장음표시 사용
101쪽
dentiae, ut dictum est. cxn corp. a. Ad tertium dicendum , quod ipsa recta aestimatio de fine particulari, &st tellectus dicitur , inquantum est alicujus principii, & sensus inquantum est particularis. Et hoc est quod Philosi dicit in 6. Ethicontio, iam , scilicet singularium, oportet habere sensum ) Ηie autem es intellectus . Non autem hoc est intelligendum de sensu partic Iari, quo cognoscimus propria sensibilia ,. sed de semsu interiori, quo de particulari iudicamus.
Ex articulo habes primo r quomodo per rati nem ostendas, merito esse insinuatum ascript xis, Tullio, & Macrobior quod intellectus est pars prudentiae. De Tullio, & Macrobio patet in argiam. coni. & q. 8. arg. I. Insinuatur & per hoc, quod Isb. Iudisum I i. narratur de Iephte, quod ad filios Aniis an n locutus per nuncios prudenter ostendit eis, quod bella non iusta indicebant sibi. Haec vero prudentia, ut ex praedicto cap. habetur, derivata fuit ex inte Iectu & uictoriarum a Deo Israeli donatarum contra multos Reges, & eivitatum, atque terrarum eorun dem propter hoc ab Israel iuste possessarum. Ex h sum siquidem omnium intellectu procedens Iephte,' quasi universalem cognitionem ad finem particul 'Tem pruflenter applicando, talem demum conclusi avem, ut ibi textus habet, firmavit iis utens. Igitυν mon ego pecea in te , sed tu contra me male agis india
6ens redi bella non iusta. Secunda vides , M.
Utrum. Doeilitas debeat poni pars
prudentiae . p. qu. ψ8. ara. unico eo. ω 3. d. 33ω
AD Tertium fie proceditur. Videtur, quod Doeiliatas non debeat poni pars prudentiae. Illud enim, quod requiritur ad omnem virtutem intellectualem, non debet appropriari alicui earum : Sed docilitas necessaria est ad quamlibet virtutem intellectualem. Erro non debet poni pars prudentiae. a. Praeterea. Ea, quae ad virtutes humanas pertunent, sunt in nobis; quia secundum ea, quae in no,
Na sunt, laudamur, vel vituperamur : Sed non est
102쪽
in potestate nostra, ut dociles simus ; sed hoc ex nais turali dispositione quibusdam convenit. Ergo non est
3. Praeterea. Docilitas ad discipulum pertineti Sed prudentia, cum sit praeceptiva, videtur magis ad ma gistros pertinere , qui etiam praeceptores dicuntur. Ergo docilitas non est pars prudentiae.
Sed Contra est , quod Macrobius I. I. in fomm Sem. e. 8. secundum sententiam Plotini ponit dot
litatem inter partes prudentiae. Respondeo dicendum , quod, sicut supra dictum est, a. meo ad i. I prudentia consistit circa particularia operabilia: in quibus cum sint quasi infinitae diversiis tales, non possunt ab uno homine sufficienter omnia considerari; nec per modicum tempus, sed per temporis diuturnitatem. Unde in his, quae ad prude tiam pertinerit, maxime indiget homo ab alio er diri, &praecipue ex senibus, qui sanum intellectum adepti sunt circa fines operabilium . Unde Philus. dieit in 6. Ethicor. cc.. D. eiris. Oportet attendere expertorum, or seniorum, oe prudentium indein monserabilibus enuntiationibus , oe opinionibus , non minus quam demonserationibus r. muter experientiam
enim vident principia. Unde & Proverb. 3. diciture Ne innitaris prudentiae tua . Et Ecclesiast. 6. dicitur mulatriadine presbyterorum idest seniorum prudentium δεα , G sapientia illarum ex corde coniniungere. Hoc autem pertinet ad docilitatem, ut a. liquis sit benae disciplinae susceptivus. Et ideo eonυenienter declittas ponituν pars priadentiae. Ad primum ergo .dicendum , quod et i docilitas utilis sit ad quamlibet virtutem intellectualem ; praecipue tamen ad prudentiam pertinet , ratione iam dicta. in cor.
