장음표시 사용
71쪽
mb aliqua notiua vere una, si vero deturi aliqua . quae non sit de ipla e*entia , ledde aliquo lio primo . uta alia i on Theologia in se; est igitur unus habitus simpliciter, licet sor; Ecum ipsa poli it in Scriptura esse aliqu/ alia notitia, que sit .ratim de alio subinoo. Item patet, quod ordo scientiarum i secundu eminentiam sat ad aliquod unum tantu, quia non possu ni, duae esse scientiae simpliciter prim sum unam eminentissimam 3c solam dico esse
aheologia, qus soli in primo de primo subiecto Theologi DPraeterea de luco '
Monem ad oppositum . Illa cognitio elimractica in qua non determinatur de spe inulabilibus in agi viva cognitio eoru per ineatad praxim,vel ad cognitione practi sed de specura blibus ditiinctius, qua cognitio eoru requitatur ad ςognitione.practicana,vel pra
dirige Mirgo,&c. probatio minoris. Quilibet cognitio de coditionibus appesibilitatis sinis , R de coditionibus eoru . qui sunt ad fine,qu Ienus sunt ad fine, de otio de cuiuitionibus quibustum hui*s,a et illorum, circa quas contingit poten . iam operasuam errare,nisi dirigatur, eli
recessaria ad practicam cognitionem; nulaa autem est cognitio hie. tradita de fine, iec de his qux sum ad finem, quin sit ta-1is ergo &c. vel saltim circa ista contingit
voluntatem ignorantem errare, sicut dicetur ait. sequuti in inlutione ad g. argum.
Licet enimTrinitas personarum non Eia dat finem appet biliorem, quam si esset
non trinus, quia est sinis inquantum unus . 'o Deus, non inquauxit trinus, tamen volu*tatem ignor I sit in trinitatem cotingit er in remet rare in ama do,vel des derado finem, des c r' iai derando frui una persona sola r Ima uter i ignorant qui Deu se ossiemunduco tingit - ereare; non rependendo amorem, qualem gratitudo requireret propter tantam communicationedii bonitatis suae d utilitatς hostiam factam; ita ignorando articulos pertinentes ad n diu si reparationem co' tingit ignorantem errare, etiam non repε s. - . dedo amore debit pro lato ben sicio,
ct ita de aliis Thest logicis. Assumptu patet, Quia quaecunque conditione x tradaiatur de fine, maris nati sunt ostendere appetibilitatem finis, S conditiones eorum, qui sunt ad sinem, magis nate sunt osten Oiis P dere ea. iii suis ordinata ad finem , t Thon, P opinio tenet eandem conkbist D
citer unum habitum. ὀ Et hoc propier subiectum eius virum, quod eli Deus, in
quo conueniunt omnia, de quibus in scietia determinatur; omnia enim cadunt lubconsideratione huiu men' inquantum varticipant aliquod diuinum: ideo, lius
considere t de nis per extensionem ad opus, siue no,sed Pure speculatrue propterv itatem formalem Ribiecti, tamen hec scientia est vita. - I contra istam opinione arguo sc uu itago eunque aliquod comune diuiditur primό pet differendas oppositas, impossibi- Ie eis utranque dister etiam inueniti in ariiquo uno contento sub comuni; sed ita etia in communi diuiditur primo in practicam.speculatiuam; er o impossibile ellistas disterentias smul inueniri in aliqua scientia una. Maior est manifesta, Qu a seidisserentiae condiuidentes aliquod comune possent se compati in aliquo contento sub communi, tunc idem corpus Posset esse corporeum & incorporeum, & ideam:mal sensibile & insensibile,& idem homo rationalis & irrationalis, quae sunt absurda. Minor patet rex Avicen I. M etaph. in principio, & per commentatorem Ethic .eom. I. & per Gondi saluum de ciuisione scientiarum. Item, secuntur de eodem duo contradictoria , videlicet ex te adi & non extendi, Sc multa alia insonae silentiai Lbrare. &c. '
anum patet ex diciis in corpore arti c. Ad secundum minor est falla. Ad probationem dico , Quod non potest ita disti ucth tractari de sine cognito, ci de hi=, inuae sunt ad finem, quin tota illa cognitio esset practica intellectui creato; quia tota . illa cognitio nataest ostendere sine sub fatione appetibilis,&e , quae sunt ad fine. sub ratione ordinis eorti ad sine, vel circ quaecuq; posset yqluxas nodirect3errus.
i.Ioannis eo. Haec aute scrΠpta sunt,ut eledatis; sed crede - eest speculatiuum, quia eis c
72쪽
sed obiectum huius scient Iae non est conta .r. i. 'ςςς sarium .ergo,&e.
