장음표시 사용
381쪽
quod motus,cdm si de se possibilis, potest ab alio perpetuari , quia habet esse ab
alio; substantia autem possibilis no potest perpetuari, ergo substantia perpetua non est necessaria ab alio. Item ut dicit Commentator. I. Caeli de m. super illud, Impossibile est, ut non generabile cadat sub corruptione,exponens illud dicit, Quod si inueniretur aliquod generabile aeternu, possibile esset, ut natura possibilis transmutaretur in necessariam. Ulterius imponitur
Philosopho, quὀd voluit ibi a Caeli Jc in. - quod quaelibet substantia habet suum ense ex natura sita, haec semper, hec quando-- que . ita quod hec necessario semper est. haec necessario quandoque non est; nec aliter posset esse , nisi una natura mutaretur in aliam, vel quod duae nature contrariae sunt simul in eodem, lib. l .celi dc m. dc I 2.
Metaph. deducit Arist. & Commentator. Item ex illis, scilicet. I. Caeli &m. S I t. Metaph.ostenditur, quod negauit primu modum supra, quia esse substantiae separate vel necessaris attribuitur naturi eius
intrinsect, & ita nihil perpetuum ponit
eausatum, nisi motum in caelo, & mediante illo indiuidua generabilia & corruptibilia fieri, qui no sunt necessaria, licet species eorum sint necessariae: Et ex quo posuit aliquem ordinem rerum, cocluditur,
quod hoc est secundu secundu men ibrii, vel secundum modvin secundu, sed in incorruptibilibus dixit species necessari ὀ esse in uno indiuiduo, sed in corniptibilib species dixit necessario esse in pluribus in x. eael via diuiduis & diuersis, ita quod species de se
ν - sunt necessati ὀ incorruptibiles, tame per accidens corruptibiles, scut elementa se- Aue r. a.d. cundum se tota ponit intorruptibilia, sed amni is secundum partes corruptibilia. Imma a- Contra istam opinionem, que imponit vim ista Arist. arguitur primὀ, quὀd no nega ueri inprimum modii. Hoc videtur ex inteistione eius. . Metaph. Sepiternorii principia verissima esse necesse est, qui a at iis sui causa veritatis, vitula quodq; aute sic se habet ad esse .scut ad veritate a patet etia se eundu ipsum, quod omne seinpiterna est
e P . necessat tu, ex i. Caeli & m. dc 9. Metaph. cap .penul. Ite. s. Metaph. Nihil prohibetquδtudam necessarioru esse alteras causas cap. de necessario. Si tame de ratione causati esset possibilitas repugnas necessitati, sicut arguit dicta opinio contradi ctio esset, alicuius necessarij esse aliquam causa Item. It. Metaphys. eonclud; tunitatem LCii.
uniuersi in viaitare filiis, ergo omne aliud ab isto siue est ad ipsum, ut ad fine,
se deuiuscunque est causa finalis, eius est causa efficiens,ergo dce. Probatio ultimae propositionis. Finis non est causa nisi inquantilm mouet em ciens ad dandum esse, mouet inquam ut amatum & desideratum: hoc patet ex ratione finis s. Metaph. cap. r. propter quem finem agens agit, de propter qnem scilicet finem amatum,ages dat esse alij ad ipium ordinando. Item Commentator ra. Metaph. ciscedit, uod
est ibi causa & causatum, scut intellectu est causa intellectionis, & Aristot. dicit, quod movet scut amatum & desideratu
balneum, ut in mente inoia et secundu C5rnent. essective. Item saltem obiectu quantum ad intelligere mouet essectiue , ergo
Sad esse, quia imponitur Philosopho,
quod posuit unanquaque substantiarum de lata. istarum esse suum intelligere. Item Auic. D tr.eXpresse ponit necessarium ab alio causaliter, ergo si ron introc idit contradictionem, quare debet negari ab Aristot. propter contradictionem, qua tu poni item Coment. de substantia orbis c. 3. Corpus caeleste non indiget virtute inouete in I co tatu, sed etia virtute largiete in se & in sua substatia permanentia aeternam;& sequitur post de opinione Arist. Dixerunt quidam ipsum non dicere causam agente Caelum, sed causa in mouente tantunu&illud fuit valde absurdum eis. Respondetur ab eis, Quod qui ponunt fundamenta fal- s:
sa ex rationibus verisimilibus, contingit, quod postmodu contradicat eisde ex rationibus veris. Contra. Ostendisti Arist. x negare primu modii, quia videtur include retontradictione, &nuc concedis ipsum sibi ipscotradicere, sed rationabilius videtur ei no imponere cotradictoria , sed quod dicat cosequenter ad antet edens salsu,concedendo consequens falsum. Item, quod no posuerit secundu modum, quem imponis ei, videtur propter irrationabilitem illius inodi. Probo. Nihil depellet ab alio in essendo, a quo no habet esse & ita nec in permane do ab alio, a quo no habet permanetia, quia ab eode habet esse depermanetia Nec est similede figuris Scirum eris,quia ibiprior, licetn5stcausa effectiva
post erioris .est tam ecau sa materialis, sicut
pars, quae est potetia in toto; in proposito autem no potest poni causalitas,niti efficientiq
382쪽
cientiae Sc sinis secundum Arist. Quod eistia imponitur Arist. de necessitate specie-ru incorruptibilib', in diuersis indiuidui, non est veru, nisi quia intellexit necessitate motas Caeli esse, de ita productione indiuiduoru . quando esset talis vel talis approximatio agetis ad passum, necessitas enim est cocli lioeci stetiae; no ititur conuenit speciei, nisi in indiuiduis: Nec est simile de elemeto secuda totu, Ni secundu parte, ria elementum totu est singulare per se evistes,& principalis pars uniuersi. Quod etia imponitur ei, quod nulla substantia est ab alio effective, videtur manifeste falsuin de generabilibus, generatio enim est ad substantiant; ergo ipsa generatione sub si alia accipit esse, que prius no suit. S ita eius, quod producitur, est causi efficiens, nihil enim seipsain producit ad esse. Ite .s corruptibile ex causa intrinseca quandoque necessiario non fit ut ei imponitur
ergo a se corrupetur, sine corrupente exteriori. Imponitur etiam Auic. tertius modus, Jc probatur ex 6. Metapli. ubi dicit, quod causatum, quantu ex se inest ei, ut non sit, quantum verὀ ad suam causa in est ei, ut sit, quod autem est ei ex se apud intellectum, prius est non duratione eo, quod est ei ex alio; & hoe apud sapientes vocatur creatio, dare scilicet esse rei post non esse absolute. Contra ipsu arguitur, quia iste modus includit contradictionem, quias per impossibile' ponitur no esse, seo uitur non tantii salsum, sed etia impossibile secundum ipsitin scilicet causani necessiariam non necessario causare, Sc dare esse.
