장음표시 사용
281쪽
materia ante sormam. Et 3 .de Anima. In tel lectus nihil est eorum, quς sunt ante intelli ere. ει omnibus istis cocluditur, potentiam intellectivam respectu intelligibilis esse pure potentialem , sed quod est purὰ potentiale non potest esse principia activum alicuius actus, nisi insormatum aliqua forma,& tunc principium formale erit forma.
a. Praetere . Et ar itur, quod ipse ma, ne est principium agendi, si similitudo obiecti, Quia sicut factio est. Drmaliter per formam, qua faciens assimilatur sacto, ita actio v idetur esse format iter per illain formam, qua agens assimilatur obiecto, dc ita similitudo erit sotitialiter ratio aetendi. 3. Praeterea. Agens indeterminatum no potest in actionen determinatam, vel ci ea obiectum determinatum, nisi determinetur; intellectus est de se in determinatus
ad omne intelligibile,& ad omnem intellectionein; ergo ad hoc, quod intelligat aliquid.requiritur determinatio aliqua,ilia non es nisi per speciem intelligibilem, igitur illa species intelligibilis requiritur, ut principium determinativum.
ita opiniones. Prima opinio ponit, quod species obiecti in intellectu, vel ipsum obiectum in se praesens est gignens, vel est ratio gignendi notitiam actualem in intellectu; α ipse intellectus tantummodo se habet tanquam materiale, vel informatus illa specie, vel per obiectum supplens vice speciei.Ista opinio confirmatur tribus a gumentis, quae sunt in opponendo. Altera opinio que redit in idem quanis tum ad conclusionem huius prime opinioni,) est . Quod ipsa notitia: ctualis genita , siue in sensu siue in intellectu est species, ct tu ne sicut ratio formalis jgnendi speciem actualem, qus dicitur notitia actualis, esst ratio obiecti, vel species obi in memoria; ita sequitur quo ad propostum, quod ratio 'ignendi noti tam actualem est' ipse ni obiectum vel aliqua spocles in virtute obiecti ; & hoc ita quod quando obiectum est in se praesens,ab eo egreditur, vel generatur species, quae est intellectio, edan autem non est in te praesent, sed per speciem in memoria, tune petillam speciem, vel virtute illius speciei signetur illa species. que est intellectio. Pro ista opinione.quatenus dicit speciem intelligibilem ei se notitiam actualem,adducitur August. 1 I. de Trinit. pit. . ubi
inquit, Illa tamen informatio sensus,qui vitio dicitur, a solo imprimatur corpore, quod videtur. Quod autem imprimitur vel gignitur a solo corpore est species, ergo illa species est visio secadum August. Hoc idem secundo probatur per Philosophuiri. a. de anima qui vult, quod idem sit Ionatio & auditio, quia i dem est actus activi di pali tui, Si per Philosophu 3. Phrse; Sed sonatio in actu causat speciem soni in aure, ergo illa species caulata est idecum auditione, & ita specie, intelligibilis& intellectio idem sunt. Conclusio istarum duarum opinionum improbatur per quidam argumenta facta
contra opinionem secundam art. 8. adductant. Nam effectus aeuuiuocus non potest excedere in perfectione causam aequi uocam, sed deficit necessario ab ea; Intellectio esset essectus aequi uotus speciei
intelligibilis, si ab ea sola causaretur &ita simpliciter esset inipersectior specie intelligibili, quod non est verum. G Ista
ratio, que ruit prima contra secundam o-piationem, minus est euidens contra illas,
quia specie, intelligibili, est nobilior pharasmate; secunda etiain ratio, Sc tertia contra secundam opinionem non sunt contra istas; alie sex rationes, quas non ponderavi, possunt hic fieri. Nam primo habitus.&c. ' Similiter habitus non videtur necessarius, sicut argutum est ibi in qui ura ratione. Similiter quomodo fieret discum sus Similiterquomodo reflectio Quomodo causaretur relationes rationis, siue ii tensones Logice Quomodo complexio falla,cui assentitetur tanquam verae, si scira species intelligibilis senio a phantas
litate esset ratio formalis omnis intelle ctioni 13 Similiter tunc species esset magis potetia intellectiva qua intellectus, te ita ipsa separata haberet eundent actum, sicut calor separatus calefaceret.Similiter tune intelligere non videretur propria pers ctio ipsius intellectus, quia nihil videtur essentialiter ordinari ad illam operat mnein, ad cuius principium se habet in potentia contradictionis, sicut ad accidens per accidens, sicut ealefieri non vi leto e
282쪽
Ypropria persectio ligni, me quo lignumise habet ad calores', sciit ad accidens per .accidens ; seil ita istit betet intellectus secundia in illam ophitonem ad specient intelli stibilein que esset principi uitrii ii nectit, ii , igitur M. Fimillier tam insen sit, quam in intes lectu posito eodem rem deviante, maior atterulo vel con tus acit aetum perse toron ; idem emisi h -ben Eui dein specieii uitelligibilena, fel phantasina persectius intelligit illudi, nil viii, intellectio nem magis conatur , & musiquando 'minus;ita etiam tu seus i eodem obiecto prs seme,sin eodem lunii Aia. ui ει & in eadeni dulantia persectius vid tur aliquid per maiorem attentionem in id lo. Patet etiani e hoc, quoiuuia is quandoque laeditur visu, propter maiore
