, ct quod aelio denominat agens, concedo. Pono enim actum intelligendi vere manere in aSente, non tantu in supposito agere; ita quod non transeat extra suppositu, sed nec transit extra partem intellectivam in sensitivam , nec extra intellectivam in appetiti uam; liec extra principium eius aactivum in aliam potentiam, sed manet in parte intellectiva, que est causa partialis eiusmon autem oportet actionem proprie dictaui manere in sua causa totali, sed suia fici t, quJd maneat in sua causa partiali. ARTICULP S. 8. rum Aaima intellemisis sis e se parti du
R G V IT V R quod non.' i. Quia intellectus possibilis
non habet talem causal itate, siue
informatus specie intelligibili, quam quidam negant, sue nudus , quia secundum eos ) nihil idem potest agere in seipsum, quod probant, quia cu agens
sit tale in actu, quale passum est in potentia ut apparet ue: Physic. S cI. de gener. sequitur tunc quod idem esset in potentia Min actu, quod primo v idetur es e oppO- .
stum primi principii Metaphysice noti
per rationem ad iis & potentiae,ergo Sc. r. praeterea. Si intellectus possibilis eias et causa partialis intellectionis, tunc ideesset es sciens & materia, quod videtur esse contra Philosophum. r. Pitysic. Mate ia & efficiens iton coincidunt, ergo Sc. 3. Pr.eterea. Si intellectus possibilis es.set causa partialis intellectioni , idem referretur ad se relatione reali, quod videtur in possibile. s. Metapli. propter oppositionem talium relationum,ergo &c. . Ureterea. Si intellectus possibilis eias et causa aliquo modo intelle ii otiis, poneretur quodlibet in se agere, & mouere
se, vi pote, quod Aer ad praesentiam Solis illuminaret se & no Sol,& lignum ad praesentiam ignis calefaceret ista non ignis; nec citet ratio, quare non esset aliquid naturaliter sic causativum cuiuscunque noui in se, quia non esset. unde proniberetur, quin quodlibet esset causatiuu cuiuia cunque noui in sc .
253쪽
' que iritaliter est in alio extremo , que dicit sicut colligitur ex diuersis locis sic opi uantis quod anima intellectiva, ut intellectiva est, nihil habet activitatis vel causalitatis respectu intellectionis. Quod probatur quatuor oretumentis quae sunt in opponendo. Ex quisus dicunt, quod agens ci patiens distincta sunt subiectoi &pro confirmatione dicunt, quod qua curi' qii dissicultates accidunt in aliqua inateria, toti sunt propter cas neganda ista principi .i, quia tunc tollitur omnis inquisitio veritatis per talia principia negata, tua e-
Mim ratione negantur in una materia, &in alia.Ρcopter idem dicunt, quῖd intellectus agens non potest aliquid causare eia sectiue in intellectui ossibili, quia non distinguitur ab eo subiecto, sed quasi forma. inaliter ipsu in lumine suo perfundendo, vel perficiendo liuius illustrationem sa-cit, sicut clina producitur at i quod corpus Imnino sum, in quo sunt i stae lux persectiones scilicet diapbania,& ipsa lux, dici. tar, quod lux hoc corpus pei spicinnia sa-cit luminosum, non transmutando ipsum a potentia praeccdente actum ad tal e actu, . sed totum simili factum est secundum rationem cause efficientis ab apente extrinseco producente corpus tale ad est e tale, ideo dicitur luκ sacere illud corpus luminosuin, quia est fornaaliter perficies illud corpus: Ita est in proposito, intelle Rusa gens in ratione cause efficientis nihil agit
iii intellectum possibilem, sed qui creauit
. animam per modum cauta efficientis, ip-
se in ea lianc illustrationem fecit, i stas potentias sitimi in eadem substantia producendo. Simit iter ponunt,quod i ntellectu agens mi ilani operationem habet respectu intellectionis , nis quatenus habet a- ctionein circa obiectum intelligibile, quatenus icilicet agit ad hoc, ut illud habeat rationem mouentis Scobiecti in actu; ergo ad ipsam intellectionea ceter istii duo, intellectus agens nullam actionem immediate liabebit. Quid igitur causibit esse filii e intellectionem 3 Respondent, quὀd Ob-ἱeduini idem secundum rem efficit intellectionein ct volitionem, & hoc inquanturelucet in pliantasmate illustrato ab iit tellectu agetite,non essectἰue, sed quas se mal iter concurrente respectu intelli tibi lis. Qualiter aute sit possibile pbantasma
Diotiereintellectum possibileni, cuni tanae
virtus phantastina S intellectus pos ib iis sinit cadunt substantia animae, ct plia iasina toti distinguitur subiecto ob intellectu possibili Dicul,quod anima potest considerari dupliciter, x et secundum etissentiam, vel secundum potenti primo
