장음표시 사용
121쪽
.ut supra habitum est: cI. a. a. I. Sed eum-lia non est connexa aliis virtutibus: multi enim peccatores sunt bene consiliati vi ,& multi iusti sunt in consiliis tardi . Ergo eubulia non est virtus. Md Contra est, quod eui ulla es restitudo consilii, ut Philos dicit in o. Ethic. c. cap. 9. to. S. Sed recta ratio perficit rationem virtutis. Ergo eubulia est
Respondeo dicendum , quod , sicut supra dictum
est, c q. 47. a. de ratione virtutis humanae est, quod faciat actum hominis bonum . Inter caeteros autem actus hominis proprium est ei conssiliari; quia hoc importat quandam rationis inquisitionem circa agenda, in quibus consistit vita humana. nam vita speculativa est supra hominem , ut dicitur in Io. Et hic. ceap. 7. a med. to. 1 Eubulia autem importat bonitatem consilii. dicitur enim ab εti , quod est βουλή, quod est consilium, quasi bona con Ilatio, vel potius bene consiliativa . Unde manife- 1lum est, quod etibulia es υirtus humana. Ad primum ergo dicendum, quod non est bonum consilium , sive aliquis malum finem in consiliando praestituat , sive etiam ad bo lim finem malas vias aditi veniat: Sicut etiam in speta vis non est bonaxatiocinatio, sive aliquis falsum c cludat , sive etiam concludat verum ex falsis; quia non inur conia venienti medio. Et ideo utrumque praedictorum est contra rationem eubuliae , ut Phil. dicit in 6. Eth. c eap. 9. to. S. Ad secundum dicendum , quod etsi virtus sit e Rientialiter perfectio quaedam ; non tamen Oportet , quod omne illud, quod est materia virtutis, imporis rei perfectionem. Oportet enim circa omnia humaiam a perfici per virtutes ;& non solum circa actus rationis , inter quos est consilium , sed etiam circarassiones appetitus sensitivi, quae adhuc sunt multo arripersectiores. Vel potest dies, quod virtus humana est persectio feci indum modum hominis, qui non potest per certitudinem comprehendere veritatem rerum simplicium intuitu simplici, ia praecipue in agibilibus, quae
sunt contingentia. 'Ad tertium dicendum , quod in nullo peccatore , inquantum huiusmodi , invenitur eubulia . Omne
enim peccatum est contra bonam consiliationem . Requiritur enim ad bene consiliandum non solum adinventio, vel excogitatio eorum , quae sunt opportuna ad finem, sed etiam aliae circunstantiae ; scitemPus congruum , uc uec nimis tardus, nec nimis
122쪽
velox sit in conssiliis ; & modus consiliandi , ut scit. st firmus in suo consilio ; & aliae huiusmodi debita
circumstant i ae ς quae peccatores peccando non observant . Quilibet autem virtuosus est bene consulati- , vus in his, quae ordinantur ad finem virtutis licet forte in aliquibus particularibus negotiis non siri bene consiliativus; puta in mercationibus , vel in rebus bellicis, vel in aliquo huiusmodi. APPENDIX.
EX art. habes primo : quomodo per rationem Gostendas , merito infinitatum fuisse a scripturis ,& Philos. quod eubulia est virtus . De Philosopho
patet in arg. contra. &-a. I. arg. I. cum cor. Insinuatur vero a scripturis per hoc, quod dicitur Prov. a. Si sapientia ineraverit eor tuum, consilium cusso- .diet te, . prudentia servabit te . Sapientia autem in malevolam animam non intrat. Sap. I. Ergo cousilium rectum animae a sapientia procedens est virtus, & facit animam virtuosam. Adde, quod consilium tale custodit salutem animae, quae a virtutibus custodietur. Item per hoc, quod dicitur ibid. cap. 8.