attentionem , imo csteris patibus unus oculus iii agis atteiisus posset i illum o findi in visione alicuiuς piniqua minus cilii Hoffenditur, sicut pater per eX perientiaris; patet etiam secundum Auguli. . it. de Tritatis cap. et quὀd in nitento multuan remanent species post vis cm. quae non remanent in plo non attendetii. sta Ad
Issa tria media pol fit f omleri. Ad prianum: quod potentia tu lectiva st uaintelligi mus .esnieli igimus auteriaca in quant ini, ipsa habet' so aliter intelle,
Lilinem, specias auteni Don est nata ha-tidire eam . iacvinei 'tu ih.ibendi illanti Quod addaicii iuro uὀd etiam separata habererat utrit,si intelligatur Labere subaiective, pateti, M.ὀd uoui valet; si esse cti uel, res potadeo, non iober passumi inrod agax, pr eipue niurim uit mi iacia principium agendi inaliud, quia timieth lacti otiis imbicipi upi , scd taDivina ctionis inaniastenti s. in.teodem lubiecto
cum ipsa. Ad secundum potest dici,quod maior illa, Milicet tibili videtur esset tia siter ordinarii&c F lia es xhas, quae
non possitnt ex se consequi finem, ad 'litarordinantur . sed tantumiacti Onc trinisse da uti, si h aliquod saccidensi, periquod oneratist 3 amoetat fi ieinitium lseest hic. Ad ortiunt.' illa attentati viis Iuntatis est . qua vult ementius applicati- te se nil obiectu tu . potentia cog irriua inserior vehementius patitur ab illo bie, dis, Scideo per se ius cognoscit, licet nisi agat ad illum secundum iaciuilia I t. ni: n. , , r Sed contra ecundam opili nem arguἡ
si species illa, si is est uiso. sit eius leni
ionis cum illa . .e est intro M. illa in medio eritiarinaliter visire. ergo medium forii ii ii, baben Ouxerit so aliter iauens: Si abiem 'praeter hanc specie at i qui iii, que ponitur visio, sitalia alteri Tatio 3, ab ea, , eiusdem rationis cum
illa , qu.e est in medio, habetur propo sinui, sellicet, quod licet illud.quod est vi sio,idi Citur species, tamen eli ciliquid aliud pia d, eo in oculo, ct fletius rati j iis, ioc illud, utcoui uniter dici si est species .. S ita ii cies propries dicta di LGrtet. ab actitane. Si dicas, quod i species dii medio differt a specie in ocido propter diuersa recipientia, Hoc nihil cit, 'inia sicut albedo est eiusdem .m is i nn apta
de acquo, & icleo utrunque est format larer album secundum eandein rationem albi ita si illa qualitas : qui dicitur species
fletus leni rationis. in oculo & in medio; f illa de se sit visio fornialiter, visio for-n alii r crit in viroque, ct in quorunque si ii taliter visio. ii Ihaeseritialiter est vIdens, Principale etiam propositum patet,
quia in oculo ceco manente tamen se
hi ocisso domitentis .al iils non exciti rei A . ab excellenti.sensibili presente ; no etiam aliter aliquis excitaretiir a sono excellen Ii: misi species esset in aure, tamen in insς .
non est vilio; ita etiam in oculo bene dias posito recipitur aliqua species eiusdeni rationi sicum illa , viae est in medio. hoc qu4d ipsum Ianumteibsimili diaspositionis cum medio, proptur Per sinita t. ti. stiri
ni a dista umieris scirinaliter visio, sed prior xssione uraod ei iam hocde intelleiae tu sit salsu in , paret coniungendo alici dicta te opinantis prisuit elii in millata esse aliani specimii abes natis diuina irrui siti ne beata, Sebeatitudinem essentiali ree consisture in solare iscine. Cottinge istud dictuin pu d v isio format iter est si ecl. C: sinuitur . quU,d beatitudo nostra eripsitito lii coetantia '. dui ina . a Phidiata, Leatitudo s. liter est, is in lecti nili ieos xvisio soritialiter esti pectes; . cundumieras' siccies est forinali aenestat in .sentia diuinar . ergo essentia diuina est .rnunii et oriri iter beati nido , stra; sed lia e con Iulio est intonii enien . aut se gentishmo risiuissuri qaod visioseth species , aut
283쪽
Distinctio 3. Quaestio D Articulas io
e rit , quod essentia dii lina trabet a-ispeciem a se , aut beatitudineria in sentialiter in alio . quam in actu visio-bis.. si dicatur Vbi est species intellia Nili, alia ali obiecto, illa est intellectio,
sta ibi ita est alia species ab obiecto , ibi
alitellectio non est obiectui in beatitu ine, tuitur negarent specieni aliati ab obiecto &adiu, sed non negatur esse alia ab
obiecto. Contra. Nulliu obiecti est ali is, ecies intelligibilis iii si sola intellectio secundum istos igitur cuius obiecti est 4htellectio alia ab ipso, eius est' species intillisibilis, igitur ita debet concedi spe- dii; inu; sibile Dei sietit in intellectionee iuscunque alterius obiecti. Nota, quod intellectionis ad obiem Inquintuni est motivum intellectus, silesii I, propriὀ, impiatum est causatiuunt όhtelles tibi ili. est relatio pectinens ad se-ondunt modum relativoruin, sicut lilii