modo est tollitia in qualibet parte corporis, nec est principium alicuius operationis; secutulo modo aliqua polemia dcte iiiiii at sibi aliquam pax tum corporis ut organica, aliqua non uti uelle i tua, uuia ipsa sub ratione talis poxentiae iii, eli in ista patie corporis Dec in illa,quia in nulla est quia per se, nec in toto, nec in aliqua pa
te, sicut nec Ope Ialic nes, que per cana ercentur miciat ergo potentia, quae esset in
Ita parte corporis, qui est phantasia, posisci immutari ab eo, quod es in phantasia, ita potentia qu non est determinata ad par rem, in qua est Phantasia, sed est extra
illa, sic quod non est ibi plusqua in pede,
poterit immutari ab eo,quod est in pliantasia; ira est in proposito, quia illae poteti
non sunt alligat. e,, c immerss materie sicut aliae. contra istam opinionem.Intellectus asens secundum eum) nihil causet, quodsii socinaliter in phantasmate, sed solii sit remotio prohibentium per quendam contactum spiritualem huius lucis ad phantasmata, qua remotione facta virtute intellectus agentis si insorinatio intellectu possibilis. Et ex hoc sequitur, quod nihil,
quod est intellectiva partevt intellectiua, comprehendit intellectum agerent e possit, i lem, liabebi t at tu uam ra tionem activi, siue , t agentis, siue ut rationis agendi, respectu cius cunctiae intellectionis, & ita tatu phantasma essective se habet ad intellectionen vel si sit ibi essui etia aliqua, per quaesiective sat irradiatio,vel illustratio super phantasmata illa es scientia, erit precise ipsus Dei, qui creauit tale lumen iui utellectu possibilis vel crgo Deus alii linii ediate ad intellectionem qu ancutique, vel tantii phantasma erit causa omnia a- actionum intes lactivae partistain intellectionum quam volitionum. Nihil et so aliud a Deo se habet activi respectu intellectionis cuili scianque, nisi pirantasma solum. Hoc videtur valde inconu
254쪽
. .t:.eta niens , quia vitificat valde naturam an
tuae, nullam enim videtur persectionem phari istiua causare poste in tutellectu, quae excedit nobilitatem eius, quia effectu e- uinoctis no potest excedere causam sit i, tu .. .sed deficit; igitur nihil causatum praeci ea pliani asinate, sicut a tota causa aE tua. sicut ponit ista opinio de intellectione
. potest esse persectius pirantasmate, sed ne , cessaria imperfectius, ct ita nulla opera- rio sue intellectio erit in homine perse-tior phantasui a te, quod est absurdum. Iux
secundam rationem contra Goti redum
videtur contra ipsit u , Quomodo animal phantasatur absque se satione exteriori quid enim ibi mouet organum ad aTium Nihil certe videtur ibi disti lictum subie ecto, nisi ponat memoriam sensitivam in alio organo a phantasa, ct illam iliouere initio phantasiam ad imaginandum. stem se ad , eQ ista opinione sequitur, Quod angelus in quo no potest poni talis distinctio iii subiecto. nul laui intel le hioneui posset
habere noua n, litantuncunque habeat
obiecta multa praesentia habitualiter, imo'. . iii illa potest habere effective, nisi a Dei, quia opposito posito intellectus ni tuebitur a se, vel agens & patiens erunt indis lineia subiecto; hoc videtur ipse conce- dere, quia ponit, quod angelum posse ha- . . bςre nouam intellectionem est inere creditum Hsc resposio no videtur Christi .ini. sed puri P bilosophi Pagani cu Angelus inulta noua sciat. Cc sit beatus in o-
pcraticine sita. Haec etiam non euadit, nullum enim creditum repugnat conclusioni
ssequenti eκ veris principiis. Εκ isto auteonis , . . 'pyio trio necessari , Agens Sc paries suntiar i.4 distincta subiecto, sequitur, quod intelle. xxiius Ut ius non potest habere ex se aliquam intra uidi et tellectionem active; ergo si oppositum hu ius conclusionis est creditum, principium illud, quo siquitur ista conclusio, est falsum: hoc magis patet de velle, const. at enim, quo primum velle malum Angelu immediate non habuit a Deo; patri igitur, quod ibi agens fuit indistin tum subiecto a pas' Terti ; sequitur, quod no O- .portet ponere aliquem liabituita in intel- tu , quia ad ordinate intelligenduin requiritur , susscit secundum istam opinionem quod phantas lata ordinate Oc
currarat,que occurrentia ordinet te in ii Et
intellectrum; sed quod ipsaordinate.occurrant, non potest heri per habitum in intellectu, ita nihil in passis dat mouenti oradinate mouere ut saltem per habitum in phantas a possunt ordinate occurrere, absque onmi liabitu in intellectu, ergo Sc. Consio viatiar, quia ideo secundum istos)nc rur habitus in voluntate; quia ipsa faciliter mouetu consortiliter intellectui go a filiaili, cu n ouetur intelledius a phantasmatibus, eo modo riuo occurrunt, susticit habitus iit pliantasia, ad hoc quod ordinate occurrant. Haec tria argumeta pon
