De imperatore Alexandro Severo quaestiones historicae [microform] : quam ...

41쪽

. . Multa ali , IN uvis turi dignissima restant, quwΑlex udro Severu imp*r3ste domi sunt acta; quomodo Vitam obsimu pristcepa egerit privatam, qua lege quaeque in tituta seuerit, quae xat erit aedificia omnia haec in otiosius tempus disseram. ditiones Alexandri bellica transgredior, quippe in quibus narrandi maxime inter se pugnantia atqua diversa et veterea sciripis res memoriae tradiderint, et receptiore partim hunc portim illiu auctorem sequentes mire inter se discrepunt. Sic autem rem aggrediesdam SS eristimavi, ut primum, quaecunque veteres scriptore litteris tradiderunt de Alexandri bellis in medium proferam; deinde, ut penitus eruere possimus, cui veteru Seriptorum fides sit haheud , de fontium auctoritate iusius aliquanto quaerendum erit. Quo facto recentUxum scriptorum sententias in discem tionem vocabimus, ut videamus, cuius sint momenti ad cou- firmaud s au roiuinadga veteri narrhtiones, Ag rem ag

VII.

Alexandri bellae eontra rima geuum.

Dum Alexander Severus in paeis negotiis diligenter versatus aerumnis et vitiis, quae in republica Romana inerant, quoquo

in Lamprid. in Alex. . . 67 et alias.

42쪽

modo mederi studet, in oriente Aus exstitit Romanorum

hostis, quocum Alexander mox in discrimen vocatus est. A taxerxes enim quidam, dubio et fortasse humili loco natus, quuin devietis arthis eorumque rege caeso imperium a Parithis ad Persas transtulisset, omnibus vicinis barbaris Subiectis in esopotamiam, quae sub Romanorum erat ditione, incursiones fecit quin etiam Syriam omnemque Europae ΟΡ- positam regionem se recuperaturum minitatus est, quae terra quondam inde a Cyro usque ad Darium extremum enarum

regem, in potestate fuerat Persarum Artaxerxes autem Semet ipsum e gente illorum ersarum regum riundum resedixit, quapropter legitimum illarum terrarum se esse heredem. Quae ubi Romam nuntiata sunt, teste Herodiano Alexander haud mediocriter turbatus est. Itaque ei placuit adortaxerxem egatos mittere, quae Augusti et Traiani et Lucii et Severi ad monebant tropaeorum, quo faciliu spem barbari principis inhiberent, ne quid ille rerum novarum

moliretur. Verum stimulabatur barbarus impellebaturque ad imperium propagandum eo, quod omnia etiamtum ab illo incepta bene ei processerant, et Romanorum legatis re infecta dimissis maiore etiam studio ad bellum incumbebat. um vero Alexander, ut omnia deinceps repetam, quae Herodianus de hoc bello litteris consignavit, haud mediocrem ad bellum parandum diligentiam adhibendam esse ratus, ex omnibus provinciis delectus haberi iussit cunctorum, qui arma ferre poterant, ita ut motus ingens tot exsisteret imperio. Ubi omnes in campum convenerunt, oratione habita excitati

et largiter donati pecunia magnis itineribus per Illyricum,

unde quoque delectus habebantur, Antiochiam contenderunt. Ibi Alexander, quae belli usus postulabat, magna comparavit

43쪽

diligentia. Legatis, quos iterum ad barbarum miserat, frustra dimissis quum iam in eo esset, ut in hostium fines exercitum duceret, milites quidam ex Syria et Aegypto Metti ab illo

defecerunt et res novas moliri ausi sunt, qui statim deprehensi et supplicio sunt affecti. Quo facto, re cum amicis communicata exercitum quantus haud impar hostibus esse videbatur, in tres partes sic diStribuit, ut unam partem per Armeniam thei faeientem incursare iuberet in Medorum regionem, alteram ad orientem versus per barbarorum fines pro-fieisci, ubi igris et Euphrates confluentes densissimis excipi paludibus dicuntur ob eamque ausam fluviorum illorum egressus latere Tertiam vero partem eamque valentissimam imperator semet ipsum medio inter utramque partem itinere contra barbaros adducturum pollicebatur. Ita enim existimabat diversis itineribus de improviso et inopinato hostes se oppressurum esse, barbaroSque Romanis ingruentibus separatim semper occursantes imbecilliores fore ne pugna selieiter decertare posse. Quod quidem consilium prudentius erat ratione quam eventu edictus. am, qui iussus erat exercitus per Armeniam iter sacere, superati aegre regionis illius montibus maxime praeruptis, quamquam aestas iter faciebat tolerabilius, impetu quidem in Medorum regionem facto multisque incensis vicis atque aedificiis praedam abegit. Qua re cognita ersarum rex, quantum potuit, tulit auxilium, nec Ver Romanos proram arcere potuit, quoniam Persarum equitatu in regione plena montium asperrimorum non multum valebat Artaxerxes autem ubi certior laetus

