장음표시 사용
511쪽
ctus magnum subinde, immo maximum haud raro nocumenotum assere. Parentibus itaque quam maxime curae esse debet, ne quid permittant liberis, quod virtuti isti obicem ponat. Severe igitur liberis intercedere debent, ne ea dicant, quae reticenda sunt, in casibus particularibus; in genere autem prinhibere, ne quicquam dicant de aliis, quod vel viderunt, vel ab iis dictum audiverunt. oescente judicio, successive magis . magisque restringenda prohibitio, donec tandem discernere Valeant, quaenam dicere liceat, quaenam reticenda sint. Multa hic & in casu propositionis praecedentis cautione opus est, de qua dicendum in philosophia morali. I. To 3. De remps A fature parentes docere debent liberos, quomodo pecunia rein
cunia usu. M uti de baians. Qui enim pecunia recte uti non didicerunt, vel plures & majores faciunt pro facultate patrimonii sui ex- 'penias, quam quas officia erga se, vel alios exigunt, ac Φ. stentationis solius causa pecuniam profundunt, vel ex adverso pauciores ac minores faciunt pro facultate patrimonii sui expentas, quam quas offiCia erga se, vel alios exigunt, con- 'sequenter vel prodigi fiunt ac luxu dissivunt s. 38 s. 387.
nat.). Quamobrem cum prodigalitas & luxus sint vitia valde nocua, qua 'ad paupertatem, egestatem, immo mendicitatem vel ditissimos redigunt I. a 38. para. 4. Iur. nat. ,& tenacitas officiis erga se & alios multum detrahat g 39 i. pari. q. yur. nai. I parentum omnino cst sedulo prircavere, ne vitiis istis obnoxii fiant liberi, consequenter eos mature docere. debent, quomodo pecunia recte uti debeant.
Prodigalitatis tristia commemorare poteramus exempla, nisi talia satis obvia essent, nec quisquam esset, qui dubitet, prodigalitatem maxime nocuam esse. Luxus hodie adeo invaluit, ut, quaenam damna det, indies experiri liceat. Nemo igitur sanus Diqitiaco by
512쪽
. sanus.negare audebit, haud postremam parentum curam esse debere, ne liberorum animus vitiis istis insciatur. Praestat. omnino liberos adsuefacere ad recte utendum pecunia,quam multas corradere opes, quibus recte uti nesciunt. Quomodo autem
hoc fieri debeat, in philosophia morali docendum. Uulgo haec cura prorsus ab)icitur; sed quantum nocuatur liberis, quod ab- ijiciatur, experientia abunde loquitur.
j. TO4. Quoniam parentes mature docere debent liberos, quo De nummis modo pecunia recte uti debeant g. Io 3.), ad rectum ve in aturam ro pecuniae usum requiritur, ut quaedam servetur in futuros ti m seria
usus; parenIes liberos quoque adsuefacere debent, ut nummos quo=- vanis. dam, quos ab i Is accapiunt, non erogent, sed in futuror usus affervent. Quantae utilitatis se, ut homines mature cogitent de nummis in futurum usum servandis, nemo facile negaverir, qui ad c
β. TOS.Parentes inprimis operam dare solent, ur a prima statim a Uasnam atate liberos assuefacianι incus iso viturum generi di 'sitis, in qua inciis ma- vulgo homines maxime Aroni esse sunt. Quae enim in prima sta- rare assu tim artato nobis inculcantur, ea nobis quasi connata viden- faeiressi bis tur & in naturam degenerant, ita uia non abSque repugnan- beri. tia quadam interna contrario assentiamur vel contrarium faciamus: quod a posteriori satis notum atque exploratum sumimus. Quamobrein pater, si quibusdam ossiciis mature assuefacti fuerint liberi, cos facilius resistere vitiis, quae iisdem contrariantur, nec ab iis tam facile deflectere posse. Quoniam vero parentibus, qui operain dare debent, ut liberi omnes conaequantur virtutes g. 6 s 3. , inprimis curae esse debet, ut muniantur contra vitia, in quae vulgo homi-Qqq 3 nes Digiti oo by Corale
513쪽
nes maxime proni esse solent; iidem omnino operam dare debent, ut mature, Pu a prima statim aetate liberos assue- satiaut ossiciis isto vitiorum generi oppositis, in quae vulgo homines maxime proni esse solent.
