Herodoti Historiarum libri 9. curavit Henr. Rudolph Dietsch

141쪽

HERODO ΤΙ καὶ πριν μεγάλως κεχαραγμένον τοῖσι 'Aθηναίοισι διὰ την ἐς Σάρδις ἐσβολην, καὶ δη και τότε πολλω τε δεινότερα ἐποίεε και μὰλλον ωρμητο στρατεύεσθαι ἐπὶ την Ελλάδα. καὶ αυτίκα μεν ἐπηγγέλλετο πέμπων αγγελους κατὰ πόλις λοιμάζειν στρατιὴν, πολλω πλέω ἐπιτάσσωνεκάστοισι, η πρότερον παρεῖχον, καὶ νέας τε καὶ Ἀπους καὶ σῖτον καὶ πλοῖαJ. τούτων δὲ περιαγγελλομένων ηυσίη ἐδονέετο ἐπὶ τρία ἔτεα καταλεγομένων τε των ἀρμστων ώς ἐπὶ τὴν Ελλάδα στρατευσομένων καὶ παρασκευαζομένων. τετάρτω δὲ ἔτεἶ Αἰγύπτιοι υπὰ Καμβύσεω δουλωθέντες ἀπέστησαν απὸ Περσέων. ἐνθαsτα δη καὶ μἀλ-2 λον ωρμητο καὶ ἐπ' ἀμφοτέρους στρατεύεσθαι. Στελλομένου δε Θαρείου ἐπ Αἴγυπτον καὶ Ἀθήνας των παίδωναυτου στάσις ἐγένετο μεγάλη περὶ τῆς ἡγεμονίης, ῶς δέει μιν ἀποδέξαντα βασιλέα κατὰ τον Περσέων νόμον Ουτω στρατεύεσθαι. ἡσαν γὰρ Θαρείω καὶ πρότερον ἡ βασιλευσαι γεγονότες τρεῖς παῖδες ἐκ τῆς προτέρης γυναικὸς, Γωβρύεω θυγατρὸς, καὶ βασιλεύσαντι ἐξ 'Aτόσσης τῆς Κύρου ἔτεροι τέσσερες. των μὲν δη προτέρων ἐπρέσβευε Ἀρτοβαζάνης, των δὲ ἐπιγενομένων Σέρξης. ἐόντες δὲ μητρὸς ου τῆς αυτῆς ἐστασίαζον, ὁ μὲν Ἀρτοβαζάνης,

κατ' ο τι πρεσβύτατός τε εἴη παντὸς του γόνου καὶ ὁτινομιζομενα εχ προς πάντων ἀνθρώπων τον πρεσβύτατον την αρχὴν ἔχειν, Σέρξης δε, ῶς Ἀτόσσης τε παῖς εἴη τῆς Κύρου θυγατρὸς καὶ ἔτι Κυρος εἴη ὁ κτησάμενος

3 τοῖσι Πέρσησι την ἐλευθερίην. Θαρείου δὲ οὐκ ἀποδεικνυμένου κω γνώμην ἐτύγχανε κατὰ τἀυτὸ τούτοισι καὶ

Θημάρητος ὁ Ἀρίστωνος ἀναβεβηκὼς ἐς Σουσα, ἐστερημένος τε τῆς ἐν Σπάρτη βασιληχς καὶ φυγὴν ἐπιβαλὼν

έωυτῶ ἐκ Λακεδαίμονος. ουτος ώνὴς πυθόμενος των Λαρορείου παίδων τὴν διαφορὴν, ἐλθὼν, ώς ἡ φάτις μιν ἔχει, Σιρξη συνεβούλευε λέγειν προς τοῖσι ἔλεγε ἔπεσι, ώς αὐ-

142쪽

τὰς μεν γένοιτο Θαρελ ήδη βασιλευοντι καὶ ἔχοντι τὸ Περσέων κράτος, ωρτοβαζάνης δε ἔτι ἰδιώτη ἐόντι is ρεω, ουκ ων ολ οἰκος εχ ουτε δίκαιον ἄλλον τινὰ τὼ γέρας ἔχειν προ ἐωυτου, ἐπεί γε και ἐν Σπάρτη ἔφη ὁ Θημάρητος υποτιθέμενος ουτω νομίζεσθαι, ἐν οἱ μὲν προγεγονότες μοι πρὶν η τον πατέρα σφέων βασιλευ- σαι , ὁ δὲ βασιλευοντι ὀψίγονος ἐπιγένηται, του ἐπιγενομένου την ἔκδεξιν της βασιληχς γίνεσθαι. χρησαμένου δὲ Σέρξεω τη Θημαρήτου υποθήκη γνους ὁ Βαρεῖος, ῶς λέγοι δίκαια, βασιλέα μιν ἀπέδεξε. δοκέειν δ' ἐμοὶ και ἄνευ ταυτης τῆς υποθήκης ἐβασίλευσεν ἀν Σέρξης ἡ γὰρ ' τοσσα ειχε τὸ παν κράτος. Ἀποδέξας δε βασιλέα Πέρ- 4σησι Θαραος Ξέρξεα ῶρμητο στρατευεσθαι. ἀλλα γὰρ μετὰ ταυτά τε καὶ Αἰγυπτου ἀπόστασιν τῶ υστέρω ἔτεῖ . .

