장음표시 사용
271쪽
uoce, quam det a ens particulare, de ista assimilatio activa eli ex persectione cauta, licet non sit magis assimilatio formaliter; simit iter causa persectior magis as,imilat esse tum ei, cui est assimilabilis., qua in ' impertactior, magis enim c. m sat
'.' effectu. quali, est causabilis de asimilabilis,as, imitabilis autε est effectui formalina latet ter caus p propinquς, deo ipsa causa remo Philotaph. tior magis assimilat e flective ipsum ess ctum cau sae proxim: . quan tys mei caum
se proxima libit quod autem formilitwr filius est similis patri, hoc magis est a causa remota assimilante Filium Patri essective. quam ab ista causa propinqua,quia quae plus dat sorinam . qua assimilatur, plus dat essective assinat lationein. Ad tertiu dico. quod vinitas scientiae aiasignatur penes obiecta, quia illudes , penes quod sciete distinguiatur,nis penes intellectu, quia intellectus unus est respectu mali AK mutusci etiaru; Ichoc inodo distinguedo t. i.post scientias, illa est una, qu rest vilius sub tecti primi, quatenus obiectatu primum
habet continere scientia in illam virtualiter. .i hoc rabii est nili ut causa partialis, pr eter enim hoc intellectus est alia causa partialis continens illam i non est igitur aliud reducere scientiam ad obiectu ui prii mum. quam in altera causa partiali trabe te in suo genere ordinem essentialem , reducere ad primum ibi simpliciter,& ab ipsa assi ignare . nitatem effectus, inquantueffectus est ab eo; sed cum hoc stat, quod multa perfectius contineatur in reliqua causa partiali.
i. Quia imago repraetentat illud dii incte, cuius est imago. ititur inens distincte representat Trinitate ii, hoc est salsum. Probatio, tum quia tunc naturali rationa post et cocludi Trinitas ex mente naturaliter nota, tum quia milia creatura in representando cedit persectionem si te id ex k idea autementis non reprae se litat Deum inquantutrimis, quia idea est Dei, inquant sim est causa, c est causa inquantum unus. r. Preter ex. Nihil in ii ente plus repraesentat unam Personam quam aliam pers.
nam, ergo nec tota mens repraesentat i
tam Trinitatem . Probatio antecedentis. 4 s. de Trinit. cap. 7. Pater est memoria intelligenti.i Sc voluntas 3cc. ergo Paterita focinaliter est intelligentia Sc volun tas, sicut memoria,& Filius similiter, igitur memoria non magis distincte repraesentat Patrem, quam Filium. K3. Praeterea. In Trinitate due personae .su ut productx, in imagine autem nihile: l productum, . t probabo, ergo non est representativa productionis. Drobatio assumpti. In anima non sunt nisi actus primi vel secundi; actus primi non sunt ori sinati a se inuicem. luia sunt concreati ipsi an in e; nec actus secundi sunt origin ii,probatio , quia actionis non est actio, Mec ut subiecti, nec vi termini s, Pli1 sic, quia tuc esset processiis in infinitiini; isto tin igitur actuum , t terminorum no et hactio. quia sunt formaliter actiones, pr batio, sunt enim actus secundi Ne non priani, sed si non essetit actiones essent acius primi. Item .Eκ ipsis generatur habitus,aesio, qua generatur aliqua forma, est actio de genere actionis, igitur isti actus lecti di
sunt acti nes de genere actionis.
de Trinitate cap. X. Imago tamen naturae eius, qua natura nielior nulla esst , ibi quaerenda, de ii uenienda est in nobis, quoelia natura nolira nihil habet melius. c O A c L US I G. In mente es
dendum est, quid sit ratio imae in is in corporalibus , unde translatum est vocabulum ad propositu ni, Sucundo respectu cuius ii Trinitate sit imago,Tertio in quo in nobis est imago. Quantum ad primum
sicut dictu est in questione de vestigio,)ico,quod in eo est representativum t
tius, & in hoc disteri a vestigio, quod est
representativum partis, si enim tutum corpus es et impressum pulueri. sicut pes est impreis. is , ill ud derelictu esset imago i lius, sicut istud est imago partis ; ct vesti-Wium totius, sed ista conformitas expresia sua totius Non susscit, sed requiritur imitati.,, quia secundum Aunust. 83. quest. sensum l. r . quanta iaci inque duo Oua sint si- reddit. milia, t uin non cit lina o alterius . tria non eli natum imitari ipsum, de idea r quiritur, quod imago nata sit imitati ipsucuius
272쪽
cois..di. 'us taliter cli in alio extremo, que di quoi iii cit si ut colligitur ex diuertis locis fieo a et de iὲaol. Pinantis quoa anima intellectiva, ut in- rq tellectiva est, nihil habet activitatis vel 'I' 4bi causalitatis respectu intellectionis. Quod ij. .d' p bati r quatuor argumentis quae sunt in opponendo. Ex quisus dicunt, quod agens ci patiens distincta sunt subiectoi &pro confirmatione dicunt, quod quae curi que difficultates accidunt in aliqua materia Monsulit proptereas neganda ista principi. , quia tunc tollitur omnis inqui titio veritatis per talia principia negata, qua e- Mim ratione negantur in una materia, dc in alia. Dropter idem dicunt, quod intellectus agens non potest aliquid causare esia