Quo majus est periculum, eo major quoque esse debet emra periculum avertendi. Nemo igitur, qui non per praecipitantiam judicat, in dubium revocare poterit propositionem
prassentem. Quamdiu liberi rationis usu destituuntur, nonnisi consuetudinem agendi contrahere valent. Atque ideo parentes aliud agere nequeunt, quam ut liberi committant actus externos legi naturae conformes & omittant eidem contrarios. Nulla igitur est excusatio, liberos nondum esse ea aetate, aettalia di scernere possint, consequenter iis facile condonanda esse ea, quibus sibi non nocenti quasi vero vitio cuique assuefieri, ut posthac dissiculter, aut prorsus non eradicetur, non sit nocere sibi & nocumentum tantummodo aestimandum sit ex eo, quod corporis saluti aut utilitati futurae e diametro adversatur.
f. TO 6. De honoran- Quoniam parentes operam dare debent, ut a prima stadis abis. tim aetate liberos adsuefaciant ossiciis isto vitiorum generi oppositis, in quae homines vulgo maxime proni esse solent f. ros.), Constat vero eos maxime pronos esse ad alios contemnendum, conviciandum & aliorum laudi, existimationi atque honori detrahendum; parores operam dare debent. ua liberos a prima satim arare assuefaciant altis honorandis, es,
quantum ster eam datur, existιmanis ac Ludandis, nequaquam vero ferre, ut alios contemnant, vituperent, convicientur, aur eorum laudi, existimationi atque honori detrahant. Plurima omnino sunt, quae circa praxini prudentiae paren tum relinquenda. Neque enim aetati omni conveniunt omnia. prout i facile perspiciet, qui definitiones eorum, quorum mentio ut in corollario praesenti, in Parte prima juria naturae evolvit,
514쪽
ex quorum collatione simul' patebit existimat ni honori re Iaudi contrariari contemtum, vituperium convicium, & morem aliorum laudi, existimationi ae honori detrahendi.
Ex eadem ratione mature assuesseri debent tiberi imitationi retram- ram, qaea lautaem merentur in aliis N fuga Ugurum, qua dedecoret nam imII 6ποι altis, utqbe ex alieno casu sapere risiant. - tioni ac fu- Mature nimirum discere tenentur liberi, esse in aliis, quae g imitanda, esse etiam, quae vitanda. Cum vero per se ea a se Uinvicem discernere nequeant liberi, immo nee semper adole su Geni.
seemes; a parentibus docendi, quaenam imitari, quaenam vitare debeant, addita ratione, cur alia imitanda, alia vitanda, quamprimum por aetarem eam capere possunt s=. 6set, . Ubi philosophia moralis fuerit pertractata eodem modo, quo hactenus vfi sumus, abunde constabit ex motivorum doctrina, quaenam sint ea, per quae commendari debeant imitanda, &dissuaderi vitanda. . f. . i
Loquimur hic de personis singularibus, quaecunque tandem stimandi. suerint, & quocunque demum casu nobis obviae fuerint. Quantae utilitatis si, ut ad quaelibet corporis ac animi b ona, quae dantur in aliis, animum advertamus, unusquisque in seipso e perietur, qui huic attentioni animum assuefacere voluerit, suo autem Ioco disertius explicandum.
qua nata ossicia parentibus debeant: id quod per se patet.ga parentes
515쪽
Enimvero parentes liberos educare g. 26 p. , consequenter ex sese aptos emcere debent ad vitam hominis vivendum si .ass.), ac ideo ossiciis quoque erga parentes sati faciendum I. a 2 6. a a s. pari. I. & I. T. ι 8. pari. a. Hic irati'.