παρασκευαζόμενον συνήνεικε αυτὸν Λαρεῖον, βασιλευ- σαντα τὰ πάντα ἔτεα εξ τε καὶ τριήκοντα, ἀποθανεῖν, ουδέ οἱ ἐξεγένετο Ουτε τους ἀπεστεῶτας Αἰγυπτίους ουτευθηναίους τιμωρήσασθαι. ἀποθανόντος δὲ Λαρείου ἡ βασιληχ ἀνεχωρησε ἐς τον παῖδα τον ἐκείνου Σέρξεα. υ 5 τοίνυν Ξέρξης ἐπὶ μεν την Ελλάδα ουδαμῶς πρόθυμος ἐν κατ' ἀρχὰς στρατευεσθαι, ἐπὶ δὲ Αἴγυπτον ἐποιέετο την στρατιῆς ἄγερσιν. παρεὼν δὲ και δυνάμενος παρ' αυτῶ μέγιστον Περσέων Μαρδόνιος ὁ Γωβρύεω, ος ἡναρξη μὲν ανεψιὸς, Θαρείου-αδελφεῆς παῖς, τοιουτου λόγου εἴχετο, λέγων ' Θέσποτα, ουκ οἰκός ἐστι Ἀθηναίους .ἐργασαμένους πολλὰ ξδη κακὰ Πέρσας μη ου δομαι δίκας των ἐποίησαν. αλλὰ τὸ μεν νυν ταυτα πρήσσοις, τά

περ ἐν χερσὶ ἔχεις, ήμερώσας δὲ Αἴγυπτον την ἐξυβρίσασαν στρατηλάτεε ἐπὶ τὰς Ἀθήνας, ἶνα λόγος τέ σε θηπρος ανθρώπων aγαθὰς καί τις υμεοον φυλάσσηται ἐπὶ γην την σὴν στρατευεσθαι. Ουτος μέν οἱ ὁ λόγος ἰν τι-μMρὸς, τουτου δὲ του λόγου παρενθήκην ποιεέσκετο

143쪽

τήνδε, ως ἡ Ευρωπη περικαλλης χώρη, καὶ δένδρεα παντοῖα φέρει τὰ ημερα, αρετην τε ακρη, βασιλέῖ τε μουν' 6 θνητῶν ἀξίη ἐκτῆσθαι. Ἀλα δε ἔλεγε οἷα νεωτέρων ἔργων ἐπιθυμητὴς ἐὼν καὶ ἐθέλων αυτὰς της Ἐλλάδος

υπαρχuς εἶναι. χρόνω δε κατεργάσατό τε καὶ ανέπεισε Σέρξεα ῶστε ποιέειν ταὐτα ' συνέλαβε γὰρ καὶ ἄλλα οἱ σύμμαχα γενόμενα ἐς το πείθεσθαι Σέρξεα ' τοsτο μεναπῖ της Θεσσαλίης παρὰ των 'Ἀλευαδέων ἀπιγμένοι ἄρογελοι ἐπεκαλέοντο βασιλέα πῆσαν προθυμίην παρεχόμεθνοι ἐπι την Ἐλλάδα οἱ δὲ 'Aλευάδαι Ουτοι ησαν Θεσσαλίης βασιλέες , τομο δὲ Πεισιστρατιδέων οἱ ἀναβεβηκότες ἐς Σοsσα, των τε αυτῶν λόγων ἐχόμενοι των καιοί 'Aλευάδαι, καὶ δη τι προς τούτοισι ἔτι πλέον προσωρέγοντό οἱ, ἔχοντες υνομάκριτον ἄνδρα 'Aθηναῖον χρησμολόγον τε καὶ διαθέτην χρησμῶν τῶν Μουσαίου. ἀναβεβηκεσαν γὰρ την ἔχθρην προκαταλυσάμενοι ' ἐξηλάθη γὰρ υπὸ Ἱππάρχου του Πεισιστράτου ὁ υνομάκριτος ἐξυθηνέων, ἐπ' αὐτοφώρω ἀλοὐς υπὰ Λάσου τοὐπιμι νέος ἐμποιέων ἐς τὰ Μουσαίου χρησμὸν, ῶς αἱ επὶ M-

