장음표시 사용
501쪽
- quae metu poenarum eXtorquetur, vel spe praemii tantum- modo elicitur j. 349. 8art. L strin. umυ.3; necesse
omnino est, ut parentes, quamprimum liberi ad usum rati nis perveniunt, iisdem stientiam boni & mali legumque naturalium, quantum sussicit, instillent eosque perducant ad eam cognitionem, quae ad bona Vera ab apparentibus, mala itidem vera ab apparentibus discernenda sussicit, ne sci- Iicet tanquam bonum appetant, quod malum, aut tanquam malum avergentur quod bonum est j. 89
Emendatio voluntatis liberorum parentibus quam maxime' . curae esse debet. Ut voluntas emendetur, antequam ad usum rationis perveniant, prorsus impossibile est. Quamdiu igitur iais abest, nonnisi praecaveri potest, ne appetitus sensitivus liberorum exorbiter, & ne e suetudinem male agendi contrahant, ac curandum, ut potius consuetudinem bene agendi contrahant, atque ideo posti ac virtus sese ipsis facilius eo mendet, ac odium vitiorum inspirari queat. Huc vero requiritur, ut non modo noritar, quid bonum sit, quid malum, verum etiam ut intelligarit, cur bonum, vel malum sit, cons . Π quenter ut ipsis manifesta sit ratio, cur quid revera bonum
sit, aliud vero nonnisi speciem boni prae se ferat, & cur quid revera malum sit, aliud vero nonnisi speciem mali prae se se. . rat. Diximus supra not. g. 6sa. , principium rationis su
scientis a teneris unguiculis tiberis inculcandum. Id maxime Observandusi est quoad ea, quae imperantur, rationem ipsis . indicando, cur hoc sit malum, ac ideo omittendum, & euristud sit bonum, ac propterea committendum: alias sane fieri nequit, ut peccare Oderint virtutis amore, atque odio vitii, dccum gaudio facianr, quod legi naturae convenit, consequen- ster virtutis est, seque revera essiciamur virtuosi f. 348. 368. . t. s Parr. M usi rarit. Univ. λ. Tristia exempla quotidie Ioquum; tur, quantum a scopo aberrent, qui P cerinum metu ac prae Morum
502쪽
'eniorum spe adolescentes ad virtutem perducere student, aut caeca obedientia consiletudinem bene agendi introducunt, quam perperam cum vitaute confundunt.
l. 69O. Parentes obligantur ineris exempla bona praebere, mala a V De exemiseem non prodere. Etenim aliis exempla bona praebere, malaptis petresin autem non prodere obligamur I. 93 o. pari. f. Furi nat. ). Quamobrem cum parentes liberos ad virtutes intellectuales ac morales perducere debeant 3. 6ss.), exemplis autem honis eaedem doceantur i& alii ad easdem incitentur, pravis contra alii doceantur vitia & .ad eadem incitentur I. 9am, pari. f. Iur. ust.); parentes multo magis obligantur liberis exempla bona praebere, mala autem non proderc. Ostenditur quoque hoc modo. Constat pueros, hoc est liberos, quamdiu usu rationis destituuntur, seu ipsimet bonum a malo discernere nondum valent, imitari alios, cone sequenter ea facere, quae facere vident alios ao4 ρare. a. Phil. Hact. unm. . Quamobrem cum parentes liberos ad virtutes morales perducere debeant 3. 6os. , consequenter curae habere, ut iidem actiones suas ad legem naturae componant ; necesse omnino est, ut ipsorum quoque actiones, quas vident liberi, sint legi naturae conformes, minime autem eidem contrariae. Exempla igitur bona liberis suis praebere, mala vero non prodere obligantur s. 9a9.