Ad secundum dicendum, quod docilitas, sicut tialia quae ad prudentiam pertinent, secundum aptit dinem quidem est a natura; sed ad eius consumma tionem plurimum valet humanum studium ; dum serulicet homo solicite, frequenter, & reverenter appliscat animum suum documentis maiorum, non neglis gens ea proPter ignaviam , nec contemnens propter superbiam.
Ad tertium dicendum , quod per prudentiam liquis praecipit non solum aliis, sed etiam sibi ipsi, ut dictum est . o s. a. ra. ad 3. Unde etiam in sub , ditis locum habet, ut supra dictum est ; ibid. Q
uorum prudentiam pertinet doeilitas: Quamvis etiam ipsos maiores oporteat doeiles quantum ad alia
103쪽
tiae, sibi quantum ad omnia sufficit, ut dictum est iac in ρη. Q.
Ex articulo habes primo: quomodo per rationem
ostendas, merito fuisse a scripturis, &Macr. insinuatum, quod docilitas est pars prudentiae. De Mais ero bio quidem patet in arg. eontr. ω q, 48. arg. I. In sinuatur autem ascripturis per hoc, quod, postquam dictum est Matth. io. Estote prudentes , sicut θυι
vos, postea subditur, dabituν bis io tua hora, sciis licet , dum fleterisis ante Reges, oe praefides , quidisquamini. Ecce prudentiae annectitur docilitas, de qua legis Ioan. 6. Erunν omnes docibiles Dei ἰ quasi ex ipso ordine dicatur ; quod docilitas pertinet ad Prudentiam, tanquam pars consequens suum istam. cundo vides: quomodo, Sc.
rum Glertia set pars prudentiae. p. q. 8.art. υNico, con γ 3. d. 33. q. 3. art. I. g. MAD Quartum sic proceditur. Videtur, quod soleristia non sit pars prudentiae . Solertia enim se habet ad facile invenienda media in demonstrationsebus , ut patet in I. Posteriorum . rex. ult. to. l. sed ratio prudentiae non est demonstrati va, cum sit contingentium. Ergo ad prudentiam non pertine solertia iam Praeterea. Ad prudentiam pertinet bene con fili m, ut dicitur in s. Et hic. e. s. ro. 3. Sed in bene consiliando non habet locum solertia,quq quaedam, idest bona coniecturatio, quae est sine ratione, & velour oportet autem conliliari tarde, ulldieitur in 6. Ethic. e. s. eis. ρνine. D. S. Ergo solertia non debet poni pars prudentiae. 3. Praeterea. Sole ilia, ut dictum est, s q. pν N est quaedam bona coniecturatio: Sed coniecturis uti est proprium Rhetorum . Ergo solertia magis pertinet ρd rhetoricam, quam ad prudentiam.