μνου ἐπικείμεναι νῆσοι αφανιζοίατο κατὰ τῆς θαλάσσης. διὸ ἐξήλασέ μιν ὁ Ἱππαρχος, πρότερον χρεόμενος τὰ μμ λιστα. τότε δὲ συναναβὰς ὁκως ἀπίκοιτο ἐς ὁ ψιν την βασιλέος, λεγόντων τῶν Πεισιστρατιδέων περὶ α-os σερομνοὐς λόγους κατέλεγε τῶν χρησμῶν. εἰ μέν τι ἐνέρε

σφάλμα φέρον τῶ βαρβάρω, τῶν μὲν ἔλεγε οὐδὲν, ὁ δὲ

τὰ ευτυχέστατα εκλεγόμενος ἔλεγε τόν τε Ἐλλήσποντονως ζευχθῆναι χρεῶν εἴη ὐπ' ἀνδρὸς Πέρσεω, την τε no σιν ἐξηγεόμενος. οὐτός τε δη χρησμωδέων προσεφέρετο, καὶ οι τε Πεισιστρατίδαι καὶ οἱ Aλευάδαι γνώμας απρο Τ δεικνύμενοι. γὸς δὲ ἀνεγνώσθη Ξέρξης στρατευε-με ἐπὶ την Ἐλλάδα, ἐνθαλα δευτέρω μὲν λεῖ μετὰ τὸν θg

νατον τὸν Θαρείου πρῶτα στρατηχν ποιέεται ἐπὶ τονῆ

144쪽

Ι. Ι B. VII. C A P. 6 - 8, 2. ἀπεστεῶτας. τούτους μεν νυν καταστρεψάμενος και Αἴγυπτον πῆσαν πολλὸν δουλοτέρην ποιήσας, ὴ ἐπὶ Θαρείου ἐν , ἐπιτράπει Ἀχαιμένες, αδελφεω μὲν ἐωυτου, Λαρείου δὲ παιδί. Ἀχαιμένεα μεν νυν ἐπιτροπεύοντα Αἰγυπτου χρόνω μετέπειτεν ἐφόνευσε γνάρως ὁ ναμμιτίχου ἀνὴρ Λίβυς. Σέρξης δὲ μετὰ Αἰγυπτου ἄλωσιν ώς 8 ἔμελλε ἐς χεῖρας ἄξεσθαι τὸ στράτευμα - ἐπὶ τὰς Ἀθήνας, σύλλογον ἐπίκλητον Περσέων των ἀρίστων ἐποιέετο, ἶνα γνώμας τε πυθηται σφεων καὶ αυτὸς ἐν πῆσι είπητὰ θέλει. 'Sὸς δε συνελέχθησαν, ἔλεξε Σέρξης τάδε A- 1δρες Πέρσαι, οὐτ αυτὰς κατηγήσομαι νόμον τόνδε ἐνυμῖν τιθεὶς, παραδεξάμενός τε αυτῶ χρήσομαι. ῶς γὰρ ἐγὼ πυνθάνομαι των πρεσβυτέρων, ουδαμά κω ήτρεμήσαμεν, ἐπεί τε παρελάβομεν την ἡγεμονίην τηνδε παρὰ Μήδων Κύρου κατελόντος 'Aστυάγεα ' αλλὰ θεος τε Ουτω ἄγει καὶ αυτοῖσι ημῖν πολλὰ ἐπέπουσι συμφέρεται ἐπὶ τὰ ἄμεινον. N μέν νυν Mρος τε καὶ Καμβύσης πατήρ τε ὁ εμὰς Θαρεῖος κατεργάσαντο καὶ προσεκτήσαντο ἔθνεα, ἐπισταμένοισι εὐ ουκ ἄν τις λέγοι. πῶ δὲ ἐπεί τε παρ- ελαβον τον θρόνον, τοsτο ἐφρόντιζον, ὁκως μη λείψομαιτων πρό ςερον γενομένων τιμῆ τῆδε μηδε ἐλάσσω προ κτήσομαι δυναμιν Πέρσησι ' φροντίζων δὲ εὐρίσκω ἄμα μὲν κυδος ἡμῖν προσγινόμενον χώρην τε τῆς νυν ἐκτήμεθα Ουκ ἐλάσσονα ουδε φλαυροτέρην, παμφορωτέρηνδε, ἄμα δὲ τιμωρίην τε καὶ τίσιν γινομένην. διὸ υμέας νυν ἐγὼ συνέλεξα, ἶνα τὸ νοέω πρήσσειν υπερθέωμαιυμῖν. μέλλω ζευξας τον Ἐλλήσποντον ἐλῶν στρατὸν διὰ et τῆς Eυρωπης ἐπὶ την Ἐλλάδα, ἶνα 'Aθηναίους τιμωρήσωμαι, οσα δη πεποιήκασι Πέρσας τε καὶ πατέρα τον ἐμόν. ώοῆτε μέν νυν καὶ Ααρεῖον ἰθυοντα στρατεύεσθαι