Duplex parentum obligatio est ad exempla bona liberis
praebenda, mala vero non Prodenda, altera universalis, quae omnes homines tenet. altera particularis, quae parentum prinpria. Illa fluit ex obligatione generali aliorum animam, quam
tum datur, perficiendi, & Omnem imperfectionem ab eadem arcendi I. 6O9. Para. r. Jum nat. ; haec vero ex Obligatione Pep a , ' part
503쪽
' niam utraque immutabilis s3. I 42. pari. r. m. naa. -3. , particularis universalem notr tollit , sed fortiorem essicit. Aeideo mali exempli parentum turpitudo intrinseca major est, quam mali exempli aliorum. 1 H Q. . : g. 69 r. 'De baro li- l Quoniam parentes obligantur liberis exempla bona terarum ro praebere, mala autem non prodere I 69o , ex obliga- spectu AD- tione autem, qua parentes liberis devincti sunt, iisdem narum. scitur jus aliquod sq. a 3. 8art. I. Fur. ιδ, vi tamen libertatis naturalis conscientiae parentum relinquendum, quid faciane f. r 37. pari. 1. Fur. ηa . , liberi vero obligantur ad exemplum malum parentum non sequendum g. 93r.
pari. Iur. nas. ἔ tiberis naturaliter compeιιι jus a starentilas postulandi, ne ius exemplum malam, sed bonum 'abeant. Vide, quae alias arinoravimus c. f. 92 3. para. L Jur. nat Icum hoc 3us in genere unicuique homini eomperens demonis straremus f. eir. . FaciIe pater, quamdiu liberi bonum a. malo discernere nequeunt, ipsos jure hoc suo uti non posse. Non tamen propterea inutile censeri debet. quoniam alii a parentibus postulare possunt, ne liberis suis praebeant exempla mala, sed in praebeant bona, Prouri ex sequentibus patebit.
An mistipa. Quoniam liberis competit jus postulandi a parentibus, rentum e. ut exempla ipsssi bona Praebeant, non mala g. 691. , pa-xempla Ilai rentes vero jus hoc tuum liberis non tribuunt, si ma Iaprae .dis,sΛ- Mansi vel bona p bere negligant . 9a . Rart. I. Prinat iam res & injustus est, qui alteri sus suum non tribuu g. 9α 6.
rexda. pari. 1. Pr. nat. ς se Parentes liberas exempla mala praebeant, istbona praebere ne Dus, erga bleros suos i/uasi sunt. Repugnat nimirum justitiae universali . 934. pari. r. Innat quae lege naturali Pr epta cf. 93 s. Part. I. Jur. nat. .
504쪽
Patet hine effectus juris liberis competentis quoad exempIum parentum l. 69r. , etiamsi ipsimet nondum intelliganti quod sibi competat hoc ius, nec ipsis imputari posta, quod exemplis malis parentum sese addant. Ceterum ex hoc jure etiam descendunt justae liberorum querelae, quando ad maturitatem judicii pervenerunt & damnum sibi exemplis istis d
milibet sibi maxime emere taebet. ne pueris atque adole' De exemplostentibus mala trabeat exemplais In genere enim obligamur malo pueras nemini exemplum malum praebere I. 93o. 8art. F. Fur. nat. es adolesce ac neminem ad vitia quomodocunque seducere t Isi. tibus non pari. I. Pr. ngr. Jo Quamobrem cum puerorum sit imitari prodendo. alios, consequenter actionem suam ad alterius actionem conformare I. ao 4. 8art. 2. Psil. VacI. unis. I adolescentes autem, quorum adhuc imbecilIe est judicium g. 644. , exemplis malis facit Iime se addant; quilibet sibi maxime cavete debet, ne pueris arque adolescentibus mala praebeat
exempla. Turpitudo actionis ut que aestimanda est ex nocumento, quod affert. Quo major vero est actionis turpitudo, eo major quoque est naturalis ad eam nora committendam obligatio, quippe cujus omittendae motivum desumitur a turpitudine ejus intrinseca. ExempIa mala nemini magis nocent. quam pueris: male erim agendi consuetudo degenerat quasi in naturam, dissicillime postfiae, immo prorsus non eradicanda. Pueris autem imputari nequir, quod alios imitando consuetudinem istam contrahant. Eadem fere sors est etiam ado Ie stentum, quorum appetitas sensitivus tanto facilius praevalet adversus rationalem, quo magis propendet in actionem, quam exempla aliorum tuentur. Eis itaque meliora edocti aetate ad ultiore videant meliora probentque, deteriora tamen s
505쪽
rorum Barilescen-- tum quoad exempla.