De intentione istorii Philosophorum Arist.& Auic. nescio, sed nolo etsi inponere absurdiora, qua ipsi dicant, vel qua ex dictis eoru necessario sequatur, & ex dictis eoru volo rationabiliore i ii tellecta aecipere, que possa. Respodeo igitur, Quod Arist. simul & Auic. posuer ut Deu necessarid se habere ad alia extra se, & ex hoc sequitur, quod quodlibet aliud necessario se habet ad i ps ii, quod quali immediate coparatur ad ipsu, vel tio, sed mediante motu; quia cu uni rinitate in toto ponit di iasoralitate in partibus mobilis,& mediate motu generasilia & corruptibilia disso niter coparatur ad ipsum. Tenedo illud falsunt funda ne tum Arist. scilicet pone-do ipsu esse causa nec effaria non vi letur eo tradicere sibi pone do causatu nece G-rtu, ut vult s. Metapli. cap. de necessario,
quod quor udi necessarioru est altera ea usa, dc 8. Plus.& z. Metaph. sempiternoruprincipia se per esse verissima necesse est, ut argutu est; Sc ita ponit non tantu securidum inodu, sed etia primum modii. Arguo sic. Ponit primu mou ens esse in sinit epotentis, infinita potentia non potest i in- ωνι.
mediate mouere orbem,quia nec in tepore nec in nunc, crgo ponit,quod praecise
mouet mediate; illud potest intelligi tripliciter, sed nullus triu modorii est possis i-l is, nisi quod producat in esse moti cx pro-xtinu, qui i alia duo ibi improbatur, igitur intendit talem productione ponere. Istud etiam probatur, quia Arist. ponit omnes intelligetias immediate produci a primo,
contra Avicen. 9. Metapla. cap. . . Quia omnem motuin infinitum causat infinita potentia, & hoc mediate ; nulla autem alia ap ima est infinite potentis, ergo quaelibet est coniuncta at icui orbi,ergo finita, ergo
quicuque motus est a primo mediate mouente,& a propi ia intelligetia motrice immediale mouente, ergo prima produxit illam motrice in proximam r& sic intelli πι- tur illud, Intellectus producitur ab eYtrinseco. I 6. de animal ibus,quia licet non poneret primum agere sine secundis causis, tamen materia disposita ad esse tum pri
mi principii , primum necessari O secui dum ipsum informat materiam, ita quoailla informatio est unica non duae, sicut ponendo creationem de infusionem, sicut r. de bona fortuna dicitur , quod causa separata hominem sic dispositum immeis diate mouet ad sibi proficuum. Auic .autem videtur statim contradicere sibi ipsi, ponendo illud esse possibile, quia tunc necessarium ii 5 necessario compararetur ad
illud. Sed arguitur pro Auic. Si est ab alio, ergo in concepta qui ditatiuo eius nocadit esse', ergo est de se possibile esse &non esse, sicut humanitas non est de se v-na nec pi ures. Conceditur de isto modo possibilitatis, que scilicet possibilitas non est nisi,quod ordine naturae hoc est capax huius. & non est illud quid irative. Et ex hoc patet responsio ad argumentum sactam contra Auic.quod quas contradicat sibi, quia tio sequitur tale possibile possensi esse, nec potest ponisii si esse, sicut necens no esse unu . Et sc Arist. cocederet pos in esse. sbile; quod est nec effarium ab alio, lud possibile potentia ante actum improbat e. e ri
Caeli sic m. Sed quomodo primum X et modum
383쪽
modum dicunt ambo, Aule. 9. Metaph .capit. 4.& Arist. Et an Ari stol. intelligat de una tantu intelligentia producta, dubium est; ramen nullum aliud immediate ponita primo, Dis intelligetiam, qua , nili esset
mouens, non produceret omnino, quia secundum nullum trium modorum, qui habentur ibi. Itaque eoncordant Arist. 3c Auic. in consequentibus ex uno principio salso, in quo concordant, quod Deus
necessario se habet ad quodlibet, quod est extra se, ad quod immediate vel mediate mutabili comparatur. soluantur Ad illa, quae adducebantur prius ad pro ratio ε bandum, quod Arist. negaret prin:u moritu dum. Ad primum . quod nittitur probare contradictionem, forte diceret Arist.po iasibile obiective non repugnare necelsario, si produces necessario producit; no e-Vid sib nim requiritur, quod realiter posset ςsse ' non tale, sed quod ordine naturae pr.ein telligitur non tale. Hoc probatur per confirmationem argumenti,quod adduceba- ti l .atiis. xur, Henrico,quq est, quod de essentiais.1 ε 3. diuina quas de potentia subiectiva secti dum ipsum a generatur Filius; certum est enim, quod ista potetialitas quasi subiectiua non prohibet necessitatem , nec quasi potetia obiectiva Fili j, quia teneras necessario generat. Ad illud quod adducebatur
Ada. de I .caeli S m. quod una natura mutaretur in aliam, potest dici, quod substantia
habet esse permanens, dc ideo non datur sibi semper nouum dc nouum esse; ergo a causa necessari ὀ causante secudum eum datur sibi natura necessaria formali ter, Scse si posset non esse,inutaretur eius natura. Per idem patet ad illud. I 2. Metaph. de M 3, motu, quia cu sit de se possibilis, non sola pote it propter hoc ab alio perpetuari, quia ab alio est , sed quia cuin hoc semper habet esse nouum, & ita non est sorma, quae est necessari δ se habens,licet necessitrio se per sit, quia mobile totu necessari ὀ uniformiter se habet,ad dans esse uniformiter necessario, secundum istos. Et hic habitudo
necessariὀ uniformis mobilis ad movens est causa, motu necessari ὀ fieri,licet motus nunqua habeat esse sormaliter necessariu . Est etiam hic necessitas ineuitabilitatis sine necessitate immutabilitatis in motu, . sed ex necessitat ei inmutabilitatis in ea usis ipsius motus; ita quod utraque auctoritas per hoc soluitur, sed permaneus, si est ne celiarium. Quia habet esse, quo est iam maliter necessarium, Ac ita si si correptibile,contradictio eriri, non sic motus. Vel
argumentum Arist. contra Platone. I.