ἐπὶ τοὐς ἄνδρας τούτους. ἀλλ' ὁ μὲν τετελεύτηκε καὶ ουκἐξεγένετό οἱ τιμωρήσασθαι, ἐγὼ δὲ υπέρ τε ἐκείνου καὶ

145쪽

HERODOTI των αλλων Περσέων ου πρότερον παύσομαι, πρὶν ῆ ἔχω τε και πυρώσω τὰς Ἀθήνας, οι γε ἐμὲ καὶ πατερα τον ἐμὸν υπῆρξαν ἄδικα ποιευντες ' πρῶτα μὲν ἐς Σάρδις

ἐλθόντες ἄμα Ἀρισταγόρη τῶ Μιλησίω, δούλω δὲ ἡμετέρω, ἀπικόμενοι ἐνέπρησαν τά τε ἄλσεα καὶ τα ἱρὰ, δε τερα δὲ ἡμέας οἷα ἔρξαν ἐς τὴν σφετέρην ἀποβάντας, λεAῆτίς τε καὶ ωρταφέρνης ἐστρατήγεον, τὰ ἐπίστασθέ κου

3 πάντες. υτων μέντοι εῖνεκεν ἀνάρτημαι ἐπ' αυτῶς στρατεύεσθαι, αγαθὰ δὲ εν αυτοῖσι τοσάδε ανευρίσκω λογιζόμενος ' εἰ τούτους τε καὶ τους τουτοισι πλησιοχωρους καταστρεψόμεθα, οῖ Πέλοπος του Φρυγὸς νέμονται

χώρην, γην τὴν Περσίδα ἀποδέξομεν τω Aιὸς αἰθέρι ὁμουρέουσαν. ου γὰρ δη χώρην γε ουδεμίαν κατόψεταιῆλιος ὁμουρέουσαν τη ἡμετέρη, αλλά σφεας πάσας ἐγὼ ἄμα υμῖν μίαν χώρην θήσω, διὰ πάσης διεξελθὼν τῆς

ρώπης. πυνθάνομαι γὰρ ωδε ἔχειν, Ουτε τινὰ πόλινανδρῶν Ουδεμίαν ουτε ἔθνος ουδὲν ανθρώπων ὐπολεμπεσθαι, το ἡμῖν οἷόν τε ἔσται ἐλθεῖν ἐς μάχην, τούτων των κατέλεξα υπεξαραιρημένων. ουτω οι τε ἡμῖν αἴτιοι 4 ἔξουσι δούλιον ζυγὸν οι τε αναίτιοι. 'εῖς δ' αν μοι τάδε ποιέοντες χαρίζοισθε ' ἐπεὰν υμῖν σημήνω τον χρόνον,ες τον ῆκειν δέει, προθύμως πάντα τινὰ ἡμέων χρήσει παρεῖναι ' δς αν δὲ ἔχων ῆκy παρεσκευασμένον στρατὸν κάλλιστα, δώσω οἱ δῶρα, τὰ τιμιώτατα νομίζεται εἶναι ἐν ἡμετέρου. ποιητέα μέν νυν ταυτά ἐστι ουτω, ἶνα δὲ

μη ἰδιοβουλέειν υμω δοκέω, τίθημι τὸ πρῆγμα ἐς μέροσον, γνώμην κελεύων ὐμέων τον βουλόμενον ἀποφαί- 9 νεσθαι. -υτα εἴπας ἐπαύετο. -τ αυτὸν δὲ Μαρδόνιος ἔλεγε ' δέσποτα, οὐ μουνον εἶς των γενομένων

Περσέων ἄριστος, αλλὰ καὶ των ἐσομένων, δς τά τε ἄλλα λέγων ἐπίκεο ἄριστα καὶ αληθέστατα, καὶ γωνας τους ἐν τῆ Mρώπη κὰτοικημένους οὐκ ἐάσεις καταγελάσαι ἡμῖν

146쪽

LIB. VII. CAP. 8, 2 -9, 3.