Sed Contra est, quod Isid. dicit in lib. io. Etymol. adlis. S. Glicitus dicitur , quasi solera, . citus et Sed solicitudo ad prudentiam stertinet , sicut supra dictum est. s. a. 9. J Ergo re solertia. Respondeo dicendum , quod prudentis est reclamaestimationem habere de operandis. Recta autem aestimatio, 'sive opinio acquiritus in operativis , sicax in
104쪽
in speeulativis, dupliciter : Uno quidem mose per se
inveniendo: Alis modo ab alio audiscendo. Sicκta tem docilitas ad hoc pertinet , ut homo bene se habeat in acquirendo rectam opinionem ab alio e ita solertia ad hoc pertinet, ut homo bene se habeat in acquirendo rectam aestimationem per seipsum. Ita tamen ut solertia accipiatur pro Eustochia, cu3us est pars. Nam Eustochia est bene coniecturativa de quibuscunque. Solertia autem facilis , prompta coniecturatio ei, ea inυentionem medii , ut dicitur in I. Poster. tem titt. to. I. Tamen ille Phil sophus, qui ponit solertiam partem prudentiae , a cipit eam communiter pro omni Eustochia . Unde dicit i Solertia es habitus, qui proυenit ex repent
Ad primum ergo dicendum, quod solertia non solum se habet circa inventionem medii in demonstra tivis, sed etiam in operativis puta cum aliquis videns aliquos alicui amicos factos, coniecturando putat eos fuisse inimicos eiusdem, ut ibidem Philos dicit. Et hoc modo solertia pertinet ad prudentiam. Ad secundum dicendum , quod Philosophu Ianam rationem inducit in 6. Et hic. e. 9. ro. s. ad ostendendum , quod Eubulia , qnae est bene consiliativa, non est Eustochia, cuius laus est in veloci consideratione eius Ruod oportet: Potest autem aliquis esse bene consiliativus , et sit diutius consilietur, vel tardius: Nec tamen propter hoc excluditur, quin bona coniecturatio ad hene consiliandum valeat, &quandoque necessaria sit , quando scilicet ex improviso occurrit aliquid agendum . Et ideo solertia conve nienter pars prudentiae ponitur . Ad tertium dicendum, quod rhetorica etiam rati cinatur circa operabilia . Unde nihil prohibet idem ad rhetoricam, & prudentiam pertinere. Et tamen eonfectuvatio hic non sumitur solun , se- eundum quod pertinet ad conjecturas, quibus utuntur Rhetores ; sed secundum quod in quibuscunque coniicere dicitur homo veritatem.
EX articulo habes primo; quomodo per rationem ostendas , merito insinuatum a scripturis, Isidoro , & Philosopho ,' quod solertia est pars pr
dentiae . Insinuatur autem ab Isidoro per et Imol giam huius nominis solicitus et ut recitatur tu arg. oont. Dic ergo per omnia , ut ibid. Vide & q. 47. 9.
Rusque in appendici illius articuli dicta posse etiam Rae
105쪽
vlieari ad hunc locum .' & consequenter per articuia Praesentis rationem, si recta fiat applicatio, ostendi, esse merito a tali, vel tali insinuata . Item per dianum Philosophi idem insinuatur ad literam expres.sam supra g. 48. avt. I. aQ. I. Item a Scripturis per hoc, quod in lib.Itidie. I a. narratur prudentia ipuus Iephte ς quod, scilicet, veloci consilio ad invento i e ce solertia tempore initantis quasi ex improviso MN 1i . deprehendit a quisnam esset suorum , vel inim corum , idest , qui essent Galaaditae , vel Ephrataei . Nam cito tanquam solers c enim tem-Pus breve patiebatur moram ad praedictam inve Iionem , accommodum coniecturavit medium , sese Iicet , diversam pronunciationem linguartam circa
Ieth : S inde prudens iudicatus est. Secundo vides, uomodo, &c.
Utrum Ratio debeat poni para prudentiae.
AD Quintum sic proceditur. Videtur, qim Ratio
non debeat poni pars prudentiae is Subjectum mnim accidentis non est pars eius Sed prudentia est in ratione sicut in subiecto , ut dicitur in 6. Ethicic c. s. eir. f. to. I. 3 Ergo ratio non debet poni pars Prudentiae. a. Praeterea . Illust quod est multis commune, non debet alicuius eorum poni pars; vel si ponatur, de-het poni pars eius , cui potissime convenit Ratio autem necessaria est in Omnibus virtutibus inteli maIibus, & praecipue in sapientia, & scientia, quae utuntur ratione demonstrativa - Ergo ratio non debet Iioni pars prudentiae. 3. Praeterea . Ratio non differt per erantiam potentiae ab inteuectu, ut prius habitum est, c. p. hy9. a. 8. Si igitur intellectus ponitur pars prude tiae, superfluum fuit addere rationem . Sed Contra est, quod Macrobius, in somnis Seip. e. 8. secundum sententiam Plotini, rationem numerat inter partes prudentiae. Respondeo dicendum, quod opus prudentis est eia se bene consiliativum, ut dicitur in 6. Et hic. se.