li & m. procedit ex suppositione necessarii agentis, dc tunc sic deduco.Si celum potest perpetuari ab agente necessario, ergo necessarid perpetuabitur. hic autem necessari ὀ repugnat actus iste, Corruit peruuergo de potentia ad illum actu, quia cuicunque necessarid repugnat actus, eidem necessarid repugnat potentia ad illum actu. licet non cuicunque contingonti, ergo Iasistat potentia ad corruptione, nisi stet potetia ad opposta simul: S: per hoc tenet illa via. dia. csi sequentia de possibit i posito in esse . na να ex positione possibilis iti esse non sequitur impossibilitas, nec noua incompo Libilitas alicui necessario.
prima causa agat necessitate naturali.
i. Quia in omni disserentia euistis necessitas est persectior contingentia. Probatio, Quia necessitas est persectio iaente in se, ergo in omni differentia entis. ergo in illa disserentia entis, quς est causa, necessitas est persectior cotingentia, perfectissima igitur eausa nececessiarid causat. Respodetur, Quod necessitas est persectior coditio, ubi eis possibilis, est aute in corossibilis rationi caust ut causa, quia se
loquimur, Sc no de eo, quod est causa. CO tra hoc. In multis diuisionibus entis alte- .ru diuides est persechmia. alterum imperis .ctu. Jc extrema illa, quae sunt per festa in diuersa diuisionibus, aut necessarid coco initantur,aut c5patiuntur se; exei aptu, Si
diuidatur ens per finitia dc infinitia, per necessiarium At possibile, per potetia S actu.
actus, necessitas, infinitas, aut necessati ὀ sccocomitantur, aut cOpatiuntur se; ergo cuin diuisione entis per causam Sc causatum, causa sit persectius extremu concomitabitur cum eo, quodcunque persectius diuidens ens, aut poterit stare cum eo , 5c per consequens necessitas. η et . Pretiet ea. Styrimu causant naturaliis ter causaret, causaret necessario, Scruticiaret necessitatem suo causato; sed nulla p.rsa
384쪽
persectio tollitur a causato, propter modii causindi ipsius c tantis aeque perfectu, causare tute volutarie n5 est modus cauissa di minus perfectus, qua causa re naturalitar ergo propter hoc, quod est causare volutarie no tollitur necessari ὀ aliqua persectio essectus, ergo causa causas volutarie potest dare necessitate effectui. Cofirmatur ratio, quia si caularet naturaliter potaset producere plures disserentias entis, scilicet possibile dc necessariu ι si ergo causans voluntarie, non posset causare nisi tatuens csit ingens, videretur esse causa imperfecta, quia tunc causalitas eius no se extenderet ad tot effectus,ad quot se einederet,si naturaliter causaret.
. Preterea. Aliqua causa necessario calisit, ergo prima causa neccssariocausat suucausatu. Antecedes videtur manifesta propter inulta causas natura lcs, quae necessario causat suos esse tres CD sequetiani probo, Via in essentialiter ordinatis pollerius non potest habere necessitatein, nisi prius habeat esse necessariti, connexiones aute causitorii ad suas causas sui essentialiter ordinate: ergo nulla talis conexio est
necessaria, nisi illa, qui est primi causati
ad suam causam, sit necessaria.
articuli. 'co N C c VSI O. - e prima causa
RES DO NDEO, Qitantii ad secun
dum principale ar. superioris de ista csiclusione, in qua comuniter cocordant Philosophi,quod prima causa necessari ὁ & naturaliter causat primu causatu, Pro ea suttria argumenta in opponendo, contra eande vero arguitur sic. Primu agens nullo modo perficitur aliquo alio a se, ages natiirale aliquo naodo perficitur sua productione vel produecto alio a se,ergo&c. Minor ostenditur, quia agens naturale agit
propter sine ex 2. Phyc. sed nihil videtur agere propter fine, quo nullo modo persiciatur. Sed ad istud primo respodetur, sὸ-cundu intentione Auic. 6.Metaph. c.vit.
