장음표시 사용
361쪽
quod no perscitur realiter per B , hoc est propter identitatem A & B ad aliquod totum,cui realiter primo sunt eadem, quod quidem totu primo producitur, & in ipso toto ambae istae realitates producum res ranae altera illaru sine altera producaretur, vere esset potetialis ad ea, & vere eia set impersecta sine alia; ista autem compositio realitatum potentialis Sc actualis minima est, que sufficit ad lationem generis si dissetentiae,& ista non stat cu hoc, quod quaelibet realitas in aliquo sit infinita , realitas enim si esset de se infinita,
quantulacunque praecise lanapta, no esset
in potentia ad aliquam realitatem; igitur cum in Deo quecunque realitas essentiali, sit format iter infinita, nulla ell, a quasormaliter possit accipi ratio generis. secundo eκ eodem medio sic. Coceptus speciei non est tantum conceptus realitatis,lcmodi intrinseci eiusde realitatis, quia tunc albedo posset esse genus, dc gradus intrinseci at Dedinis ponent esse dii serenti specificae,illa autem , per que comune aliquid contrahitur ad Deum & creaturam, sunt finitum Sc infinitum, quae dicunt gradus intrinsecos ipsus, ergo ista contrahentia non possunt esse verae differentis, nec cum contracto constituunt ita compositum conceptum, sicut oportet cisceptum speciei esse c' positu, imo conceptus ex tali cotracto & cotrahere est simplicior, qua possit ese conceptus speciei. Ex istis medijs de infinitate habet euidentia ratioAuguli. superius tae ad substare accidenti. Habet etiam euidentiam ratio Auic.I. Metaph. de partialitate generis supra tacta, que nunquam est genus sine aliqua partiali realitate in specie,quς non poteli esse in vere simplici. Εκ secundo medio, scilicet ex ratione necesse esse arguo,&ςs argumetu Auic. g. Metaph. cap. . Si necesse esse habet genus, ergo intentio generis vel erit ex se necesse este vel nia: si primo modo, tunc nocessabit,quousque sit ibi disserentia; hoe
intelligo sic,quod genus tunc includeret disserentiam, quia line illa non est in actu ultimo, Jc necesse esse ex se est in actu vitiino, si autem genus includat disserentia,
tunc non est genus: si detur secundum me brum, sequitur,quod necesse esse esset costitutum ex eo, quod non est necesse esse.
Sed hec ratio probat, quod necesse eia se nihil commune habet cum alio,quia illa intentio commun7s est non necesse ense,Vnde respondeo. Intentio intellectano includit necessitatem nec possibilitatem, sed est in disserens,illud autem in re, quod correspondet intentioni, in hoc est necesse esse, in illo vero possibile. Hoc improbatur, si intentioni generis correspondet propria realitas, di non sic alij intentioni communi, sicut dicetur art. S. ' Quo
autem ad illud ,quod additur in quislione, de quocunq; formaliter di cto de Deo, Dico , quod nihil tale est in *enere propter idem,quia nihil dicitur de Deo formaliter, quod est limitatum; quidquid aretein est alicuius generis , quomodociaque
sit illius generis est necesi ui δ limitatum. Sed tunc est dubium. Qualia sunt illa praedicata, luet dicuntur de Deo soria aliter, ut sapiens, bonus Sc. Respondeo,
Quod ens prius diuiditur, in infinitum &finitum, quam in dece gcnera, zr'o quaecunque conueniunt enti, ut indisseres eth
ad finitum Scin finitum, vel ut est propriuenti infinito,conueniunt ei, non ut determinatur ad genus, sed ut prius, Sc perconsequens ut est transcendens, Sc extra omne genus; quaecunq; sunt con iunia Deo ct creature , sunt talia, quae conueniuntenti, ut est indifferens ad finitum Sc infinitum, ut enim conueniunt Deo, sunt infiuita, ut creature, sunt finita; ergo illa per prius conueniunt enti, quam ens diuidatur in decem genera , dc per consequens quodcunque tale est tra n scendens.
Sed tunc est aliud dubium. Quomodo
ponitur sapientia transcendens, cum n si, sit communis omnibus entibus, Sc transecendentia videntur communia Omnibus
Respodeo . Sicut de ratione generis generalissimi no est in se habere plures sub se species, sed non habere aliud superuenies genus; sicut hoc praedicamentu Quido, quia non habet superueniens genus est generalissimum, licet paucas habeat species aut nullas, ita transcendens quodcunque nullunt habet genus, sub quo co- tineatur, sed quod ipsum sit commune ad
multa inferiora, hoc accidit. Hoc patet ex alio, quia ens non tantum habet passi nes conuertibiles simplices, sicut unu ve-m1m, bonum, S c. sed trabet aliquas passiones, ubi opposita distinguutur contra se,
sicut necesse esse vel posi ibile, actus vel potetia, Sc huiusmodi; sicut autem passiones couertibiles sunt trascendentes, quia
362쪽
Disi in ictio 8. Qisstio I. Articulus 6.