bis pati em vel cotaris geniti ad gignente,
Relatio eriam intelleau ad Obiectunt viviis unis ad motivum pertinet ad secunduit inlinii, siciit relatio eale ictibilis ad ca-lEfactivum Sed praeter i stas relatioties secundi modi est alii telatio intelle mouis
ad bbiectum,' ite minatiuit termina iis,
noli enim tantum intellectio est ab obteia o v t a causa efficieti totali vel partiali, sed est id ipsum ut ad terminans, siue ut hi e quod ipti est disserentia istarum retis Anim. Patet . quia utraq; est sine alia,frima sine set unda th talore genito, secuda sitie ptima in iii tellectione lapidi .s sereri mutediate a Deo ita mei prinia non enidentica, via idein absolututo possiet fieri ab alia causa secunda videtur identica quia nullus a supi, tu esse circa obiecta pollet esse idem, Sc ii , terminari ad ideliso 'um J Seeunda non est ad ali litasti eausa, quia positis litibus causis prstet hoc i equiritus in uid ternit italis. Patet eri alii diis illes. 16.Non est Gelma . nec estic tenς, patet; non sinis, quia fili lectuin, ut est primum . circa quod esti
e Ur a tus; Dec est materia circa, siue iis, sue ex qua . Secuda potest poni tertii mo
Uitati iiii sit relatio me Citi, sed quii
s mili 'ill . quia non mutua; a ius enim
, si , Ase ei rea quod si r non ὀ conueti Ditie sua elatio men si iram est tertii mo A ci Murii, simili , scilicti tibia mulsa, dii estietiuinati ad terminans modo
praedicto itamen Schὶ concurrit interea dein absoluta relatio metim rati ad mensira. sed potest poni si inaliter alia ab ista
relatione terminati. Contra secun limi de quartum, quomodo est alicui identica relatio ad non causam, nisi dependeat es lenialiter a non causa . & ita quatiu,r causa: noli suficient ad esse rei Item obiectinii potest non esse a mi existente, quomodo Tunc erit identica relatio vel etiam reali , cum terminus non sit 3 H. e duae rationes
identur concludere, quod intellectio est ita forma absoluta sicut albedo, patet enim, iuditiosa est causabilis a Deo in ille diate, ergo ab ipso solo dependet essentialiter, quando etiam obiectima causat, non depedet idelitice, quia possiete idem aliu- de caii sari, frequenter etiam est circa notiens. Et si dicas Est eus in specie, quod siest larina rebsoluta, vel procedemus in in- sinit i. Ec ipsa no est obiectum terminans; sed illud cuius est, quomodo ergo Platio- pirus 7. Plis sic. Ocalia dicta de habitibus 'laein. Dii serentia illarii in relationum inde. ponitur, quia intenectus quandoque ter mi atur in intelli elido ad aliquid, a quo non mouetur, puta Deus ad creatura, vel ad relationes ii atriis ecas, vel attributa,catamen sola essentia nioueat ad iii tellectione , alioquin riuod esset eius obiectu priumuiu Contra.Tunc intellectio Dei habe
ret relationem realein ad creaturam, vel
ad aliud obi emi M. Item secundo . Quare
magis unum moti tin ' iani tertia inans
requiritur ad unitatem actus. Ad primum istorum duorum. Quare n5 potest aliquire 'tio tertii modi esse rationis tantum i eui& illa secundi, qua essentia diuina dicitur mouere ad intellectionem eius, &ὰ conuerso sic quod no sit differentia mo tum Aristotelis Dii Melle rei & rati nis, sed penes mutuum Sc non mutuum. iiiia si mutuum penes quantum & qua-lcnbstalii ille vel accidetate, in actu priamo vel secura ii ita quod 'uilibet modo possit esse quandoque realis, quandoque
Hiim ad auctoritatem Pliilosoplii 3. dea- iniis a. quod intelli re est pati, hic tali eriri ut determin, ndo dico, Om,d Philosophus locutus est communiter de potentiis imi , inquantuin stant, quibus scirinaliter simus in lictu se ullo, puta de sensit, inquantuin est quo formalliet stultinus
284쪽
de intellectu, inquantum est, quo formaliter intelligi imis,sornialiter autem intelligimus intellectu, inquantum recipit intellectioneni, quia si causat eani active,
non tamen diuo intelligere intellectu,inquantum causat, sed inquantum habet intellectionem, ut so a. habere enim 'u
litatem est esse quale,& ita intellectu habre intellectionem sue recipere,quod ideest, est ipsum esse intelligentem', nos igitur intelligimus intellectu, inquanti recipit intellectionem: ideo Philosophcs loquens sic de intellectu, necesse habuit dicere eum esse passi uuin,&quὀd intelligere est quoddam pati, hoc est,quδd intellectio, inquantum est quoddam, quo formaliter intelligimus , est forma quaedam recepta in intellectu,no autem intelligimus ea, inquantum est quid causatum ab intellectu, si causatur ab eo, nam si Deus ea causaret,& ea in intellectu nostro iiii 'rimeret,non minus ea intelli eremus, sicut
dixi de intelligentia actualiter; ita dico de scire habituat iter, quod intellectus est.