Fiunt nil iii argumenta contra eos 'Pr;- Impugna m o se. Si rhantas 3ι usa toni ne intelle tur rati citonem ei e liue, Sc causa ita turalis non νδ iou boagit nisi secundum naturam l l .im, quaeis ' Q astu, pliantasma nummam caussi ita liqua intellectioiieni in intellectu , nisi conformem pliantasmati, & ita ni Mu. in caul. bit compositionem salsam repugnantem rationi terminoruin, quorunt psanta sit ata sunt in virtute pliani astica aut si quodammodo potest sicut res potulent quod F per unu oppositum cognitu potest sita oppositum cognosci, hoc no est uili, quia per
unani compositionein veram potest cognoscere oppositam esse salsani. Sed nunquam idem pliantasma causabit aliqua intellectionein lalsa tanquam vcram, vel e
conuerso. Et si dicas, quod phantasma salse repraesentat obiectum , ideo causat intellectione sal f mi in intellectu, Sequitur, quod idem pliantasma manen, idem nunquam potest causare assensu in oppositi, . Oc ita non poterit intellectus eandem comple totienia pinei tendere, nunc ut veram,
nunc ut salsam.lte. Quado dicitur, quod a rati iii tellectio secundum Philosophu) est actio manens intra, Respondeu quod intelligere secundum modum significandi granimatica leni gm sicata liue,' intelligi passiue , tamen secundum rem intelligere usi passio, es quod intelligitur est agetis intelligere enim toti signis, at ali- quid, i i liabet esse in sit biecto in se & absolute, sed quasi tendens in alterure, vi in obieci uni, suevi in terminum , es quia aclionis eii procedere ab agente, ct tendere in pas uin, idec, tales persectiones, qu. Vin res tot passiones , hoc est manentes in eo, quod denominatur a cis per modum actionis dicuntur esse actioites immanet ies. Contra. Philosi phus distingues ad ionem a saectione. 3. P lysc.' 6. illic. cap. t cartis. Sc. v. Metapb. as,iguat diuersa princi
255쪽
pia propria actioni &Lctioni, quod non oporteret, si intelligeret, qui d illud, quod
assignat esse actioile, esset passio, quia tucino oporteret assignare sibi principii a filii tui Proprium,non enim oporteret prudetiam esse activain, sicut ars est habitu, sa-Giuus, si actio nihil esset, nisi qued.ii i sornia rccepta in alio, ut in eo , quod dicitura*ens .ltem. Habitus non ponitur praecise ad patiendum, & maxime in passivo summe disposito ut sormam, non enim oportet illudFacilitari ad recipiendum , quod in se est summe disposituita ad recipi elidum, sed intellectes est summe illi positus ad qua iacunque intellectionem, uia nihil
habet contrarium, ergo non oportet ponere aliquem liabitum in intellectu, si precise esset passiviis respectit intelle ii ouis. Probatur prima propositio, quia habitus
est, quo utimur, cu volumus, ct habitus liabentem perficii, dc opus eius bonum reddit, ex et . Etlii cor. omnia ista tribuunt aliquam acti aliatein habit i. Itent. Quomodo intellectus discurret syllogi Zalidis vel argumentando, si phalasmata causat Omnem intellectionem non enim videtur intelligabile, quomodo phantasmata discurrent a causant onmem discursin. Cons matur, quia intellectus coiiseren A adn. secundu talem trabitudine, qualis est ipsud, ex natura rei nocaiisat relationes rationis, puta. qua doc Gyarat a ut ii serentia, et coiraria, uti otia in & parte ' huius iv. ai; ergo sola illa collatione causatur relatio rationi ,que necinesse, nec in cognosci cosequitur exircina ex natura eo rit,ergo exire; a no sunt causa illiu ς actus collat iiii 'lic. Quomodo causabiatur in tetiones Loicae . et relationes rationis Si enim piratasma causat omne intellectione, quaecunq; cau sata ab co erit realis, quia illa dici uir esse realis intentii que causatur immediate a re, vel a spec; c repraesent ratere in se; ergo nulla intellectio causabii intellectiones Logicas, vel relationes rationis, quia intellectus nullo actu suo poterit cos erre obiectu ad aliud, quae collatio caus irrelationem rationis, vel intentioncm fecitndam in obiecto Ite. Quomodo res lectetur intellectus supra ainini suum 3 Et hoc quomodo erit in potestate potentiae reflectentis 3 Si enini pliata sina causans aliquam intellectione, habet naturaliter causare reflexionem super istam actionem, pari ratione & reflexionem recterionis,
' se in infinitum, ut dicit August, i cibit.