ἐόντας αναξίους. καὶ γὰρ δεινον αν εχ πρῆγμα, εἰ Σ κας μὲν καὶ γνειῶς καὶ Αἰθίοπας καὶ Ασσυρίους ἄλλα τε ἔθνεα πολλὰ καὶ μεγάλα αδικήσαντα Πέρσας ουδὲν, ἀλ-λα δύναμιν προσκτῆσθαι βουλόμενοι, καταστρεψάμενοι δούλους ἔχομεν, Ἐλληνας δὲ ὐπάρξαντας ἀδικίης ου τιμωρησόμεθα. τί δείσαντες; κοίην πλήθεος συστροφὴν, κοίην δε χρημάτων δυναμιν; των ἐπιστάμεθα μὲν την Iμάχην, ἐπιστάμεθα M την δύναμιν Asσαν ασθενέα. QO-

μεν δε αυτῶν παῖδας καταστρεψάμενοι τούτους, οἷ' ἐν τli

ἡμετέρη κατοικημένοι 'γωνές τε καὶ Αἰολέες καἰ Λωριέες καλέονται. ἐπειρήθην δὲ καὶ αυτὰς ῆδη ἐπελαύνων ἐπὶ τοὐς ἄνδρας τούτους υπὸ πατρὀς του σοs κελευσθεὶς, καί μοι μεχρι Μακεδονίης ἐλάσαντι καὶ oλίγον ἀπολιπόντι ἐς αυτὰς 'Ἀθήνας ἀπικέσθαι Ουδεὶς ήντιώθη ἐς μάχην. ίτοι γε ἐώθασι Eλληνες, ῶς πυνθάνομαι, ἀβουλότατα 2πολέμους ῖστασθαι υπό τε ἀγνωμοσύνης καὶ σκαιότητος. ἐπεὰν γὰρ ἀλλήλοισι πόλεμον προείπωσι, ἐξευρόντες τὸ

κάλλιστον χωρίον και λειότατον ἐς τομο κατιόντες μάχονται, δετε σὐν κακω μεγάλω οἱ νικῶντες ἀπαλλάσσονται ' περὶ δε των ἔσσωμένων ουδὲ λέγω αρχην, ἐξώλεες γὰρ δη γίνονται ' τοὐς χρῆν, ἐόντας ὁμογλώσσους, κηρυξί τε διαχρεομένους καὶ ἀγγέλοισι καταλαμβάνειν τὰς διαφορὰς καὶ παντὶ μῆλλον η μάχησι, εἰ δὲ πάντως ἔδεε πολεμέειν προς ἀλληλους, ἐξευρίσκειν χρῆν, τῆ ἐκάτεροί

εἰσι δυσχειρωτότατοι, καὶ ταύτη πειρῶν. τρόπω τοίνυνου χρηστω Ἐλληνες διαχρεόμενοι ἐμέο ἐλάσαντος μέχρι Μακεδονίης Ῥηπι οὐκ ηλθον ἐς τούτου λόγον ἄστο μάχεσθαι. Σοὶ δὲ δὴ μέλλει τις, ω βασιλευ, ἀντιώσεσθαι δ' πόλεμον προσφέρων, ἄγοντι καὶ πλῆθος τὸ ἐκ τῆς Ἀσίης καὶ νέας τὰς ἀπάσας; ῶς μὲν ἐγὼ δοκέω, οὐκ ἐς τομοθράσεος ἀνήκει τὰ Ἐλλήνων πρήγματα, εἰ δὲ ἄρα ἐγώ τε ψευσθείην γνώμη καὶ ἐκεῖνοι ἐπαερθέντες ἀβουλίη ἔλ-

147쪽

HERODOTI θοιεν ἡμῖν ἐς μάχην, μάθοιεν αν, ῶς εἰμεν ανθρώπων ἄριστοι τὰ πολέμια. ἔστω δ' ἄν μηδεν ἀπείρητον αυτόματον γὰρ Ουδὲν, ἀλλ' απὸ πείρης πάντα ἀνθρώποισι