est in parte orientali Parthia alium Romanorum exercitum conspici, metuens, ne Romani rebus apud Parthos facile labefactatis in Persas invaderent, religio ad Medos tuendos praesidio, ipse cum reliquis copiis ad orientis partes magnis itineribus contendit. Ibi Romanorum incitus nullo resistente

44쪽

xander Exei elium in hostiuin fines adduxit inelirium proprione metu, an quia mater se ex muliebri aqbre seu ex nimia in filium caritate eum retinuerit ne ipsius vita brielitaretur de Romanorum imperio. Itaque nihil prohibebat Artaxerxem, quominus copiis omnibus Romanos in Parthiae orientalem partem ingruentes, quasi intra Elia undique conclusos, de inopinato adoriretur omnemque profligaret perderetque exedicitum quamvis sortitet resistentem. Ingens hae calamitas ubi primum Alexandro est nuntiata, statim imperator Antiochiam reverti consilium epit; nam et ipse et uinis fere exercitus gravissime Abgrotabat maximequ0Illyricorum milites impatiendis coeli illius aestuosi. Itaque alterum in Media versatum exercitnm redire iussit, qui quidem in montibus atque algidis re onibus maximam partem periit. Et ipse Alexander multos de exercitu Suo morbo amiserat, ita ut e tripertito illo exereitu plurimi interierint morbo, reo, frigore quod quidem omnibus maximo erat moerori, dedecori autem Alexandro. Qui Antiochiam reversus ubi fatile convaluit, largiendis pecuniis militum animos sibi conciliavit copiasque instauravit atque comparavit onmia, quasi iterum in ergas exercitum duet is esset. Nuntiatum autem est Antiochiam, copias ab Artaxerxe esse dimissas Barbari enim quamvis in orientali parte Romanorum milites profligassent et ad unum omnes sustulissent, tamen plurimi ipsorum caesi erant et saucii, quum Romandrum legiones non ut imbellas victae essΦnt, sed magnis cladibus hostem afflixissent neque praeterea parvam calamitatem Persae aceeperant rebris in Medus excursionibus. Insignu

45쪽

triennio quievierant nec in annis Reeuht. Qua re cognita Alexander Mestriis Antioehiae commorabistriae, donee lintius de Germanorum expeditionibus Iehielis ei est allatus' mare est illius expeditionis summa, quam asseri Herodianus H,

xandri iam expite 50. hane expeditionem deseribere insilutuisse viddatur, diligentiorem deseripti6hem Arum rerum falari, quibus Alexandri diseiplina militaris dumbratur. Cap.

55. summam expliditionis in medium profert paucis his e bis ἡMagno apparet inde in ripsas prolaetus Artaxerxemi regem potentissimum, vidit, quum ipse Alexander edi nua ad istet, milites admoneret, sub ictu teli versaretus, manu plurimum laeeret, singulos quoque milites ad laudem adduepres. Fus denique fugatoque tanto rege, qui cum septingentis elephantis Mintisque mill et octinglintis eurribus ad bellum venerat, equitum multis millibus statim Antiochiam rediit et de praeda, quam Persis diripuit, sulim ditavit exercitnm, quum et tribunos ea quae per idos diripuserant, et dures et ipsos milites habere iussisset. cap. 56. Post ho Romam vini triumphuque puleherrimo aeto apud senatum primum hae verba habuit. Ex actis senatus die VII Kal. Octobri:

ἡ-Ρersiis vicimus. . . . . Enis Interimnas, Hesopotamiae

Settieet, neglectas ab implini illa bellii theepimus. Artaxem

xem potentissimum regem tam re quam nomine fusum fugavimus, ita ut eum terra ersarum fugientem videret, et qua ducta fuerant quondam signa nostrorum, ea rex ipse ignis effugerit relictis etc. etc.' Addit scriptor c. 67δ Haec nos in annalibus et apud multos reperimus. Sed didam dicunt a servo suo eum proditum non ieigse regem, sed ne