Trinit. Si autem non habet causare r ι xionum, sed tantum actum absolutum, postea occurrat aliud phanta sina, non Nidetur pol se asi ignari quomodo possctes se
aliqua re uexio super alique actum. Ire Quoi mulo illud no vitificat anima, qηod omnem actionem suam naturale, que est . persectio natu ratis,t ni per seci i entis est ective causet pliatas a' Null/m ei uni persectio licui videtur pusse causare pliant a via in intellectu, ius excedat ni bit italem eius , quia effectius .c qui uociis noli potest excello rc caui in aequiliocain, sed defuit; igitur nillil praecise causa tu a tilia litas mare, sicut a tota cosa activ.i, potest ei se persectius phanta sinate, sed impersectiliseo, retia nulla persectio ei it in homine maior ipso phata iiiiat quod est ab su rdi sue imu Sc. Istarum sex rationum facturum tra opinionem Thonis , Gois redi, pria 'u'
a non cogitcontra ros, quaerit enim di ficultatem communem mimi opinioni, i
ue enim et antasma ponitur causa acti ira intellectionis, siue species intelligibilis, sue intellectus, cum quodcunque istorii si principium naturaliter agundi noni bere, sempera que potest queri, quom do opposta post uni causari in intelleoli, ut ii iiic opinio vera vcl scietia de aliquo, nunc opinio salsa vel error de eodem. Secunda non cogit, quia prudentia ponitur 'pri incipium activunt propter actum alii , qui est actio,ad quam suus proprius exiecit u r, ut regula ad regulatiam, sicut pro- prius actus altis eXtendit ut ad alium, qui
est sectio , licet tamen neuter habitus sit proprie principium activunt respectu sui actus. Tertium illud. l. Ethic. Habitus est, 'qui habentein perficit debet intelligi non 'esiective, quia non sic bonum reddit, sed ..i tantia inclinative. Quartum coincidit cu . - . tertio, omlerato scilicet, quomodo habitus discurrit, ut pharasmata ordinate in discursu occultati nisi ponatur ille habitus in virtute thalastica, no est in intellectu, quod sorte concederet. Quintum videtur ponderandum, si nulla comparati est rela itio rationis, quam extrema nava sunt cau
sare in intellectu . Si enim i l.i propositio est vera, tunc licet intellectiones simplic a
comparatorum causentur ab illis, non tamen comparatio illa, que est in actu colla tiuo , quo causatur in extremo relatio rationis. Ponet dici, quod aliqua habitudo
256쪽
Distinctio; Quaestio: , Atticii Ius 8.
consequitur extrema in re, de illa in cognitione cosequitur e trema cognita, puta, qualitas i sta est realis; alia no consequitur extrema in re, nec necessario in cogniti ne, possunt tamen ipsa extrema causare actu collatiuu et icitive, quia voluntas imperat, causato autem actu collativo secundum tale respectum, qui non consequitur extrema in re, causatur relatio rationis.
Sextii vero querit, quomodo in potestate nostra est , qua intellectionem habeamus post alteram, & per quid cognoscitur actus, super quem reflectimus, Primu quide est propter voluntatem, secundum esther velligiti derelictu ab actu illo, igitur Illo derelicto potest haberi actus reflexus per illud elicitive voluntate imperante,&potest non haberi voluntate imperantea lia intellectione. Aliter potest dici, quod coxnoscitur per phantasma, quod primo ossendit obiectum, secudo causatu ab obiecto, tamen non erit necesse ipsum causare intellet tionem intellectionis, nisi quando voluntas imperat. '
posset ibi lagi, ritu ista causalitas,qus at tribuitur parti intellectivae , coueniat proprie intellectui agenti vel possibili, tameli iam difficultate dimitto usq; alias. Ad primu igitur,c si probatur, quod possibilis no potest habere illa causalitate , quia nihil idem agit in se, Respodeo, quod illa propositio non est vera, nisi de aliquo a ete viaiuoco, uec ista probatio eius, quod tunc idem esset in actu do in potentia, concludit. nisi quando agri git uni uoce,hoe est inducit in passum forma eiusdem rationis cu illa, per quam agit. Si enim aliquid sic ageret in se, sequeretur, quod simul haberet sorniam eiusdem rationis, ad quam
moueretur, Sc duiu moueretur ad illam, careret illa; igitur simul haberet illam,& no haberet, saltem hoc sequitur de duabus rivis eiusde speciei,vel de eadem. In a gentibus autem aequivoce, id est in illis agentibu , que non agunt per sormam eiusdem ration is curi il la, ad quam agunt, pro tostio illa. Quod nihil mouet se, non na- et neces itatem,nec probatio eius, quod aliquid sit in potentia S in actu respectu eiusdem .aliquid concludit, non eni in ibi agens est tale se aliter in actu,quale passuin est formaliter in potentia, sed agens virtuali ter est tale in actu, quale sormali
ter est in potentia patiens , ct quod idem
sit virtualiter tale In actu, & fornialiter tale in potetitia,nulla est contradictio. Ista glossa de agentibus uni uocis S aequi uocis necessaria est, quia Philosophus posuit motum non tantum iti genere qualitatis, sed quantitatis,& v bi: in qualitate autem & ubi nullu est agens univocii , quia in genere quantitatis . c ubi nulla est sorma, quae sit principium inducendi sinite formam, imo ut generaliter dicatur) quicunque motus est ad formam non activa, non est ab agente unius co , quia zX quo forma talis terminans non est activa, nulla eiusdem rationis est principium agendi i Sunt igitur apud Philosophum multi
motus ab agente non uni uoco, sed . aequi- uoco,& ibi agens est virtualiter tale in actu, quale patiens sormaliter in potentia.