unis. . Ergo etiam eos a prima statim aetate assuefacere debent ossiciis, quae ipsis debentur. .. . iostenditur etiam hoc modo. Quamdiu liberi ignorant, quid facere debeant, quid non facere, parentes illa '
iubere, seu prohibere debent I. 6s9. . Quamobrem cum
liberi per se non norint, quaenam ossicia parentibus debeant; parentes a prima statim aetate eos assuefacere debent officiis, quae ipsis debentur.
Quamdiu liberi ignorant, quomodo actiones suas juxta n turae legem determinare debeant, actiones eorum sunt in dominio parentum f. 67s. . In eodem igitur etiam esse debent actiones pertinentes ad ossicia. quae Parentibus debentur. Quando igitur liberis ea praecipiunt, quae ossiciis conveniunt, prGhibent, quae repugnant; nil seciunt, quod ipsos dedeceat. Sane ipse Deus praecipit, ut homines ea sibi praestent ossicia, quae ipsi debentur, & prohibet, ne faciant iisdem contraria g. 9I8. 99O. Part. t. Theol. nat. . Parentes itaque ossicia liberorum, quae ipsis debentur, urgentes Deum imitantur. M xime quoque necessarium est, ut ossiciis hisce a primis statim unguiculis assuefiant liberi, ac omni rigore eadem urgeantur, eum in iis maximum praesidium educationi universae positumst. Vix majus impedimentum educationi liberorum concipi potest, quam neglectus ossiciorum erga parentes. Quamo rem cum parentes liberos educare debeant 9. 263. , exinde quoque ipsis non modo jus nascitur ad urgenda ossicia, quaeliberi i s debent, verum etiam ea urgere obligantur, consequenter haud leviter peccant, fi in iis exigendis fuerint negligentiores 3. 44o. Part. r. PHL pract. 'unm. . Natura nullam inter parentes inaequalitatem admittit, sed eos Omnes ae . quales facit, qualiscunque tandem fit eorum alias conditio.
516쪽
quae ad relationem parentum ad liberos nullum momentum assen. Debentur nimirum officia parentibus a liberis, quia parentes sunt, ac propterea ab omnibus liberis parentibus omnibus eadem debentur. Non est quod objicias exemplo an, mantium brutorum nos doceri, quod proles instinctu quodamnaturali seratur ad amorem parentum. Ossicia enim liberorum erga parentes non sunt juris hominum ac brutorum communis, sed hominum proprii, A. iis assueseri possunt liberi etiam ante usum rationis & interea temporis, dum eundem consequuntur, ut ideo longe dispar sit brutorum atque hominum ratio. Quods imaginem quandam hujus iuris, de quo nobis in praesenti sermo est, in brutis conspicere volueris, animum attendere debes ad naturalem illum amorem, quo bruta persequuntur prolem suam, & qui essectum quendam amori similem in prole erga parentes Lxcitat.
Parentibus cura esse dAet, ut liberos suos reddant filice . De stari iso Etenim liberos aptos essicere debent ad actiones suas iuXIa etis r. mnaturae legem determinandum g. 63T.) & operam dare, ut ommem
viricies omncs morales consequantur β. 6ss. . Quam- α obrem cum selicitatem legis naturalis custodia consequamur 396 para. r. Hae serari . unam , eademque nonnisi custo- , dia hujus legis conservari possit 397. pari. I. Hic pract. ianim. , sine ea autem nemo seliX esse i l. 399. pari. f. PHL .p adit. umυ. J, nec felicitas a Virtute sejungi queat OOo. . ρονι. f. Phil. pracr. uniυ. , Vitio' autem deditus felix esse ne queat h. 4o3. parr. I. Phil. ρυα unιν. , & legis naturae transgressione homo infelix fiat g. 4os. ροι. 1. Phil. ρυLLώηα.); non alio fine parentes liberos aptos emcere debent ad actiones suas juxta naturae legem determidandum, α ad virtutem e dem adducere, a Vitiis autem avocare, quam inolpis Iur. Nat. Pari GL Rrr ut Disit sed by Corale
517쪽
ut fiant felices. Parentibus itaque curae esse debet, ut ii beros suos reddant felices.