Ego sapientia habito in eonsilio , oe eruditis inter- .itim cogitationibus . Cum tamen sapientia nou --, bitet in eo ore subdito peeeatis. Sapien. I. Item per. hoc, quod dicitur Eccl. 37. Cor boni consili salua, testim. Non es enim tibi aliud plus illo. Hoc ergo contextu monstratur , quod rectum consilium , seu rectitudo consilii, est virtus , quoniam virtute nihil milius est in vita bonmnibus . Sap. 8. Consequenter scholastice loquendo , eodem contextu, sicut & aliis supradictis scripturarum locis, ostenditur, quod eubulia est virtus : ut patere potest eonsideranti . Secundo vides: quomodo, &c.
i Locis sup. art. I. notatis. 'AD Secundum sic proceditur. Videtur, quod eubu Ita non sit virtus distincta a prudentia. -Quia , ut Philosoph. dicit in 6. Et hic. eap. S. SQ vide tur prudentis esse bene consiliari r Sed hoc pertinet. ad eubuliam , ut dictum est. cari praec. Ergo euba- .lia non distinguitur a prudentia . et Praeterea . Humani actus , ad quos ordinanturi' in E 3 humanae
123쪽
humanae virtutes, praecipue specificantur ex fine, ubsupra dictum est: s. I. ae. qu. I 8. ar. 4. Sed ad eundem finem. Ordinantur eubulia, & prudentia, ut dicitur in s. Eth- - Ii. to. I autem ad quendam particularem finem , sed ad communem finem totius vitae . Ergo eubulia non est virtus distincta a
prudentia ..h Praeterea . In scientiis spetulativis ad eandem. scientiam pertinet inquirere, & determ nare . Ergo pari ratione in operativis hoc pertinet ad eamdem virtutem: Md inquirere pertinet ad Eubuliam , determinare autem ad prudentiam . . Emo eubulia non est alia virtus a prudentia. Sed Contra est , quod prudentia est praeceptiva , ut dieitur in s. Et h. c-9. to. S. 3 autem nou. convenit eubuliae .. Ergo eubulia est alia virtus a prudentiis. Respondeo dicendum, quod , seut dictum est su-Pra, virtus proprie ordinatur ad astam , . quem reddit bonum . Et ideo oportet secundum dita serentiam actuum esse diversas. virtutes, & maxime quando non est eadem ratio bonitatis in actibus. si enim esset eadem ratio bonitatis in eis , tunc aleandem virtutem pertinerent diversi actus: sicut ex eodem dependet bonitas amoris , desiderit , & ga dii . & ideo omniα istae pertinent as eandem Virtutem charitatis. Actus autem rationis ordinati afl opus sunt diveris si, nec habent eandem rationem bonitatis . Ex alio
enim emcitur homo bene eonsiliativus , 8c bene iud cativus, & bene meeeptivias e Quod patet ex hoc quod ista aliquando ab invicem separantur. Et idea oportet , aliam esse virtutem eubuliam , per quam homo es bene eoUIiativus; oe aliam prudentiam , per quam homo en bene praeeutiυus.
Et sicut consiliari ordinatur ad praec pere, tanquam ad principalius: ita etiam eubulia ordinatur ad prudentiam, tanquam ad principaliorem virtutem ; sine qua nec virtus esset; sicut nec morales virtutes sine Prudentia; nec caeterae virtutes sine charitate. Ad primum ergo dicendum , quod ad prudentiam pertinet bene eonsiliari imperative, ad eubuliam a ctem elicitive Aa secundum dicendum , quod ad unum finem. ultimum , quod est bene visere torem , ordinantur diversi amis secundum quendam. gradum . Nam praecedit consilium, 'itur iudicium ; & ultimum est Praeceptum, quod immediate se habet ad finem ut timum . Alii autem duo actus remote se habent
124쪽
qui tamen habent quosdam proximos fines ἰ consi. tum quidem inventionem eorum, quae sunt Menda; iu-clicium autem certitudinem . Unde ex hoc non le-quitur , quod eubulia , di prudentia non sint diversae virtutes; sed quod eubulia ordinetur ad prudentiam , sicut virtus secundaria ad principalem. Ad tertium dicendum , quod etiam in speculativis stia rationalis scientia est dialectica, quae ordinatur ad inquisitionem inventivam ; & alia lcre tia demonΠrativa , quae est veritatis determinativως
EX art. habes primo r quomodo per rationem O , merito fuisse insinuatum a scripturis,N Philos. quod eubulia. est virtus distincta a prudentia. Et quidem de Philos patet in arg. eontν. Insinuatur autem per hoc, quod dicitur 3. Reg. 12. I- mist construm Rex Roboam cum senioribus , qui aρδε ebant cor a Salamone patre ejus, cum adhuc us
verer , ' ait, suod datis consilium , M. Ecce, quoa
Rex, ad quem maxime prudentia pertinet, st. So. an. I. distinguitur a consiliariis suis. Quod vero diacitur hic de rege, & suis consiliariis, quoad distin, sui ab invicem, patet etiam de David rege, &suis. a. Reg. Ac. ue Naamam principe, de suis 4. Reg. S-
magnus inter omnes orientales c.