quo scimus habitualiter, inquantum recipit habitum, no inquantum istum causat, ii illum causat. Dico igitur, quod Onanes auctoritates, quae sonant passibilitatem intellectus possibilis, possunt eκponi de ς', inquantum eo cognoscimus habitualiter, vel inquantum cognoscimus ad ualiter; ct isto modo concedo, quod est passi-uus, ct si stactivus,non tamen secundum istam rationE, sed accidit ei, quod sit acti-uus secundum istam rationem: assi rixant enim istae auctoritates de intellectu, quod verum est, quὁd sit passi uu , non to uentes de intellectu sub ratione activi, sed anserεtes ipsum habere rationem receptiui, licet ipsum pon dicant non esse ae tuum;
iocus autem ab auctoritate non tenet ne-
ative. Et per idem respondetur ad illude potentia accidentali & essentiali, non enim intellectus est in potentia essentiali, quia deficiat sibi aliqua ratio causalitatis, quantum est ex parte sui, sed intellectus est in potentia essentiali, quando alia causa partialis non est sibi praesens, qua oportet esse praesentem ad hoc, quὁd sequatur actio; & quando illa causa partialis est approximata, est in potentia accidentali, sue propinqua ad agendum. Sed illa auctoritas,qus dicit, quod intellectus possibilis nihil est eorum, quae sunt ante intelligere, requirit alia exposiationem,quam in tantum pertractant aliqui, ut dicant intellectum possibilem esse in pura potentia in genore intelligibiliu, λια sicut materiam primam in genςre corpora ias M alium. Quae non est intentio Philos .phi. Quia potentia ad accidans nunquam fundatur, nisi in substantia in actu, intellectio autem sue species intelligibilis non est sorma substantialis sed accidε talis, igitur quod est immediatum receptiuum illius, est aliquid in actu substantia. li, aut saltem quod est mediate receptiu & tunc quod immediate recipit, erit aliquis actus accidentalis, sicut se habet superficies ad albedinem. Intellectus igitur possibilis, sec udum quod est illud, in quo recipitur species intelli tibilis, Vel intel- . lect io, vel illud, secundum quod species recipitur in anima, non erit purum potentiale, sed erit aliquid in actu primo, licet iste respectus potentis non sit aliquid luae ut cum enim loquor de potentia receptiua albedinis, non loquor de potentia. quae dicit respectum ad albedinem,ille eis nim respectrix non est aliquid in actu. sicut nec albedo,ad qua est aliquid in aetii. sed illud in quo est ista totentia, est aliquid in actis, ut superficie , quae est recoptiua albedinis, ita hic. licet ante intellectionein, potentia ante actu, quae est resp. Eius ad intellectionem, non sit aliquid in actu, sicut nec intellectio, ad quam est,tamen illud, in quo est ista potentia, quod est fundamentum illius respectus, est aliquid in actu,& illud est intellectus possibilis. Non est ititur apud Philosophum, intellectus poisibilis nihil in actu, scutisti accipiunt, sed oportet exponere illam auctoritatem hoc modo. Naturaliter iam telligimus primo illa, quae primo occuserunt ex phantasmatibus, sicut dictum est quεst. I.nuius distinc . nihil igitur possu mus potentia propinqua intelligere ante intellectione alicuius imaginabitis, i qeo non possumus intelligere intellectum a te intelligere alterius intelligibilis, ergo nec intellectus potest intelligi a nobis an . te intelligere alterius intelligibilis, ergo: no est intelligibilis ante intellectione alicuius alterius . sicut primum antecedens est verum, sic &consequens, ideo sic intelligendum est ipsum no esse aliquid eorti, quae sunt ante intelligere, scilicet intellisibilium, non quia ante quam intel ligat,
nihil sit in actu, sed quia tion est aliquid,
285쪽
quod possit potentia propinqua intelligia nobisante intelligere alterius, propter intellectionem no stram naturalem incipientem a Phantasmatibus.
Ad secundum,cum arguitur de illa sinit litudine, quod sit ratio ta saciendi quam agendi, dico, Qu'd in facie te bene formaeli ratio faciendi , in qua forma faciens assimilat sibi factum , sed in agente nisi is est productum, nisi ipsa actio, actio enim
est ulterius terminus, nec habet alium terminum;& ideo non oportet, quod in agete ratio agendi sit aliquid, in quo assi initetur ages alicui alteri producto. Sed dices. Saltem illa est ratio agendi, in qua agensas imitat sibi productum, scilicet actione ipsam. Bene concedo, quod species illa, quae est similitudo obiecti, & per qua intellectus assimilatur cognitioni producte, est aliqua ratio agendi, sed non totalis ratio, nec etiam ratio eth principat is, sicut patebit arti c. 12. sed quando duae causae eoncurrunt, sufficit in propinquiori similitudo formalis , & in remotiori virtualis, siue similitudo aequivoca;& ita intellectus quasi causa superior aequi uoce virtualiter assimilatur cognitioni &intellectioni, species autem quasi causa propinquior,quasi uni uoce S sorinaliteras imitatur ei. Ad tertium, cum arguitur de indeterini natione intellectus ad diuersos actus &obiecta, respolideo, Quod lia est in determinatio materis propter desectum actus, alia est indeterminatio agentis Propter illimitationem virtutis activae , sicut Sol est indeterminatus ad multa generandii; primo indeterminatum non agit, nisi determinetur per aliquem actum, quia alias non in actu sufficiente, sed in potentia; secundo modo in determinatum nulla forma alia a se determinatur, sed ex sedeterminatur ad Producendum qu et cunque essectum,ad quem ex se est in determinatam, & hoc praesente passo receptiuo, sicut Sol praesente pallo generat quodlibet generabile, ex quo ipsum natum est generari: Ita in proposito, in determinatio intes lectus non est in determinatio potentialitatis passive in ordine causalitatis, sed est indeterminatio actualitatis quas illimitatae, Scideo non determinatur ter formai p. tuae si sibi ratio deterni inate agendi, sed tantummodo per praesentia in obiecti,circa quod determinatum nata est eia sedeterminara intellectio.Vel aliter pota set dici, quod sicut causa superior determinatur ad agendum cocurrente aliqua particulari causa inferiori, sicut Sol ad senerandum hominem concurrente homine agente, & bouem concurrente boue, non autem per aliquam formam in se recepta; ita intellectus , qui est causa superior de causa illimitata, determinatur ad hoc obiectuin concurrente causa particulari determinata,puta ad asendum circa hoc ob rectum concurrerat hac specie, non enim istud determinans determinat essective causam indeterminatam superioresar, neq; forti aliter, sicut ratio agendi, sed sic deterniinat, hoc est virtus activa superior inde terminata potest in determinatum ess ctum, tali virtute inferiori determinata