sectiue in intellectu possit,il i. quia non distinguitur ab eo subiecto, sed quasi forma. inaliter ipsum lumine suo perfundendo, vel persiciendo tutius illustrationein sa-cit, sicut cuni producitur aliquod corpustii inino sunt, in quo sunt is lxduae perse- ctione; scilicet diapbania,& ipsa lux, dici. tar, quod lux hoc corpus perspicuum sa-cit lun .inosuio, non transmutando ipsum a potentia praecedente actum ad tale acta, sed totum sinuit factum est secundum rationem cause efficientis ab arente eXtrin-εῖ seco producente corpus tale' ad esse tale, aut talo ideo dicitur luκ sacere illud corpus luminos uni, quia cst formaliter perficies illud: corpus: Ita est in proposito, intellectus agens in ratione cause efficientis nihil agit. in intellemina possibilem, sed qui creauit . animam per a nodum causae efficientis, ip- . se in ea lianc illust rationem secit, i Iaas potentias sin nil in eadem substantia producendo. Similiter ponunt, quod intelle eiu . ita agens Nullam operationem habet respe eiu intellectionis, nis quatenus habet a- ctionem circa obiectunt intelligibile, quatenus scilicet agit ad hoc , ut illud habeat xationem mouentis & obiecti in ami; e so ad ipsam intellectione praeter is hi duo, intel lectus agens nul lam actionem imme- . diate habebit. Quid igitur causabii effecti Dei melle monent 3 Respondem, quod ob- . . . Iedium idem secundum rem efficit intellectione in & volitionem, & hoc inquantu relucet in pliantasinate illustrato ab intellectu agente, non esse sue, sed quas se maliter concurrentemspeeiu intelligibilis. Qualiter aute sit possibile pliantasma
mouere intellectum possibilem, cum tamevirtus phantastica S intellectus pos ibilis suit cadum substantia animae, G plianta ia non disti liguitur subiecto .ib intelia lectu possibili Dicul,quod anima potest considetari dupliciter, vel secundum eia sentiani, vel iocundum potenti s; primo modo est lotuin in qualibet parte corporis, nec est principium alicuius operati nis; secundoniodo aliqua potentia id te iiiiii at sibi aliquam pax deni corporis ut organica, aliqua non ut tutet leuiua, quia ipsa sub ratione talis porentia: tioci siti illa parte corporis nec in illa,quia in nulla est quia Perse, nec in toto, nec in aliqua pa
te, sicut ii re operatic nes, que percam ercentur: sciri ergo potentia, quae esset in
lia parie corporis, qua est phantasia, pota et immutari ab eo, quod es in phantasia, ita potentia que non est determinata ad parteia , in qua L st phantasia, sed in extra
illa, sic quod nou est ibi plusqua in re li
poterit immutari ab eo, quod est inphat Usa; ita est in proposito, quia illa' potetienon sunt alligatir, dc immersi materie scutaliae. contra ista in opillionem.Intellectu, a m in sens secundum cum nihil caucit, quod sit socinaliter in phantasmate, sed solusit remotio prohibentium per quendam conia litin spiritualem huius lucis ad phaniasmata, qua remotione facta virtute intellectus agentis si informatio intel lectu, possbilis. Et ex hoc sequitur, quod nihil, quod est intellectiva partevt intellectiva' comprehendit intellectunt aguleiu possibilem, liabebit aliquam rationem aestui,
sue , t agentis, sue ut rationis a tondi, respectu ciuscunque intellectionis, &ita talu phantasma ei sective se habet ad intellectioneni,vel si si ibi efficie ita aliqua, per qua euective fiat irradiatio, vel illu stratio super phantasmata illa efficientia .erit precise ipsius Dei, qui creauit tale lumen iniustile fili possibili; vel crgo Deus agii iiii
ined:ate ad intellectionem filianc utique vel tantii phantasinia erit causa onili tu a- actionum intellectivae partis tam intellectionum quam volitionum. I Niliit orso aliud a Deo se habet a iiii ἡ respectu
intellectionis cuiuscmique, nisi phantasia analolurn. Hoc videtur valde inconu niens,
273쪽
tastinctio 3. Quaesita Articii us 8.
. .:LP niens , quia vili sicat valde naturam an imae, nullam enim videtur persectionem pliati si ita causare posse in intellemi, quae exi edit nobilitatem eius, quia esse ius eduli locus no potest eXcedere cata sana sua.
se a descit; igitur nihil causatum praecis ea ultant asinatu, sicut a tota causa activa. sicut ponit ista opinio de intelle, itone potest esse persectius phanta sinate, sed ne cessiria imperfectius , ct ita nulla operatio sue intellectio erit in homine perse- fior pliant asinate, quod es absurdum. Iuxta secundam rationem contra Goti redum. videtur contra ipsit in , Quomodo animal phantasiatur absque selisatione exteriori quid enim ibi mouet organum ad actum Nihil certe videtur ibi di istinctu ui subiecto, nisi ponat memoriam senstitiam in a-. Ec,or ano a phanta a ,& illam moue e Maio phantasiani ad imaginandum.' stem secu. e n dii ex ista opinione sequitur, Quod ange-
ius,in quo no pis teli poni talis distinctio in subiecto, nullam intellectionem posset
habere notiam, quantulacunque habeat. obiecta multa praesetitia habitualiter, imo i iuilla potest habere ei sective, ni si a Dei, qu; a opposito posito ii tellectus imouebi
tura se . vel agens & patiens erunt indistincta subiecto; hoc videtur ipse concedere, quia ponit, quod angelum posse ha-bςrenouam intellectione ii est me recreditu ira. Hic resposio nis videtur Cliri-
slia ui sed puri Philosophi Pagaui cu Angelus multa noua sciat, & sit beatii; in ore rario ite istia Haec etiam non euadit, nuliiiiii eni in creditum repugnat conclusoni
sequenti ex veris principiis. Εκ isto aute principio necessari , Agens & paties sunt d iii india subiecto sequitiir, iii ad intelle dius non potest habere se aliquam in---ui .e tellectioium alitiae; ergo si oppositum hu i ii. ius conclusionis est creditum, principium illud, eκ quo sc luitur ista concluso, est salsum: hoc magis patet de velle, constat enim, quo primum velle malum Angelu immediate non habuit a Deo; patri Witur, quod ibi agens suit indistinctum subiecto a passo. Terti4 sequitur, quod no .