consecuntur ens, non ita luantu determinatur a i aliquod etenus, ita S passiones diluuncti sunt trans cui identes, trunq; membrum illius disiue i est transcendes,
quia neutrum determinat suum determinabile ad certam et iis, Sc tamen unuin
membrum illius disiuncti est speciale tarmaliter non coit uenies niti um cnti, sicut
necesse est in ista diuisione , necesse vel possibile. st similiter infinitum in i ita diuisione finitum vel infinitum &c. Ita etiapotest sayientia este transcendes, Sc quodcunque aliud, quod est commune dc Deo& creaturae, licet aliquod tale dicatur de solo Den, & de nulla crcatara,al iquod autem de Deo &creatura aliqua: Non oportet ergo transcendens ut transcendens dici de quocunque ente, nisi sit conuertibile cum primo transcendente , scilicet
xista D. Alii probant Deum non esse in g ne
Thomae i. re, quia continet in se persectiones om- p q. .. H. 1. nium generii: n. Sed istud argumen rum maturi non valet. auia continens aliquid conti-tinet illud permodii sui, substantia enim, quae inodo est genus generalissimum, ut accipitur pro omnibus speciebus in serioribus, continet virtualiter omnia accidentia ta quod si Deus sola indiuidua substantia ruin causaret, illa haberent in se virtutem unde causarent omnia accidentia , Jc t men non propter hoc negantur substantie create esse in genere, quia continent virtualiter accidentia per modum sui, non per modum accidenti ut igitur ex hoc solo, quὀd Deus continet per ostiones omnium generi non sequitur ipsum non esse in genere, quia sic continere non
excludit finitatem; illa enim continere virtualiter non est esse insi altum, sed eκ absoluta infinitate Dei hoc sequitur. sicut priui dictum est.
inum concedo, quod iste coceptas dictus de Deo &de creatura inquid , contrahi tur per aliquos con plus dicentes quale contrahentes, sed ipse conceptus dictus inquid non est conceptus generis,nec illi conceptus dicentes quale sunt conceptus disserentiarum, quia ille conceptus qui ditati aus est communis ad sinitum S insinitum, que communitas non potest esse in conceptu generis. Isti etiam conceptus contrahentes dicunt modum intrinsecuipsius cor, tracti,&non aliquam realitate perficientem illam, di I serentie autem non dicunt modum iturinsecum realitatis alicuius generis, quia in quocunque gradu intelligatar ni malitas, non propter hoc inuenitur rationalitas vel irrationalitas. rite modiis intrinsecus animalitatis. sed adauc intelligitur animalitas in tali gradu, Vt persectibilis a rationalitate vel irrationalitate. Ad secundum ex Avicena et . Metaph. patet per ipsum S. Metaph. . t dictum est. Ad tertium ex Damascello cap. s. Patet
per Magistru ilii l. i9. quia ponit ibi specie pro aliqua sint litudine speciei ad indiuidua, est tam e maior dissimilitudo secudii August. Si ideo Augus f. r. de Trinit. cap. . negit ibi speciem sicut&geminunde illa diffinitio Porpbyrii, Species dicitur , quae pra dicatur de pluribus inquid, debet intelligi, quod in illis pluribus plurificetur species secundum naturam, iii personis autem diuinis non plurificatur natura diuina; species etiam secundum se habet realitatein correspondentem sibi potentialein ad propriam rς liratem indiuidui, essentia diuina nullo mo- est potentialis ad relationem, sicut dictein fuit supra diit. s. q. 2.' Ad quartum de sapientia dico, qudd noest species Pueris, ut transfertur ad diuina, nec secundum illam rationem trassertur, sed secund in rationem sapientiae, ut eis transcendens. Quomodo aute tale P
test esse transcendens, dictu est superius. Dubium tamen est de hac sapientia, Dabum. quae est in nobis, virum sit individuum sapientie transcendentis,& qualitatis, an alterius tantum. Quod non utriusque videtur, Quia nihil idem continetur iii b diuersis predicatis dictis in quid de eo non subalternis , sapietia autem transcendus,& qualitas no subalterna sunt, ergo c. Item . Sapientia transcendens eii passio entis, ergo ens non dicitur de ea inquid, nec e conuerso cX disi. 3. igitur nec aliquid, in quo includitur sapientia traiis cedens, includit ens inquid, quia tunc illud esset ens per accidens,includeret enim ensentialiter rationem sit biecti de paessionis, quae non iaciunt aliquid unum per se, sed tantum per accidens. Si haec argumenta soluit a valent, unum videtur dandum, scilicet uod sapientia in nobis vel sit tantum iu-iuiduuin sapientiae transcendentis, vel tanti in generis qualitatis. Non videtur
363쪽
dandum secundum, quia tunc no esset in nobis persectio sinpliciter,quod videtur
contra August. I s. de Trinit. eap. 4. Sed omnis, que nos circunstat, ad quam nos etiam parti nemus, uniuersa ipsa rerum natura proclamat Sc. Si primum detur, ergo non omnis habitus formaliter eli in enere qualitatis, sed omnes sunt transceentes ,.qui importat perfectionem simpliciter.
Virum Teus nos sie ingenere tropteri I,tatem imur.
finitatis non excludit Deum ani genere.
pic. cap. I9. increpat diffinitionem lineae rectae, hanc scilicet, Linea recta est cuius medium non exit extrema, per hoc quod si infinita linea esset, recta esse posset, Non
aute habςret tunc medium nec extrema;
non est autem aliqua distinitio increpanda, quia non conuenit illi, quod in p. sibile est esse in genere; ergo non est i inpossibile lineam infinitam esse in genere , de
perconsequens infinitas non necessarideκcluditur a genere. Vet. Praeterea. Si infinitas eκcluderet Deua genere, tunc ponerentur c Otradictoria concedendo conceptum communem dictum in quid de Deo & creatura, Sc negado Deu esse in genere: omnes enim coceptus dictus inquid, si est conceptus communis , vel est conceptus generis vel dis finitionis alioquin erunt plura pr dicata, quam docuit Arist. i.Topic.