eius,quod subiectum eius est prima substantia, de qua dicit, Qubd substantia Dei
.u ε. P erea. Omni praeitea aliqua speculativa est nobilior, nulla autem est n. Dilior ista,ergo,&c. Probatio i im , t sim quia speculativa est sui gratia, practica vero gratia usus; tum quia speculativa est cer apto de. tror I. Metaph. ferea. Hse inuenta est omnibus neces Lariis existentibus propter fuga ignorantiae, quod apparet, quia solicitudo circa nece ilaria impedit ab inquisitione hu- Ia prom ius doctrinae; ergo ipsa est speculativa. sie enim arguit Philosoplius I. Metaph.quod . Metaphysica est speculativa. r tere oetis exquaestione 30 non est hic primum subiectum inquantuin sinis. sed ut hic essentiat incipia aute sumpta a fine, ut finis est, sunt practica, er-
' . Pr terea. Cognitio finis vItimino est
immediate conformis, nec nata est esse coDrmis immediate praxi eliciendae, et o non est propinque practica. II. Pr terea. Prima obiectum includ;e virtualiter conformitatem ad praxim rectam, non tamen solam cognitionem sie. conformem, alioquin non posset de ipso esse cognitio speculatiua,quod videtur in conueniens; qualiter enim est ista veritas practica 3 Deus est trinus, vel Pater generat filium; ergo primum obiectum includit aliquam notitiam speculat tua: igitur ex conformitate illa virtuali primi obiecti ad praxim non sequitur Theologia
elle practicam, cum multae veritates, quae sint maxime Theologice, inquantuTheologia distinguitur a Metaphysica, sint spe
q. Preterea. ne scientia Dei erit practica . que est de e6dem subiecto primo. etiam videtur,qudd ratio solutionis Mticuli positi applicari ad intellectum diui
num, sicut ad creatum. ergo,&c.
Plenitudo legis est dilectIo. Item Matth. ei. In liis duobus mandatis uniuersa Ieα
pendet Sc Prophetae. Item Auza. de lau-
de charitatis. Ille itaque tenet, ct quod patet , di quod latet in diuinis setauonibus, qui charitatem tenet in moribus. Hς autet auctoritates probant, quod ista scientia non est pisci se propter speculari, specu latiua autem ultra speculari nihil requiriti secundum Auic. . Metaph. earia' eo N CL VSI O. Tbeologia necessaria
voluntatis elicitus sit verissime praxis,e, σtiam ii ho concomitetur aliquis actus imperatus ut patet ex quεst . . Artie. r. &. eΚtensio cognitionis practicae consistat in consorinitate ad praxim, de prioritate apta tu dinali. ut habetur eκ a. Attic eiusdem
quaest. bequitur, quod illa est cognitio
practica, quae est aptitudinaliter consor mis volitioni rectae, & naturaliter prior ipsa; sed tota Theologia necessaria in in tellectu creato est sic conformis, actui voluntatis creatae, & prior ea; ergo, &c. Probatio minoris , Quia primum subiectum Theologiae est virtualiter conso mae volitioni rectae, quia a ratione elux Dimuntur principia prima rectitudinis involitione; ipsum etiam determinat intellectum creatum ad notitiam rectitudinis determinat et ipsius praxis, quoad omnia. Theologicalia necessaria, prius naturaliter quam aliqua voluntas creata velit, alias non esset necessaria: θ ergo ex primo' subiecto sequitur tam conformitas , qua prioritas Theologi ς ad volitionem,&ita extensio ad praxim , a qua extensione
ibi is cognitio dicenda sit practica. Conisse matur ratio ista, Quia cu primum obiectum Theologiae sit ultimus finis,&principia in intellectu creato sumpta a fine v I timo sint principia practica; igitur principia Theologiae sent practica, ergo occonclusiones sunt practicae.
respodeo,quod si des no est habitus speculativus, nec credere est actus speculativus, nec viso sequens credere est visio specu-. Iatiua, sed practica; nata est enim ista visio conformis esse stultioni, & prius naturaliter haberi in intellectu creato, ut fruitio recta illi conformiter eliciatur.' Ad secundum dico , Quod continges, circa quod est scietia practica, est sinis,ue Iens ad finem; Inagibilibus autem actio est finis ultimus secundum Philosophu6. Ethie. Erso contingetia actionis lassicit
73쪽
obiictio, ad scient; am practicam, vel obiectum sciam tiae practici. Contra hoc arguitur primo, quia scientia est nece uariorum, ergo circa contingentia non est silentia. Alite et cf. dem patet ex diffinitione scire r. poster. -p. . similiter 6. Etllic. scientificum distingulis
tur a ratiocinativo penes ite cellarium, continges,ergo omnes habitus partis scietistes sunt circa necessarium, scientia auteest habitus istiui pariis, ergo, &c. P te
m .rea. Si Theologia est circa contingens agibile. ergo est habitus activus cum ratione' vera; Haec diffinitio est prudentiae, ut dici cap.. tur 6. Ethic.ergoTheologia est prudentia non scientia. Ad primu tu respondeo. Ue--xion contingentibus sunt multae veritates necessariae,quia actus, qui contingenter elicitur, concluditur necessario debere elletalis, adhoc ut sit rectus: de ipso ergo est scientia , quantum ad conclusionem deis monstratam neces larib, licet iti se si contingens, inquantia eli itur a potenria propria.Tunc patet ad auctoritate i. poster. scientia est necessarii dicti de contingenate , ct ita veritates necessari et in ludatur in veritate contingentis, vel concluduntur de aliquo, quod est contingens, per ratione alicuius prioris necessaria. Peride
ad auctoritatem ε. Et hic . Quia habitus
rariis ratiocinat me est circ4 actunt,inqua
tu contingenter elicitur, sed habitus seidtificus, vel scientia est circa ide, inquantude eo aliquid necessario concluditur. Si o orae ii, obiicitur,Quod non est ide obiectum ha cistin. i. bitus specifici & ratiocinatiui: de hoc diis
τη q, 3, cetur ii lemus, Quo in odo idem obiectumqvψι idst esse plurium habituum , licet non '' idem habitus plurium' obiecto m. Ad
secundum dico .quod eo de modo concluderet scientia Moralem esse prudentia, na scientia Moxalis est habitus activus cu vera ratione. Ideo dico quod diffinitio
prudentiae debet intelligi de habitu/ctitio proximo,qualis est li abii us aequisitus m actibus; unde sicut circa sactibilia ars se habet ad habitum experti, ita circa agibili, se habet scientia Moralis ad habitum prudentiet quia habitus artis & Di ni Moralis, quasi sunt remoti ad dirigen' dum,quia uniuersales;sed habitus prudentie& experti, quia generati sunt ex actibus , sunt particulates , &propinqui ad diligendum. Ista expositio est necissaria, alioquin nulla esset scientia practica, quia quicunque est habitus activus, vel facti uus cum ratione vera; Conclusio autem est inconueniens S contra Philosophum