De iniuriat eros Badoles entra
q. 694. . Pueris inprimis atque adolescentibus competit Ius postulaηdi, ne quis Vsi mala exempla trabeat. Homini unicuique com- - petit jus postulandi, ne alter ipsi exemplum malum praebeat g. 933. ρart. D Iur. ησι.). Quamobrem cum pucri, qui ula facultatum superiorum adhuc destituuntur 644. , sibi cavere non possint, ne exempla mala sequantur, adOlescentes vero, quorum adhuc imbecille est judicium g. cit. , exemplis malis facile scse addant, conscquenter virique ad vitia facillime sedueantur; pueris inprimis atque adolescentibus competit jus postulandi, ne quis mala ipsis prae-heat exempla.
Lex naturae hoc iure maxime tuetur pueros atque adole sicen- res adversus seductionem, quae non majores vires aliunde ac
uirit, quam ab exemplis. Ipsa igitur hoc jus urget adve
us eos, quorum animus in malas propendet actiones, etsi pueri atque adolescentes de eodem non cogitent, nec perpendere valeant, quantum ipsis nocumentum afferant exempla mala
s. 69s. Quoniam pueris inprimis atque adolescentibus competit jus postulandi, De quis ipsis mala praebeat exempla β. 694. , consequenter qui hoc faciunt, jus ipsorum, quod perfectum est not. s. 933. 8arr. L. Iuri nar.=, violant, vi O- latio autem juris persecti alterius injuria est s. 8s9. pari. I.
Iur. nat,); qm pueris atque adolescentUm mala exempla praetent. in eos maxime injurii sunt. Non magis laeduntur pueri atque adolescentes, quam si exemplis malis ad vitia seducantur. Uulgo laeso ista vix agnoscitur, certe non tanta videtur. quanta est, quasi animum laedere minus si, quam corpus. Vitia morbi animi sunt, qui dissicilis
506쪽
dissicissime curantur, cumque hominem reddant Infelicem 4 6. pari. t. ni . pract. univ. , nec vitio deditus felix esse possit c 4o3 . partiar. Phil. pracI. univ. , qui felicitatem rite Ponderare novit, facile intelliget, quantum laedatur, fi ab alio ad vitia seduci ur.
g. 696. Parentes malavere debent, ne literi ab aliis ad viris sed - De frictis
cantur. Etenim parentes operam dare debent, ut liberi ne hiare consequantur virtutes omnes morales g. 6ss.2, conse ram prae quenter cum virtus & vitia sibi mutuo Opponantur β. 333. venda. 32 2. 8art. . Phil. 'act. un . J, parentes quoque praecavere debent, ne animus liberorum vitiis imbuatur Ia a. parr. I.
Furinat. . Praecavere igitur etiam debent, ne liberi ab aliis ad vitia seducantur.
Virtus non aequiritur nisi continuo eommittendo actiones lagi naturae conformes g. 323. 32I .part. r. PALP cI. unis. Idc eodem modo conservatur ac perficitur c g. 324. Part. r. Ira L pra 1 unis.)- Quodsi ergo alii seducant liberos ad facienda, quae legi naturae repugnant; fieri non potest, ut fidem viri tem acquirant, etsi parentes iisdem non praecipiant, nisi quae legi naturae conveniunt, ac ea prohibeant, quae eidem adve santur. Omni igitur animi sollicitudine praecavere tenentur parentes, ne suasu veI exemplo aliorum adducantur ad acti nes committendas, quae legi naturae repugnant, vel Omittemdar, quae eadem praecipiuntur.