ON CL USI O. Tropter infinitatem
lo superiori Deum non esse in genere eκ ratione infinitatis, sed Atra hoc in statur, quod infinitas simpliciter non concludit Iropostum, per duo argum eta, que sunt
in opponedo, nunc ad ca respondeamus
Ad primum respondeo ad intentionem arist. Quod linea recta est quod da totum per accidens, dc si hoc totum dis finiatur, assignabitur una diffinitio correspondri linet,&alia correspondens recto; illud, quod correspondebit recto loco dissinitionis, non contradicet formaliter infinito,quia rectum non contradicit sorii aliter infinito, ' cuicunq; repugnat formaliter diffinitio,eidem repugnat & dissilitum. Quod autem in diffinitione illa qua increpat Philosophus, assignatur laqua diffinitio recti,est hoc, habere medium inter extrema; istud soria aliter repugnat infinito, ergo oportet, quod si dii finitio ista esset bona, quὀd rectum so aliter repugnaret infinito: sed hoc est salsum, licet virtualiter repugnet infinito quatenus subie in suum, scilicet linea sorinaliter repugnat infinito. Non ergo intendit diacere Philosophus,quod linea infinita popoteli est e in genere, sed quod rationi recti non repugnat formaliter infinitas , Scideri illa dii initio, cui repugnat sorinaliter infinitas, non est recti immantum rectum; no enim increpasset ista, Linea recta est longitudo si e latitudine, uius eς trema sunt duo ructa aeque protesa, quia hie esset aliquid repugnans in sinitati, sed illud assignaretur tanqua ratio lineae, io tanquam ratio recti,&tuc bene assi a-
fetur dis finitio sibi correspondens,cui mpugnat infinitas. ii Sed alia est dissicultas' ad rem. Vtrum linea infinita possit esse in genere quantitatis. de si sic, non videtur valere duae rationes sumptae eς infinitate. Respondeo. Nunquam ad sutannum in inferiori sequitur sumnium in superiori, nisi illud infe- ius sit nobilissimum contentum sub illo superiori, sicut non sequitur, Persectissitamus asinus,ergo persectissimum animal, sed gratia materiae sequitur, Persectissimus homo, ergo persectissimum animal, quia homo est perfectissimu in animal tu; igitur non sequitur, optimum siue persectis,imuinens ad persectissimum aliquid eorum, que continentur sub ente, nisi ii lud sit simpliciter persectis mum sub ei
te: quantit .is auic risi est tale, nec aliquid
alicuius generis,quia quodlibet est ii in latium, imo nihil eli tale, niti quod est persectio simpliciter quod ex se potest esse infinitum; & ideo non sequitur, Persectissima quantitas, ergo persectissimum ens,
nec etiam sequitur de aliqua reaalicuitu generis; sed tame: sequitur. Persectissimaveritas vel bonitas, ergo persectissimumens. Ita ergo,cum infinitum cris non tantum dicat persectionem sunt rixa, sed etia
364쪽
Distinctio S. Quaest o r. Atticii Ius I Ia
non possibilem excedi, non sequitur infihi tuti e tu. nisi praecise ad inquituni tale, quod est persectissimum, iii quo est ratio enti .quid scilicet dicit perfectio. e si inplicite: S: ideo licet esset quantitas infiniti in ratione quantitatis , cum tamen quatita; non sit persectio simpliciter, non sequitur,quod sit infinitum ens, quia no sequi tur quod sit ens. quod no potest excedi in persectione . Esset igitur infinita linea in genere quatitatis, quia esset limitatuin ens simpliciter, S: excessu simpliciter a perfectiori ente , sed infinitumeus simpliciter non potest esse ingenerer & ratio est, quia prima infinitas non tollit omnem potentialitatem, quam requirit ratio generis, sed tantum ponit infinitatem secundum quid alicuius impersectς entitatis, in qua, ut illa est, bene potest esse coinpositio, in quocunque grada illa ponatur, sed secuda necessit id tollit omnem potentialitatem, sicut prius decla
A secundum dico, quod non sunt contradictoria . Quod patet auctoritatibus Auetust r. de i rinit. cap. s. ubi prius, ubi negat Deum est. substantiam , Se tamen concedit, quod proprie de vere est essentia; sed si esset conceptus aliquis equi uo-eus essentiς, ut conuenit Deo Sc creatu- me, ita posset esse conceptus aequi uncus
substatiae . de posset dici substantia sicut
essentia. Simit iter Aute. 8. Metaph. cap. .Vbi negat Deum esse in genere.concedit ipsum ibi esse substantiam, id est ensnon in alio. Et quod accipiar ens no equi uoce ab illo conceptu, secundum que dicitur de creatura, videtur per ipsu. l. Metaph.ubi dicit, Quod ens iii se non habet principium, quapropter scientia non inquiret principia entis absolute, sed alicuius entis; sit autem ens haberet alium c ceptum in Deo & creati ita, bendienti esset principium secundum se; sitia entis,ecundum unum coceptum esset Ipsuili biis principium secundum alium concellum.