quod agens persecta alit ex liberalitate, hoc est n5 expectans persectione a producto, sicut exposita est intelio liberalitatis
dist. t. q. r. ar. I. de productionibus; negadu igitur videtur, quod assumitur, scilicet quod agens naturale perficitur eo, quod producit, quia hoc no est nisi in agetibus naturalibus imperfectis r & cet adduc tur, ut hibreue quod agens naturale agit propter sine, αἰt.nsi oportet secuitu Philosophos aetes primu naturale agere propter aliud, qua propter se,s ed propter seipsu ut propter hue, nec oportet ipsu perfici illo fine, sed esse naturaliter illia sne. Alia etia res psis io habetur ab Atti c. quod sicut aqua eκ se ipsa est frigida, csi sequitur aute ea, quod infrigidet aliud a se, ita primu agus ti ponatur naturale ages secundu eos ) ex se ipsu erit persectu, sed persectione eius csi sequetur Nproducere persectionem in alio; ita tamen quod illa productio per senioni in alio; no sit finis eius, sicut nec sinis aqui est in- frigidare. Ratio responsionis reducitur c sitra istas resp5siones, quὁd si aqua n si posset stare in frigiditate sua, absq; hoc, tu ὀd aliquid frigesaeeret,nsi esset summe persccta in frigiditate, quia aliquo modo depederet ab alio in frigiditate sua . Ita igitur hic de prima causa in entitate sua, res tu entitatis primi causali. Sed ista reductio no multum cogit, quia si aqua posset producere frigiditatem per se stantem, diceret Avicen. quod quaimiaicunque non
posset esse in se frigida absque hoc, quod trigefaceret, non esset propter hoc dependentia in frigiditate sua, sed persectio c5pletiva Rigiditatis , ex qua ne essario produceret. vel frigus in alio, vel frigus per se stat, & ita poneret de primo elate resoectum productionis in aliis. Vltimo videtur, quod ista ratio posset sic declarari.
O .nne agens naturale aut actione sua perficitur in se,aut in suo simili , aut in toto, aut per suam productionem natura eius accipit esse in alio. Hoc eni in apparet inductive in omnibus; ilitellectus enim agens naturaliter perficitur sua actione; ignis naturaliter aetens perficitur in simili, ' natura sua habet esse in alio, in quo posset illa natura esse,etiam igne generante corrupto, di ita videtur necessitas generationis incorruptibilibus, secundu illud 2. de anima , Generatio est pupetua, ut Le. 4.2salvetur esse diuinum; Sol generat ver- 3s mem, licet non perficiatur in se,nec natura sua accipiat esse in alio, taliae perficitur 4 ii suo toto, inquantum est pars uniue si, cuius uniuersi aliqua pars producitur, & persectio totius videtur esse ali- quo modo persectio partis; Deus Pater naturaliter produce do Filium , licet non perficiatur in se,nec in toto, cuius silpars,
385쪽
quia nullius est pars, tamen sua natura a cipit esse in alio supposito, vel aliud suppositum accipit esse naturi: patet igitur inductive ista maior diuisiuit, licet difficilestas, ignare propter quid istius maioris.
Sed si laeus naturaliter produceret creaturant, nullum istorum cotingeret, nec enim perficeretur in se ex tali productione, nec in simili nec in toto, nec natura sua acciperet esse in producto; ergo nec creatura naturaliter producitur. Secunda ratio apponitur contra Philosophos, Quia potentia respiciens aliquod obiectu per se & essentiali ter, non necessario respicit illa,quae non habet ordine essentialein , sed accidentalem ad illud priamum; voluntas diuina respicit primo volatatem diuina in , ad qua creature habent ordinem contingentem , non necessarium, quia non sunt necessariae ad consequenduis tam bonitatem, nec augent ea in; ergo vo Iunias diuina istas creaturas non necessario respicit. Quia volens finem no propter hoc necessariis vult aliud esse, cuius esse non est necessariam ad consequenduillum finem in se; creaturae aute in ii si sunt necessarie ad consequendain illam bonitatem, ideo Ste. Uerii quia quodlibet aliud a Deo liabet ordinem essentiat E ad ipsu licet no ecciuerso, videtur, qu δd.maior deribet sic accipi. Potelia neccaarid respicies aliquod obiectu prima , ad nullum aliud necessarid se habet, nisi illud priinu obiectu sit ratio necessatio tendedi in illud. I iud,tuc sit minor; Bonitas diuina non et ratio necessaria volutati tededi volitione efficaci in aliquod aliud obiecta bonum, quia nec est aliud necessariu ad cosequendu ipsa,nee etia auget ipsa, liue cum ipsa plus quietat voluntate: sed illud aequali ter probatur de volutate coplacetiae, sicut efficaci, stinniter cocludit confirmatio de
syllogismo practico, cui inniteris ; igitur
vel nega necessitatem utriusque voliti nis creaturae, vel quaere aliud medium spaciale, quia nec sunt necessariae ad consequendum illa bonitate, nec au et ea; EGxo volutas diuina no necessario illas creaturas respicit ' Sed ista ratio licet sit in se
aliqualiter apparens.tamen videtur cotradicere aliquibus dictis arguentis,quia ponit,quod voluntas diuina , ut respicit resin esse qui ditativo. necessari δ vult, quidquid vult; & tamen res in esse qui ditatiuo non magis habent necessari uin ordinem ad bonitatem diuinam, qua res in esse existentis.Videtur etiam ratio habere aliam instantiam,Quia sicut voluntas diuina habet essentiam suam pro primo obiecto, ita 3c intellectus diuinus , ergo ct intellectus diuinus accidentaliter respiceret, quid quid aliud ab essentia diuina respiceret pro obiecto; & ita videtur senui, quod Deus non necessario sciret aliud intelligibile a se, sicut non necessarid vult aliud volt bile a se . Primam instantialia, quia nonon est contra veritatem, sed contra opinante ira, concedo. Secundani excludendo confirmo rationem, Quia voluntas, quae determinatur ad finem, non determinatur
ad aliquid soruin, quae sunt ad finem, ni si quatenus per syllogi sinum practicum concluditur ex fine necessitas illius entis ad finem, scilicet vel necessitas eius in esse. vel haberi ad hoc, quod finis sit, vel habeatur, vel acquiratur, vel necessitas eius
in diligi ad hoc, ut finis diligatur, vel habeatur ; hoc videmus in omnibus voluntatibus, quae sunt ipsius sinis, quia non oportet propter finein eas determinatas esse respectu alicuius entis ad finem, si tale ens non concludatur per syllogismupracticutii esse necessarium aliquo istorum modorum ad finem; ergo eum intellectus diuinus non cognoscat aliud a se esse necessarium ad finem ultimum quomodocunque, voluntas illa, ex hoc quod est necessario finis, non oportet, quod sitn
cessario alterius a fine. Quod instatur de intellectu, non est simile uuia intellectu esse necessario respectu alicuius obiecti non ponit, illud esse aliquid in entitate reali aliud a primo obiecto, quia esse cognitu ab intellectu diuino no ponit illud esse in se , sed in intellectu praesetialiter, non se esse volitum , imo ponit tune vel consequenter illud habere aliud esse a voluntate, & hoc loquendo de volitione eia ficaci , quia quod sic volitvin est a Deo, aliquando est in effectur Non est igitur intellectus diuinus ita se habens ad intelligibilia alia a se, sicut voluntas ad alia volibilia, quia ille intellectus potest esse necessario omnium intelligibilium, quatenus sunt sibi praesentia, per hoc ponitur aliquid aliud a Deo formaliter ne
cessariu in esse reali, volutas autem non
posset esse necessario aliquoru aliora v sibiliu, nisi illa alia esset aliquado necessaria in aliquo esse reali,sio ab esse diuino.