. portet ponere aliquem nabitu in in intelii, quia ad ordinate intelligenduin requiritur , sufficit secundunt istam opinio em quod phantasinata ordinate oc
currarat,quo occurrentia ordinate mouet
intellectum; sed quod ipsaordinate. occur rant, non potest fieri per habitum in intellectu, quia nihil in pasib dat mouenti O dinate mouere, aut saltem per habitum in phantas a possunt ordinate occurrere, absque onmi habitu in intellectu, ergo &c. consi inatur, quia ideo secundum istos)ncgqtur habitus in voluntate; quia ipsa faciliter mouetiircqnsormiter intelle tui; go a simili, cu mouetur intellectu a phantasin. ibus, eo inodo uo occurrunt, sussicit habitus in pluuii asa, ad hoc quod or
dinate occurrant. H. xc tria armineta pondero. F sunt sella argumenta contra eoς 'Pr;- Impugn
nio se. Si rhamas niailius at omne i melle tur Mu ctionem evective, ct caii sa naturalis non imb agit nis secundum naturam illam, qua eii 'abis, phantasma nunquam causabit aliqua intelle ictoi eum in intellectu, nisi consormem phantasmati, & ita nunquam causabit ccii positionem sals uti repugnantem
rationi terminorum, quorum Phantasi data sunt in virtute phaniastica; aut si quo- dat iniodo potest sicut respondent quod per unu Oppositum cognitu potest suti oppositu in cognosci, hoc uis eii nisi, quia per
natii coli positionem veram potu si cognoscere oppositam esse salsam. Sed nunquam idei uptialitas a causabit aliqua intellectione in falsa tanquam voram, vel e
conuerso. Ex si dicax, quod phantasma salse rc pr. x sentat Obieci una, ideo causa tintellect i ne salsam in intellectu, sequitur, quod idem phantasma manen, idem nunquam potest causare assensum oppositu, .es ita non poterit intellectus eandem complexionei api elaendere, nunc t veram,
nunc ut falsam .lte. Quado dicitur, quod a.to; intelletito secundunt ilosophu) est actio manens intra, Respondem, quod intel ligere secundum modum significandi gramiliaticalem significat a iii 'in angi passive, tamen secundum rem intelli-
gere usi passio, & quod intelligitur est agens; iii telligero enim non signi fila tali- uid,' tbabet ei et si siti biecto in sed absolute, ted quas tendens in alte uir, vi in iobi ecium, sue ut in terminum , es quia a- Aionis eiu procedere ab agente, S tende re in pastum, ideo tales perse ii nes, qua: irere sunt passiones, hoc est manentes in
eo, quod denominatur ab cis per modum adii otiis, dic uimarcsse actio ites immanet te . Contra. Pliilosophus dii lingues actionem a sactione. 3. Physic. ct 6. Et hic car. te itis. Sc. 9. Metapb. assignat diuersa princi- tici
274쪽
ria propria actioni & sactioni, quod non oporteret, si intelli eret,quad illud quod assisti ai esse acti nE,Allat passio, quia tucia si oporteret a s signare sibi principi uactii iii Proprium, non enim oporteret pruiletiam esse activain, sicut ars est habitus sa- Olim , si actio nihil esset, nisi quidam sorma recepta in alio, ut in eo , 'uod dicitura ias. Iteria. Habinis non ponitur praecise aclyattendum, Jc maxime in passivo sum
me disposito ad formam, non enim Oportet illud' acilitari ad recipiendum, .quod in se est si initiae dispositum ad recipiendum. sed intellecti P est suintne dispositus ad 'lita iacunque intellectionem, quia nihil
habet contrari uni ergo non oportet ponere aliquem habitum in intellectu, si precise esset passi viis respectit intellectionis. Probatur prima proposuio, quia habitus cst, quo uti inur,cia volumus, de habitus liabuntem perscii, & opus eius bonum reddit, ev et . Et bicor. omnia ista tribuunt aliquam activitatem habitui. Item. Quomodo intellectu, discurret syllogiaana a vel argumentando, si phalasmata causa tonitiem intellectionemὶ non enim videtur intelligibile, quomodo phantasii cita discurruntia causalit omnem discursum. Consi matur, quia intellectus consereri; A ad
D. secundu talem habitu diu hquari, est ipsoa u, ex natura rei no causat relationes rationis, puta, qua do GPar. t ea ut disteretitia, 3 tcsitraria, ut totum &parte, es huius m. ai; ergo sola illa collatione causatur relatio rationis, que necinesse, nec in cognosci cosequitur extrcma e natura eoru ergo extrema in si sunt causa illius actus collatiui lie. Quomodo causabutur in tetiones Loeticae, v et relationes rationis 3 Si e-atim pharasma causat Onanc intellectione, quaecunq; causata ab co erit realis, quia illa dicitur esse realis intentio, que causatur immediate a re, vel a specie rei laesent nisi cin se; ergo nulla intri lectio caus ibit intellectiones Logica , vel relationes rationis, quia intellectus nullo actu suo poterit cos erre obiectu ad aliud, quae collatio causat relationem rationis, vel intentionem fecitndam in obiecto. Ite. Quomodo reflectetur intellectus supra actum suum Z lithoc quomodo erit in potestate potentiae resectentis 3Si enim phalasma causans aliquam intellectione, nabet naturaliter causare reflexionem super istam actionein, pari ratione dc re sterionem resterionis,
1 se in infinitum, ut dicit August. i taxo.