Si arguas. Ergo in omnibus posset idem esse in actu virtuali, S in potentia ad actum fornial em, & sic q uodl ibet potest mouere se. Respondeo, Quod in is a illatione est
non causa, ut cau sa, nam eX generali ratione actus virtualis, & potentiae ad actu sorinalem nulla est repugnantia, quia si ecista ratione esset repugnantia , tune dcit quolibet esset repugnantia, tamen in ali- uocum actu virtuali concurrit aliquid
iud, propter quod repugnat sibi quandoque esse in potentia, vel actu sor maliter tale. Exemplum. Esie calidum virtualiter in actu, Sc formaliter inpotentia, de se non includunt contradictionem vel repugnantiam, & ideo tu nullo subiecto includunt repuguantiam, quod propter hoc non possint esse simul, nec alterum esse ibi, quia alterum; tamen Sol, qui est calidus virtu liter, non potest esse calidus formaliter, tamen hoc non est propter repugnantiami storum : probo, quia Saturnus est frigidus virtualiter, & tamen non potest esse ealidus se aliter, ergo actus virtualis non erat in eo causa repugnantiae, sed aliquid aliud, quod est commune Soli, ScSaturno puta, Quod ista sunt corpora incorruptibilia, s caliditas est qualitas corporis corruptibilis. Sed si obiicias, quod talia principia Metaphysica . ex quo sunt generalia , non debent negari propter liquas dii ficultate1 speciales. Respoi deo, Quod nulla sunt principia Meta- physica , quae habent multa sin alaria. falsa, ' intelligendo autem, quod nihil est in actutui lusitor , & in poten', tia ad actum formalem , Sc quod illa. P repses Phyger
257쪽
epugnantia accipiatur ex parte vel raatione actus dc potentis , non est principiu. Metaphysicuin, quia multa singularia sas, patenter sunt sal sa,ex Quo patet, quod
illud non est principium Metaphysicuin, sed quod nihil est in actu formali, & inpotentia respectu eiusdem actus sorinalis, verum est , quod sic nihil est in actu & inpotentia. Et si omnino contendas , quod etiam loquendo de actu virtuali,& potentia ad formalem actuin, sit principiu Μetaphysicum, Quomodo ali i erant ita caeci,
Ec iste solus videns, ut rationem communium terminorum Metaphysicorii no pos ' sentcocipere, & ex eis apprehendere veri tatem talis coplexi, quod ipse ponit principiti Metapnysicu Quod non tantu ab aliis non ponitur principium, imo in multis sal sunt; & nunquam necessarium in ra
Ad secundum. Cum arguitur ex. 2. ysc. de causa materiali & efficiente, quod non coincidunt, veru est de materia, quae est in potentia pura, sed no de materia se cundum quid, qualis est subiectum respoctu accidentis. Necesse est enim aliquidi de quandoque esse materia & efficies re spectu eiusde,quod apparet, quia alias passio non praedicaretur per se secudo modo de subiecto, quia si praedicetur per se secudo modo de eo, est eius causa materialis, sicut materia est in accidentibus,quia ponitur in diffinitione eius ut additu, si etias. M.taph. est praedicatio per se, thitur & necessaria, .-n secundum quod est sola causa materialis
respectu alicuius,non habet necessitatem respectu eius, ergo oportet praeter causali. tatem materiae ponere in subiecto cau sal i tatem efficientis ad salua dum necessitate.' Ad tertium, quod arguitur de relationibus realibus Oppostis,Dico, quod aliquerelationes oppositae sunt incompossibiles in eadem natura,& in eodem supposto, a liquae in eodem supposito, sed non in eadem natura, aliquae nec in eadem natura. nec in eodem supposito; unde ex ratione relationum realium in communi non po- ., test concludi repugnantia earu in eodem.
Exempla praedictorum. Causa & causatuin eadem natura sue supposito repugnat, ruta si non,tunc ide dependeret a se; pro-ucens & productum non repugnat in eadem natura, quia natura potest communicari s ne diuisione sui, qualis est natura diuina, repugnat tamen in eodem supposito,mouens autem dc motum,nec in eadem natura, nec in eodem supposito repugnat, quia hic non ponitur dependentia esset Malis, qualem ponunt relationes causae &causati, nec per idem ponitur, quod idcirisit,antequam sit, quod ponere videtur ratio producti & producentis , sed tantuin ponitur hic, quod idem dependet a se qua
tuin ad adium accidentalem, sicut motuma n oue lite dependet, quantum ad actum accidentalem,quem recipit ab eo Incompossibilitateni igitur aliquarum relati num oportet reducere ad aliquam incon
possibilitatem priorem , & ubi i sta prior non inuenitur,ibi nec illa incompossibilitas relationum oppostarum concludetur.
Hoc etiam amplius declaratur, quia sicut istae relationes, producentis & producti, quς sunt repugnates in eodem supposto, possiti sit dari in eade natura illimitata, s-cut in essetia diuina, ita iste relationes mouentis demoti, que multo minorem habet repugnantiam, fundari pos Iunt in eadem natura aliqualiter illimitata ; Quidquid autem est in potentia ad aliquem aetu formaliter,& cum hoc habet eandem iactualitatem virtual iter, sicut cum idem mouet se, est aliqualiter illi initatum, ponitur Gnim non tantum capax illius persecti nis, sed vi causans ea ; ibi igitur propter illimitationein aliqualein bene compatiumr se istae relationes oppositae. CO-tra . Omnia relativa sunt eodem modo opposita, ergo eodem modo incomposiliabilia.