φιλέει γίνεσθαι. Io Μαρδόνιος μεν τοσαυτα ἐπιλεήνας την Σέρξεω γνώμην ἐπέπαυτο, σιωπώντων δε των ἄλλων Περσεων καιου τολμώντων γνώμην ἀποδείκνυσθαι ἀντίην τη προκειμένη , Ἀρτάβανος ὁ ' τάσπεος πάτρως ἐὼν Σέρξη, τ' I δη καὶ πίσυνος ἐὼν ἔλεγε τάδε ε βασιλεs, μη λεχθειροσέων μὲν γνωμέων ἀντιέων ἀλλήλησι ουκ ἔστι την ἀμείνω αἱρεόμενον ἐλέσθαι, ἀλλα δέει τη εἰρημένη χρῆσθαι, λε

χθεισέων δὲ ἔστι, ῶσπερ τον χρυσὸν τον σκήρατον αυτο μὲν ἐπ έωυτos ου διαγινώσκομεν, ἐπεὰν δὲ παρατρίψωμεν ἄλλω χρυσῶ, διαγινώσκομεν τον ἀμείνω. ἐγὼ δὲ

καὶ πατρὶ τῶ σῶ, ἀδελφεω δὲ ἐμφ, Θαρεω ἡγόρευον μηστρατευεσθαι ἐπὶ Σκυθας, ἄνδρας ουδαμόθι γης ἄστvνέμοντας ' ὁ δὲ ἐλπίζων Σκυθας τους νομάδας καταστρώψεσθαι ἐμοί τε Ουκ ἐπείθετο, στρατευσάμενός τε πολλους καὶ ἀγαθους της στρατιῆς ἀποβαλὼν ἀπῆλθε. - δε, ω βασιλεs, μέλλεις ἐπ' ἄνδρας στρατευεσθαι πολλὸν ἔτι ἀμείνονας η Σκυθας, οῖ κατὰ θάλασσάν τε ἄριστοι καὶ κατὰ γην λέγονται ειναι. τὸ δε αυτοῖσι ἔνεστι δεινὸν, ἐμι2 σοι δίκαιόν ἐστι φράζειν. Ζευξας φης τον Ἐλλήσποντον

ἐλῆν στρατὸν διὰ τῆς Eυρώπης ἐς την Ελλάδα. και ησυνήνεικε Θοι κατὰ γην ἡ κατὰ θάλασσαν ἔσσω νσι, ῆ και κατ' ἀμφότερα ρ οἱ γὰρ ἄνδρες λέγονται εἶναι sit

κιμοι, πάρεστι δε και σταθμώσασθαι, εἰ στρατιήν γε το

σαυτην συν Θάτι και ' ταφωνεῖ ἐλθοῶσαν ἐς την -'τικὴν χώρην μουνοι 'Aθηναῖοι διέφθειραν. οὐκ ῶν αμ φοτέρη σφι ἐχώρησε, ἀλλ' ἐν τῆσι νηυσὶ ἐμβάλωσι κοινικήσαντες ναυμαχίη πλώωσι ἐς τον Ἐλλήσποντον ημὶ επειτεν λυσωσι την γέφυραν, τοὐτο δή, βασιλεs, γίνετ*

148쪽

L. IB. VII. CAP. 9, 3 - 10, 7.

δεινόν. ' - δε ουδεμιη σοφ4 οἰκηχ αυτὸς ταυτα συμ- 3βάλλομαι, ἀλλ' οἷόν κοτε ημέας ολίγου ἐδέησε καταλαβεῖν πάθος, με πατηρ ὁ σὸς ζεύξας Βόσπορον τον Θρη κιον, γεφυρώσας δε ποταμὸν Ἀστρον διέβη ἐπὶ Σκυθας.

τότε παντοῖοι ἐγένοντο Σκύθαι δεόμενοι γώνων λsσαιτον πόρον, τοῖσι ἐπιτέτραπτο η φυλακη των γεφυρέων του Ιστρου. καὶ τότε γε Ἱστιαῖος ὁ Μιλητου τυραννος εἰ ἐπέσπετο των αλλων τυράννων τη γνώμη μηδὲ ἡντιώθη, διέργαστο αν τὰ Περσεων πρήγματα. καίτοι καὶ λόγω

ἀκοsσαι δεινὸν, ἐπ' ἀνδρί γε ενὶ πάντα τὰ βασιλέος πρηγματα γεγενῆσθαι. Συ ἄν μη βούλευ ἐς κίνδυνον μη-/4δένα τοιομον ἀπικέσθαι μηδεμιῆς ἀνάγκης ἐούσης, ἀλλ'