Trinit. Si autem non habet causare resc-κionum, sed miri nactum absolutum, postea occvrc. it aliud pirant Asina, non videtur polle a ignari quomodo bos lut est aliqua cesse io super aliqvu actum e- , -- Quomodo i i ludii , vitificat anima, q si domnem aetionem suam naturale, que est
. persectio naturalis, tam perfecit entis eir ective caus t phata sma' Nullain euini persectimi eui videtur p9sse causare plianta - naa in intellectu, ius excediit nobilitatem eius, quia effectus aequi 'cus noli potest exce lore causam. x qui uocaui, sed deficit; igitur uiliti praecise causa tu a pliantasmate sicut a tota cosa activa, potest ei sepeli eo ius phalata sinate, sed imperfectiuseo, scha nulla persectio ei it in homine niaior ipso pliatasmate, ait Odest ab stirili sue in tu Sc. inarum lex rationum sectarum eo .rra opinionem Thome es Goti redi, pri- a non cogitcontra eos, quaerit enim di ficultatem commvncmonuit opinioni, im . ue enim phanta lina ponitur causa acti ira intellectionis, siue i pecies intelligibilis sue intellectus, cum quodcunque istorii si principium naturaliter agundi non li- bere, semper .rque potati queri. quom do opposita roistunt causari in intellectu, Vt ityuc opinio vera vel scietia de aliquo. nunc opinio salsa x et error de eodem. S cunda non cogit, quia prudentia ponitur ' principium activunt propter actum aliis, ut est actio, ad quam suus proprius exteditur, ut regula ad regulatum , sicut pro-
prius actus altis eVtenditiit ad alium, qui est factio , licet tamen neuter habitus sit proprie principium activunt rc pectu sui actus.Tertiuiti illud. 1.Etllic. Habitus est, qui habentem perficit debet intelligi non Deffective, quia noli sic bonum reddit, sed . . irantia inclinative. Quartum coincidit cu . ' tertio, poniterato scilicet, illos nodo habitus discurrit, ut phalasmata ordinate in discursu occurrant, ili ponatur ille habitus in virtute thalastica, no est in intellectu, quod sorte concederet. Quintum videtur ponderandum, si nulla comparatio est relatio rationis, quam extrema nata sunt causare in intellectu . Si enim is .i propositio est vera,tunc licet intellectiones simpliciucomparatorum causeimirab illis, non t naen comparatio illa: que est in actu colla tiuo , quo causatur in extremo relatio rationis. Posset dici, quod ali ilia habitudo
275쪽
eoli sequime extrema in re,& illa in cognitione cἰ sequitur eXtrema cognita, puta, qualitas i sta est realis;alia no consequitur
extrema in re, nec necessari ὀ in cogniti ne, possunt tamen ipsa extrema causare actu collatiuu elicitive, quia voluntas imperat, causato autetia actu collatilio secundum tale respectum, qui non consequitur extrema in re, causatur relatio rationis. Sotu vero querit, quomodo in potestate
nostra est , qua intellectionem habeamus post alteram, & per quid cognoscitur actus, super quem reflectimus, Primu quide est propter voluntatem, secundum est per vestigia derelictu ab actu illo, igitur illo derelicto potest haberi actus reflexus per illud elicitive voluntate imperante,&potest non haberi voluntate imperante a-aia intellectione. Aliter potest dici, quod cognoscitur per phantasiata, quod primo ossendit obiectum, secudo causatu ab obiecto, tamen non erit necesse ipsum cau sare intellectionem intellectionis, nisi quando voluntas imperat. '
posset ibi lagi,vtru ista causalitas, que at tribuitur parti intellectivae, coueniat proprie intellectui agenti vel possibili, tameli iam difficultate dimitto usq; alias. Ad primu igitur,cu probatur, quod possibilis no potest habere illa causalitate , quia nihil idem agit in se, Respi deo, quod illa propositio non est vera, nisi de aliquo aFete viai uoco , nec ista probatio eius, quod tunc idem esset in actu & in potentia, concludit .nisi quando ages agit uni uoce,hoe est inducit in passu in forma eius leni rationis cu illa, per quam agit. Si enim aliquid sic ageret in se, sequeretur, quod simul liaberet formam eiusdem rationis, ad quam
moueretur,& dum moueretur ad illam,careret illa; igitur simul haberet illam,& no haberet, saltem hoc sequitur de duabusserinis eiusde speciei,vel de eadem. Inu- gentibus autem aequi uoce, id est in illis agentibus,que non agunt per sormam eiusdem rationis cul il la, ad quam agunti, propositio illa, Quod nillil mouet se, non ha- Det necessitatem,nec probatio eius, quod
aliquid sit in potentia S in actu respectuci videm .aliquid concludit, non eni in ibi agens est tale quinaliter in actu, uale pas suin est formaliter in potentia , sed agens virtuat i ter est tale in actu, quale sortirali ter est in potentia patiens , ct quod idem
st virtualiter tale in actu, & formaliter tale in potentia, nulla est contradictio. Ista glossa de agentibus uni uocis draequiuocis necessaria est, quia Philosophus posuit motum non tantum iti genore qualitatis, sed quantitatis, S ubie in qualitate aurein Scubi nullu est agens uniuOcii , quia in genere quantitatis 3c ubi nulla est so ma , quae sit principium inducendi si inite formam, imo ut generaliter dicatur) quicunque motus est ad formam non activa, non est ab agente uni uoco, quia eX qu forma talis terminans non est activa, nulla eiusdem rationis est principium agendi i Sunt igitur apud Philosophum multi
motus ab agente non uni uoco, sed aequi- uoco, Si ibi agens est virtualiter tale in actu, quale patiens formaliter in potentia.