'I Ad quartum, Achillem eorum, quod quodlibet moueret se, dico, Quod sicut
argutum est contra primam opinionem in excludendo causam, sine qua non nihil est causa totalis & persecta & naturalis effectiva alicuius, quin ipsum approximatum totali receptiuo , & non impediatum causet illud ; lignum autem semper
est approximatum sibi ips , dc lassicienter, Oc non potest poni aliquod perpetuum impedimentum, qua do ignis noeshpraesens sibi, quia si ponatur hoc impediens , amoueatur illud,& non erit impoditum , si aliud, amoueatur illud. & se discurrendo per singula habebit sibi praesens lignum , & nullo modo impeditum; igitur, si ipsum esset causa activa tota lis respectu caloris , ct ipsum est etiain totalis causa receptiua , igitur semperesset calidum , non autem semper est calidum;
258쪽
ealidum ; ergo eum non possit pimi non causalitas totalis propter impedimentum,
nec propter non approXi natione, nec propter receptiunm, concludetur, quod in ligno non est causalitas activa totalis, uod est propos tum: sic igitur non omnia mouebunt se ut causae totales, quia nullae tales naturae, quae non habent semper actu, sunt cauta naturales totales illius actus.
Sed dices. Saltem dicam lignum esse causam partialem, ut praesente igne coagat ad calefactionem sui, in ratione essectivi, vel activi partialis. N ec ista cauillatio valet, quia cause duae partialex non ponuntur respectu eiusdem effectus, quando altera praecise habet totum ei sectum in virtute sua uni uoce vel aequivoce. Probo. Si . enim altera haberet in virtute sua totum
essectum, sequitur, quod totum potest producere; igitur alia causa partialis nihil potest producere, vel idem bis produceretur; ignis autem, qui eX precedenti argumento conelii sus fuit, habere activitatem respectu calefacere inlligno, habet in se virtualiter totum calorem ligni, ergo li-nnum hic nullam habet causalitatem partialem. Ad propositum igitur, Quia anima non semper eli in actu respectu cuiuia cunque intellectionis , clini tamen ipsa sit receptiua respectu cuiuscunque intellectioni , & ipsa sit sibi ipsi approximata,
ct non semper impeditur, concluditur ipsam non esse causain activa in totalem, sed aliquid aliud requirituri; illud aute aliud conchi litur esse obiectum, quia eo praesen te semiitur effecturi eo tons raesente non potest haberi effectus;cocluditur ergo prili δ causalitat aliqualis ui obiecto, nec timis talis rivi i obiectum propter sui' imperfectionem non potest liabere in virtute sua totaliter intellectionein propter suam persectionem i&ideo concluditur, quodcum obiectoxequiritur aliqua alia causa activa partialis, non autem alia ablintellectiva, quia ipsa concurrenis cum obiecto,s 'uitur intellectio; sic ergo cocluditur hie duas esse causis partiales activas , & in aliis multis non, quia nihil mouet se, nec totaliter illec partialiter. Istud etiam quod habetur pro Achille non videtur multu
efficaκ argumentum. hoc enim videtur esse causela quedam, diuertendo a parte opponentis ad partem respondentis,qui apropter defectum*argumentorum induunt tales formam respondentium, ut respo dentes laciant argumenta ad probandum unum necessarium, scilicet quod lignum non calefaciat se.
Ad responsionem Achillis videtur sequi, quod limum non calefaciat se nisi
presente alio, cne quo no, sicut per te voluntas non volt scat se nisi presente obiecto per cognitionem . Si autem dicas, quoa semper calefaciat alterum, quia habet virtutem calefaciendi, Respori detur, quod prius calefaciet se quam aliua, &hoc primum non est nisi prς sente causa,
siue qua non, vel sorte nunquam calefacit aliud, sicut nec voluntas votificat a liam voluntatem; nam concesso, quod ali-
ua actio de genere actionis liti inmanens,icetur, quad quaelibet, vel qualiter non Aliter cotra Achillem, quod presentibus
diuersis lignis. ignibus similiter dispositis omnia calefiunt, praesente autem --dem obiecto diuern ς voluntatibus, non omnes similiter votificantur i 2. de Trinit. cap. 6. Auxus h. ititur hic agit ignis.& non ibi obiectum, quia tunc eque age rei in omnes voluntates. Contra tiocinis statur, quia si voluntates non similiter pati litatur, praesente causa sine qua non hoc est, quia agent libere per te lignum pro sente causa sine qua non agit naturaliter:
ita probatur hic, quod ignis sit causa hiealiter, quam sine qua non; sed dicitur,
tantum lignum est naturale , voluntas Vero non . Tertio modo contra Achilia
lem, quod quidquid patitur, ab aliquo
patitur, ubi ergo aliquid non potest a se pati, oportet ponere, quod patiatur ab alio, & ubi non potest ab alio, oportet ponere quod a se; voluntas non potest p
ti ab alii . non loquendo de Deo, tum qui tunc vol itio non esset in pote state eius ti quia tunc aliquod altilia mouens eodem modo se trabetis,a respectu eiusde .n passi posset indi serenter in utrunque opposit ruri , quia voluntas potest velle & nosse codem inodo prae se utatum; itaque nrcessariu n est attribuere voluntati principali .