i. Quia r. de anima probat inra Philosophus, sensum esse passivum no activum, per hoc 'luddsi est et activus semper ageret, sicut si convbus libile esset combustiuum, semper combuleret; ita aequitur in proposito, si pars intellectiva esset activa respectu intellectionis, semper intelligeret,& ita sne ob recto, quod est falsum. Confirmatur t. de anima . Sensibilis & sensus est unus t ei Dactus, puta, sonatio S auditio est idem actus ergo a sutili motio activa obiecti, demotio passiua intellectus, qui est intellectio . est idem actus , ergo intellectio est ab obiecto. r. Praeterea 3. de anima. Intellectus pos s bilis est, quo est o innia fieri, scut intellectus agens est, quo eit omnia facere, ergo intellectus possibilis saltein non erit causa activa respectu cognitionis, scut potentia passiua non est activa respectu
m. Praeterea. Actiones distinguuntur penes distinctionem principiorum activorum, si igitur intellectus, qui es indistinctus, sit principium activum omnis intellectionis , tunc omnes intellectiones ensent
286쪽
superior non mouet in seriorem, nec dat ei v irtute in , quia mouet, sed superior de se habet virtutem persectiorem agendi, dein serior liabet impersectiorem virtutem amendi, nec tamen recipit virtutem ista inini persectiorem a superiori, quae es h persectioris virtutis. Exemplum primi membri huius secundae diuisionis, de potetitia motiva, ius est in manu, & baculo, d c pila; exemplum secundi membri, si materponatur virtutem activam habere in seneratione prolis, illa di potentia activa patris concurrunt,ut diis causae partiales,ordinate quidem, quia altera persectior reliqua, non tamen impersectior recipit sua causalitatem a caiisa persectiore, nec tota ilix causalitas est eminenter in causa persectiori . sed a i quid addit causa impers ctior in tantum, quod essectus potest esse persectior a causa persectiori,& impersectiori simul, quam a causa sola perfectiore, imo non potest stilis ess a persectiori tantum, quaeni ab imperfectiori taut , Ad proposituita. Obie 3um intell: gibile praesens in se, vel in specie intellistb; li, &pars intellectiva, non concurrunt, i causet eX quo ad intellectionem, quia tunc alterum haberet causalitate ni talem imperscctam,& reliquum suppleret eam, di si alterum esset perfectu,posset habere in se uno existente i tam causalitatem amborum, sicut si virtus .motiua unius esset persecta, suppleret viri'tem alteri' i& Luc species esset quasi quidam gradus ;ntellectual itati .s ippiens pradum i tellectu litati, deficie iue .ii i me leo ut, dc tuc si fieret perseotior intellectas lec in div n gradam talῆ, posset sine. Zecis sine obiecto habere actum intelligendi,quod est salsum. Co-wrr in Vergo ista duo, Vt habentia ordinεςssenii alcin,non tamen primo modo, 'uia nec imelle tus dat ubiecto vel speciei ra- Iionem sui causalitatis, non enim obiectulatum est in se , et in specie sui facere intullectionςn per aliquid, suod recipit ab intellectu, sed ex natura tua; nec autelle-oWs recipit suam causalitat eiu ab obiecto,
vel specie obiecti, licui probatum est contra quintam ct seκtam opiniones: Sut igitur causae essentialiter ordinatae ulti 'modo ,scilicet, quod una est simplic ter persectior altera, ita tamqu quod utraque in sua partiali caus itate est Fersecta, non ob λα- ῶ pendens ab ali uel i. est arguitur contra illiud, Quod incau rosis talibus essentialiter ordinatis neutra est persectio alterius,ergo species intelli- sibilis non erit sorina ipsius intellestiis. imiliter ad idem. Si sit persectio inteli eius , ct totum hoc si ratio agendi, ergo
Vna operatio, utpote intellectio, non habebit vitam sorinalem rationem agendi, sed erit ab ente per accidens, quale est hoc totu, intellectus habens speciem, erit uua per sse operatio, quod est inconueniens,
quia quidquid non est per se en . non per se est ratio formalis agendi. Resi' deo ad primam. Accidit speciei, iii quantu est causa partialis respectu actus intelligeti di cuintellectit, ut tu alia causa partiali, quod ipsa re is lai intellectu, quia etsi perficiat
eum, non dat tamen intellectui aliquam actualitatem pertinentem ad causalitatem inte lectus. Exempluit .Potentia motiua in manu potest uti cultello, inquanta acatus est, ad ditii de dum aliquod corpus, ista acuties si e stat in manu t in subiecto, posset manus uti ea a .l eandem Operationem,& tamen arcideret manui inquantum in ea est potentia motiva, quὀd in ea acuties esseCO: e conuerso, quia acuties nulla persectionein dat manui pertinentem ad potentia uiotiuam; quod apparet, quia squὀpersecta est potentia naotiua sine tali acutie . R ita eodem modo utitur ea, quando est in ali a coniuncto manu; , t cultello, sicut uteretur ea, si eret in manu. Ita in p 'oposito. Si species posset ense inexisteia; intellectui absq; inlis rentia per modum sorvix, si isto modo inexistes esset sus scienter conlucta intellectui, pos' sent istx duae vatice partiales intellectus ct speetes coniunctae sibi inuiceiti in eandem operationem, in qua modo possunt. quando species insormat intellectu, quod etiam apparet ponendo aliquod intelli i-bile praesens sue specie . illud enim obiectum est causa parti lis , Sc non informat intellectum, iij est altera causa partiali 1; sed iste dux cause partiales approxima te, absq; in serniat itale alterius ab altera, per solam approXim. tiqnem debitam caulant unum effectum communςm. Per id e patet ad secundam, ita in unoquoq; ordi necaui e oportet ponera respectu uni; selfectas unam per se causim, c unam pςri se ratione causandi , ita intellectus in sui, ordine causalitatis est unus, ct habet vita formalem rationem causendi, & speci svel obiectum in suo ordine causandi est
287쪽
vna causa, de habet unam ratione causandi, sed non oportet talem causam prout complectitur omnes causas partiales, habere unam rationem causandi, nisi unitate ordinis,quia si cum unitate ordinis c currat unitas per accidens,hoc accidit, sed
unitas ordinis est per se. Exemplum. Sol 4n suo ordine causandi habet unam rati Mem causandi respectu prolis, & pater in suo ordine causandi est una causa unius rationis, sed causa totalis, quae complectitur patre de Sole , non habet aliquam
unam ratione formale causandi, sicut non est una causa, nisi vilitate ordinis, & si eo tingat causas sic ordinatas praeter unitate ordinis habere unitatem per accidens,inquantia scilicet vita accidit alteri,hoc non
couenit eis per se inquantum causae sic ordinatae. Hoc secundum si ponitur,non sine causa ponitur, sorte impossibile est .accidens, quod est principium immanentis,& non transeuntis esse sufficienter eo iunctum passo, nisi sit in illo subiective. Qualiter dicitur accidens Nonne ossentia diuina in intellectu beati est prin i pia
intuitionis, quae no immanet illi euentiς, nec alicui, cuius ipsa sit forma Sicut .