Si arguas. Ergo in omnibus posset idem esse in actu virtual i, dc in potentia ad actum formalem,& sic quodlibet potest mouere se. Respondeo, Quod in ista illatione est
non causa, ut causa, nam ex generali ratione actus virtualis, Sc potentiae ad actu sorinalein nulla est repugnantia, quia si ecista ratione esset repugnantia , tune Scia quolibet et set repugnantia, tamen in ali- uo cum actu imiali concurrit aliquid iud, propter quod repugnat si ii quandoque esse in potentia,vel actu formaliter tale. Exemplum. Esila calidum virtualiter in actu , & formaliter inpotentia, de se non includunt contradictionem vel repugnantiani, & ideo in nullo subiecto includunt repugilantiam,quod propter hoc non possint esse simul, nec alterum esse ibi, quia alteruin; tamen Sol, qui est calidus virtua liter, non potest estis calidus sormaliter, tamen hoc non est propter repugnantiam istorum : probo, quia Saturnus est frigidus virtualiter, Sc tamen non potest esset ealidus formaliter, ergo actus virtualis non erat in eo causa repugnantiae, sed aliquid aliud, quod est commune Soli, ScSaturno. puta, Quod ista sunt corpora incorruptibilia, scaliditas est qualitas corporis corruptibilis. Sed si obiicias, quod talia principia Metapbysica, ex quo sunt
generalia , non debent negari propter liquas dii ficultates speciales. Respondeo . Quod nulla sunt principia Mera-.phylica , quae habent multa singularia salsa , ii intelligetndo autem , quod ni-ihil est in actu vi tualiter, dc in potentia ad actum formalem , Se quod ista
276쪽
epi ignantia accipiatur EX parte vel tacitione actus Sc potentis, non est principiu. Metaphysicum, quia multa singularia sa- ές patenter sunt sal sa, ex quo patet, quod
illud non est principium Metaphysicum, sed quod nihil est in actu formali, & inpotentia respectu eiusdem actus sorinalis, verum est, quod sic nihil est in actu & inpotentia. Et si omnino contendas , quod etiam loquendo de actu virtuali,& potentia ad formalem actum, si principi u Metaphy sicum, Quomodo alii erant ita caeci, ct iste solus videns, ut rationem communium terminotum Metaphyscorti no pos' ' sentcocipere, & ex eis apprehendere veri tatem talisco plexi, quδd ipse ponit principi u Metaphysicut Quod non tantu ab aliis non ponitur principium, lino in multis salsum, 3: nunquam necessarium in ra
te. o. Ad secundum.Cum arguitur eX.2.Physc. de causa inateriat i ct efficiente, quod non coincidunt, veru est de materia, quae est in potentia pura, sed no de materia secundum quid, lualis est subiectum respoctu accidentis. Necesse est enim aliquidi de quandoque esse materia dc efficies rea spectu eiusde , quod apparet,quia alias passo non praedicaretur per se secudo modo
de subiecto, quia si praedicetur per se secudo modo de eo , est eius causa materialis, scut materia est in accidentibus,quia ponitur in dissinitione eius vi additu, si etiam 3 taph. est praedicatio per se, i tur & necessaria, . a secundum quod est sola causa materialis respectu alicuius,non habet necessitatem respectu eius, ergo oportet praeter causalitatem materiae ponere in subiecto causali talem efficientis ad saluadum necessitate. Ad tertium, quod arguitur de relationibus realibus oppostis, Dico, quod aliquerelationes oppositae sunt incompossibiles in eadem natura,& in eodem supposto, a liquae in eodem supposito, sed non in eadem natura, aliquae nec in eadem natura. nec in eodem supposito ; unde ex ratione relationum realium in communi non po--, i test concludi repugnantia earu in eodem.
Exempla praedictorum. Causa & causatuin eadem natura siue supposito repugnat, quia ii non, tunc ide dependeret a se; producens & productum non repugnat in ea dein natura, quia natura potest communicari sine diuisione sui, qualis est natura divina, repugnat tamen in eodem supposito, mouens autem dc motum,nec in eadem natura, nec in eodem supposito repugnat. quia hic non ponitur dependentia essentialis, qualem ponunt relationes causae &causati, nec per idem ponitur, quod idcmst,antequam sit, quod ponere videtur ratio producti & producentis, d tantum ponitur hic,quod idem dependet a se quatum ad aetum accidentalem, sicut motum a mouente dependet, quatitum ad actum accidentalem, queni recipit ab eo I ii coin- possibil itarem igitur aliquarum relationum oportet reducere ad aliquam incompossibilitatem priorem, & ubi ista prior
non inuenitiatiim nec illa incompossibilitas relationum oppostarum concludetur. Hoc etiam amplius declaratur, quia sicut istae relationes, producentis & producti, que sunt repugnares in eodem supposto,po ut suda i in eade natura illimitata, sicut in essetia diuina, ita iste relationes mouentis & moti, que multo minorem habet repugnantiam, fundari postunt in eadem natura aliqualiter illimitata ; Quidquid autem est in potentia ad aliquem actu formaliter,& cum hoc habet eandem actualitatem virtual iter, sicut cum idem mouet se, est aliqualiter illimitatum, poniture nini non tantum capax illius persecti nis, sed ut causans ea ; ibi igitur propterili imitationem aliqualein bene compati utur se istae relationes oppositae. CO-tra . Omnia relativa sunt eodem modo opposita, ergo eodem modo incompossibilia. Ad quartum, Achillem eorum, quod quodlibet moueret se, dico, Quod scutargutum est contra primam opinionem in excludendo causam, siae qua non nihil est causa totalis & perseita & natura lis ei laetiua alicuius, quin ipsum approximatum totali receptiuo, ct non impeditum causet illud ; lienum autem semper
est approximatum sibi ipsi , &suifici enater, & non potest poni aliquod perpetuum impedimentum, quado ignis no est praesens sibi, quia si poMtur lioc impediens , amoueatur illud, di non erit impoditum , si aliud, amoueatur illud. ct sie discurrendo per singula habebit sibi praesens lignum , dc nullo modo impeditum; igitur, si ipsum esset causa activa totalis respectit caloris , & ipsum est etia in totalis causa receptiua , igitur semperesset calidum , non autem semper est calidum;
277쪽
ealidum; ergo eum non positi poni non causalitas totalis propter impedimentum, nec propter non approXiu atione, nec propter receptiunm, concludetur, quod in ligno non est causilitas activa totalis, uod est propositum: sic igitur non omnia movebunt se ut causae totale , quia nullae t Ira naturae, quae non habent semper actu, sunt cause naturales totales illius actus. Sed dices. Saltem Aicam lignum esse cauissam partialem, ut praesente igne coagat ad calesamonem sui, in ratione essectiui, vel activi partialis. N ec ista cauillatio valet, quia cause duae partiales non ponuntur respectu eiusdem essectus, quando altera praecise habet totum essest uin in virtute sua uni uoce vel aequivoce. Probo. Si enim altera haberet in virtute sua totum
essemina, sequitur, quod totum potest producere; igitur alia causa partialis nihil potest producere, vel idem sis produceretur; ignis autem, qui eX precedenti arguinento conclusus fuit, habere activitatem re emi calefacere in; ligno, habet in se virtualiter totum calorem ligni, ergo lignum hic nullam habet causalitatem partialem. Ad proposituin igitur, Quia anima non sena per est in actu respectu cuiuia cunque intelleistionis, cum tamen ipsa sit receptiua respectu cuiuscunque intellectumj, , de ipsa si sibi ipsi approximata,
d. non semper impeditur, concluditur ipsam noli essecausim activam totalem, sed
aliquid aliud requiritu ; illud aute aliud
conci ii litiir esse obiectum, tui. i eo praesenete sequitur effectus, corion praesente non
potest habeti esseetiis; cocluditur ergo primδ causalitax aliqualis in obiecto, nec t talis quia obieci uni propter sui' impersectionem non potest imbere in virtute sua totaliter inrel loctionem propter suam per se 'ionem i&ideo concludi tur, qu δdcum Dbiecit, requiritur aliqua alia causa activa partialis, non autem alia ablintellectiva, quia ipsa concurrente cum obiecto,s 'uitur antellectio; sic ergo cocluditur hie duas esse causis partiales activas, & in aliis multis non, iura nihil mouet se, nec totaliteri e partialiter. Istud etiam quod habetur pro Achille) non videtur multa efficaκ argumentum, hoc enim videtur esse cauiala quedam, diuertendo a parte opponentis ad partem respondentis,quiapropter defectum argumentoriun induunt tales formam respondentium , vi respondentes iaciant argumenta ad probandum Vnum neces larium, scilicet quod lignum non calefacia i se .