Finis ultimus educationis liberorum est felicitas eorundem, qua homo in quacunque fortuna frui potest, modo inter se. licem & fortunatum distinguas, quemadmodum fieri debet 63 6. Poch. e tr. & g. 4O9. ναι. l. Mil. Pract. unis. . Bona fortunae, quae hominem fortunatum essciunt g. 4o9. Pari. r. Phil. pracI. umυ. , Per se non reddunt felicem . 4I o. pari. I. Phil. prurit. univ. , etsi non repugnet, ut, qui fortunatus est, idem fit felix g. 4I4. para. r. Phil. pracI. univ , nec in potestate parentum semper est, ut liberos fortunatosessiciant, sicuti semper in potestate est eos reddere felices, mindo non educationi bonae objiciantur impedimenta extrinseca, quae removere nequeunt. In hoc autem casu liberi non culpa parentum, sed propria infelices fiunt, quemadmodum ex philosophia morali suo tempore clarius elucescit. Ne tamen ipsis aliqua culpa tribui possit, nihil eorum omittere tenentur, quae ad felicitatem liberorum promovendam conferrς possunt. Imputent deinde sta liberi, si dicto parentum non fuerint audientes, quemadmodum esse debebant 666. , aut a viri ris tramite, in quem eos perduxere parentes, se deinceps ad avia seduei patiantur.
Pa ures ex fluitate liberoram voluptaseis Aerripere debent. Quoniam enim iisdem curae esse debet, ut liberos suos res
dant selices g. rio.); voluntas quoque ipsis esse debet constans & perpetua selicitatem liberorum promovendi in so6 a. para. I. Theod. nar. . Unde porro eodem prorsus modo ostenditur parentes ex selicitate liberorum voluptatem percipere debere, quo idem in genere ostendimus, quemlibet stilicet hominem ex felicitate alterius cujuscunque voluptatem percipere debere g. 616. pari. I. Fur.
518쪽
Equidem amor ille naturalis quo bruta ac homoes prolem suam prosequuntur 3. 239. , essicit, ut parentes ex felicitate liberorum voluptatem percipiant g. 633. ebcb. empirnon tamen is sussicit, ut parentes ossicio huic satisfaciant ex omni parte. Patet inde perceptionem voluptatis ex felicitate libero.
rum Primis naturae convenire, & rationem nos eo ducere debere, quo natura ducit; plura tamen requirit lex naturae, quam
ab assectu isto expectari possunt, quem natura hominibus inis didit. Rationis enim est discernere felicitatem veram ab apis parente, ne liberos reddamus infelices, quos felices reddere intenderamus, vel etiam eos felices reddere negligamus ex vana persuasone, quasi felices reddere non sit in potestare nostra: id quod indies fieri observamus. Plurimae deinde dantur ra. tiones, ob quas naturalis iste assectus, quo parentes in felicitatem Iiberorum feruntur, debilitatur, aut prorsus supprimitur. Id, ad quod natura seruntur, homines vi facultatum inseri rum, etsi conveniat legi naturae. nondum tamen est id ipsum. quod lex naturae praecipit. Urget haec consensum appetitus rationalis, seu voluntatis cum appetitu senstivo cf. 267. pare. r. Pin. nai. , ac ideo appetitum sensitivum rationi subjicit. quae eundem regere debet, ne abusu, vel non usu facultatis cognoscitivae superioris, intellectus scilicet, alta dirigatur, quam natura intendit: id quod in brutis facultatibus superioribus destitutis metuendum non est. Accedit, quod abusu & non usuis statis cognoscitivae superioris appetitus senstivus in homine corrumpi queat: quod denuo in brutis metuendum non est. Hinc videas homines odio prosequi liberos, ad quos a mandos ducit natura. Sed nolo addere plura, cum haec abum de suffetant, ut intelligamus, non superfluam atque inutilem esse obligationem naturalem ad voluptatem percipiendam ex eorum felicitate, quod natura eo ducantur. Quae vero hic annotamus, ea quoque tenenda sunt in aliis, quae ad prima