Charitas in patria esst principium intui-
tionis sui, tame non est in intellecta intuele, igitur intellectio est actio immanens, accipiendo actione pro operatione. Contra. Si non est aliqua actio immanens, ct aliqua transiens Respondeo.Tunc est diuisio vocis in significata, aliter actio degenere actionis manet alteri causi, scilicet. i 'tellectui,&respectu eius est immaneni, non autem respectu reliquae, scilices obiecti &c. '
mum dico, quod argumetuin Philosophi et . de anima De ne concludit, quὀdsensus non est causa totalis respectu sensationis, quod concedo , & ita argutum est supra contra primam opinionem, quὀd ani- nra non est causa totalis activa ad intellectionem,' hoc concedo, sed non conclu-
dit quin sit partialis causa, sed non sequitur ex h4c. quod seni per sit in actu, nisi
quando reliqua causa partialis concurrit.
4Ad secundum non tractando illam difficultatem, utrum activitas illa competat
intollectui agεti, vel possibili dico, qud d. intellectus possibilis secundu quod Phi- losophus loquitur de eo est illud. quo cit liter sumus intestigentes, Ese eo modo
prcesia est, quo est omnia fieri, quIa ire
dicebatur prius sumus eo sorma liter intelligentes, inquantum recipit, no inquatur u agit,licet agat, quia hoc accidit sibi, inquant sim est, quo intelligi inus. Ad tertium. Licet consequentia non sit necessaria, quia Sol potest esse causa multorum disserentium specie, propter distinctas virtutes in ipso, que sufficiunt in ratione causae essectivae ad distinguendues eius, tamen ad propositum potest conc di consequentia, concludit enim, quod anima non est causa totalis omnium intellectionum, quod concessum est. Argumenta etiam in oppositum soluuntur. Ad primu concedo, quδd anima, quia immaterialis es , est receptiua cuiuslibet intellectionis, isse etiam est activa cuius-c sique intel l ectionis obiecti alterius a se, ut causa partialis. & activa intellectionis de se, ut totalis causa, quia ut cognosces& cognita secundu August. y de Trini cap. vlt. sed talem intellectionem no habemus pro flatu isto, sed ex immaterialitate eius non sequitur, qu Hd ipsa sit totalis causa cuiuscunque intellectionis obi dii alterius ab ipsa. Ad secundum concedo coclusionem,quὀd cognitiones diue sarum specierum propriae, scilicet virtute
ipserit habiti, disterunt specie. Quod probo, Quia ad indiuidua eiusdem speciei iisi requiri tur totalis causa diuersa specie, vel aliquid in totali causa diuersum specie aberi quod eth in totali causa alterius indiuidui; nunc autem ad intellectionem albi de nigri necessari ὀ requiruntur aliqua diuersa pecie, puta album & nitrii, vel aliqua includentia ipsa; ergo ista duo magis dita
sint, quain indiuidua unius speciei, - o disserunt specie. Ad indiuidua eius' dem speciei non requiritur necessari ὀ cin sa alterius speciei,probatus, Quia sorma' estprincipium agendi,& est formalis tet minus actionis, igitur forma unius rati 'nai persecta est quo eiusdem rationis, res remi termini formalis eiusdem rationis, igiti ir respectu tat is termini non requiriatur aliud quo. ' Cum arguis ultra, qu3d tuti e omnes habitus talium disserent spo eie, concedo se habitibus, qui habentur virtute propria talium obiectorii; dc pr batur haec conclusio sciit precedens per eausas. Et cum dicis quomodo tunc esset vita scientia de pluribus speciebus specia
288쪽
Irocialis lina potest includere multas alias species virtualiter sue passiones earum, siue per modum cauis, liue per alium ordinem essentialem; Sctuc habitus ille, qui est sormalis illius obiecti primi includenti alia, est virtualiter aliorum obiectoru, licet non sormaliter & primo : est igitur ille habitus unus ab unitate primi obiecti virtualiter cotinentis omnia,que continentur in illo, non est autem proprius euicunque virtualiter contento in primo
obiecto, sed qui ei sent proprii illis, essent distin ii. sicut illa sunt distincta. H ac queri potest, an intellectus a gens sit principium activum respectu intellectionis, & ibi tangatur, quomodo se habet ad memoriam, propter quod ponitur tantum in Deo,& patebit quid sit perfecta memoria, sicut August. loquitur de ea . Reltant tamen duo alia dissicilia hie& alibi determinanda, scilicet de conseruatione speciei post actum contra Aviceianam, quae dissicultas bene potest tangi in
uno argumento in praecedentibus arti c.