Ad responsionem Achillis videtur sequi, quod lignum non calefaciat se nisi presente alio, ne quo no, sicut per te vo cimitas non voti cat senis presente obiecto per cognitionem . Si autem dicas, . quod semper calefaciat alterutri, quia habet vim item calefaciendi, Respondetur,
quod prius calefaciet se quam aliud, &hoc primum non est nisi prς sente causa,
sue qua non, vel sorte nunquam calefacit aliud, sicut nec voluntaς votificat a liam voluntate ira; nam concesso, quod aliqua actio de genere actionis liti inmanens, dicetur, quod quaelibet, vel qualiter non
Aliter cotra Achillem, quod presentibus 'i .i. diuersi lignis. ignibus sinit iter disposi- ptis omnia calefiunt, praesente autem e
dem obiecto diuersis voluntatibus, non omnes simi liter votificantur ir. de Trianit. cap. 6. Auetust. igitur hic agit ignis.& non ibi obiectum, quia tunc eque age ret in omnes voluntates. Contra hoc ii statur, quia si voluntates non sint liter patiuntur, praeseme causa sine qua non, hoc est, quia agent libere per te lignum praesente causa sine qua non agit naturaliterrita probatur hic, quod ignis si causa hiealiter, quam sine qua non; sed dicitur,
tantum lignum est naturale , voluntas vero non . Tertio modo contra Achilia 3.
leni, quod quidquid patitur, ab aliquo
patitur, ubi ergo aliquid non potest a se pati, oportet ponere, quod patiatur ab alio, dc ubi non potest ab alio , oportet ponere quod a se; voluntas non potest p ti ab alio. non loquendo de Deo,tum qui
tunc volitio non esset in potestate eius ivnuia tunc aliquod aliud mouens eodem modo se liabens, Sc respectu eius de ii pas-s post et indit serenter in utrunque oppositorum, quia voluntas potest velle & nolle eodem modo praesentatum; itaque necessarium est attribuere voluntati princip li ter motionem sui ad velle, quia ipsa sola habet indisserentiam iis agedo proporri' natam tab passo: sed lignu non habet i ii af gendo indifferentia proportionata ljbi i iratione passi, est enitureceptiuu qualitatu
aliqua intensi facta corrumpit ipsum, u habet principia tot uni voca, pateti etiam, quia nihil univoce mouet se, nec unu prinΡ 1 cipium e
278쪽
ci pram vovi cum quia quomodo esset itai l mitatu Nisi dicendo qiuodlibet posse ' omnes qua'itates susceptibiles tui ui so,etiam corruptiuas sit in voluntate au-
te ii qu vlibra, in quam pol st, est operatio .ius,&aliquali persectio.'