386쪽
Distinctio 8. Quistio a. Articulas 3.
Igitur potest necessario complacere tu ostenso, non voledo illud esse, sicut intes lectus necessario intellisit illud, no intelligedo tame illud esse. Concedo, quod sinite est utrobique,& tsic cii minor probatur, scilicet quod no requiritur ad consequedia fine, nec argumentu sque cocluderet cotta vclle coplacetiae sicut cotra velle
e cax; ideo cistra ipsum videtur bona in statia, quod necessario velle cocludit rem in eo qui ditatiuo,cu probatio sua de ordine essentiali aeque colluderet ibi itaq; sormetur ratio ut hic supra,&minor probatur per illud de syllogismo practico,
quae probatio cocludit de velle efficaci, patet, sed non de velle complacetiae. Probatio, quia cocluditur voluntatem persecte amante ipsam bonitate coplacere in quolibet ostenso participate illa. sicut in intellectu obiecta primu est necessario causa tendendi in secundit, quia manifestat ipsum,ut quandam participationem cius. 'Iltis rationibus cuiusda doctoris aliqualiter sic fortificatis addo alias rationes. Et ammo primo sic Eias absolutum, quod est ex se necessariu ' perfecte, quantu potest cogitari, aliquid esse necessarium, non potest non esse quocunque alio a se non existente, Deus est summe necessariu secundu illa intellectu praeacceptum,ergo quocunque alio a se non existete no propter
hoc sequitur ipsa non esse; sed si necessa ria haberet havitudine ad primu causatu,
illo causato no existe te no esset, ergo non
habet ad illud necessaria habitudine. Alatorein probo, Quia ex minus impossibilino sequitur impossibit ius, sicut nec ex minui falso sequitur salsius ; dc hoc probo, quia si salsius habeat duplice ratione falsitatis,& minus falsum tantii unica, circuli
scribanius a falsiori illa ratione sal statis, in qua excedit minus falsu, stante alia , Sea minu, falso illa qua habet, tunc falsius
erit salsu, ct minus salsum non erit falsu, quia circula ripta est ratio sallitatis minus salsi,ergo hoc posito falsius eritialsum,&minus falsum erit veru, Se tuc ex vero sequitur falsum: EXboc etia patet luc,quod ex minus impossibili non sequitur impossit,il ius, sed tale neces artu, quale descriptu est .eli magis nec et sartu,qua quodcunque aliud necessari u ab eo, etiam secunduomne opinionem Philosophorsi, ergo ex non esse cuiuslibet alterius , quod est minus impossibile, no sequitur no esse illi ,
quod est impossibilius. Probo aliud assu-ptum, scilicet quod si necessarium haberet hahitudinem &c. Quia habetis necessariam habitudinem ad aliquid, non est illa
habitudine non existente, non eXistente autem eXtremo, non eκistit illa habitudo, non existente igitur extremo habitudinis non existit fundamentum . Contra istam
ratione in statur, quia principium destruitur destructa conclusione ex I. Priorum dc tamen principium ex levidetur este sormaliter necessarium,conclusio autem non
est necessaria, nisi ex principio, ergo Sc. Hic instantia nulla est, Quia stat probatio maioris, quod eκ minus impossibili non sequitur impossibilius; sed nee est simile ad propositum, quia conclusio non est nisi quaedam veritas partialis principi j, quod habet quasi totalem veritatem, sicut singulare est quaedam veritas partialis respectu uniuersalis; in entibus autemens cau satum non est qusdam entitas quasi partialis caula, sed est omnino alia, entitas dependens ab entitate causaes etsi ergo aliqua concluso ne destructa destruatur principium,non tamen ita erit de entitate Eucliti, in causa Sc causato.Ad hoc aute, ut istud de principio de conclusione intelligatur melius, possunt poni exempla. Prima conclusio Geometriae, quod illae lineae 'Tria se .guli sic constituti sunt aequales, non vide circul Ietur esse nisi quoddam particulare istius vis niuersalis,omnes lineae ducts a centro usque ad circunserentiam sunt aequales, &Ita in multis aliis , conclusio non videtur esse nis particulare, vel unius uniuersalis vel multorum, ex quibus simul insertur,
sicut si iungamus isti istam uniuersalem, Quaecunque uni & eidem sunt aequalia, inter se sunt squalia; & licet praedicatuiris rim ὀ conueniat subiecto ipsius uniuersais,id est adaequate , no tamen couenit prim ὀ tali primitate subiecto iniit' uniuersalis, nec propter istam primitatem in princi'io, dc non primitate in coclusione, est talis causalitas in principio respectu coesuissionis, qualis est in entitatibus uni' entis LPostes respectu alterius, ita quod illa causalitas in principio ponat veritate aliam formaliter I veritate coclusionis sicut in entibus entitas causae est formaliter alia ab entitate causati; primitas autem praedicationis est propter primitate terminorum de termini
speciales licet no sint adet quati illis pridicatis, tamen attributio praedicati illis ter-
387쪽
: ni specul; bus particulariter suptis, inclu4itur in attributione eiu sile pr dicati, terminis comunibus uniuersaliter suptis, includit ir in qua sicut aliquid illius veritatis. C tra. Igitur nulla veritas est eomplexa necessaria,alia a veritatibus primorum principiorum, quod videtur incoueniens. Item est contra te, qui supra addatis conclusionem habere veritatem neces seriam causatam contra Henricum pro
Arist. . Secundo arguo sie. Aliquid fit continis
genter in entibus, ergo prima causa conis tingenter causat. Antecedens concedunt
Philosophi, consequentiam probo sie. Si prima causa necessario se habet ad causam proximam, sit illa B, B igitur necessario
mouetur a prima causa, B autem eodemmodem quo mouetur a prima causa , m
uel proximam sibi,igitur B necessario causat inouendo C, & C mouendo D, & se in omnibus causis procedendo, nihil conatingenter erit, si prima causa necessari δcausat. Ista ratio per tractata est distinct. t. q. I. de infinitate Dei, probando Deum esse forma iter infinitum, Jc ideo no oportet hie amplius immorari. Respondeo. Antecedens est veru praecise de illo, quod
dependet ex voluntate nostra quantu ad
fieri . nihil enim aliud potest dici contina senter fieri ab actibus itostris. Sed de actibus nostris est eade dissicultas eis de tibi.