de specie, & aliud )issicile de memoria proprie dicta respectu praeteritorum, potest esse quae lito per se tam hic, qua .n in
RGUITVR qudd obiectu. i. Quia illud est principalius
i mouens, quod mouet non mo- tum, quam quod mouet motu, sicut apparet in omnibus causis essentiali ter ordinatis; obiectum autem mouet non motum sicut habetur a Philosopho. 3. de anima) intellectus autem non mouet nisi
'. Praeterea. Agens assimilat sibi essectum, quantum potest, ergo illud est principalius agens, quod magis assimilat, vel cui magis assimilatur es lectus; actus autemagis assimilatur obiecto, quam intellectui, ergo Icc. 3. Praeterea.Vnixas scientiae assignatur penes unitatem obiecti virtualiter continentis eam, non autem attribuitur intellectui talis continentia virtualis respectu habitus; continere autem virtualiter conuenit cauta activae, ergo principallor causa illius habitus erit obiectum, quam in
tellectus, &si causa habitus, igitur Se
Ρ Ρ Ο S IT V M . Quanto aliquid
est actualius, lat0 formalius Sc persectius,& tanto activius, ergo anima, quae est forma actualior, multis aliis causis concurretibus erit ae liuior, & ita quando concurrit cum eis in agendo, erit principalius agenς; sed in intelle tione concurrit cui nobiecto, ta nquam causa partialis, igitur in intellectione erit causa principalior, qua obiectum. Item. Enti secundum quid non conuenit actus simpliciter, sed quando habet esse tale secundum quid per aliud sinipliciter ens , tunc principalius conuenit
illi enti simpliciter, si illud aliquo modo
sit activum respectu eiusdem; obiectu autem a nobis modo naturaliter intellectit in
habet esse secundum quid tantum in intellectu nostro , propter esse simpliciter ipsas partis intellectivae, quia obiectum iuea est sicut cognitum in cognoscente; ergo illius actionis,ad quam ista duo cocurrunt . non erit obiectum habens tale esse principalis causa, sed pars intellectiva propter quam obiectum habet tale esse.
est de comparatione i starum duarum causarum partialium, quae causant notitiam
genitam, Sc dico, Quod pars intellectiva conclusoliabet principaliorem causalitatem respe- ctu cognitionum modo nobis naturaliter conuel uentium. Probo primo,quia quando causarum ordinatarum altera est in il terminata ad multos effectus, ct quasi illi imitata,altera autem quasi secundum viti-inum virtutis suae determinata ad certum
effectum, illa quae est illimitatior & vniuersalior, videtur esse principalior & persectior, Exemplum de Sole, oc de particularibus generantibus; intellectus aute habet virtutem quasi illimitatain,& in determinatam respectu omnium intellectionu, obiecta autem a nobis naturaliter cognita habent virtutem determinatam reipectu determinatarum it ellcctionum, qu*sunt ab ipsis,&hoc, secundum ultimia sue virtutis, sicut quodlibet ad intellectione sui; ereto intellectus est causi uniuersalior dc principalior intellectionis, quam obiectum pro statu illo. Secundo, quia illa est a .rati
289쪽
Distinctio 3. aliis io 3. Atticulus it.
uoce, quam det agens particulare, de ista similatio activa est ex persectione cauta,licet non sit magis assimilatio formaliter; iiiiii liter causa persectior nugis as,imilat effectum ei. cui est assinii labilis. qua in ' impersectior, maυς enim c.ius xeffectu,qualis est causabili & as,imilabilis. assimil1bili caute uil effectuς somnaliter caul p propinquς, ideo ipsa causa remotior magis assimilat essective ipsuui effectum causae proximae, quant i lamet caii se proxima libi: quod autem formalirer filius est si initis patri, hoc magis est acam se remora assimilante Filium Patri essective. quatri ab illa causa propinqua, quia quae plus dat formam. qua assimilatur, plus dat esset iue assimilationem. Ad tertiu dico, quod unitas scientiae a signatur penes obiecta,quia illud est. p nes quod sciete distinguutur,nsi, penes intellectu, quia intellectus unus est respectu omni u scietiatu; schoc modo distinguεdo scientias, illa est una , qu est v mussul tecti primi, quatenus obiectum primum
habet continere silentiain illam virtualiter.sed ii non est nili ut causa partialis, pr eter enim hoc iiit illectas est alia causia partialis continens illam i non est igitur aliud reducere scientiam ad obiectum primum, quan in altera causa partiali liab E- te in suo genere cirdinem essentialesti , reducere ail primum ibi simpliciter, N ab ipso as ignare unitatem effectus, inquantueffectuς est ab eo; sed cum hoc stat, quod multo persectius contineatur in reliqua causa partiali. LUS II. mirum in innue sis ae ginne timus
i. Quia imago repraesentat illud duΙmcte , cuius est imago. --ietitur tuens distincte represent Trinitatem,hoc est salsum . Probatio,
in quia tunc naturali rationa posset cotidi Trinitas ex mente naturaliter nota, im quia nulla creatura in reprelentando
edit persectione: in sue ideae . idea aute entis non repr. x sentat Deum inquanta imas, quia idea est Dei, inquatitum est ausa.& est causa inquantum unus. t. Preterea. Nihil in mente plus reprae-entat unam Persiainam quam aliam perso
nam, ergo nec t ta mens repraesentat i tam Trinitatem . Probatio antecedςntis
a s. de Trinit. cap. 7. Pater est memoria intelligenti .i & voluntas 3 c. ergo Paterita forinaliter est intelligentia & voluntas, sicut memoria, dc Filius similiter, igitur memoria non maetis distincte repraeseritat Patrem, quam Filium. Praeterea. In Trinitate due personae .sunt productae, in imagine autem nihil est productum, x t probabo, er o nou est 6presentativa productionis. Probatio assuinpti. In anima non sunt nisi actus primi vel secui id ; actus primi non sit 'toriri nati a se inuicem. luia sunt concreati istis anile; nec actus secundi sunt origina ii, probat io , quia iacti otiis non est actio, Mecvt subiecti,irecvt termini s. Physic, ν'. quia tuc esstat processus in infinituit,sest ,rum igitur actuum , t terminorum nu est actio. quia sunt formaliter actiones, probatio, sunt enim actus secundi Sc non primi, sed si non essent actiones essent actus primi. Item. Ex ipsis generatur habitus, ctio, qua generatur aliqua forma est actio de genere actionis, igitur isti actu, secudi
sunt acticines de tenere actionis.