46쪽

vinceretur rugisse. Quod eontra Irminrum 'puilonem obet, non dubium est iis, qui plurimos legerint. Nam si amisi se illum exercitum dicunt fame frigore ac morbo ut Herodianus auctor est contra multorum opinione ' m. -1.i, i,

aee fontes primarii de hoc bello litteria consignarunt, priusquam autem horum sontium auctoritatem aecurate examinemus, restat, ut posteriore quoque rerum Seriptores, qui de hac Alexandri expeditione memoriae tradiderunt, ocem mus in iudicium. Sed longum est omnia horum verba in medium proferre neque Videtur operae pretium Sae, quum Latini scriptores, ut Victor Eutropius' aliique, Lampridium secuti, iisdem fere verbis, quibus scriptor historiae Augustae, splendide Alexandrum vicisse narrent, quumque omnino scriptorum historiae Augustae sequi consusverint vestigia, nullo Saepe rerum iudicio, nullo explorandae veritatis studio, omni sere arent momento Quod vero scriptores historiae celesiasticae, ut Eusebius' aliique, de eventu huius belli cum Lampridio potius quam cum Herodiano videntur consentire, minime est mirandum. Etenim quoniam hi seriptores uno omnium consensu memorant, Alexandrum

admodum savisse Christianis, Omninoque multi sunt in huius principis laudibus, facile fieri potuit, ut illi praesertim in re plane dubia ad eos inclinarent auctores, qui eum in hoc bello superiorem fuisse tradiderunt. - Graeci autem scriptores, qui res haurire exmerodiani libris solent, ut Zonaras, 'Cedrenus V in Herodiani sese recipiunt eastra. Zosimus

47쪽

vero Mul omnisi de expeditione tradix et KrAsius ' eausam. huius silentii esse putat, quod Zodimi aetate, scriptortam, ida Alexandri victona sententiae tarn eerta et dilucidae fuerint, ut ille unam solam Herodiani auctoritatem sequi non sit ausus. Quasi vero unus solus Alexandri cladis auctor fuerit Herodianus Lampridius, uti rebaius maximam de hoe bello tribuit auctoritatem, ipse quoque hoc negare mihi videtur

Illius enim verba supra allata: Sed quidam dieant, a servo suo eum proditum non vicisse regem, sed ne vinceretur sugisse' - ut nullam rationem habeamus vocabuli , quidi

quadrant in Herodiani huius belli deseriptionem; nam de M servo nihil habet Herodianus. Quae autem addit seriptor ,-m et amisisse illum exercitum dicunt, etc. Neasolo ad Herodianum referenda mihi videntur; eris ad hase sola verba speetat illud Lampridii: ut Herodianus auctor

est ' . Unus de Graecis historicis Alexandro tribuit victo. riam de Persarum rege reportatam, Georg. Syncessus, hisce Verbis: ,LIέρως ο δραμοντας Καππαδοκίαν καὶ Νισιβιν πολιορκουντας Ἀλεξανδρος ἐξω σεν; quae verba ob nimiam brevitatem haud magni sunt momenti. - Quae omnia de posterioribus historicis collata quum minoris sint momentiquam ut fusius in iudicium vocentur nunc quaestio exoritur,

utri maior fides in deseribendo bello Persico sit habenda, Lampridio an Herodiano, qua de re uberius aliquanto dispu

, , Quodsi omnino horum scriptorum auctoritatem spectas, maiorem sine dubio fidem habendam esse nemo negabitin rodiano, qui litteris tradidit visa a semet ipso atque audita,

48쪽

nommila item experitaeo eognita. 3 Veritati et B sitiditisse, ii quod in praefatione historiae pollieitus est,' in ima historia ubique videmus. Itaque iam Capit ginns in Clodio Albino e 12. Herodianum plurima ad fidem tradidisse dieit, et M. A. Wolfius, vir ille amplissimus et sagacissimus rui, agni aestimanda est Herodiani fides a studium veri et laudatur haec virtus eius a multis historiae peritis. Hio