- I. a Coinuum autem est invisitio quadam ex 'iam
106쪽
husdam ad alia procedens ἰ Hoc autem est opustionis. Unde ad prudentiam necessarium est, quoahomo sit bene ratiocinativus. Et quia ea quae exiguntur ad persectionem prudentiae , dicuntur quasi jnt grates partes prudentiae, inde est , quod νatio inire partes prudentiae eonniamerari debet. Ad primum ergo dicendum , quod ratio non sumitur hie pro ipsa potentia rationis, sed pro eius bono usu.
Ad secundum dicendum , quod certitudo rationi sest ex intellectu: sed necessitas rationis est ex deseis elu intellectus. Illa enim, in quibus vis intellectiva Plenarie viget, ratione non indigent , sed tuo simplici intuitu veritatem comprehendunx; sicut Deus, S Angeli. Particularia autem operabilia, in quibus prudentia dirigit , recedunt praecipue a conditione intelli Ribilium ; & tanto magis, quanto sunt minus certa , seu determinata . Ea enim quae sunt artis, Iicet sint singularia, tamen sunt magis determin ta , & certa. unde in pluribus eorum non est consilium propter certitudinem , ut dicitur in 3. Et hic. e. 3. eo. sct ideo quamvis in quibusdam aliis. viris tutibus intellectualibus sit certior ratio , quam ire Prudentia; tamen ad prudentiam maxime requiritur quod sit homo bene ratiocinativus , ut possit laene applicare universalia principia ad particularia , quae
Ad tertium dicendum, quod etsi intellectus,&r
tio non sint diversae potentiae, tamen denominantur ex diversis acribus. Intellectus enim nomen sumitur ab intima penetratione veritatis ς nomen autem ramtionis ab inquisitione, &discursu. Et ideo utrunque ponitur pars prudentiae, ut ex dictis patet .c a. hine cy e. s. c. I. a
EX articulo habes pνimor quomodo per rationem
ostendas , merito insinuatu in fuisse a scriptura, R Maerob., q rod ratio est pals prudentiae. De M crobio patet in ars. ιontri S 7 48 art. i. g. r. Ins nuatur autem & ab apocryphis Esdrae haec est seria Itura not im in canone posita , secundum Conetia
ident. ses lib. 3.e o. per hoc quod ibi narratur maena prudentia robabel ;&ad hanc optimum rationis discorsum interveni Ite, ira, ut omnes rationem
ipsam dicti prudentissimi eius audientes, unanimiter conelamaverint : Μι ageta es veritas , ω praevalep. Secunda. - NOmuta ea us bene. pensatis, res
107쪽
QUAEST. XLIX. ART. VI. ARTICULUS VI.
prudentiae. Sup. q. 48. a. un. cor. γ I. q. 22. a. I. e v.
AD sextum sic proceditur . Videtur, quod Proviis dentia non debeat poni pars prudentiae . Nihil enim est pars suripsius. Sed providentia videtur idem esse, quod prudentia ; quia, ut Isidor. dicit in lib. io. Etymol. s ad lit. P. a Prudens dicitur magi poννο υλdens: δε ex hoc etiam nomen providentiae sumitur, ut Boet. dicit in lib. I. de consolatione. smosa 6. anis med. 3 Ergo providentia non est pars prudenti m. 2. Praeterea . Prudentia est solum practica di sed providentia potest etiam esse speculativa; quia visio, ex qua sumitur nomen providentiae , magis pertinet ad speculativam, quam ad operativam. Ergo provis dentia non est pars prudentiae. 3. Praeterea. Principalis actus prudentiae est maee-νe ; secundarius autem est iudieare, & eonsiliari: sed
nihil horum videtur importari proprie per nomen providentiae . Ergo providentia non est pars prudentiae. Sed Contra est auctoritas Tullii, st. a. de invene. aIiquanν. ante f. J & Macrobii s l. I. in somn. Seip. e. 8. 3 qui ponunt providentiam partem prudentiae, ut ex supradictis patet. sq. ψ8.3Respondeo dicendum , quod , sicut supra dictum est, I q. 47. a. 6.97. J pruaentia proprie est circa ea quae sunt ad finem; ti hoc ad eius Officium proprie pertinet, ut ad finem debite ordinentur: Et quamvis aliqua necessaria sint propter finem , quae subj, ciuntur divinae providentiae , humanae tamen providentiae non subiiciuntur nisi contingentia operabilia, quae per hominem possunt fieri propter finem. Pra