6. Metaph.& contra Aui c. l. Metaph. capit. I. Sc contra auctoritates alias.
ς Ad tertium dico, Quod Boetius intelligit per Tlleologiam Metaphysicam: requod dicit desubitantia Dei, dico, Quod Deus consideratur in illa Dientia, quantupos, ibile est ipsum considcrati in scientiis
Ad Quamim dico, quod nobilitas est
in inferiori attingere suum superius. sς-cundum Philos . r. Polit . unde sensitiva hominis est nobilior, quia ordinatur ad
intellectivam , qu1m sensitiva bruti; Nobilitatis igitur est in scientia ordinari adactum nobilioris potentis. Sed Philosophus non ponit aliquam scientiam elle consorinem praxi voluntatis circa finem, quia non ponit voluntatem circa finem habere praxim , sed quandam motiorem simplicem naturalem , Ideo nullam posuit posse esse nobiliore insper conformitatem ad finem e Si tam eq posuisset aliquam praxim cir a finem, non negasset ut videtur scientiam practicam te spe ctu istius praxis esse nobiliorem speculatiua scientia circa idem , puta , si aliqua esset speculatiua circa illa , circa quae est
scientia Moralis, non diceret speculatiuam esse nobiliorem Morali scietia. Nos autem ponimus esse veram prahim circa finem , cui nata est esse cognitio conformis,& ideo ponimus cognitionem practicam circa finem , nobiliore esse omni speculat tua: Igitur prima propositio rationis, quae videtur posse sumi ex I. Metaph. qua auis eam eXpresse non dicit
Philosophus, neganda est . Ad primam
probationem eius dico, Quod icientia illa est nobilior, quae est sui gratia, qua quae est gratia alicuius actus inferioris se, quς- libet auteni scientia, quam ipse posuit practi am , est gratia alicuius inferiorisse,quam sit cos deratio speculatiua , quia
saltem clica obtectum alii lii Od in serius,
quam quod ponit esse obiectum specula liue;& ideoque libet Iractica, quam ipse ponit, est nobilior aliqua speculativa; quae aute est gratia alterius actus nobilioli, suo proprio ictu, O eii ignobilior propter tale ordinem,' sic enim sensitiva n
stea esset ignobilior sensitiva bruti. Adiecunda probat one propositionis negatae, cu dicitur de certitudine, dico, Quod
74쪽
quilibet cognitio se lenitati a respectu sui
Obiecti est aeque certa secunduna propor tione, quia utraque resoluit ut in sua principia immediata, ted non eque certa lec udum quantitatem, quia haec sui it cognoscibilia certiora illis, sicut obiecta de quibus ponit Philosophus scientias praeit
cas, sunt minus perte die cogns coibilia in se. qu 2 de quibus ponit aliquam specula' tiuam, ideo aliqua speculatiua secundum Philos. ponitur certior omni practica, secundum qualitatem; nos autem ponimus cognoscibile operabile, hoc est attingibile per ore rationem, quς est vere pro is, in se esse maκime cognoscibile, Si deo pommus scientiam de ipso , nec secundum quantitatem certitudinis, sicut nec secundum proportionem ab aliqua alia excedi. K Ad quintum de necessariis exilientibus dico. Quod haec non est inuenta propter neces laria extrinseca, sed propter Decellaria intrinseca, scilicet mo dcrantiasti passionum,& operationum, sicut moralis scientia si esset inuenta omnibus necessariis extrinsecis habitis) non inimis esset praelica, non eli autem haec inueta ad fugam ignorantiae,quia multo plura scibilia possem poni. vel tradi in qualitate doctrinae. quam hic tradita sunt, sed haec eadem
replicantur nequenter, ut efficacius inducatur auditor ad operationem eoru , qu Vibi persuadentur.
K Ad sextum dico, Quod respectus sinis non es h illud a quo principia sumuntur in aliqua scientia, sed illud absolutu, in quo sua a tur respectus.& illud est essentia hae i Ad septimum dico, Qubd virtualiter
continens cognitionem conformem est virtualiter conforme, & ita cognitio eius
est practica quia esiclusiones practicae habent principia practica, proxima aut e co gnitio illi, quae est de fine , est eo illo fruitionis finis, ct ista nata est esse cd sormis formaliter praxi fruitionis. I Ad octauum dico, Quod primum obiectum solummodo includit notitiam coformem volitioni rectet, quia virtute eius nihil de ipso cognoscitur. quod non sir,
vel rectitudo volitionis alicuius, vel vir tu aliter includens notitiam talis rectitudinis. Et concedo, quod insertur in conseque te, Quὀd de ipso nulla potest esse sciet iaspeculatim, necessario enim notitia eius, de cuiuscunque intrinseci, per ipsum
cogniti consormis est praxi aptitudinali
ter Sc prior, si cognitum est necessarium.