Cum arguis. Si est dictum inquid, igitur est genus vel diffinitio. Respi,deo. Arist. 8.Metaph docet,quale predicatum dictu in quid si dissultio, inducit enim ibi co- contra ideas Platonis dicta Antisthenicorum, quos in hoc approbat dicentes te minum esserationem longam, Et post subdit. Quare substantiae est,cuius contingit esse terminum & rationem, puta conlposite. siue sensibilis fuerit siue latellemiali , primorum auteni eκ quibus hoc, non est
iupple dissi uitio. Et stabit ratione in . Si quidem aliquid dθ aliquo si gnificat ratio diffinitiua ; hoc debet intelligi virtualiter non sori aliter, scut alias dictum est. Et subdit. Oportet hoc quidem esse ut matur iam, illud i ero vi formam. Eκ quo videtur ibi arguere, quod idea, si poneretur, non esset dis qui bilis;&si ratio sua ali ilio
modo valeret propter simplicitate idea , . inulto magis negaret ipse diffinitionem a Deo, cuius est sumn a simplicitas. Sequitur igitur ex auctoritate eius, quod nihil
est dictum in quid de Deci ut diffinitio; ex eodem sequitur, quod nihil omnino dieitur de Deo in quid ut genus, quidquid enim habet genus potest habere disserentia in & dii sinitionem, quia r. Ma- t e. i. thaph. cap. 23. aut genus nihil est preter species, aut si, est est qui se utinateria, de tunc cuili est genus, oportet ipsum p nere posse habere disserentiam tanqllam formam di si igitur aliquid est dictuiti de Deo inquid, arguendo ex auctoritate Α-ristot. constructiue non deliructiue, sequitiir, 'udis illud non sit genus nec dis finitio. Sed cum infers, est genus vel diffinitio, quia Arist. non dixit esse alia praedicata inquid dicta, ergo non sunt alia. Aν-guis ab auctoritate destructiuὀ, S: Est sal -
. lacia consequentis. Sed dices. Tunc Arist. non tradidit Dnbin sufficienter omnia praedicata in quid dicta, Respondeo, Plailosophus in i . To- solutio, pic. distinxit praedicata propter distinctionem problematum, quia diuel sa problemata habet diuersum inodii teri .niadi ex diuersitate praedicatorum: non ergo enumerat ibi omnia praedicata, ouia non disserentiam specificam, licet disserentia, generalem collocauerit sub genere, dc ta--men disserent a specifica habet propriam rationem praedicati; species etiam liabet propriam rationem pisdicati, aliam ii diffinitione, alioquin inale poneret seori styrius quinque uniuersalia . Non i iiii rinsufficienter distinxit ibi Arist. pejedieata, quia distinx;t oinnia , de quibuυν oblemata quaerenda requirunt specialeni artem terminandi, quam ibi intendebat tradere ; transcendentia autem non sunt
alia praedicata, quia non sunt de es Oecialia problemata , problema enim praesupponit aliquid c ei tum , de quaerit dubium
365쪽
btum ex χ.Metaphyscap.Vlt. ens autem - ct res imprimuntur in anima prima in pressione secundum Avicen. I. Μetaphy s. cap. s. ct ideo de conceptibus illis communissimis non sunt problemata per se terminabilia: no igitur oportuit ea numerari inter predicata problematu. v vivi Sed nunquid Arist. ista predicata genesolutis. talia nusquam docuit Respondeo. Eκ 8. Metaph.docuit nihil dici de Deo vige- artici nus, exauctoritate praeallegata,& tamen docuit uni uoce dici de Deo & creatura . . . veritatem, et . Metaph. sicut supra allegatum est, principia sempiternorum esse verissima; dc in hoc docuit entitatem univoce dici de Deo dc creatura,quia subdit ibist. Metaph. quod sicut v nunquodque se habet ad esse,se ad veritatem; patet etiam secundu eum,quod si ens dicatur de Deo
quὀd hoc erit in qui de Erso in is lis docuit implicite aliquod praedicatu trascedens dici in quid, Sc no esse genus nec dis
finitionem,& aliqua praedicata transcendentia dici in quale, ut verum, & non esse propria, nec tamen accidentia, secundum quod lini uniuersalia competunt speci bus aliquoru generum, quia nihil, quod .st alicuius generis, conuenit Deo aliquo modo. Docuit etiam idem aliquo modo. Topie. in fi . te. Si sequitur aliquid seni. per & non convertitur, dissicile est separe,quod no sit genus. Et subdit. Potest uti eo vi genere,quod semier est conseques,
cum non conuertatur. Quasi dicar,hoe expedit opponenti. Et subda deinde. Alio
autem protendente non in omnibus ob
dire. Quasi dicat, hoc expedit responden
ii non concedere, omne consequens non
conuertibile esse praedicatum ut genus.
Et si non loqueretur de pridicato dicto In quid, no haberet apparetia illud, quod ipse docet, optonentem uti tali ut genere; ergo innuit ibi, uὀd aliquid est commune prςdicatum dictu in inquid, quod non ait genus. Et quod loquitur de pro dicatione inquid videtur per ex epta sua, Tranquillitas est quies; praedicatio enim in abstractis non est prodicatio in quali,
i Z unum dubium. Quomodo potest conceptus communis Deo& creaturae realis accipi, nisi ab aliqua realitate eiusdem et generis E Et Aliti. tunc videtur, quδd sit potentialis ad illa rationi, realitatem, a qua accipitur conceptus distinguens laquam disserentiae, sicut prius
argutum est de conceptu generis de di stirentiae; & tum stat argumentum superius facium pro pri tua opinione ai t. 4. quod si esse aliqua realitas dist inguens in re, Ralia distincta, videtur, qu 3 s res sit composita, quia habet aliquid, quo conueniat, dc quo differat. Respondeo, Quod quado intelligitur aliqua realit. s cum modo intrinseco suo, ille conceptus non est ita simpliciter sin lex quin possit concipi ilia
realitas absque modo illo, sed tunc eii coceptus in perfectus illius rei; potest etiani concipi sub illo inodo,& tunc est conce- certus perfectus illius rei. Eκemplum. Si essetalbedo sub decimo gradu in tesonis,
quantuncuque esset omnino in re, posset tamen concipi sub ratione albedinis tan-δc tunc persectἡ conciperetur conceptu adqquato illi rei, vel posset concipi praecise sub ratione albedinis, & tunc cociperetur conceptu imperfecto,& deficiete a perfectione rei; conceptus autem imperiectus posset esse communis illi albedini de alij, dc conceptus perfectus proprius esset; requiritur igitur distinctio inter illud, a quo accipitiar coceptus communis, ct illud , a quo accipitur conceptus proprius, non ut distinctio realitatis de realitatis, sed ut distinctio realitatis, ct modi proprii & intrinseci eiusdem: que distinctio sussicit ad habendum perfectum conceptus' vel ii persemim de eodem, quorum in erfectus sit communis. S perser eius sit proprius. Sed conceptus generis& dissetentiae requirunt distinctione realitatum, non latum eiusdem realitatis per persecte Se imperfecte conceptae. Istud potest si declarari. Si ponamus alique intellectu perfecte moueri a colore, ad intelli tendum realitatem coloris, & realitate disserentiae,quantulacunque habeat per sectum eonceptum adequatum prime rea litati, non tamen habet in hoc coceptum realitatis a quo accipitur disserentia, nece conuerso, sed habet ibi duo obiecta sor
366쪽
Diuinctio 8. Quaestio a. Articiatus L
proprios distinctos r s autem tantum e Giet distinctio in re , sicut realitatis di sui modii iitrinseci, non posset intellectus hasiere Proprium conceptum illius realitatis , Sc non habere conceptum illiusmodi intrinseci rei, saltem ut modi sub quo conciperetur, licet ille modus non conciperetur, sicut de singularitate concepta Stinodo, sub quo dicitur concipi, ut patet alibi; sed in illo persecto conceptu haberet unum obiectum adequatum illi, scilicet rem sub modo. Et si dicas.