. ter motionem sui ad velle, quia ipsa sola habet indifferentiam itu agedo proportis natam tali passo: sed lignit non habet i ii astgendo in sisserentia proportionata silii in ratione passi, est eniti receptiuu qualitatuidisparata ru, ct contraria ruetiat titillaru sciliqua inten si facta corrumpi t ipsum, nec habet trincipia tot uni uoc , pateti etiam, quia nihil univoce mouet se,nec una prin
259쪽
cipa 1m vni iocium quia quomodo esset itat imitatu i 3 Nisi dicenso quodlibet posse in oti ne qua'itates sit sceptibilo in ipso, etiam corruptiuas sua: in voluntate autem qu vlibet in quam pilest, est operatio eius. Jc aliqualis persectio. '. e TI CVL. VT. 9.
ponit,quod intelli stibile, vis inpliciter presens intellectui, non per speci n liuelligibilem, sed iter phalas m .i ut illustrator ab intellectu agente: est in intellectu pos ibili, ut in ii emoris, ut autem immu t ad actum inie lioudi est
in eo, ut in in te ligetitia , cuius notii a terminatur in ipsum otii estum. Et quantu ad ista duo interfectus est pis imis, videlicet inquantum est memoria habens obiectum .simpliciter pr.eseias, Scinquantum intelligentia est ab obiecto sic praesentθ. mota aduri imi in actum intellige di; sed intellectus iactu in actu primo naturali acumine suo potest sui gere dc discurrere tu viloqui trie is uid sit componendo. liui .lendo di ia
ti Minando, Sc sic inquirere quid respectu intellectus simplicis,& propter quid respe
tu complexi . virespectu conclus o ni scibilii: de in illo discursu intellectus inqua diu discurrit. est activus, inquati tu taliae ieb icipit, est passimis. Altera opinio est, quia iste idem istam positione de passione respectu notiti e priine simplicis 'consit se, & actione respectu notiti. e distinctae in uestigate, videtu retractare Si cortitere alibi, ubi inquirens de principio activo actionum , itali ii, scilicet telationis S it tel lect ion is, ponit,quod illud principium est aliquid in ipso aniniato,dc non solii obiectum extra. sicut S in sensu ponit,quod species imprella in organo tanta inclinat, e inclina do excitat potetiam. quasi euocat ipsam adproprium operatione: ita phantasina in virtute phaiastica inclinat intellectu iri, ita quod intellectus inclinatus sit in vitiina dii postione ad esset dum intellectionem, tanqua sua propriam operationem. Et pro ista opinione adducit ibi v nam rationem pro istis actionibus, quaa snt vitales S nulla actio trascendit petiectionem agentis, & aliam de actione manente in agente, & iste sunt proprie actiones, ct denominant proprie ipsuiti agens, sicut lucere se habet ad ipsuagens, non illuminam. Ad hoc concordat ratio Aug. quod antii a format in se imagines cognitorum, que t ex rationes adductae suerunt art. . pro prima opinione. Contra. N ira illarum opinionu, nec retractata ne retractanda videtur essevera. Non retractata, quia aut intellectu, iactus in actu secundum notitiam primam consula .n est activus virtute sui respectu in te lectionis secude, aut virtute illius notitie prime consula: Si vit tute sui, ii O videtur rationabile, quod aliqua causa possit esse activa respectu persectioris in allia sua specie, S nullo modo possit esse caua activa rei pectu imperie lioris eius de rationis; intellectio autem confusa es distincta albi, videatur esse intellectiones ei uia de rationis, quia eiusde obiecti; ergo videtur incomteniens, quod intellectus de se possit esse causativus respectu secundet intellectionis, que est persectior, & non respectu prim te Si autem dicas, quod respectu fet ude est activus virtute actus primi, Contra. Actus imperfectio non potest esse ratio formalis causa di actu persectiore, quia tunc non esset unde pol sat probari Deu esse persectissi inu ens, si effectus posset excedere causam suam totalem in persectione; cognitio autem distincta est nobil ior cognitione confusa .ergo illa consusa no est formalite ratio elici edi, vel causandi illam dii tinctam.