Cum in statur de illis veritatibus, que videntur maxime Theologicae, Sc non Meia physi x, ut Deus est itinus, ct Pater generat Filium. Dico, quδd istae sunt praetica: prima enim includit virtualiter notiintiam rectitudinis dilectionis tendentis inires personas, ita quod si actus eliceretve circa vitam solam excludendo alias, sicut infidelis eliceret, esset actus no rectus: Secunda includit notitiam rectitudinis , secundu quod actus est circa duas personas, quaru una est sic ab alia. Si obiiciatur contra hoc sic, quia nihil nisi essentiale est ratio termina di actu illius dilectionis; Tlieologia autem est magis proprie de personalibus. qua de essetitialibus, quia essentialia plurima possiant a nobis in Metaphysica cogit osci; igitur Theologia' vidistinguit ut a Metaphysica, quantu ad pro priissima sibi, no eli practica . Prima propolitio probatur, quia alias esset aliqua ratio diligibilitatis in una persona, quae nia esset in alia, quod salsu est,quia tunc nulla beatificaretur in se ipsa. Respo deo. Essentiale est ratio formaliter termina di actu aisma di, ut propter quam, sed personi terminat, v t que amatur; non aut e sufficit ad rectitudine actus,qubd habeat ratione sotinale in c5 ueniente in obiecto,sed etia re. quiritur, quod habeat obiee tu csi uenies, quo sit talis ratio sor malis: praeter igitur illam notitiam rectitudinis, qua includit essentiale in actu amandi Denni, personalia includunt propriam notitiam v licitore in rectitudinis requis tae.
ς Ad nonum posset eo cedi, Quod Taeci Iosia Dei de nec ellariis sit practica , quia in intellectu natum est primum obiectu Theologicum. quasi gignere notitiam csi
forme volitioni tectae, priore naturaliter ipsa volitione. Quod colorin. e patet; quod priorem probatur, Quia prius natu aliter intellectu, intelligit obiretinn primu , qua volutas velit illud , igitur prius naturaliter volitione potest habere omnem noll-tia sufficiet et virtualiter inclusam in intellectione primi obiecti, talis est quecun q, notitia necessaria de primo obiecto. Cc sequetia supposita patet, Tu quia per impossibile excluta omni volitione posset in-
tollectus habere omnem nolitiam sulficienter virtualiter inclusam in intellectione primi obiecti, cu illa intellectio praecedat omnem volitionem:Tu quia intel-
75쪽
Iectus diuinus non cliscurrit . igitur non Prius naturaliter intellisit primum obiectum, quam aliquid virtualiter in illo inclusum . quoad notitiam I ergo si prius intelligit primum obiectum, qua voluntas velit ali i iid , prius inteli sit i luodlibet inclusum quoad notitia in frimo obiecto, qua voluntas velit. Hsc lecuda probatio consequentiae minus valet.
i. Quia tunc voluntas diuinania erit prima tegula sui in actibus suis, 14 eius aetum praecedat notitia, cui in agendo debet conformari ad hoc, ut tecte agati consequens autem videtur in conueniens, quia tollit summa
libertatem volutatis diuinae, si ab alio de terminetur , dc ex se primo, quoad primuacium suum I si autem praecedit omne actum suum cognitio practica, ab intellectu determinabitur ad primum actu, quia non potest ei dii leuiare, tunc enim pollet
K Praeterea. Supra dictum est Philosophum bene dicere conieque mer,s intel- Iigentia naturaliter ama Deum visum, ergo noli ia ollen dens Deum non est praesica; fiat autem similis consequentia de Deo naturaliter amante se
3. Praeterea. Dirigens aliqua causa est jespectu directi, igitur est dii linctio rea Iis inter ipla, risi est autem talis dillinctio intellectioi.is Dei ad velle. Et confirmatur, Quia intelligendo iam velle esse elicitum intellectus non dirigit. tantum enim dirigit circa a ct una eli te dum, quasi prior ipso; sediti Deo velle suum non sequitur voluntatem inesse; igitur nunquam est ibi quali eliciendum, scd semper quasi eli
sequenter dictis dicendum, Q ubdaccipiedo regulam pro rectificante in praxi, prima regula est finis vltimus, qui virtualiter includit primo notitiam omnis rectitudiis nis necessarit cuiuscunque praxis, sicut pilinum subiectum scientiae speculatiuae primo virtualiter includit notitiam omnium veritatum speculabilium: Hie aut e Doctrina prima regula,que eit finis, ordinate rectiis i scat intellectuin, Sc volutatem, sicut ipsae potentiae natae sunt agere ordinale, ita octinia quod quali prius gignet nolitiam consor me recte praxi, quam rectificet praxitia di ita poletia praesuae alia erit potentia prior, dc prius recta,ita quod primu con sequens liatum in prima ratione videtur
concedendum . Cum vero improbatur,
posset di i , Quod scut uniuersalii et libertas stat cum apprehenso ne praeuia, ita summa libertas stat cum sumina apprelicsone praeuia ; apprehenso autem praxispi r se iis, ima includit notitiam conformitatis, quando ipsa necessario conuenit praκi. Cum ulterius additur, quod determina a st aliunde , Hoc negandum est, loquendo de determinatione, quae si peragens sum iens: licet e uim non posit dissentire a notitia rectificatiua praxis; &priori praxi, hoc tamen non elt, quasi intelletius per notitiam st ι ausa sufficienter active determinans ipsam ad actum, sed ex perfectione voluntatis est, quod ipsa tantum nata eli consormiter agere potentiae priori in agendo , quando alla pilor prius perfecte agit circa obiectum , lioc est tantum nouit prius, quan ium posset noste; quod dico pro contingentibus , quorum intellectus diuinus non habet omnem notula in sibi compossibilem ante omnem actum voluntatis, ideo circa illa non oportet, quod con formiter agat potentie priori in agendo, quia ipsa non prius consormiter nouit tale obiectu in , sed sem per aliter accidit cieca cognoscibila necessaria ex se . quia ista persecti mana sui notitiam habent ab Dque actu voluntatis. Licet haec responsio videatur euadere argumentum , & per eam etiam sequentia argumenta possent euadi, tamen aliter