An scilicet volutas nostra mota a primo, necessario moueat; nisi quod tu potes sal uare contingentiam in eius motione a prim3,illi autem non postant, ut hic argui tur.
D meterea Se regit in idem. Aliquod malum sit in uniuerso,erso Deus non ne etasario causat. Antecegens concedunt philosophi, probo consequentiam,quia ages necessario producit enectum suum in susceptiuo . quantum potest produci in eo, effectu, priini est bonitas se persectio, eriago si necessario agit, producit bonitatem in quolibet, quantu ipsum susceptiuum potest recipere; sed habens bonitatem tantam,quante ipsum est capax, nulla habet malitiam,ergo Sec. Etsi istud argumetum posset euadi de malo in natura acut tacta est distinct. r. q. preallegata ta inen dem, Io contingenter tacto, quod scit Icet est vituperabile, non videtur possibilis euasio, quin si aliquod tale malum eueniat, quod scilicet sit vituperabile, ac ex hoc
sequatur,quod contIngenter eueniat erusa prima non necessiaria causat, sicut ostendit ista deductio. Ista ratio Jc due se quentes non valent contra Philosophos, sed valent nobis infra in materia de suturis contingentibus : si enim est omnipotens, igitur non vult necessario aliquod possibile, probatur consequetia per istas tres rati es. Ista ratio & sequens de in bilitate in non tempore soluuntiir ex quodam extra articul. 2. quod sic incipit, A mo sic &c. Vbi conuincitur esse intentio Aristot. quod non possit este proxima causa nisi in tempore, & motus,& aliora dicitur remota, pro quanto debet estea causa proxima primo inouenti ; utraque igitur inal e procedit contra Philos
phum , quasi immediate possit aliquid
praeter intelligentiam, quam producit v- nam vel omnes. Concedo, sed eminenter; requiritur autem potentia cauta secundae formaliter, ut causa proxima, quia ipsa ut Eminenter tantum nata est esse in causa remota. Clim accipitur,non requiritur con-
cause, Dico, quod persectio aliqua formaliter imperfectior eminenter requiritur, ita quod eadem eminenier habita non potest esse ratio proxima producendi, nec tamen per se tinpersectio in proxima est ratio agendi, sed talis persectio , que tamen est imperfecti obest ratio se aetendi; scilicet proximo, quod est in persectius agere, alia perfectio eminentior est ratio acendi
rei noto, quoa est persect; ut agere. Item.Omnis causa necessari ὀ agens, a
git secundum ultima potetiae sut quia sicut no est in potestate sita agere, Sc no igere,ita nec intesia de remisse agere , ergo sprima causa necessari ὀ causat,causat quidquid potest causare; potest aut e causta reex se omne causabile ut probabo ergo causit omne causabile, ergo nulla cauti secunda aliquid causat. Ista secundu consequetia probo, Quia causa prior prius naturaliter respicit causa, qui causa posterior exprima proposi tione de causis) ergo in illo priori si totaliter causat totum illud,suod in secudo signo deberet causati a causa se-euda, in secudo signo, in quo deberet eausa secuda causare, nulla est possibilis actio caula secuds, quia i a pr intelligitur totus
effectus causatus a causa prima. Assum ptum in argumento, quod possit cau care, omne causabile, probo. Quia habet potentia cuiuscunq; cause secutis, tota etia, que
388쪽
Distinctio 8. Quoessso i. Articulus 3. Iis,
est In causa secunda, quantum ad quodlibet persectionis, quod est in quacunque
causa seeuda sicut deducta est in quis .