ἐμοὶ πείθευ ' νυν μεν τον σύλλογον τόνδε διάλυσον, αυ- ' τις δὲ, οταν τοι δοκέη, προσκεψάμενος ἐπὶ σεωυτου προαγόρευε τά τοι δοκέει εἶναι ἄριστα. τὸ γὰρ ευ βουλεύεσθαι κέρδος μέγιστον ευρίσκω ἐόν ' εἰ γὰρ καὶ ἐναντιω- νοναί τι ἐθέλει, βεβούλευται μὲν ουδὲν εσσον ευ, ἔσσω-

ται δὲ υπὸ της τυχης τὸ βούλευμα, ὁ δὲ βουλευσάμενος

αἰσχρῶς, εἴ οἱ η τύχη ἐπίσποιτο, εὐρημα εὐρηκε, ἔσσον τε Ουδέν οἱ κακῶς βεβούλευται. ορας τὰ υπερέχοντα 5 ζῶα ῶς κεραυνοῖ ὁ θεὸς ουδὲ ἐα φαντάζεσθαι, τὰ δε σμικρὰ ουδέν μιν κνίζει, ὁρας δὲ, ώς ἐς οἰκηματα τὰ μέγιστα αἰεὶ καὶ δένδρεα τὰ τοιαυτα ἀποσκηπτει τὰ βέλεα.φιλέει γὰρ ὁ θεῖς τὰ υπερέχοντα πάντα κολούειν. ουτωδη καὶ στρατὸς πολλὸς υπὀ ολίγου διαφθείρεται κατὰ τοιόνδε ' ἐπεάν σφι ὁ θεὸς φθονήσας φόβον ἐμβήλη η βροντην, δι' ἁν ἐφθάρησαν ἀναξίως εωυτῶν. - γὰρ Dφρονέειν μέγα ὁ θεὸς ἄλλον η έωυτόν. 'Eπειχθῆναι μέν ενυν παν πρηγμα τίκτει σφάλματα, ἐκ των ζημίαι μεγάλαι φιλέουσι γίνεσθαι, ἐν δὲ τω ἐπισχεῖν ἔνεστι ἀγαθὰ, εἰ μη παραυτίκα δοκέοντα εἶναι, ἀλλ' ἀνὰ χρόνον ἐξεύροι τις αν. Σοὶ μὲν δη ταυτα, ἁ βασιλεs, συμβουλεύω, 7

149쪽

λέα στρατεύεσθάι, αυτos δὲ τουτου εῖνεκεν δοκεεις μοι πῆσαν προθυμίην ἐκτείνειν. μη νυν ουτω γένηται. διωβολη γάρ ἐστι δεινότατον, ἐν τn δύο μεν εἰσι οἱ ἀδικέοντες, εἷς δε ὁ ἀδικεόμενος. ὁ μεν γὰρ διαβάλλων ἀδικέειου παρεόντος κατηγορέων, ὁ δε ἀδικέει αναπειθόμενος, πρὶν η ἀτρεκέως ἐκμάθη ὁ δε δη ἀπεὼν του λόγου τάδε

ἐν αυτοῖσι ἀδικέεται, διαβληθείς τε υπὀ του ἔτερου και8 νομισθεις προς του ἔτερου κακὸς εἶναι. Ἀλλ' εἰ δη δέει γε πάντως ἐπὶ τους ἄνδρας τούτους στρατεύεσθαι, φέρε, βασιλεὐς μὲν αυτὰς ἐν ηθεσι τοῖσι Περσέων μενέτω. ημεων δὲ ἀμφοτέρων παραβαλλομενων τὰ τέκνα στρατη

λάτεε αυτὸς σὐ ἐπιλεξάμενός τε ἄνδρας τους ἐθέλεις, κῶλαβὼν στρατιην ὁκόσην τινὰ βούλεαι. καὶ ην μὲν τη sivλέγεις ἀναβαίνη βασιλέῖ τὰ πρηγματα, κτεινέσθων οἱ ἐμοὶ παῖδες, προς δὲ αυτοῖσι καὶ ἐγώ ην δὲ τη ἐγὼ προλέγω, οἰ σοὶ ταυτα πασχόντων, συν δε σφι καὶ σῶ, ην ἀπονο στήσης. εἰ δε ταυτα μὲν υπομνειν ουκ ἐθελήσεις, οὐδὲ πάντως στράτευμα ἀνάξεις ἐπι την Ἐλλάδα, ἀκούσμσθαί τινά φημι των αυτos Uδε υπολειπομένων, - δόνιον μέγα τι κακὸν ἐξεργασμένον Πέρσας υπὰ κυνῶν τε καὶ ὀρνίθων διαφορεύμενον η κου ἐν γν π 'Ἀθηναίη σέ γε ἐν τη Λακεδαιμονίων, εἰ μη ἄρα καὶ πρότερον κατ' oδὸν, γνόντα, ἐπ' oῖους ἄνδρας ἀναγινώσκεις στρο τεύεσθαι βασιλέα. 11 'Αρτάβανος μὲν ταsτα ἔλεξε, Σέρξης δὲ θυμωθεὶς αμείβεται τοισίδε ' ' τάβανε, πατρὸς εις τos mos ἀδελ φεός ' τοsτο σε ἐύσεται μηδένα ἄξιον μισθὸν λαβε νἐπέων ματαίων. καί τοι ταύτην την ἀτιμίην προστίθημε ἐόντι κακω τε καὶ ἀθυμω, μητε συστρατευεσθαι ἔμοιγε