Saltem conceptus communis est indeterminatus & potentialis ad specialem concestum, ut realitatis ad realitatem , vel saltem non erit in Ruitus, quia . nullum Inanitum est potentiale ad aliquid. Concedo, quὐd conceptus ille coni munis Deo dc creature est finitus, hoc ei L non est de
se infinitus positive, ita quod de se includat insi litatem,quia si esset infinitus, non esset coiminis de se finito S infinito; nee eit de se si altas positive, itaquῖd de se includat fi litatem,quia tunc non competeret infinito; sed elide se indisserens ad finitum & infinitum, sc ideo est finitus ne satiue, id est non ponςns infinitatem, &tali finitate est determinabilis per ali
Contra. Conceptus ille non est infinitus, sed est obiectum formale, si est determinabile, igitur socinaliter finitum &rotentiale, igitur non est communis rei insiliit et . Vitima consequentia est nefanda, quia res infinita impersecte in te figitur in obiecto formali nnito, pro quato illud obiectum infinitum natum esset facere in intellectu tale obiectum sorma te, si diminute moueret , sicut & obi
ctum creatum diminute mouens natum
est facere idem, & ideo est commune virique quasi sinititudo communis & impersecta . Contra. Res infinita non est a-4iquid finitum, Deus est illud obiectum,s illud praedicatur in quid de Deo, sicut
homo est animal; similiter, Deus non est aliquid polentiale. Respondeo. Quantiis compositio apud intellectum sit conceptuum, tamen est pro re extra, sicut sis-na accipiuntur pro significati , Se scut plures conceptus possunte me signi eiu iadem rei, licct unam commune, aliud proprium, ita compositio illorum conceptuum est signum identitati a significato rumper ipsos conceptus; quia ergo signi
ficatum per conceptum sinitum, ut per sanum commune,est id ipsum, quod significatur per conceptum Dei, ideo haee
est vera, Deus psh ens, componendo conceptum finitum apud intellectum conceptui Dei, sed non est pro sinito sietnificato, sed pro infinito communiter signato. Tunc ad istam propositionem Deus est hoc obiectum ens, respondeo. Deus est illud, quod per hoc signum ens, ut per lignum commune signatur, Jc ideo apud intellectum hic compositio est vera , Deus est ens, quae composit; a est signum illiu identitatis . Cum dicis, Deus non est aliquod finitum, veru est loquendo da identitate in re, que scilicet est significata designi ficatorii; loquendo autem de esse, ut est compositio apud intellectum, tu id de Deo in copostione nihil potest praedicari, quod est apud intellectum signum fili; tum, salsum est: ex eptu huius , Homo es animal animal apud intellectu . vi est ibi obiectum formale, est ens diminutum. Contra. Nullum ens diminutum est verude Sorte existente in re, igitur hςc est falsa, Sortes existens est animal. Respodeo. Copositio semper fit coceptu si, S est fgnu dc si gnatorii, sed est pro obiectis materialibus , que significantur per conceptus, & pro identitate, quae signatur per compositionem , ita quod si identitat est signatorum. id est obiectorum materialium, eo positio est vera conceptuum, qui sunt formalia obiecta. Sed si arguas, ergo realitas a qua accipitur, est finita, non sequitur, non enim accipitur ab aliqua realitate, ut conceptus adaequatus realitati, sue ut persectus conceptus illi realitati adaequatus,
sed ut diminutus vel imperfectus, in tantum etiam quod si illa realitas, a qua accipitur, videretur persecte isc intuiti-ue, intuens ibi non haberet distincta obiecta formalia, scilicet realitatem & modum secundum idem obiectum sormale; tamen Intelligens intellectione abstractiva propter intellectionis illius impersetiione, potest unu habere pro oblecto sormali,licet non habeat alterum. Illud etiapotest ulterius declarari, si cuiuslibet uniuersalis ponitur esse proprium indiui duunt, puta in re proprium individuum animalis. proprium individuum homini
dcc.Tunc non tantu conceptus generis est
potentialis ad conceptum disserentiae.