Quoniam parentes praecavere debent, ne Iiberi ab alii, D ad vitia seducantur β. 696. , mores autem bonos inficit . ac corrumpit consuetudo cum hominibus improbis, aut male . moratis, quod a posteriori notum sumitur 3 paremes per ι- tere c
507쪽
rere non debent consueIudinem liberorum cum hominitas improbis,
Haud postrema cura parentum est, probe perpendcre, cui nam liberi se faciant sodalem, nisi in formando animo eorum inanem operam sumere ac educationem molestam sbi facere velint. Pueri enim ac adolescentes non modo prompte sequuntur exempla eorum, quibus familiariter utuntur, verum etiam dicto eorundem audientes sunt. Pravum itaque sod litium corrumpit ipsorum mores tanto facilius, quanto magis fieri non potest, ut ipsi bonum a malo separent, dc quodnam nocumentum hoc ipsis asserat, intelligant. 698.
ne mori Optimus modus obligandi liberos est exemplum parentum. ii ο obb. Quoniam enim pueri usu facultatum superiorum destituti &-a,di libri adolescentes imbecilli adhuc judicio utentes I. 6 ι.
' on coeco impetu imitantur alios ao8.ρart. a. μιρrad. an inqui vero alios coeco impetu imitantur, iis exemplum aliorum praebet motivum agendi h. 284. tart. 2. Phil. pract.umυ. I exemplum parentum pueris atque adolescentibus motivum agendi praebet. Quoriam itaque parentes liberos suos obligant ad actiones commictendas, dum motivum agendi ipsis praebent β. 3 3 8. pari. 1. Huc frani. unm. , adsequendum vero parentum exemplum pueri atque liberi jam proni sunt, per demonstrata; non melior concipi potest modus obligandi liberos exemplo parentum, consequenter hic optimus cos obligandi modus est.
Non est, quod excipias, optimos parentes petanos haud raro habere liberos: praeterquam enim quod nulla excogitari possit obligatio, quae nunquam vi sua destituatur, sed semperessicax sit, multae sunt rationes, cur parentes etiam optimi diis ligentiam suam in educatione liberorum desderari patiantur, ut
508쪽
Iiberi ipsorum negligentia, incuria, indulgentia corrumpantur. Non sussicit bonum praebere exemplum, sed cetera quoque
observanda sunt, quae ad educationem requiruntur. Inprimis ea negligenda non sunt, quibus liberi permoventur, ut exemis plum parentum lubenter sequantur, & praecavendum, ne main iis potius aliorum exemplis sese addant. Talia vero curatius
expendenda in philosophia morali. Qui novit, quanta si vis exemplorum, quam prolixe evicimus alibi g. a s 8. & seqq. pari. a. PHL pra I. univ. , immo experientia didicit, quid triis huant homines exemplis; is facile largietur, liberos, in prima
praesertim aetate, in qua empirici sunt in agendo, non facilius obligari ad actiones suas ad legem naturae componendas, quam exemplo parentum. Quodsi deinceps praecaveatur, ne exempla sodalium, aut aliorum, eum quibus agunt, mores eorum inficiant; sed potius curae sit, ut aliorum exempla consormia ad exempla parentum accedant, obligatio ista effectu suo minime destituetur, cum ex adverso exempla prava vim detrahant obligationi, quae poenarum metu introducitur.
s. 699. Parentibus eura Use debet, ut uberi marare pietatem eanse- auantur. Etenim pietas studium virtutis facilitat & virtutem acquisitam conlarvat l. 344. ρυτ. 1. Phil. ρυα anιυQuamobrem cum parentes operam dare debeant, ut liberi consequantur Omnes virtutes morales l. 6s s ); ipsis quoque curae esse debet, ut mature pietatem consequantur.