150쪽

LIB. VII. CAP. 10, 7 - 13.

ἐπὶ την 'Eλλάδα αυτου τε μένειν ἄμα τῆσι γυναιξί ἐγώ δὲ και ανευ σέο, ὁσα περ εἶπα, ἐπιτελέα ποιήσω. μη γὰρ εἴην ἐκ Θαρείου του Υστάσπεος του υρσάμεος του 'Αριαράμνεω του Τεῖσπεος του Κύρου του Καμβυσεω του δε σπεος του 'Aχαιμένεος γεγονώς, μη τιμωρησάμενος Ἀθηναίους, ευ ἐπιστάμενος, ἔτι, εἰ ημεῖς ἡσυχίην ἄξομεν, ἀλλ' ουκ ἐκεῖνοι, ἀλλα καὶ μάλα στρατεύσονται ἐπὶ την ἡμετέρην, εἰ χρὴ σταθμώσασθαι τοῖσι υπαργμένοισι ἐξ ἐκείνων, οῖ Σάρδις τε ἐνέπρησαν καὶήλασαν ἐς την Ἀσίην.oυκ ἄν ἐξαναχωρέειν ουδετέροισι δυνατῶς ἔχει, αλλὰ πομέειν η παθεῖν προκέεται αγών, ῖνα η τάδε πάντα υπὸ Ἐλλησι η ἐκεPνα πάντα υπὰ Πέρσρσι γένηται ' τὸ γὰρ μέσον ουδεν τῆς ἔχθρης ἐστί. Καλον ἄν προπεπονθότας ἡμέας τιμωρέειν ξδη γίνεται, ἶνα καὶ τὸ δεινὸν, τὰ πείσομαι , τοsτο μάθω, ἐλάσας ἐπ ἄνδρας τούτους, τούς γε καὶ Πέλοψ ὁ Φρυξ, ἐὰν πατέρων των ἐμῶν δοsλος, κατεστρέψατο ουτω, ῶς καὶ ἐς τόδε αυτοί τε ἄνθρωποι καὶ ὴ γη αυτῶν ἐπώνυμοι του καταστρεψαμένου καλέονται.

Tαυτα μὲν ἐπὶ τοσουτο ἐλέγετο, μετὰ δὲ εἐφρόνη τε 12 ἐγίνετο και Ξέρξεα ἔκνιζε ἡ Ἀρταβάνου γνώμη ' νυκτὶ δὲ

βουλὴν διδοὐς πάγχυ ευρισκέ οι οὐ πρῆγμα εἶναι στρατεύεσθαι ἐπὶ την Ἐλλάδα. δεδογμένων δε οἱ αυτις το των κατύπνωσε. καὶ δή κου ἐν τῆ νυκτὶ εἶδε ἄψιν τοιήνδε, ως λέγεται υπὸ Περσέων ' ἐδόκεε ὁ Σέρξης ἄνδρα οἱ ἐπιστάντα μέγαν τε καὶ ευειδέα ελεἴν Μετὰ δὴ βουλεύεαι, es Πέρσα, στράτευμα μὴ ἄγειν ἐπὶ τὴν Ἐλλάδα, προείπας ἁλίζειν Πέρσησι στρατόν; ουτε ἄν μεταβουρολευήμενος ποιέεις ευ, ουτε ὁ συγγνωσόμενός τοι παρμ 'ολλ' ῶσπερ τῆς ἡμέρης ἐβουλεύσαο ποιέειν, ταύτην ἴθι τῶν οδῶν. πν μὲν ταυτα εἴπαντα ἐδόκεε ὁ Σέρξης πο- πτάσθαι, ἡμέρης δὲ ἐπιλαμψάσης ονείρου μὲν τούτου λό- 13γον ουδένα ἐποιέετο, ὁ δὲ Περσέων συναλίσας τους καὶ