ponit, quod intelligibile visimpliciter presens intellectui, non per speci .n intelligibilem, sed fer phat sma vi illustra Dr ab intelle tu aetente . est hi intellectu pos ibili, vi in ii emortu, via: item iii annit,t ad actum inie ieetidi est hieo, ut in intelligetitia , cuius notit aterminatur in i sum obies uni. Et quam ii ad illa duo intelle ius est passiliu , videlicet inquantum est memoria habens obiectu ui simpliciter pr.esens, S inquantum ii uelli sentia est ab obiecto sic praesentθ,mota ad primum ac um intelligedi; sed intellectus . iactu in actu primo naturali acumine suo roteli sui dete Id discurrere in viloquia vi e quid iit componendo. diuidenda di iai excutias conuenientes cum diuiso, & ratiocinandius sic inquirere quid respectui uellectus limplicis,& propter quid rospo
ictu complexi .vite spestu conclusioni dicibili ,: ' in illo dis ursu intellecti iri inqua Gin discurrit .est a iiuus, inquantia tamene ciyit, est passii tu . Altera opinio est, quia iste idem istam positione de passione respectu notiti e primae simplicis 'confuse, & actione respectu notiti. e distinctae iiii estigat e, videtur retractare , c cortitere M ibi, ut, i inquirens de principio activo actionum x itali id. scilicet sesationis Sit tellectionis, ponit, iu/d
illud principium est aliquid in ipso an mato,dc non solii obiectu: in extri, sicut 6 insensu ponit, quod species imprella in organo tantu inclinat,' inclina do excitat potetialia.& quasi euocat ipsam ad propriam operatione: ita phantasma in virtute pKatastica inclinat intellectum, ita quod nitellectu, inclinatus sit in vitinia ditpositione
ad eliciendum i litellemonem,tanqua sua propriam operationem. Et pro ista opinione ad tu. it ibi nam rationem pro istis actionibus. quod sint vitales,& nulla actio tra scendit persectionem agentis, ct aliam de actione manente in agente, & iste sunt proprie actiones, & denominant proprie ipsum agens, sicut licere se habet ad ipsa agens, non illuminare. Ad hoc concordat ratio Aug. quod anima format in se imagines cognitorii ni, que tres rationes adduct e sueruntari. . pro prima opinione. Contra. Neutra illarum opinionu, nee retractata nec retractanda videtur essevero . Non retractata, quia aut intellectus sa-ctus in actu secundum notitiam primam confusa inest alituus virtute sui respectu intellectionis se ude, aut virtute illius. notitie prime coiisuo: Si virtute sui, no videtur rationabile, quod aliqua causa possit ei Ie a e tua respectu persectioris in aliuiua specie,& nullo modo possit esse caua activa respectu imperi editoris eius de rationis; intellectio autem consula ct distincta albi videntur esse intellectiones eluia de rationis, quia eius de obiecit; ergo videtur inconueniens, qudd intellectili de se possit esse causativus respectu secundς intellectionis, que eli persectior, ct non rospectu prim t: Si autem dicas, quod respenu sec ude eli activus virtute actus primi, Contra. Actus i inperfectior non potest esse ratio formalis causadi actu persectiore, quia tunc non esset via depol sat probari
Deu esse persectissimu ens, si effectus posset excedere causam sua ni totalem in persectione; cognitio autem distincta est nobil ior cognitione consaia,ergo illa consula no est forinalite ratio elici edi, vel causandi tuam diffinctam.
Opinio etiam retractans non videtur
esse vera, 'uia iii ero, quid intelligitur per inclinationem 3 aut aliqua forma, tu sit in intellectu, per quam inclinetur, aut nihil ; si nihil, non mapis inclinatur nunc, quam prius inclinabatur; si aliqua forma autactus intelligendi, dc t ne oppositiun opillioni eorum, quia obiectuin causabit ictum; aut aliquid prius actu intelli endi, ut species, quam ipsi negant. Ite . Causis essentialiter ordinatis inferior non inclin at super i orem, sed e conuersia, rospectu autem intellectionis pars intellectiva est causa superior, quam speries alicuius obiecti, ut Patebit ar. 1 r.ergo obiactitin Impugnis
279쪽
obtemini non inclinat intellectum. Respondeo. Non est habitus nec actus, nec species, sed quoddam quartum. Contra. Quamuis hoc statim videatur incouenies, tamen arguitur sic. Sit illud quartum A, tunc sic. Aut sine illo Aest in intellei tu tota virtus ac tua respectu i mellectionis huius, . aut no; si sic, ergo sine illo potest intellectus in hanc intellectione, & ita in de
terminationem omnem requis tam , quia
haec ut hic,est determinatissima , ct ita Apropter nihil erit necessarium; si non, er- .ci go dat A virtutem activam, vel totam, vel partialem ipsi intellectui, dc ita actio non erit ab intra, ut a tali principio activo. 'Pro his opinionibus Don sunt argumenta adducia, ad qiis oporteat respondere, qui Vult credere de actu primo simplici.&de secundo di istincte cognoscendi, vel il-inuuli fi- lud dictum secund e opinionis, quod spe-
si demora cies inclinat, credat; non credenti tamensitaturr non sit articulus fidei, nisi per ratioe osten
Istae tamen due opiniones, quae viden Π ' tur linter se oppositae, concordantur ad inuicem,& confirmantur,& hoc sic. Ad age ab ipso He dum requiritur ratio sormalis agendi, de Go-L ratio agentis, agens est suppositu in , ra-- - tio agendi est forma elicitiva actionis r in prima igitur actione in intellectum psias bilem agens est phantasina , sed quod uideli lendes in phantasmate est ratio aetendi in ipsum, bc hoc inquantum illud quod quid est stat in lumine intellectus agentis , Sc penetratur ab ipso lumine, & ambitur ab ipso agente ; &hac ratione agendi primum impressum in intellectum possibilem est incohatio habitus scientialis, quae incohatio non est species intelligibilis, nec forma mouens ad actu intelligendi, quia obiectum est in se prae-
sens, quateuus relucet in phantasmate,
quia phantasma praesens est intellectui, qui ubique est in corpore; igitur non requiritur aliqua al ia species, per quam obiectum se sit prς sens, nec aliquid aliud tenens vicem obiecti, vel repraesentans ipsum, cum ipsi impressio prima habeat ratior Em, dc quo, Sc quod ;& respectu intellectionis quo, quia per ipsam est intellectus in potentia propinqua & accidenta li ad alium intelligendi, sicut per grauitatem est corpus in potentia ad ubi; & etia, est quo, quantum ad hoc, quod manet
in intellectu impedito ab actuali intellectione; est etiam quod, quia sibi primo occurrit, sicut secundum Avicen. primum sensatum est species, non ut obiectum terminans, sed vi' quod quasi deducens, no per collationem , sed per continuationem a ducit in obiectum. Sic igitur concordan- quoddia. tur prima opinio & secunda quo ad hoc , quod prima negat speciem, & secunda cocedit inclinationem praeco lentem a tulit. Quo ad hoc autem, quod prima opinio ponit intellectum esse passivum respectu primi actus, & activum respectu secundi a-Eiux, & secunda opinio videtur ponere, quod anima seipsa et iciat actum, hoc con 'cordatur sic . Quia facta tali impressione prima in intellectum possibilem, ipse intelle eius occurrit tali passioni, 'uia omnet pallam occurrit agenti Ainquat uin passum nititur saluare suum esse. Hoc etiam vult August. 6. Musce, ubi loquitur de illis numeris occusoriis, S de aliis. In illo occursu intellectui imbibit illam intellectionem confusam. & transmittit ad intima sua, Sc tunc recipit eam a se intimius, qua possi t eam recipere ab obiecto ; illi etiam an pressioni sic inti inatae occurset inteli eius secundo , & in illo secundo occursa
immergit se illi penetrando illam, de in hoc est distincta & persecta coenitio intellectus.