prius allegata de infinitate in via prima sumpta de essicientia) non requiritur
autem cum causa emciente aliqua imperfectio,sed tantunrpersectio,quia eausare
effective est persectionis simpliciter; ergo
primum habens in se causalitatem omnε
causae secundae , quantam ad quodlibet, quod est persectionis. potest immediatὸ causare ex se omne causabile . sicut & cucausa secuda .Et si ei; seques vltim v, quod
scilicet cause secude priuetur actionibus suis, no habeatur pro inconueniete, duc ad maius inconueniens, Qvsd causabit, de omnia se umim solum, ita quod omnia erunt tantilin unum, quia scut causabit omnia causabilia propter hoc,quAd causat omnia,qus potest causare,ita etiam in quacunque causatione causabit, quantis potest causare, & ita persectissimum, de ita omnIa il la erut illud unum cau satum,& tunc omnia erunt unum. Item primitas agaequationis includit totum ordinem multorum,ad quae causa se eraedit,
sicut alibi dicis ae primitate trium personarum ag essentiam, & alia personae primae ad eandem; ita hic,& tunc est in potelia propinqua ad secundum, quando primum positum est, & tantum agit secundum, quantum potest ipsum agere. . Per idem medium eia necessitate causandi, & visma causatione, sequitur, quod movebit in no tempore, aut saltem mutabit Caelum in no tempore, ita quod Cilum non proprie mouebitur. Nec valet illa responsio tacta supra qui stione pr allegata de infinitate, quia ista virtus infinita habet omnem persectionem causae essicientis in se, quam ipsa habet cum causa secunda proxima; & ideo sequitur, quod immediate potest causare omnem illuni effectum in Caelo per se, quem potest causare cum intelligetia, ergo dc causat, si necessario agit,quidquid potest; &vltra, si causat illud immediate, ergo mutat in non tempore,quia potentia infinita agens secundum ultimum potentiae suae, non potest agere in tempore, si autem aliquis motus Celi potest esse in non tempore ab isto mouente, igitur est, ct si hoc,erto nulla est generatio & corruptio in in ierioribus,quae sunt contraPhilosophos; igitur illa, ex quibus secuntur ista, sunt salsa secudum Pliilosophos. Item causa secunda non tollit a prima proprium
modum causandi eius. Respondeo. pro prius modus causandi eius est mediante causa secunda causare, & non immedia te. Posset dici aliter ad primum inconueniens scilicet quod primum transferret Celum in istanti) quod hoc no ses uitur,
quia corpus non est susceptiuum transi tionis instantanee,idao virtus quaecunque non potest in hoc; & praecipue patet hoc in circulatione quia si iri nunc circulatur quaelibet pars lati, erit in eodem in stanti in eodem situ, inquo fuit prius,alioquin si pars non redeat omnino ad litam eunde, M postea qua do coplebitur circulatio,perueniet,igitur circulariir in tei' re; sequitur ergo,quod si in nuc circuletur, qu Adin isto nuc quaelibet pars sit neode situ,& quantum ad totum,&quat tum ad partes, igitur circulare in nunc est
non circulare, nec omnino mutare. i l
secunda ratio bene probat, quod non linnendo mouens co iunctum,ipsum primu, etiam si sit potentie infinitae, non poterit hiram circulare in minc, sed nec in tentpore, propter probationem Aristot.quia tunc finita potentia transferret in aequali tempore; ex quibus sequitur. luδd in sinita potentia non potest omnino immediate spheram circulare, & tamen videmus eam circulari ..Haec igitur est necessitas
Averrois ponendi monens coniunctum,
idest immediatum & finitum; sine quo
primum nihil transfert sph rice, i uia tio potest nisi mediate agere propter sui persectionem, dc imperfectionem effectus, inter ρος necessario requiritur causa proxi
Contra istud quiro. Quid est primum
mouere mediate Aut enim quii proditacit causam proximam molientem, cui da do esse dedit virtutem finitam nanti Elem; aut si secudum est a se, primum dat ei vittutem & influentiam aliqua, qua mouet; aut tertio quia primum & secundum eudem essectum causat orgine quodam ab que hoc, quod cassa secunda aliquid feeipiat a prima: Si tertium, sequitur,q it,dfinita potentia sine aliqua causa secun 'mouebit in quali tepore cum finita,na uente tamen causa secunda; si secundi . . sequitur, quod illud influxum sit aliud ianatura secunde causae , igitur si nega ueptimum habere motam pro prori c
389쪽
eontra tertium, te in nulla intelligentia est actio contra secundum ; de si dicatur primum esse de mente Ari stol. &- 4i quod ipsum exponit Auic. 9.Meta ph. de ordine intelligentiaru in & tune infinitas moriis reducatur in primum, quia etiam infinitas durationis secundae causae est a prima semper causate,sicut Filius semper signitur, primum autem ex se est durationis infinite, sed successio reducatur in virtutem finitam mouetis proximi, ita quod non ob aliud est ibi primum mouens, nisi quia dans esse mouenti sic bene saluatur
primum efficiens Sc vltimus finis, quia amatus propter se a secundo mouente, sed non primum iliouens , nisi remotum. Ac dans esse mouenti proximo. vpirius. Concedo igitur conclusiones istarunt rationum, quarum licet sorte aliquae non conuincerent Philosoplios ciuin possent respondere, sunt tame probabiliores illis,qus adducuntur pro Philosophis,& sor-
muin de illis diuidetibus ens dico, Quod
necessariu est conditio persectior in omni cntitate, quam possibile, cui conditionecessitatis est copo sibilis, non est autempe ctio in illa entitate, cui non est compossibilis, quia contradictio noti ponit aliquam persectionem, de hoc nia eri ratione sui. sed in fratione illius entis, cui repugnat; &ita dico,quod necessitas re pugnat omni respectui ad posterius, quia politio' ex quo ci inne posterius,est no necessariu, n. primum non potest habere necessariam habitudine ad aliquod eorum . Et cum dicis, quod omnia diuidentia perfectiora concomitantur se, Dico, quod hoc est ve-eruin de diuidentibus, quς dicunt perfectione simpliciter &ad se, ut aetii, ct infinitas is: huiusnodi, no aute de illis, quae dicut respectu ad aliquid posterius, quia habere necessariam habitudinem ad ali- auid tale non est persectionis quia non
et cum persecta necessitate illius, quod dicitur habere talem habitudinem . Hoc confirmatur, quia talis habitudo non est formaliter in sinita , cum tamen infinitas si nobilius extremum in diuisione cntis. Ad secundum, cum dicitur, Si naturali ter causaret, necessariὰ causaret, Se tuc daret necessitatem producto &c. dico, quod tunc sequitur, quod necessario causaret, sicut ex antecedente includente incompossibilia, sequitur consequens includes
incompossibilia, in antecedente enim repugnat liuic, quod est causare, modus ille, qui est naturaliter , quia causare dicit productionem diuersi in esse,& ita cAtingenter, naturaliter dicit modum causandi necessarium, & ita respectum necessari j, & ideo sequitur consequens includens simul duo opposta, ratione causati 'nis Scmodi causandi; hoc modo prima propositio est vera. Et cum additi nulla persectio
tollitur a causato propter modum perfectiorem causandi ipsius cause, concedo, nec modus causandi voluntarie tollit ali-
uain perfectionem a causibili, sed tollita causabili necessitatein, quae est in se perfectio, sed incompossibilis causabili, dedat persectionem causato compos,ibilem sibi, sicut voluntarie in causatione dicit modum compossibile causationi.Per hoc app'ret confirmationem de pluribus differentijs entis producibilibus. Dico, quod ens causabile non potest habere differentias istas necessarium & vossibile, sed omne ens causabile est tantum possibile , & ideo non est imperfectionis in causa non posse causare istas differetias, quia ad linpossibile nulla est potentia, s militer si per impossibile naturaliter causaret. Jc ideo necessario non produceret plures differentias entis, quia tantum produceret necessaria non contingentia.