posset dici. Quod Theologia nec staria. an intellectu diuino non est practica, quia non est prioritas naturalis intellectionis ad volitione . quasi consorinariui ad ipsa conformandum, siue directivi ad dirigen- dualiquid. quia si posita notitia qua tunq; rectitudinis ipsius praxis, qua uis illa ex se
possit cogormare potentia consciri nabile. seu rectilicabile alivde,non tamen voluntatem
76쪽
tatem diuinam respectu sui primi obie- ti, que ex se sola resti scatur rc spectu illius obiecti; ira quod vel talis naturali ter tendit tu illud, vel ii libere, nullo modo eli de se quasi iuditi etens ad recti iudine, dc qaasi aliunde aliquo modo habens
ea ita quod noli ia deletitii natiua reci luditiis non est nece stario prior holitione, quali volitio illa requirat, ut recte elic a tur, sed tantum pre exigit olientionem
obiecti. & illam nolit iani ex se directiva non prs exigit ut directivam, sed tantu in ostensu alii, ita quod si post et praecedire volitionem sola ollesio obiecti, S sequi notitia rectitudinis nece stari s ipsius pia-xi, licu i dicetur de praxi circa continῖεtia aeque re ci e eliceretur volitio tunc, sicut nunc rii ullo ergo modo intellectio es Prior, ut conformativa seu regulativa v olitionis.
mu in forma patet ex his quae dicta sunt in corpore. Et ad probationem priorita- i. re citudinis ad praxim rectam, respono eri potest, Rudii licet sit aliqua prioritas intellectionis ad , olitione in non tamen ei sic prior, ut requirat rationem rectam elle priorem Praxi; quia talis prioritas est regulae ad regulatu in I qualis esse non potest, quando voluntas est omnimoda legula lui in agendo. Summa huius controuersi e de scientia Dei te spe eiusui. An sit praeti a , in hoc consistit; si notitia, que de se esset directiva in praxim dato quod potentia practicans in sciente non esset dirigibilis in agendo sit praelica ex hoc solo, quod esset sic ex se di-r c inis; vel non sit praetica ex hoc solo, sed requiritur potentia practicans in silete, quae eli dirigibi: is. Qui alteram parte
Ad secundum potest dici quod noeil simile, uia ibi est simpleκ conplacentia, hic vero efficax circunt hamionata volitio; ssimiliter non solum intellectus diuilis eis ostensilius, sed equi ualenter salter egula tuus, quod non posuit Philolophus: Vel aliteri quod eli regulatio. dc det ruit. alio obiecialis, etsi non potentialis, quod non posuit Philolophus. Ad tertium dico, Quod si concluderet, sequeret tir, qu ὀd nec intellectio, nec volitio aliqua esset in Deo, cum essentia diuina sit obiectum motivum ad utrunq; ct ita cum patre concurrente potentia V1
Dico igitur,quod est tantum ordo quasi ei sectuum eiusdem quali causae in Proposito, quae tamen ii si distinguitur a quati ei sectibus, quia nec proprie eausantur,
nec producuntur, nec principiantur, nec eliciuntur, sed simpliciter emanant.
Es igitur Metaphorica causalitas, sicut communiter conuenit in diuinis; V et alia ter sustinendo, intellectum quoquo mo do dirigere, negatur assumptum, proprie loquendo de causa, Ad confirmationem dico, Quod sufficit ordo naturi, qui stat cum sint ultate durationis cognitionis ad praxim ,εc volutatis ad velle .st si e patet ad argumentu sustinendo primi viam.'c ULUS. 9.
tio practica , e praxis noli debent elle te spectu eiusdem suppositi. i. Nam si cognitio quicunque de pra-
π: alterius est practica, ergo cognitio mea de hoc, quod est Deum create mundum, vel de hoc, quod ea intelligent ιam mouere coelum, erit practica . quod videturn iluin i si hem hoc videtur eoni ludere.
quod cognitio praelica non potest esse intelligentis inlitioris operante superi re secundum illam praxim, si nihil secundum eam in serius operatur; pari ratione nec superioris vel aequalis, si nihil sacit ad praxini operataris, si autem aliquid sa-cit, iani superior liabet praxim propria, respectu cuius sua cognitio sit practica. e. Praeterea. Si cognitio practica habet aliquam causalitatem respectu pravis, ad quam extenditur,& non est nata habere talem causalitatem primo, nisi respectu praxis, quae sit in intelligente, videtur le-q ii propositum.
vnus intellectus haberet notitia practica, alius speculativam, si praxis esset pol sibilis viii intelligenti, & non alii.cON CL VSIO. Geolvia eorum tentia
77쪽
tum inodo in illo intellectu Theologia contingentium practica potest esse , qui trabere potest deserminatiuam notitiam rectitia linis ipsius praxis ante ipsam praditim elicitam, quia solusii modo ibi Theologia contii gentium potest esse conformis pravi,& prior ea; talis est tantum intellestus creatus, quia nullius intelligetis creati voluntas primo determinat rectitudinem contingentem conuenientem Prami. In intellectu igitur diuino non potest
esse Theologia contingentium praetica. tenendo ista duo: Primum, quod cognitio practica Si pravis, ad quam extenditur, debent esse necessario respectu eius- dein suppositi; Secundunt, quωd Dei , ut operantis , nulla sit praxis nisi volitio, non ponendo in ipso potentiam tertiam allain ab intellectu dc voluntate, nam nulla cognitio conformis volitioni contin genti rectae praecedit ipsam volitionem Dei,quia primo volitione determinatur
prini illi talis rectitudo. Illud primu est dubium , ct improbatur duplici argumento in opponendo.