Ad virtutes quoque reserenda est pietas, quae ossicia omnia erga Deum comple itur, & in qua cultus divinus internus consistit. Quamobrem si parentibus opera 'danda, ut liberi
omnes consequantur Virtutes morales, eo ipso quoque obligantur liberos docere pietatem. EnimVero quia pietas mir, fiee prodest ad virtutes ceteras consequendas & conservandas; ideo necesse est, ut liberis mature pietas instilletur, & ut cum studio cujusvis virtutis conjungatur.
509쪽
De .gnitio. Quoniam parentibus curae esse debet, sit liberi mature 4ne Dec pietatem consequantur β. 699. . consequenter actiones suas omnes determinent per motiva ab attributis divinis desumta Φ. 339. hart. ι Phic Hact. unm.). praelertim a Voluntate Dei, 34 r. pari. I. Phil. Vact. -v. , per se autem patet, hoc fieri non posse,i nisi Deum agnoscant, hoc est, nisi norint, existere Deum & quaenam sint ejus attributa;
parentibus quoque cura esse debet, ut liberis malupe agnιtio Dei in Blgent.
Docendi nimirum sunt, Deutri esse munῶ hujus autorem dc ipsum velle, ut actiones nostras sic & non aliter determinemus, quemadmodum Praescribunt parentes. Ita nimiium Mgnitio Dei acquiritur una cum virtute, ut pietas cum eadem indivulso nexu cohaereat, dum pro diversitate actionum , quas committere jubentur, vel prohibentur, diversa Numinis attributa ipsis inculcantur. Instituti prassentis non est, ut de simgulis ossiciis erga Deum figillatim hic dicamus: cui enim ea perspecta sunt, is facile videbit, quom do commode liberi ad ea prasitanda adducantur, praesertim ubi in philosophia morali docuerimus, quaenam de praxi quoad singula Observam da sint.
oana ρωeras μω I sum lor tW. Quoniam enim pueri ob defectum Uisdia j v judicii, adolescentes ob imbecillitaim ejusdem falsiloquium, si ,., licitum ab illicito discernere nequeunt s. 644.); moralitaream μνώ ter falsium Ioqui adsuescunt, quando alteri animi sui sensia isti rea. indicare obligantur, consequCnter Mendaces fiunt g. 18α. ρηνι. I. Iur. nat.), si ipsis moraIiter falsium loqui permitta tur, quando licet. QuλλψbIςm u mendacium vitium
510쪽
M f. 38 a. 333. pari. I. Pr. nM. , veracitati tanquam viris tuti oppositum g. 38 r. flare. g. Furi nat. , parentes vero operam dare debent, ut liberi virtutes consequantur 6ss.), consequenter vitia fugiant; pueris quoque atque adolescentibus permittendum non est, ut moraliter falsum
Ioquantur. Lege positiva ex naturaliter ricito essici potest illicitum. Quamobrem cum parentes liberis suis leges ferre possint g. 677.ὶς Omne quoque falsiloquium promiscue iisdem prohibere possunt. immo debent, ne ver citati obicem ponam, ad quam Iiberi sunt perducendi. Nocuum admodum vitium est mendacium, sicuti ex adverso veracitas hominem aliis mirifice commendat. Patentibus itaque quam maxime curae esse d het, ne occasionem praebeant mendaciis.
cum pueri propter defectum judicii, adolescentes ob tabe-, hiscillitatem ejusdem disternere nequeant, quandonam Veritas Γὸν adsit reticenda f. 644. ; si ipsis permittatur, ut narrent de aliis, quae vel viderunt, vel ab iis narrari audiverunt, facile contingit ut dicant, quae reticere debebant, consequenter ut taciturni non fiant β. a 38. pari. 3. Pr. nar.9. . Quamobrem cum taciturnitas Virtus sit Icit. , parentes vero op ram dare debeant, ut liberi virtutes consequantur β. 6ss. ἔpueris quoque & adolescentibus permittere non debent, ut narrent de aliis, quae vel viderunt, vel ab iis narrari audi