a. M suis, dum inquit de ipsis e. 19. Abominati sunt me quondam eo illarii mei. Et universaliter ad prismgtem quemlibet , quasi distinguendo eum a consiliariis dicitur Eccl. 6. Consiliarius se sibi tinus drPer praemissa namque omnia, di singula, tum dicia, tum faeta datur manifeste intelligi ' quod ad aliquem in persona distinctum pertinet obicium consilium dandi ei. , qui prudentiam principaliter habere debet e & consequenter per haec virtualiter commonstratur , scholastice loquendo c ut patet eonsideranti quod eubulia est virtus distincia a prudentia : ordinata tamen ad eam, sicut virtus secundaria ad principalem di in respon. ad saeundum. Se tando vides: quomodo, dic,
125쪽
oe 6. Ethis. Det. 9.AD Tertium sic proceditur . Videtur , quod Sin .nesis non sit virtus. Virtutes enim non insunt nobis a natura, ut dicitur in a. Ethicor. c e. I. t s. Sed synesis inest aliquibus , natura , ut dicit Philosoph. in 6. Ethic. c c. H. a med. to. I. Ergo synesis non est virtus. I. Praeterea . Syne sis , ut in eodem lib. dici lux , c e p. Io. est solum iudicativa : sed iudicium s lum sine praecepto potest esse etiam in malis. Cum ergo virtus sit solum in bonis , videtur quod syne iis non sit virtus. 3. Praeterea. Nunquam est desectus hi praeeipiem π, do, nisi sit aliquis desectus in iudicando, saltem in articulari operabi Ii, in quo omnis malus errat. Si ri synesis ponitur virtus ad bene iudicandum detur quod non sit necessaria alia virtus ad bene. I, raecipiendum. & ideo prudentia erit superflua: quod ta6st in conueniens. Non ergo synesis eK virtuς. Sed Contra. Iudicium est perfectius , quam eo filium: Sed eubulia , quae est bene consiliativa, est virtus. Ergo multo magis synesis, quae est bene j dicativa, est virtus. Respondeo dicendum , quod senesis importat i dicium retium, non quidem circa speculabilia , sea
circa particularia operabilia , circa quae etiam est Prudentia . Unde secundum synesim dicuntur aliqui in graeco e στοι idest sensati , vel λ σν ἈεZοι , idest homines boni sensus: sicut e contrVio qui e rent hac virtute , dicuntur , αὐετοι , idest insen- fati . Opoptet autem , quod secundum differentiam actuum , qui non reducuntur in eandem causam, sit etiam diversitas virtutum. Manifestum est autem. , quod bonitas consilii , & bonitas iudicii non reducuntur in eandem causam . multi enim sunt bene consiliativi, qui tamen non sunt bene sensati, quasi recte iudicantes : Sicut etiam in speculativis aliis qui sunt bene inquirentes , propter hoc quod ratio aeorum prompta est ad discurrendum per diversa ;quod videtur provenire ex dispositione imaginativa
virtutis, quae de facili potest larmare diversa pha -
126쪽
QUAE . D. ART. III., icit tasmata i Et tamen huiusmodi quandoque non lane. boni iudicii; quod est propter desectum intellectus,