-- potest dici,Quod persecta rectit do pravis includit circunstantiam operatis, sicut S alias circunstantias, ita quod sine ista non est re et itudo; si enim accipiatur De ' est ainad', nisi addatur a quo,
puta a voluntate, no est vere praetica colete, quia Deus a bruto no est amandus:
taq; hoc veru persectum, Deus est amadus a voluntate, etiam in quocunque intellectu est practi cuiu, ita Sistud , Homini quandoque est ieiunandum, non est tantum practicu in homini cognoscenti, sed etiam angelo & Deo; lc etiam homini de Deo est hoc practi eum, Ab angelo caelum est mouendum: Sc concedo illud, quod prima probatio inseri tanquam in-ob; ala. conueniens. Et si obi jciatur, Quod no saluatur prioritas practicae eognitionis a 4 praxim, prius enim dilectio Dei respectu sui est recta, quam homo vel angelus possit intelligere quod Deus est aman- soluitia da voluntate. Respondeo. Ista prioritas debet esse ex obiecto & intellectu, hoe est,quδd obiecim natum sit determinare intellectu ad notitiam determinatae rectitudinis praxis,quantum est ex se ante praxim ista ita obiectu hoe natu est quenc que uitellectum determinare ad notitiam ista ui, Deus est amandus a vola a te,quantum est eκ se ante praxini, licet aliquis intellectus ex impersectione sui
non prius determinetur, quam potentia operans ex perfectione sui operetur.
K Ad secundum, dico, Quod sicut volvatas potest esse causa superior respectu praxis potentiae moliue,tiec triae cunque respectu cuiuscunque, puta,non mea respectu potentiae motiuae angeli, sed quando sunt in eodem: ita si cognitio praetica sit causa respectu piaRis, hoc est in eodem intellige te 2 operate, nec oporter, quod in alio fit non practica , nisi accipiendo stricte practicum, pro immediate applicabili ad opus, quantum est ex identitate suppositi cognoscentis ela operantis; qualent immediationem denotat infinitivus significans praxim, cos ruetus cum scire,
sic enim c5ceditur quod solus Deus scit se infinite diligere,licet angelus sciat ipsum infinitὰ a se diligendum .Qui sic reia pondit,a pii ne ipso habet concedere omnes veritates de praxibus agentium causatorum cognosci a quocunq; intellectu praetice quia omne sis siue ab obiacto
ut necessariae, siue aliunde ut contingentes, n tae sunt pitus esse consormes praxibus, siue prius determinare rectitudinein praxibus, quam ipst praxes eliciatur. Omnes autem veritates de volitione diuinaneees latiae sunt practicae , contingentes autem non,quia ante istam praxim elici- am, ad quam extenduntur , non habent conforinitatem, quia nullam determina 1 tionem rectitudinis r verbi gratia , Deus praetice cognoscit homine ellia poenite dum. de angelo esse mouendum caelum;
sed non praelice cognoscit.quod est Deo volendum hominem sanctum poenitere,
' Quia cognitio in se speculatiua non potest esse alicui intellet ut practica, quia tunc praeticu Non repugnaret speculat Iuci, sed Theologia conligentium est praetica intellectui
creato eκ superiori articulo, ergo,&c.
78쪽
patebit incorpore, ct in solutione ad ar
quo a Theologia contingenitum talis est in se, qtialis est ex obiee io,non est autem
ex obiecto conformis praxi ante omnὰ praxim quia ex obiecto nulla nata est haberi notitia determinat s rectitudinis ci
tingentis, ideo ex o aiecto non est practica; igitur specula tua , si speculatiuum dipfacti cum sussi temer diuid ut notitiam. Huic congruit, quod in intellectu diuino negatur ei te practica, talis autem videturres esse in se, qualis eli in persecto tenere illo. non in imperfect , .