ηAd ultimu dico, Quod nulla est connexio causati,& cau sae secundae simpliciter necessaria, nec aliqua causa secunda causat necessarid simpliciter, sed tantii secundu quid. Prima pars apparet,quia quaelibet dependet ab habitudine primae cause ad causatu; similiter nulla causa secunda causat, nisi prima causa causante ad causa tu eius, Ic hoc prius naturaliter, qua ipsa causa proXima causat; prima autem non causat nisi contingenter,erto secuda simpliciter contingeter causaequia depedet ab ipsa causatione primi, quae simpliciter contingens est. Secunda pars, scilicet de necessitate secuitu quid patet, quia multae cause naturales qua tu est ex parte earunt, possunt no casare esseetus, & ideo necessitas est secudum quid, quantu scilicet est ex parte earia,&non simpliciter: sicut ignis quantu eK parte sui, ito potest ni calefacere, taliae potest absolute no calefacere, Deo non cooperante, sicut persecte apparuit de tribus pueris in camino.
390쪽
Distinctio s. Quaestio. Anicillus.
M A G. Nuc ad distinctione &e.
'ECUNDO loco principa liter disputat Magister de his,lquet pertinent ad diuinas persol nas per I 3. sequentes dist. sub uplici capite, unum est de distinctione diuinarum personarum, dece primis dist. alterum de earundem aequalitate, tribus aliis dist. Primuin qui de caput de distinis litone diuinarum personarum est de processiolierum Uerbi diuini, tum spiritu Dfacti. HacJgitur distinctione,asserta Triade diuinarum personarum,scilicet Patris,
Filii, Si Spiritussancti distulat Masister
de generatione Filii, quod scilicet a Patre solo procedat per actuni intellectus. Circa hane distinctionem quaeritur de
aeternitate generationis Filii unico aristiculo.
RCUITUR quod non. i. Quia, bi ide est esse.& doeotio, si aliquid est
esse, Ac durationis ; sed Pater est principium esse Filii, quia totius diuinitatis, vel si melius dicitur deitatis principium Pater est, se undum August. . de Trinit. cap.ro.ergo est principiam durationis Filii. Praeterea August. Is . de Trinit.cap. I s. Imperfectionis est in verbo nostro, quod est formabile,ante quam formetur, ergo imperfectionis videtur in verbo, quod est formari; hoe igitur non conce-it Uerbo diuino. 3. Praeterea. Si generatio Fili j est aete na, ergo Filius semper generaturergo.Fi- Iius nunquam genitus est,& ita nunquaest Filius. Hic duae conseqtientis probantur per August.83Huςst. q. 3 . Qui semper nascitur nondum est natus; ergo si Filius semper nascitur,uunquam natus est; Vltra. Quod iiunquun natum est, nun-
qua est Filius; igi de si Filius semper nascitur,ergo nunquam est Filius.
Trinit. cap. 6.&ponitur in litera. Si Pater
prius erat Deus, Se postea genit, generationis accessione mutatus est , auertat Deus hanc amentiam; semper igitur habuit Filium. Similiter auctoritas Hilarii . de Trinit. in litera. Inter gignere dc si sui nullum est medium, scilicet durationis; si igitur proprium est patri semper genuisse, proprium est Filio, quod semper genitus est. CD N CL V sI O. Gen. eis FG is ae
sc. rma generatio non est ibi sub rati ne mutationis sicut dictum est dist, s. q.
e. ideo non habet terminos correspondentes terminis gena rati. . nis mutationis, scilicet esse post ii O esse, propter quos tzeminos repugnat generationi mutationi aeternitas, quia tioli possunt simul esse. sed
alterum ante alterum, erga no aeternitas;
sed lautum est ibi generatio, prodiictio inesse substantiae per modum naturae. Ex hoc ostendo, quis d sit aeterna, quia agens omnino sussisiens, hoc est a nullo dependens, & producens per modum naturae habet productionem sibi co euam, Sc etiam productuin perfectum, si non agit per motum; sed Pater generans producit per modum naturae, & est ages omnino sufficies a nullo dependens ; igitur habet generationem sibi coeuam, igitur S genitu, quia non producit per motum. Maior apparet, quia quod producens praecederet su a productionem, hoc no Disset es e, ut videtur, nisi quia vel in potestate eius esset agere,& non agere, vel quia si ex se determinaretur ad aetendum,tamen posset impediri propter desectum alicuius, a quo dependet in agendo: haec omnia excluduntur per ea, quae posita sunt in maiore, scilicet esse agens lassiciens,& producere naturaliter, si enim istis positis praece.leret productu, hoc esset, quia progucens produceret per motum; igitur istis amotis &motu, non tantu productio est sibi coaeva produceti, sed etia productu, Minor apparet quantam ad omnes conditiones, quia generans naturaliter generat,& est producens omnino primum; igitur a nullo alio dependet in producendo, ct naturam sua nullomodo communicat per motu, quia
non potest esse motus in natura illa. Derillam rationem tenet illud exemptu August. 6 de Trinit.cap. i. de igne & solendore, quod si ianis esset ς ternus, haberet late