Quidquid sit de opinionibus illis,quas
iste medius nititur exponere, arguitur corra multa hic dicta. Quod primo ponit, scilicet quod quid est relucens in phantasmate esse rationem agendi sormalem phantasmati, Contra. Quomodo aliquid est ratio agendi alicui, in quo non est sor-
maliter Aut si quoquo naodo, quod 'uid est ponatur in phantasmate cum illud
sit esse eius secundum quid, quia secundum esse repraesentati, & non secundum
aliquod esse existentiae ) quomodo ipsum quod quid est, secundum illud esse, erit ratio sormalis agendi aliquam actionem realem Et ita cum istud phantasma pernuod conuenit sibi illud esse non sit prin- , ei palis causa agendi secundum eos nec quod quid est, secundum quod existit in eo, est principalis ratio agendi, quod
est contra e s. Praeterea. Preter l, cque-
ro, Quid est quod quid est stare in lumine
intellectus agenti, Si nihil aliud est, nisi intelletium agentem esse in anima, &in phantasia eiusdem animae esse phat lassina , ςrgo perpetuo , quando phaΠ-
280쪽
iasma est in virtute phantastica, sit ista penetratio dc ambitio,& ita erit in phrenetico & dormiente, Quod negat ille, cuius opinio exponitur: bi aliquid aliud est, illa duo est e stinui, S sit aliqua actio noua, detur igitur eis terminus nouus, non
erit in phantasinate, igitur erit in intellectu possibili,ergo quod quid est non agit
per aliquam penetrationem, quae penetiatio praecedit actionem quod quid est, sed
tantummodo quod quid est cum intellectu agente coagit, causando aliquam impressionem nouam in intellectu possibili Hoc dicit opinio illa prima. Si dices. Alia opinio ponit speciem intelligibilem impressam, ista opinio non ponit speciem talem, sed incohationem habitus scientialis. Cotra. Ista opinio ponit illam impressionem esse primum , quo intellectus est in potentia accidentali, cum tamen prius esset in potentia essentiali, sed si per illa impressionem non est obiectum intelligibile praesens nunc niagis quam prius, non magis est nunc in potentia acciden-rali quam prius, si est praesens aliquo inodo nunc, quomodo non suit prius prς- sens, illud quo nunc est praesens, est species intelligibilis. Hoc etia in magis apparet ex hoc, quod primo ei occurrit ta- quam ostende liti obiectum, propter notaralem continuationem ad ipsum , hoc non posset esse , nisi obiectum reluceret in eo,& ita traberet rationem speciei. Similiter hoc, quod dicitur, incohationem habitus scientialis precedere actuin non est verum, quia habitus proprie loquendo,
ut Philosoph. loquitur et . Ethic. generatur ex aliquo actu elicito; & sciat ultimus gradus habitus zeneratur eX vltimo actu, ita prunus ex primo, ita quod quicunque
gradus habitus est posterior aliquo actu, ergo illud, quod est simpliciter pri inu in intellectu possibili, non est aliquid ipsus
habitus. Hoc confirmatur secundum opinionem illius Doctoris, qui exponitur quia ponit istam incohationem esse essentiam habitus totam. Quὀd ulterius dicitur
de occursu illo, ratio occursus non bene assignatur,nec ad intentionen August. patiens enim occurrens agenti nititur saluare se, & contra agere agenti corrumpenti se hic istud agens agit ad persectionem& salutem passi, ergo non occurrit ei propter illam rationem, ut salvet se. Nec ista est intentio August. vult enim, quod anima occurrens passioni factae ab aere in aure, vehementius agitat illum aerem, &causat magis auditionem, quam solus sonus causaret; hoc igitur occurrere est ei agere . Et tunc respondeo breuiter ad
August. Impressione speciei sensibili, suacta in organo, vel specie intelligibili, Dacta in intellectu, per potentiam talem -- currit, id est,cuin illa speciei impressa coagit ad actum aliquem persectiorem, quam posset illa species de se sola causa re. Et cuin ultra additur, de illo duplici occursu, primo Occurit passioni quasi et coageti, post passioni imbibi , Qvxro , quid tantenti significent ista verba metaphoricat si sgnificent, quod per secundum occursum causatur aliquid perfectius qua in per primum, & illud intimius perficit, licui dicitur materia intimius perfici a forma persectiori, quae magis actuat eam, ergo in secundo occursu non ' tran sinittitur
passio illa ad i0tima magis qua in prius, Hi a sed anima coagens illi passioni causat ali- transa quid persectius, quod est intimius in antia mitur. ma, quam illa passio prius causata.
t Opinio est O d intellectus est prin
cipium intellectionis, quantum ad substatiam actus, sed obiectum est principium, .se quantum ad actus specificatione, seu mo- dificationem. Contra . Nihil nullum est principium, intellectio circunscripta modificatioue, seu specificatione nihil est,ergo &c. Maior intelligitur de nihilo. quod includit co tradictione. Minor probatur, quia prius natura intellectum praecise est
aliquid possibile esse, sed intellectio sine
hoc quod in eodem instanti naturae sit alicuius obiecti, est cotradictio, alioquin esset forma mere absoluta. ' RTICVLVS. Io. rum species obiem, vel ipsum Obie iam in se praesens sit -tio gignendi nomin
' i. Qui aco metator 3. de anima coni. Intellectus se habet adsormas uniuersales, sicut materia
prima ad formas indiuiduales . Et alibi, cori αAnima nostra est infimum iu genere intelli igibilum, sicut materia in genere enitu. Et 3. de anima,& s. Phisic. Intellectus an re r. te habitum est in potentia ellentiali, sciit - .materia