367쪽
Primi liuti Sententiarum 'sed proprium individuum seneris est po
tentiale ad proprium individuum disserentie; si autem accipiamus proprium indiuiduu huius conceptus ens, quod indiuiduum est in Deo, & proprium indiuiduum huius, quod e st infinitum, idem individuum est, nec est potentiale ad se ipsum. Sed saltem quaeres. Quare entitas non habet proprium individuum in re, quod sit in potentia ad individuum determinantis, ut primo intelligatur hoeens, quam infinitum Z Responaeo, Quod quando aliquid est de se esse, & non tantii ni capax illius esse, tunc etiam est de se habens quamlibet conditionem necessatio requisitain ad esse, ens autem ut co-
uenit Deo, scilicetens per et sentiam, es hipsum esse infinitum , dc non aliquid, cui tantam conuenit ipsum esse. ct ideo ex se est hoc, dc ex se infinitum, vi quasi per prius intelligatur aliquo modo infianitas esse modus entitatis per ela entiam ιquam ipsum intelligatur esse hoc; Jc ideo non oportet quaerere, quomodo hoc enssi infinitum , quasi prius conueniat eisngularitas quam infinitas, dc ita eli vianiuersaliter in his, que possunt esse entia per essentiam, non per participationem, tale primo determinatur ex se , ut sit tale per essentiain, & ut sit infinitum ta te, dc ut sit hoc de se. Et si arguis. Indi-uidsum includit individuum, ergo commune includit commune; ergo si hoc ensincludit infinitatem l ane, Sens in communi includet infinitatem in communi. Respondeo . Consequentia non valet, quia individuum includit persectionem aliqua, qua non includit comune,& pecilla persectionem potest sormaliter includare infinitum, S tamen commune ex ratione conceptus communis non includit
illum, ut conceptum inclusum, sed est aliquo modo determinabile per ipsum. Vae 9. Vtrum eum simplieitare vel spei aestam,
RGUITUR quod se. t ' Qxij quandocunque in
uno extremo est differentia ra- ditionis . cui corresp. det in alio
extremo differentia realis, distinctio .eIdifferentia rationis sumitur per comparatione ad distincta realiter; Exemplum dedistinctione secundum rationem dextri & sinistri in columna, quae sumitur per respectuin ad dilfinitionem realem eorum in animali; similiter de dis linctione rationis in pii licto, ut est principi u finis , quae distinctio sumitur pertespectu ad lineas realiter diuersis r sed attributa diuina habent in creaturis aliqua redistincta sibi correspondentia, vi bonitas bonitatem, sapie 'tia sapientiam,& alia , que vere dicuntur attributa, per ouς excluduntur quaedam proprietatos ciuine . ut sempiternitas eli arternitas, ux proprie non sunt attributa et ergo
enatione cuiusdam opinionis. 'l cs Ad C L SI s. Cum sim litate Dei
he sunt inter alias du .e opiniones tenentes conclusionem negatiuam, que tamen
inter se differunt, vel contra dicunt; quarum utraque ponit, quod cum simplieitate Dei non stat distinctio attribui rum aliqua, nisi tantum rationis. Sed
prima ponit, quod nec illa potest haberi, ni si per resilectum ad extra , secunda non it istam distinctionem rationis posse haberi absque respectu ad extra . prinia, quae est praesentis articuli innititur illi rationi & argumento, quod est in
opponendo . Adnae remes huic rationi tenent, quod sic distinguuntur attributa per respectum ad intellemini nostru, intantum quod scilicet respectibu , illi, respondentibus in creaturis circunscriptis, non nisi unicus conceptus & sniplex posset formari de essentia diuina, quς 1
Dico modo exprimeretur, nam alia nomina si imponerentur, aut essent nomina synonyma, qu a idem rect ratione esset eis correspondens, aut vana , quia nihil eis eorresponderet. Modus eorum ponendi est talis. Omnibus rationibus attribui rum, quae scilicet dicunt persectionem in Deo & in creataris, correspondet in
Deo vnitas essentiae, non secundum esse,
quod absolute habet ut dictum est) sed
secundu respectu, qui habet ad creaturam, non in genere cause efficientis, fie.nitu nullum sumitur attributum, vi
368쪽
Distinctio 8. missio I. Articulus '.
saolentia, quia sapientiam facit, nec etiaad remouendum aliquid a Deo, quos duos modos videtur dicere Avicena Se Rabbi Moyses; sed inquanti m essentia
diuina comparatur ad creaturas, secundum rationem causae formalis, integritatem omnis persectionis in se contines, quae dispei se & i inperfecte est in creaturis, & per hoc est essentia illa ab omnibus diuersimode imitabilis. Ultra ista opinio dicit', quod pluralitas persecti
num attributa lium, ut est in essentia diuina , est quasi in potentia, ut autem est in conceptu intellectus,est quasi in actu. Exemplum de uniuersali in re, & in intelleetu, sed diuersimode habent esse ista plura in diuersis intellectibus: in diuino quidem, & beato creato ex plenitudine persectionis, illius essentiae simplicis, ipsa
concipitur secundum diuersis rationes,& eκ hoc prouenit multitudo conceptuusecundum actuin in intelligentia; sed ab intellectu lumine naturali intelligente concipiuntur a posteriori, in quantum ex persectionibus realiter diuersis in ereaturis format conceptiones de persectiones correspondentes in Deo proportionales, nullus tamen intellemis sine respectu ad illa proportionalia eas actu intelligit, siue ab illis proportionalibus intelligat eas, ut tertius intellemis. siue non, sed ex essentia, ut primus intellemis & secu-dus limitate autem perfectiones, inquantum actu in intelligentia sunt, dicuntur rationes, de dicitur hic ratio conceptio persectionis determinatae ex respeetii ad determinatam sibi in creatura correspondentem.