519쪽
De dilectio- Parentes liberos suos diligere debent tamquam semetipsiune libero- Etenim parentibus curae esse debet, ut Iiberos suos reddant rumis felices I. 7ro.), consequenter sollicite sibi caveant, ne eos infelices reddant . Iaa. pari. I. Pro nat. . Constan&igitur ipsis ac perpetua esse debet voluntas omni studio id agendi, ut liberi sint silices, ac cavendi, ne fiant infelices f. t 62.mrι. δ. Theol. nat. . Quamobrem cum alterum diligat, qui voluntatem constantem ac perpetuam babet omni studio id agendi, ut alter selix sit, ac cavendi, ne fiat infeliκ- β. 63 7. 8a r. I. Dr. nat.); parentes liberos suos diligere debent. Izuod erat unum. Quod vero liberos sium diligere debeant tanquam 2- metipsos, eodem modo porro ostenditur, quo idem in genere demonstravimus de dilectione aliorum 6ι S. pret. L
Nullum dubium est, eum liberi nossrt sint homines, nos eos perinde ac alios homines diligere debere tanquam nosismetipsos 6I 8. pari. M Jur. nuto . Enimvero praeres Oh- Iigationem generalem datur adhuc specialis, qua tanquam parentes libetis devincti sumus: qua de causat etiam non applicavimus ad liberos obligationem generalem, sed specialem ex ossiciis parentum erga liberos deduXimus.
520쪽
Equidem natura homini nulli praerogativa ulla competit 94ὸpart. l. Iur. nat. ς non tamen inde inferri potest natura liberis praerogativam nullam competere pol se quoad dilectionem respectu parentum suorum. Quando enim ostendi. rusi homini nulli naturaliter praerogativam ullam competere, homines omnes in universum spectantur tanquam homines, i. Consequenter non sermo est nisi do juribus universalibus
I3. yarn l. yy. nan non autem spectantur relationes Padi
ticulares, ex*quibus nascuntur jura fingularis r . paro. r. Jur. naι. , quale est jus praelationis liberorum , de quo nobis in praesenti sermo est. Absit itaque , ut tibi persuadeas,. nos Parum memores eorum, quae alibi docuimus . nobismetipsis contradicere. Quoniam duplex obligario fortior simplici, quod per se pater; nemo non facile agnoscir, duplicem obligationem in casu collisi.nis bus praelationis parere ita praesta rione ossiciorum.
Quoniam ire cassi collisionis si bers quoad dilectionem Felicitas ii extraneis a' parentibus sunt praeferendi j. et i 3 dilectio berorum
autem consistit in promotione felicitatis alienae . 6r7.ραrt. praeponen L Dr. nat.); s felicitas liberorum es extrane um inter se tolli- felicitatidietur, felicitas tiberorum felicituri extraneorum es praeferenca. aliorum.
- '' Charitas, quae ess virtus, qua diligimus aIios tanquam nosmeripsos g. 62 o. pari. r. Ium nat. 3 - consequenter felicitatem aliorum promovere studemus perinde ae propriam , quantum H iri potestate nostra est g. 6I7. pari. r. yur,nat. , Π se re spicit omnes promiseue homines, nemine excepto absque ullo discrimine; ejus tamen exercitium speciali ratione restringitux ad liberos, ut citra injustitiam liberis praeserri nequeans alii.