terita autem in necessitatem quandam transeunt
quia impossibile est , non esse quod factum est . Sia
militer etiam praesentia, inquantum huiusmodi, n cessitatem quandam habent. necessie est enim Socratem sedere, dum sedet. Unde consequens est , quod contingentia futura, secundum quod sunt per hominem in finem humanae vitae ordinabilia, pertineant ad prudentiam . Utrum. Me autem horum importatur in nomine provide tiae . importat enim providentia respectum quendam alicuius distantis ad ea, quae in praesenti occurrunt,
ει ordinanda sunt. t ad quod ea quae in Ur sem
108쪽
εἰ Meuntini, ordinanda sunt . t Unde providentia Z pars prudentiae Ad prtinum ergo dicendum , quod quandocunque
multa requiruntur ad unum, necesse est unum eorum
esse principale, ad quod omnia alia ordinantur. Unde in quolibet toto necesse est esse unam formalem partem , & praedominantem , a qua totum unitatem habet . Et secundum hoc providentia est principalior inter omnes partes prudentiae r quia Omnia alia, quae requiruntur ad prudentiam . ad hoc necessaria sunt, ut aliquid recte ordinetur in finem. Et ideo nomere ipsius prudentiae sumitur a providentia, sicut a primcipaliori sua parte. Ad secundum dicendum, quod speculatio est circa universalia, Et circa necessaria: quae secundum se non furit procul, cum si ut ubique , M semper ; etsi sint Procul quoad nos , inquantum ab eorum cognitione deficimus . Unde providentia non proprie dicitur in
speculativis, sed solum in praetieis . . Ad tertium dicendum, quod in recta ordinatione ad finem, qui includitur in ratione providentiae, im- Portatur rectitudo consilii , & iudicii, & praecepti; fine quibus recta ordinatio ad finem esse non potest.
EX arti habes mimo e quomodo per rationem mstendas, merito insinuatum fui me a scripturis , α Tullio cum Macrobio, quod providentia est pars prudentiae. Et quidem de Tullio, & Macrobio patetm arg. cs. ω ρ- 8. a. Larg. i. Insinuatur & a scripturis Per hoc, quod Gen. 27. narratur, quod Rebecca, ut
Prudenter faceret, quod intendebat, ad hunc finem, stilicet ut filius suus Iacob consequeretur benedictionem ab Isaac patre eius, multam providentiam adhibuit circa ipsum Iacob edocendum , vestiendum s. pellibus cooperiendum, cibis patri grat issimis instruendum. Sed & providentiam magnam ostendit faciendo decedere ipsum Iacob a patre iam benedictum en partibus illis , donec re tui esceret furor fratris eius, kilicet Esau ,& hoc, ut prudenter vitam sui filii pra dilecti conservaret. Secundo vides, quomodo &
109쪽
ARTICULUS VII. 2RI Unum Circumspectio possit esse pars prudentiae.
AD Septimum sic proceditur . Videtur , quod ci
cumspectio non pomit esse pars prudentiae. Cimcumspectio enim videtur ei se consideratio quaedam eo. Tum, quae circumstant : Huiusmodi autem sunt infinita, quae non possunt comprehendi ratione, in qua est prudentia . Ergo circumspectio non debet poni Pars prudentiae. I. Praeterea. Circumstantiae magis videntur pert nere ad virtutes morales, quam ad prudentiam : Sed circumspectio nihil aliud esse videtur, quam respectus ciriam stantiarum. Ergo circumspectio magis videtur ad Morales pertinere virtutes, quam ad prudentiam. 3. Praeterea . Oui potest videre quae procul sunt , multo magis potest videre quae circa sunt ρ Sed per providentiam homo est potens prospicere quae procul sunt. Ergo ipsa sufficit ad considerandum ea quae circumstant . Non ergo oportuit praeter providentiam ponere circumspectionem partem prudentiae. Sed Contra est auctoritas Macrobii, st. I. in som. Sci. e. 8. 3 ut supra dictum est. sq. praee.