Respondeo, Quod scut esse ex obiecto speculatiuuin, est esse per se speculatiuum, ita esse practicum ex obiecto luia ficienter determinante intellectuna ad notitiam rectitudinis, ct si lanicienter, ergo alte o in nem volitionem, est esse per se practicum;& sic oppon ut ut ista duo pra. chicum S saeculatia uin, v tilla, non eXt c, sibile ad praκim , Sextent bile ad pra xiiti : sedxile praxim aliunde quam ex
obiecto, dia i , a causa extrinteca, ut a voluntate determinante intellectum ad notitiam praxis, est esse accidentaliter practicum; ct ita concedo Theologiam contingentium elle practicani nobis dicet in se sit speculabia a. Contra hoc. Cui conuertit unum oppositorum per se , eidem aliud oppositum nec per se nec per accidens conuenit,igitur notitia per se speculativa, nec per te nec per accidens est practica. Respondeo. Licet antecedens potant exponi de per se primo modo, vel secundo modo, non autem tertio modo,
prout dicit idem quod solitarie; tamen concedo, quod nullo modo inhaerendi inhaeret oppositu praedicati huius, quod est per se esse speculatiuum, quia Theologia contingens per se secundo modo estrer se speculatiua,ita quod inherentia sit per se,& praedicatum determinetur peltia: sed per accidens esse practicum per aeciden , non opponitur illi, sicut esse nigrum simpliciter & esse album secundu quid non opponuntur; secundum quid enim & simpliciter determinant praedicata ut denominatiua.Si alguitur. Per se est
tiua Z Conceditur, nec huic praedicato repugnat hoc praedi a una, per accides pra tua . Si vero alterum ui rum duorum,
quae tenet ista respontio incorpore lupe motis articuli, ri in tenda ur, tunc potest
concedi, iubii Theologia contingens. licet non in se, quia non ex obiecto, tarnenin omni intellectu i reato Sc incrcato est et
Practica per accidens, quia ut tria est iii intellectu diuino .potest e spe coi ormis praxi prius, quam prauis illa elicia ut 1
voluntate creata: prius enim intelle ius DG Douit pecca orem adultum in noua lege dev re conterii quam pe- ator con tecatur: dc sic non tenendis pii inum iliorum, cognitio Dei de praκi alterius operantis est practica. Non tenendo etiam se cundu , puta , ponendo ag re Dei eκtta, este praxim eius aliam a volitione sormaliter . licet intellectus Dei non prius nouit A esse i reandum, luam voluntas sua velit; tamen prius nouit A, quam creet I& ita Praxim ad extra praec edit notitia conformis. licet non ex obiecto, sed alia de conformis. Hoc saltem teneo , quod Theologia contingentium non est per se practita, siue ex obiecto, potest tamen in intellectu creato esse praetica per accides& haec in illo intellectu, cuius est operari secudum pravim, cui determinatur recti ludo a voluntate diuina. An vero intel Iectui diuino sit praetica Patet tenendo illa ducl,in superiori atticulo, vel opposita. quid dicendum est eosequenter. Probabilia tamen videntur haec tria I prina u. quo l practica est rectificativa in praxi cognoscentis; secundum,quod est recti sicativa potentis practi cantis aliunde, qua a se rectificabilis; fit tertiu quod in Deo non est potentia praeticans alia,nisi vo Iunias: Ex primo & tertio sequitu , qu ds diuina notitia esset practica , ipsa esset tectificativa in volitione diuina, hoc autem salsum est ex secundo istorum, quia voluntas diuina ex se pri md reste elicit velle respectu primi obiecti, respectu au
tem illorum , quorum est continge ter, ex se sola determinatur , non per aliquam notitiam determinatiuam rectitudinis psam .
79쪽
Primi libri SententIarum Dis TINCTIO. I.
M A G. Veteris ac nous legis,&c., ACR A Theolo a
Scholastica, uno Seu' tentiarum voluminei comprehensa, tota cusit de Deo optimo maximo , ut de primo ac precipuo eius subiecto, distribuitue tamen in quatuor libros siue partes, totidem enim sunt quae de ino disputari solet aTheologis, nempe natur ra essentia diuina, Opus creationis rerum, Bene fici si redemptionis humant, atq; Gratia Sacramentorum. Primus itaq; hic libet sententiarum eli de Deo in se, secundumque suam naturam ct essentiam considerato, ac sub ratione suae naturalis persectionis. Qui rursus secat ut in g. distinctiones siue capita. Quarum haec prima est prooemiu & summa totius suturet dita Putationis, in qua pr satur Magister age cum sibi esse in toto opere suo Theologico, tum de rebus, tum de signis : de rebus quidem tribus primis libris; primo, inqua, libro de his,quibus fruendum est, Iioe est de Deo; Secudo libro de his, quibus ut edum est, hoc est de creaturis; Tertio libro de his, per quaestui inue Deo, hoe est deVerbo incarnato; de sanis denique sacramentalibus libro quarto.Vbi docet obiter quid intersit inter uti Rinui, ac quibus rebus utendum sit quibusque fruendum. Relique autem distinctiones cotinent praecipuam disputationem. Circa hane primam distinctionem quaeruntur tria. Primum est de obiecto hui-bili, Secundum de ipso stes in se,tertium de ipso fruente.
Est de subiecto seu ibili. Diuiditur in
s. Articulos. r.I. Virum per he obie m fratri inissa
i. Quia secundum August.2χ-qu stio. q. 3o. Oportet si ui pulchri, inutii bilibus, sed plura sunt pulchra inuis bilia , ergo non est fruendum tantum ultimo fine. r. Praeterea. Capacitas seuentis est finita,quia natura subiecti est finita, ergo ea- pacitas illa potest satiari aliquo obiecto sinito; sed fruendu est quocunq; satiante capacitatem fruentis, ergo, dce.