Alii declarant istam positionem sie, Quod sicut intelle bis diuinus apprehendens suam essentiani secundu rem una: nge simplicem, virtualiter tamen omnium persectiones quantunci inque limitatas& determinatas absque limitatione Sc desectu continentem, propter quod est imitabilis a quibuscunque rebus, quascunque perfectiones limitatas importantibu , intelligendo illam essentiam, vi una secundum rem, intelligit tamen illam aliquo modo multiplicem secundum rationem, vel intelligit in una re multa secundum rationem , inquantam aprehendit eam sub alia ratione imitabilem a leone , dc sub alia ratione ab asino, & hoe
in quantum asinus ac leo, secundu diuersas persertiones diuersorum gradu, ipsainperfectionem diuinam sunt participate , dc imitantes, vel apti imitari. Ita intellectus diuinus sua in essentia, secunda rem simplicem , virtute tamen omnium entiu perfectiones si inplices & ab Dilutas absq; limitatione Sc desectu continentem, apprehendens , ut propter eminentiam su epersectionis eisdem perfectionibus eminentius est persecta, intelligit illam essentiam, ut unum secundum rem, & multiplici persectione, secundum rationem diserente, per secta. Et si non apprehenderet, quod creatura diuersis persectionibus realiter differentibus perficeretur, inquantuest bona & sapiens, siue quod i lle diuersi
persectiones importantur in creatura, noapprehenderet se sub alia ratione pers ctum sapientia , & sub alia ratione pe se tum bonitate: nec apprehenderet di serentiam rationis inter suam sapientiam&suam bonitatem, nisi apprehenderet differentiam secundum rem sapientis Acbonitatis in creatura, alioquin ab uno eodem modo se habente secundum rem Sesecuduin conceptum sumeretur vilitas Aepluralitas. Cum igitur essentia diuitia, ut
in se consideratur, non sit nisi aliquid indistinctu omnino simplex re dc ratione, non potest dici, quod absque comparatione eius ad aliqua, in quibus inuenitur diuersitas rei vel rationis, talis distinctio esse possit, quia cum apprehenditur illud,quod est omnino simplex Scunicum, sub ratione, qua sibi competit secundum se,& absq; habitudine ad aliquid,in quo sit aliqua distinctio, sicut apprehensum,
non est nisi unum secundum rem, ita non
potest apprehendi, nisi secundum unam simplicem ratione: nec etiam illa, scilicet intelligibile & intelligens, potest circa essentiain suam apprehendere, ut differentia quaedam ex comparatione eorum ad
inuic ε, vel mutuo ex se respicientia, nisi iam in sua disserentia existere supponantur, siue quandam disserentiam impose tantia. Se enim apprehenduntur, ut quaedam differentia mutuo is respicientia, dc quae etiam operatione intelle eius, ut differentia ad inuicem comparantur, iam in sua disserentia existere supponuntur e quae autem ex operatione rationis vel intellectus habent,
369쪽
quod sint quaedam entia secundum rationem & ad inuicem ratione disserentia , non possunt dici constitui in tali suo esse,& habere differentiam hanc secundum rationem, ex comparatione eorum inter se, per operationem rationis vel
intellectus, imo ista secunda operatio primam necessario praesupponit, ita quod
Primo per operationem unam rationis,
latali esse distincto constituuntur,& secundo per aliam operationem intellectus, sic distincta adinvicem comparantur, sicut enim cum res vere absolute co- arantur ad inuicem, praesupponunturabere esse distinctum secundum rem, sic etiam cum res rationis adinvicem co-
parantur, praesupponuntur habere distinctum esse secundum rationem : igitur si intellectus diuinus apprehedit essentiam sitam, ut differentem secundum rationem ab attributis, S etiam apprehendat ipsa attributa, ut differentia secundum rationem , & sub hac disserentia ista ad inuicem comparat, in ipsa secundum se
actua iter sunt illa, ut sic disserentia, &sub sua actuali distinctione, quam sic habent secundum se, mouent intellectum diuinum, vi ipsa sic distincta concipiat, ct adinvicem comparet; hoc autem non videtur conueniens. Ratio ista consi matur, Quaecunque enim disserunt, aut habent differentiam secundum se, vel
ex se ipsis sormaliter per illud, quod sunt
secundum se ipsa , absque comparati ne ad aliqua realiter differentia, & ista disserunt secundum rem ; aut habent pluralitatem siue disserentiam eκ compara-xione ad aliqua realiter differentia , dc ista differunt ratione. Et hoc patet in creaturis, Nam supposta unitate for-niae specificae secundum rem, in illa distinguit intellectus rationem generis &differentit, quae dicuntur non diuersae res, sed diuersae rationes, sed hec diuersitas non posset accipi in illa re vita &simplici, nisi per intellectum comparetur ad aliqua realiter differentia , & secundum quenda in ordinem illi vilic ς rei conuenientia; unum & idem etiam non haberet diuersas rationes veri & boni, nisi intelligere & velle illud unum &idem subie o , essent alicubi actus rea liter diuersi, S ad inuicem ordinati. Hoc etiam patet in Deo, Qui circunscripta cosa atione omnimoda ad diuersas essentias creaturarum , realem diuersitaieni
importantium, essentia diuina non apprehenderetur ab inteste ita diuino, sub ratione diuersarum idearum vel sormarum sola ratione disserentium, sed sub una ratione sinplici omnino indistincta Et hic est intentio Commentatoris a. Metaph. comm. 39. Vbi loquens de materia hac
dicit, quod vita, sapientia Sc. dicuntur proprie de Deo, quia Deus dicitur pr&prie& vere vivons, A sapieris &c. talia autem & consili ilia , quae significantur per modum dispositionis & dispositi , in
rebus imilaateria' ibus reducuntur ad unuin esse, & ad duo in consideratione, intellectus enim natus est diuidere adunata inesse, sed in rebus co positis cum disponit compos tum Per formam, aut cum disponit habentem sormam, per sormam intelligit utraque ad uuata aliquo modo,& differentia aliquo in do cum autem fuerit considerata dispositio &dispostatum in rebus immaterialibus, tunc reducuntur ad unam intentionem omnibus