Respondeo dicendum, quod ad prudentiam , sicut dictum est, sarr. ρν e. oe q. ι . a. 6. m 7. a praecipue pertinet recte ordinare aliquid in finem .' Quod quidem recte non fit, nisi S finis ianus sit, & id quod ordinatur in finem, sit etiam bonum, & conveniens fini. sed quia prudentia, sicut dictum est, sq. 7. a. 3.Jest
circa singularia operabilia, in quibus multa concuserunt, contini: it aliquid secundum se consideratum eia se bonum , da conveniens fini , quod tamen ex alia quibus concurrentibus redditur vel malum, vel non opportunum ad finem: Sicut ostendere signa amoris alicui secundum se consideratum , videtur esse comveniens ad alliciendum eius animum ad amorem 2
sed si contingat in animo illius superbia , vel suspieio adulationis , non erit hoc conveniens ad finem . Et ideo necessaria est circumspectio ad prudentiam, ut scilicet homo id quod Ordinatur in finem,
comparet etiam cum his quae circumstant. Ad primum ergo dicendam , quod, licet ea quae POL sunt circumstare, sint infinita; tamen ea quae circumstant in actu, non sunt infinita; sed pauca quaedam sunt , quae immutant iudicium rationis in agendis.
110쪽
Ad seeundum dicendum, quod circumstantiae pertiis nent ad prudentiam quidem , sicut ad determinanis dum eam ; ad virtutes autem morales , inquantum per circumstantiarum determinationem perficiuntur. Ad tertium dicendum ., quod sicut ad providentiam pertinet prospicere id, quod est per se conveniens fim :ita ad circumspectionem pertinet considerare, in sit conveniens fini secundum ea quae circumstant. inrum-rue autem horum habet specialem dissicultatem . Et i- eo utrumque eorum seorsum ponitur pam prudentiaris
Ex arti habes primo ς quomodo per rationem mstendas , merito a scripturis, & a Macrobio inis sinuatum fuime ; quod circumspectio requiritur ad prudentiam. De Macrobio quidem patet in arg. contria. i. arg. I. Insinuatur vero a scripturis per
hoc, quod Deo S attribuitur prudentia Iob 26. Prindentia sua percussit superbum : & timui assignatur circumspectio Ecel. I . Neatur vir , &c. in sensti e gitabit eireti pectionem Dei . Ac si utrasque aucto. ritates colligEndo in unum dicatur: quod prudentia non est persecta sine circumspectione . Id, quod sub
aliis verbis dicitur , circumspectionem requiri necessario ad prudentiam . Ex divina autem prudentia, ut ab essiciente, exemplari, ti fine, a. q. 44. a. I. q. derivatur omnis creaturarum prudentia: & consequenter ad omnem aliam prudentiam exigitur circumspectio. Secundo vides: quomodo, &c.
rum Catilio debeat poni pars prudentiae . Locis sis. 7. inductis. M Octavum sic proceditur. Videtur, quod Cautio
non debeat poni species prudentiae. In iis enim, in quibus malum non potest esse , non est necessaria cautio et Sed virtutibus nemo male titi - , ut dicit Aug. in lib. a. de lib. arta te. I9. cis. minc. t m. I. Ergo cautio non pertinet ad prudentiam , quae est directiva virtutum. 2. Praeterea. Eiusdem est providere bona , & caveis re mala; sicut eiusdem artis est sacere sanitatem , iacurare aegritudinem: Sed providere bona pertinet ad providentiam. Ergo etiam cavere mala. Non er Sin