2 3. Praeterea. Aliquid est maius capacitate animae. ut Deus, qui sufficit sibi ipsi;& aliquid est minus capacitate eius, ut corpus; ergo aliquid est me diu , scilicet aequale capacitati eius: illud erit minus
.Pr terea. Firmius assentit intellectui alis vero, qRam primo vero, ergo a smili, intensus potest voluntas assentire alij bono, quam irimo bono ergo,&c. s. Praeterea .Quaecunque forma natura Iis satiat capacitate materie,igitur quo cunque vibiectum satiat capacitatem potentiae. Consequentia probatur,quia potentia per formam in ipsa receptam rei picit obiectum & ita si sorma una reeepta satiat appetitu intrinsece: sequitur quod obiectum, quod respicitur a potentia per Istam formam,etiam satiat appetitum extrinsece seu terminative. Antecedes probatur, Quia si aliqua forma non satiarer, ergo stante ista sorma materia inclinaretur ad aliam naturaliter,& per conseques sub ista quiesceret violenter, nam quod
cunq; prohibens aliquid ab illo,ad quod est inclinatio naturalis ipsius , est violentum sibi , sicut apparet de quiete grauis
ctrina Christ.cap. I. Res quibus siruedum est pater, filius & spiritus sanctus est, ea deq; trinitas una quada summa res,&c. c OA CL VS II. ω ieerum uisionisi,eum πί si finis huimus . ratio tamen
80쪽
Distinctio 1. Quaestio i. Articulas i.
ne primo dicam de obiecto fruitionis incommuni quomodo intelligendum fruition ς ei Iecirca finem, siue vere vltimus uenon vete ultimum. Secundo distinguam de stultione ordinata oc in communi sumpta, ae dicam de obiecto stultionis ordinati. De primo quod est praesentis articuli) drtar primo , osod obiictu Miruitionis incommuni est finis vati mus, vel verus finis, qui scilicet est sinis ultiomus ex natura rei, vel apparens, qui scilicet ostenditura ratione errante ι tanquasinis ultimus vel finis praelli tutus,quem se ille et uoluntas ex libertate sua vult,t2- quam fine ultrinum . Duo prima mei
bra satis pateri t. tertium probo, Quia si cui in potestat: xo Iuntatis est velle &non velle, ita in potestate eius est modus volendi, scilicet reser re di non referre,
quia in potestati cuiuscunqu agentis est agere&modo agendi; ergα in potestate sua est aliquod bonum velle propree se, noli reserengo id aliud bonum , de ita sibi psestituendo fine im , Dico secundo, quod ratio finis n5 est proptIa. ratio subiecti seu ibilis. nec in stulti osse ordinata neque in fruitione comii Mee sumpta. Quod non inordinata patrii Tum quia tunc respectus, includeretur is oblectet beatifico inquantum beati selim ι ii, quia ille respeetus est ensratio his ta iii, T im quia si per impos fibilo esset aliud obiectu mi,ummu bciamin isd quod non ordinaretur ista volutas scut ad snem, adhuc illud obsectum
qui craret,iiviso tamen, per positum non esset ratio finit. Respectu ergo fruitionis ordinatae ratio sinis secundum veritatem conctimitatu obiectum se sibile, vel foete in apprehensiὀne praecedit fruitione. I ii struitio ae inordinata finis apparentis, rati, stilis coii comitatur apparent eh obiectum seu ibile . forte in , prehensone praeni ut i Ustultionem eliciendam quasi fatio obiecti alliciem r&Sed in nultione sinis prefixi ratio finis sequi utactu qin, ket d ust nitidu actus, uel nicidii obiecti'.'ve talis sinis prefixus actu terminat ipsum attum, quia voluntas appetenda
illud propter se tribuit sbi ratione finis.
mum dico, Quod frui accipitur extensii e pro amore honesti distincto contra amorem utilis & delectabilis; vel bona honecta dicuntur ibi pluraliter, non pro pter pluralitatem ementiarum. sed propter pluralitatem perfectionum in De
I Ad secundum dico. Quod relatio ali
qua sinita necessarid est ad termisium vel obiectuin infinitum,quia quod est ad
nemin quantum tale .est finitum, etiam acceptum ut est omnino proximum fini, cum omnibus Icalicet, quae sufficiunt ad immediate attingendum finem ultimuidctamen relatio finis, ad quem est illud,immediate non sun a tur nisi in infinito, do hoc neque ter accidit in relationibus proiportionalium, S non sinitium , quia ibi prima extrema sunt maxime dissimili Ita dico in proposito,quis inter poterimitam & obiectu non est relatio similitu Rnis, sed proportionis, de ideo bene potest tapacitas in natura ine finita,sicut 5 n tuta est gnita, ct tamen esse ad obiectum infinitumi sicut additum correlatiuum .ia I Sicut quodcunque ens ad sinem, qua tune unq; sit in gnitum, umquam ranae ad finem vitimum resert ut, nisi illud sit
Infinitum. Contra, obiectum ad squa utri satiat. Respondeo, Non adaequatum realiter satiat, sed in ratione obiecti talis adgquatio est secundum proportionem dicorrespondentiam. Vel aliter dicendum ad argumentum, ct in idem redit, licet appetitus creatutae si finitus subiis cliue, non tamen obiective quia est Infinitum. Et cum arguitur de adaequati
one . dicendum, Quod duplex est a qquatio, una in emitate, haec reqvhίt si 'militudinem in natura .eorum, quae λής quant .ir,& de hoci veru est, quod arguiatur; alia est adaequatio in proportione. Euae necessarid exigit diu et sitatem exus morum,& haec nullo modo potest adae. quari. Exemplum de adaequatione im
s Ad tertium dico per idem , Quod ni qhil est nisius in ratione. obiecti obiecto proportionato animae, aliquid tamen est maius, hoc est niatori modo attingibile,
qua posset ab anima attios sed ista mistoritas non est in obtesto , se diu acty, Quod declaro in exemtuo. Si ponatur at quod album visibile secundum decet gradus,ponatur visus capita istam albe