modis, ct nullus modus erit, quo prxdicatum distinguatur a subiecto extra ii te lectum, scilicerin esse rei, sed nullam differentiam intelligit intellectus interea in essendn, nisi secundum acceptionem, scilicet quia idem accepit dispositum & dispositionem ut duo, quorum proportio est adinvicem, sicut proportio predicati ad subiectum , intellectus enim potest intelligere idem his duobus
modis, secundum ii militudinem ad propos tionem categoricam in rebus compositis, sicut intelligit multa per similitudinem. Contra istam positionem primo argui
tur sic. Quidquid est persectionis simpli
citer in creaturis principalius est in Deo ex se, & non eX respectu aliquo ad extra, attributum est simpliciter persectionis in creatura , ita quod s:npliciter est in lius ipsum, quam non ipsum, ergo Sc. Probatio maioris . Perse iuua semper est independens ab imperfecto , sicut imperfectum dependens a perfecto, attribu- talis aut ein perfectio in Deo , est persecte , in creatura imperfecte , similiter non esset infinitae persectionis simpliciter, nisi esset continens omnem perfectionem simpliciter, sine rς spectu ad extra. Minor
370쪽
Minor declaratur entiis quodlibet ereatam in esse qui ditatiuo est li- atu in , Sc quaeliber perses io eius sibilesseritialis, &ideo a nulla tali sui Ditur attributum; pari enim ratione a qualibet essentia creata assumeretur attributum , sed ab illo, quod est persectio
accidentalis creaturae siue in bene esse eius, sumitur attributum, quod dicit persectionem simpliciter in subiecta subiastantia; quia licet ut natura quaedam habeat gradum limitatum, tamen ut per- sciens aliud in bene esse eius, nullam limitationem importat, Sc sic est attribuia tum , se etiam in Deo non notat perfectionem primam, sed quasi accidentalem in bene esse. Vnde August. Is . dὰ Titi it. cap. s. Si dicamus eternus &c. Diapiens, speciosus, potens, spiritus, horum omnium nouissimum, quod posui, quasi tantu inmodo videtur significare substantiam, caetera vero huius substantiae a ratio. qualitates. Item secundo sie. Illa non distinguit tur per respectum ad eκtra, quorum quodlinet continet essentia in diui
nam, secundum Omnem rationem per se
Etionis ideatem . sed quodlibet attributum continet essentiam diuinam secundum omnelia rationem persectionis idealis, ergo dcc.'Minor probatur, quia ra-
qui a L xio id alis correspondet persectioni crea- u. tur , inquantii mea perficitur in Esse quia ditativo, & perconsequens sub ratione illa . qua essentia illa est limitata: unde& secundum diuersos gradus limitati ni creaturarum distinguli tur idet , non autem In quantum ista essentia est pers E a simpliciter. lilia sic correspondet ouinibus vivim attributum in Deo , ut bonitas , aut persestio simpliciter. Et eκ lineast aret probatio minoris , quia enim qJodlibet attributum ea persectio sim liciter ex declaratione minoris Pro-ationis prime sequitur quod quodliabet est imitabile ab omni gradu limitato. Probatio maioris, tum quia continens omnem ideam equaliter videtur respicere omne ideatum, ge ita per respecta
a d nullum potest distinetui ab alio, quia similiter respicit quodlibet; unde sapientia attributam non magis respicit sapien- . . . tia in ideatam, quam colorem. ideatum, quia virari rie que est limitatum , nec ab uno magis sumitur attributum', quam
a V . ab alio. Item tertio sic. Disti unio attri-
sutorum fundamentum est respectu distinctionis emanationum personarum, quia Filius procedit naturaliter nascendo, tanqua in Verbum conceptum in intellectu, Spiritust anetii procedit libere
spirando,tanquam amor conceptus in voluntate.& non ut Verbum, quod non potest esse, nisi esset aliqua distinctio intellectus & voluntatis ad intra ; sed prodii-ctio personarum ad nihil extra necessari 3 comparatur, ergo Soc. Item quarto Asic. Deus intelligit essentiam suam inquatum vera, non inquantum bona , Sc vult eam inquantum bona . non inquantum vera; ab aeterno etiam intellexit, se intelligere essentiam, Sc velle eam. similiter s- ne respectu ad extra, quia iste actu, coti sequitur immaterialitatem natiiralem; e
go sine tali respectu includit essentia sua rationem veri Sc boni, & similiter rationem intellagentis'& iii tellecti, volenti &ψoliti formaliter distinctas, ergo &c, Item quinto sic. Beatitudo diuina con- ν tati rasstit in eius actibus perfectis intellectus& voluntatis, sed omnia attributa diui ha sese mutuo respiciunt in perficiendo actu, illos ut patebit beatitudo aurein s uenie. Dei a nullo respectu dependet ad extra, ergo Scc.
ior est salsa. Tum quia ita distinguitur essentia diuina ratione ab attributo. sic ut unum attribuirim ab alio, Nuquid se 'U'quitur, ergo essentia ut essentia non est ibi, nisi ex respectu ad extra Tum quia bonum Sc vcrum in creatura distinguuntur' distinctione rationis; a quibus igitur se distinctis sumitur haec distinctio 3 an ulli , sed a vero Ne bono in Deci , quae fatione disserunt: Tum tertid, quia ubi est mera distinctio rationis, non requiritur respectiis ad aliquid extra , sita testin dissultione Ac dissinito , Ac talis est distinctio in attributis , qualia sunt oblina iii telligenti e diuinae disserentialcatione , licet si ut unius actus intelligendi in Deo ; quando enim requiritu respectus ad extra, tunc distinctio partim est ab intellectu, partim aliunde , &hoc vel a diuersis:circunstantibus extra diuersimode, ut patet in exemplis adducti, de columna Se puncto, vel ab eodem diuersi incide circunstante, ut in secunda instantia patet contra maiorem . Item eontra initiorem illius rationis artuitur