de Trinitate cap. X. Imago tamen natum eius, qua natura melior nulla est , ibi quaerenda, & inuenienda est in nobis, quoelia natura noli ra nihil habet melius. coNc LUSIO. In mente est ae L in
dendum est, quid sit ratio imaei nis in corporalibus , unde. translatum est vocabulum ad propositum , Sucundo respectu cuius inTrinitate sit imago,Tertio in quo in nobis est imago. Quantum ad primum
scut dictu est in questione de vestigio,in
dico,quὼd imaeto est representativum t
tius, & in hoc differt a vestigio, quod est
representativum partis, si enim tutum corpus esset impressum pulueri. sicut pes est impressas, illud derelictu esset imago i lius, sicut illud est imago partis , & uesti inelum totius, sed illa conformitas expres- sua totius non sufficit, sed requiritur imitatio,quia secundum August. 83. quest. sensum q. r o Quantanoinque duo oua sunt si- reiada. milia, nu in non est iii ago alterius' quia non est natum imitari ipsum, & idea r quiritur, quod inrago nata sit imitati ipsa 4 cuius
290쪽
euius est imago si exprimere illud.
De secundo scien utia, quod cum conceptus unius persone in intellectu nostro sit partialis respectu conceptusTri nitatis, illa cre itura, i uae ducit nos in cognition E Trinitatis per modum imaginis, repraesentabit Trinitatem,quantum ad illum conceptum,quem intellectus noster potest habere de em, repraesentabit igitur distinctiovem trium personarum, unitate essentiae,
dc ordinem originis, quia illa distinctio realis in diuinis est per originem; habebit etiam imitationem essentialem ad lysam Trinitatem, quam repraesentat. De tertio, primo videndum est de illis, quae sunt manifesta esse in mente, secusso in quibus non consilit imago , tertio in quibus consistit. hiantum ad primum, experimur in nobis esse actum intellectionis, dc actum voluntatis, di istos actus ali quo modo esse in potestate nostra, qua doobiectum est praesens; ergo oportet in nobis ponere aliquo modo principia activa ad istos actus, Sc potentias, quibus sumus potentes respectu istoruin actuum: no potest autem idem sub eadem ratione formali ei se principium istorum duorum actuusecundorum, quia isti actus secundi requi Vadedist runt oppositam rationem principiandi in 33 ψ' P s suis principi js; ergo oportet habere ali-Σ . . la qua in distinctionein actuum primorum,
in hoc proportionaliter correspondentein
distinctioni actuum secundorum . De secundo dico, quod nec in actibus primis solum, nec in actibus secundis solum est imago. Quod apparet dupliciter, primo, quia hi sunt duo latum, & illi duo tantu, ergo tantum esset imago dualitatis non Trinitatis r secundo . quia in primis actibus licet si ibi consubstantialitas, no tamen est ibi distinctio realis rei Sc rei, nec ordo originis; in actibus secundis etiam, licet sit distinctio & origo aliquo modo, non tamen consubstantialitas. Ex his sequitur tertio, quod imagoconsilit in actibus primis S secundis si inui. δ: hoc totellito sic. Anima habet in se aliquam persectionem, secundu quam sormaliter est actus primus respectu notitiae genitae , &liabet in se aliam persectione, secundum . quam recipit rinaliter notitiam genita, ct habet in se aliam persectionem, secundum quam recipit formaliter volitione; istae tres persectiones dicuntur memoria,
intellἰgentia & voluntas, vel anima inoquantam habet ipsas 1 Anima igitur i i quantum habetis actum primum total enire penu intellectioni , scilicet anima 1 et aliquid anime , dc obiectu sibi presens in ratione intelligibilis, dixitur memoria, ct hoc memoria perfecta, includendo tam in teli ectum quam illud, quo obiectum est . sibi praesens; ipsa etiam eadem anima ira quantum recipit notitiam genitam, diciatur intelligetitia, Sc intelligontia persecta, ut est sub illa notitia genita; voluntaς tiam dicitur perfecta, inquantum est sub illo actu perfecto volendi. Accipiendo igitur ista tria eκ parte animae, I lunt sub tribus actibus suis, in istis inquam tribus est consubstantialitas, ratione illarum
trium realitatum, quae sunt ex parte ani- ,
mae, sed est distinctio & origo ratione istarum actuat ita tum receptarum in antirna, secundum Istas reali rates tu anima.
munt concedo, quod 'litae libet essentia i . creata, inquantum haec essentia producta ν aa secundum talem ideam, non repraesentat Deum sub ratione trini, sed sub ratione unius, quia non causatur, nec ideatur Deo sub ratione trini, sed sub ratione seniuς; sed tamen aliqua natura ratione etissentiae suae, & ixultorum concurrentium in ea, tanquam viruin totum aggregrato, potest esse repraesentativum Trinitatis,ci eorum quae apprehenduntur in Trinitate, tale quid est mens accepta ita se, & cii operibus suis, quia ibi est nitas. ct distinctio, & ordo originis; tale autem etiam quantum ad talem concursum, nihil est, quod sit inferius mente, sicut patuit iuparte senstiua . Sed i uni arguitur, quod si esset ima o, possetTrinitas cognosci per cognitionem mentis. Respondeo. Illaconcurrentia in mente valent credenti Ttinitatem, ad perscrutandum S persuader- dum quomodo possit esse, non autem non credenti concludunt eant esse, quia tota ista aegre tio pluriu in mente, in quibus consistit imago, posset esse, Ic est' in una persona,& iaeo ex ipsa non potest demo- pros ratione concludi ipsana esse imagine Tia Vna nitatis. De hoc August. Is . de Trini cap. et . Octi ergo vident suam mente, quomodo videri potest , ct in ea Trinitatem illam, nec tamen eam credunt vel intelligunt esse imaginem Dei, speculum quide