Opinio etiam retractans non videtur
esse vera, 'uia quero, quid intelligituri ex inclinationem 3 aut aliqua sorma, luetit in intellectu , per quam inclinetur, aut nihil ; si nihil, non magis inclinatur
nunc, quam prius inclinauatur; si ali qua forma aut actus intelligendi, dc tune oppositum opinioni eorum, quia obi eiu in causabit actum; aut aliquid prius actu intelli endi, vi species, quam ipsi negant. Ite . Causis essentialiter ordinatis iu-ferior non inclinii sui e si arein, sed e con-Herso, rcspectu autem intellectionis pars intellectiva est causa superior, quam species alicuius obiecti, ut patebit ar. Ir .ergo ubi actum
260쪽
Distin tio 3. Quoessio a. Atticulus 8.
obiectum non inclinat intellectum. Respondeo. Non est habitus nec actus, nec species, sed quoddam quartum. Contra. Qi ianviis hoc statim videatur incouenies, tamen arguitur sic. Sit illud quartum A, tunc sic. Aut sine illo A est in intelle tu tota virtus activa respectu intellectionis huius, aut nos si sic, ergo sine illo potest intellectus in hanc intellectione, & ita in il terminationem omnem requisitam, quia haec ut hic,est determinatissima, & ita Apropter nihil erit necessarium; si non, ergo dat A virtutem activam,vel totam,vel partialem ipsi intellectui, dc ita actio non erit ab intra, ut a tali principio activo. 'Pro his opinionibus uon sunt argumenta adducia, ad que oporteat respondere, ut vult credere de actu primo simplici,&e secundo distincte cognoscendi, vel illud dictu in secunde opinionis, quὀd species inclinat, credat; non credenti tamen
non si articulus fidei, nisi per ratio e osten
. Istae tamen due opiniones, quae videntur linter se oppositae,concordantur ad inuicem,& confirmantur,& hoc sic. Ad agedum requiritur ratio formalis agendi, de ratio agentis, agens est suppositusia, ratio agendi est forma elicitiva actionis: in prima igitur actione in intellectum psias bilem agens est phantasma, sed quod uid et lendes in phantasmate in ratio aetendi in ipsum, & hoc inquantum illud quod quid est stat in lumine inteli
eius agentis , & penetratur ab ipso lumine , & ambiturat, ipso agente; & hac ratione agendi primum impressum in intellectilin possibilem est incohatio habitus scientialis, quae incohatio non est species intelligibilis, nec sorma mouens ad actu intelligendi, quia obiectum est in se praesens, quatcuus relucci in phantasmate, quia phantasma praesens est intellectui, qui ubique est in corpore; igitur non requiritur aliqua alia species, per quam obiectuin sc sit prs sens, nee aliquid aliud tenens vicem obiecti, vel repraesentans ipsum,cum ipsa impressio prima habeat rationem,& quo,& quod;& respectu intellectionis quo, quia per ipsam est intelle-inis in potentia propinqua & accidentali ad actum intelligendi, sicut per grauitatem est corpus in potentia ad vbi; & etiaest quo, quantum ad hoc, quod manet in intellectu impedito ab actuali intest
ctione; est etiam quod, quia sbi primo occurrit, sicut secundum Avicen. primum sensatum est species, non ut obiectum terminans, sed vir quod quasi deducens, no per collationem , sed per continuationem si ducit in obiectum. Sic igitur ci cordan- quoddiatur prima opinio & secunda quo ad hoc , quod prima negat speciem, S secunda cocedit inclinationem praecedentem actum. Quo ad hoc autem, quod prima opinio ponit intellectum esse passivum respectu primi actus. Scactivum respectu secundi a-Eius, & secunda opinio videtur ponere, quoa anima seipsa eliciat altum, hoc con 'cordatur se. Quia facta tali impressione prima in intelle sum possibilem, ipse intel lectus occurrit tali passioni, quia omne passum occurrit agenti linquatum pallum nititur siluare suum esse. Hoc etiam vult August. 6. Musice, ubi loquitur de illis numeris occusoriis,& de aliis. In illo occursu intellectus imbibit illam intellectionein confusam, Sc transmittit ad intima sua,& tunc recipit eam a se intimius, qua possit eam recipere ab obiecto ; illi etiam ampressioni sic intimatae occurrit intelle ius secundo , & in illo secundo occursa
immergit se illi penetrando illam. 6c in hoc est distincta & persecta coenitio intellectus.
Quidquid sit de opinionibus illis,quas
iste medius nititur exponere, arguitur co aa Maatra multa hic dicta. Quod primo ponit, scilicet quod quid est relucens in phantasmate esse rationem agendi formalem phantasmati, Contra. Quomodo aliquid est ratio agendi alicui, in quo non est sor-mal iter Aut si quoquo modo, quod quid est ponatur in phantasmate eum illud si esse eius secundum quid, quia secundum esse repraesentati, & non secundum aliquod esse existentiae ) quomodo ipsum quod quid est, secundum istud esse, erit ratio formalis agendi aliquam actionem realem Et ita cum istud phantasma per 'uod conuenit sibi illud esse non sit principalis causa agendi secundum eos nec quod quid est, secundum quod existit in eo, est principalis ratio agendi, quod e
est contra e Is. Praeterea. Preter fisc quς-
ro,quid est quod quid est stare in lumine intel lectus agenti 3 Si nihil aliud est, nis intellectum agentem esse in anima, Rin phantasia eiusdem animae esse pliai ta sina . ergo perpetuo , quando pi, Π