scriptor ubieunque veritatem plane eruero non Potest, certis significat verbis, aliorum opiniones a se pronuntiari, id quod pluribus adumbratum est a rebsio in dissertations supra citata p. 13 et 14.). At enim sunt, qui quamvis Herodianum veritatis studiosum esse profiteantur, in Alexandri tamen rebus describendis eius fidem nutare diem Quam sententiam iam prosor Capitolinus, et ipse unus de scriptoribus historiae Augustae, in maximino e 13. : GHerodianus,Graeeus scriptor, qui ei scit. Maximino), quantum videmus, in odium Alexandri plurimum favi Photius quoque veritati Herodianum studuisse dicit, nisi quod fides eius nutet in Alexandro et Maximino.' Sed Casaubonus, quod eius fuit ingenium et magna animi sagacitas, ad loeum illum C pitolini diserte annotavit, nihil esse ausae, eur Capitolini ho iudicium magni faciamus, idemque plane sentit r. A. Wolfius I. I.) ,Seilicet Maximino eum se Herodianum in odium Alexandri nimium favisse scribit Capitolinus euius auctoritate crimen nititur . . . Nihil vidit prosecto, qui ita existimaret, aut Herodiani de utroque narrationem oscitanter legit oculisve oecaecatis. Mam ut Τhracii pastin is avaritiam,' Herodian. I, 2.3 Herodian. I, I, 3 μετὰ Nam G 'od obstβε ας. In praefati ad Herodian edit. p. XLVII. AELIO OEr. Vosa de histor Graecis II, 15.

49쪽

nobiliam bilium, saevitiam, duee latrbnuhi digniorem quam impigratore vitam bona fide memorat, ita Alexandrum, πι- maeae filium euius imbecillitatem isti oloribus initis sapientiad extollunt, leviter minis quam ini4ue tractasse mihi videtur, ut si luti eum' dicat propter Elambali recens odium successori phis aequo favisse, multo libentius assen

Ut alia omittam, unum Herodianitorem 'piastro: ἡ υτο δ' ἄν τις μονον ἐσχεν ἐγκαλεσα αυτ φ, τι η υπο αεριττῆς πραοτηπος καὶ αἰδους πλείονος ξ ἐχρ ν τῆ μντρὶ ἐν οἶς πηρωκετο, δμως λεέθετο Inde nonne facile apparet tantum abesse, ut Herodianus In deseribendis rebus Alexandri odio adduetus iniquum in eum se praestiterit, ut laudes illi impertierq haud mediocres Quam vero iuste et inique in deseribendam imini historia egerit, dilucide ostendunt eius verba, quibus omne illius imperium amplectitur: τοιουον siti δὴ τέλει Μαξιήνος καὶ ὁ παῖς αυτο ἐχρῆσαντο δέκας Πονηρας αρχης ποσχοντες. Quoniam igitur in Herodiani historia nihil reperitur, unde in Alexandrum eius dirum colligi potuerit, Capitolini illa verba omnem prorsus fidem desiderare mihi videntur, nisi forte ad ea tantum, quae de bellicis Alexandri expeditionibus Herodianus narrat, sunt reserenda. Res si ita se habet, testem habemus eum Lampridio de Persico besto eonsentientem; quae quidem res quam exigui sit momenti, facile apparet, quod seriptores historiae Augustae ex iisdem plerumque sontibus res narratas pariter

Quoniam autem de Herodiani Maetoritate eiusque fide

50쪽

M satis disputavimus, Lampridium nune indueemus. Qui quidem scriptor quum inter scriptores sex vel quatuor historiae Au-se gustae numerandus Ait in eum uoque pertinet grave illud Heynii iudicium .lastitui coeperat ista nuda expositio eventorum nullo explorandae veritatis studio, nullo dilectus iiudicio, nullo dignitatis personae, quam Miseriptor imyone- iret, sensu. Et profecto si quis oscitanter Alexandri vitam a Lampridio descriptam perlegerit, facile ei persuadebitur, quam recte illustris ille vir iudicaverit. quidem persuasum habeo, Lampridium, qui illam vitam scripsisse sertur, nullo prorsus modo dignum esse historici nomine. Qua enii ante

omnia in historico esse debent, incerum atque sagax iudicium et studium veri atque fides, in illo plano desiderarisacile apparet. Ne multa repetamus loca, quibus eum iam. supra perstrinximus, ad Illud mihi pro se quisque acriter intendat, animum, quod ille profert in capite 57 ἡNam et amisisse illum exercitum dicunt fame, frigore ac morbo, ut Herodianus auctor est conir multorum opinionem. Sine

dubio spectant haec verba ad Herodiani locum VI, 6 M:

pridius hoc Herodiani loco videtur legisse λιμ pro πολέμν, quam observationem Casaubono debemus.' Verum si quis oculis occaecatis legerit, quae de bello Persarum ab Alexandro est Herodianus litteris consignavit, maximopere ei mirum videbitur, quomodo Lampridium codices sui deciperis potuerint. Etenim quum Herodianus paulo ante hune loeum fuse narrayerit, ut demqnstravimus, tertim merseitu partem,

Ηeyne censura sex scriptorum histor. Aug. in opuscii Mad. VI, p. 56. CL Casau n. in annot ad Lamprid. in Alex. e. 56.