qui maxime contingit ex mala dispositione communis sensus non bene iudicantis : Et ideo oportet 'praeter eubuliam esse aliam υirtutem , quae es beno iudieati : Et baee dicitur synesis. Ad primum ergo dicendum , quod rectum iudicium in hoc consistit , quod vis cognoscitiva apprehendat rem aliquam, secundum quod in se est. Quod quidem provenit ex recta dispositione viris tutis apprehensivae: Sicut in speculo, si fuerit bene dispositum, imprimuntur formae corporum , secundum quod sunt si vero fuerit speculiim male dis positum , apparent ibi imagines distortae , ti praves; liabentes. Quod autem virtus coguciscitiva sit bene dispolita ad recipiendum res, secundum quod
sunt, contingit quidem radicaliter ex natura, comsummative autem ex exercitio, vel ex munere gratiae. Et hoc dupliciter . Uno modo directe ex parte ipsius cognoscitivae virtutis ; puta quia non est imbuta pravis conceptionibus , sed veris, rectis: Et e pertinet ad synelim, secundum quod est speci lis virtus. Alio modo indirecte ex bona dispositione appetitivae virtutis ς ex qua sequitur , quod homo bene iudicet de appetibilibus : Et sic bonum virtutis iudicium consequitur habitus virtutum moralium, sed circa fines : onos autem est magis circa ea quae sunt ad finem.
Ad secundum dicendum , quod in malis potest quidem iudicium rectum esse in universali ; sed iii
particulari agibili semper eorum iudicium corrumpi . t ur, ut supra habitum est. ce. - .cr. t 3. . Ad tertium dicendum, quod contingit quandoque
id quod bene iudicatum est, differri, vel negligenister agi , aut inordinate . Et ideo post virtutem , quae est bene iudicativa , necessaria est finalis virtus principali , quae est bene praeceptiva , scilicae
Ex art. habes primo : quomodo per rationem ostendas , merito in minatum fuisse a scripturis, es Philosopho, quod synesis est virtus. De Philosopho quidem Pateti, q. 48. a. l. ars. I. cum col P.
A scripturis vero iiiiinuatur per hoc , quod dicitur I. Cor. a. Spiritualis iudicae omnia. Hoc est. Qui
habet recturia iudicium in omnibus , est spiritualis. idest virtuosus, ad differentiam hominis animalis, Es de
127쪽
de quo praemiserat . Propter ly rectum iudicium. πις omnibus , vide a. q. arg, io Ergo Apostolus per dictum illud monstrat , quod c ut scholastice loqua-mur synesis, qirae est formaliter bene iudicativa,. idest per quam homo bene judicat, est virtua . Secundo vides: quomodo &c.
Locis sis. an 3. eitatis AD, Quartum iis proceditur. Videtur, quod G --. me non staspecialis virius a Synesi distincta Quia secundum synesim dicitur aliquis bene iudic rivus i Sed nullus potest dici bene iudicativus, ni fra omnibus bene iudicet . Ergo, synesis se extendit ad omnis diiudicanda. Non e ergo alia virtus -- ne iudicativa, quae gnome dicatur. a. Praeterea . Iudicium medium est inter eon Gaium , & praeceptum : Sed una tantum virtus est Bene consiliativa , stilicet eubulia s & una tantum viri .est bene praeceptiva , scilicet prustentia. E Mo etiam una tantum est virtus bene iudieativa fellicet syne sis. Praeterea. Ea quae raro accidunt, in quibus oportet aliquando a communibus legifius discedere videntur praecipue casu alia osse quorum non est ratio, ut dicitur in a. Phys. c-48.er 37. D. a. omnes autem virtutes intellectuales pertinent ad ra- 'tionem rectam . Ergo circa praedicta non est aliquat virtuω intellectualis. Sed Contra est, quod Philosophus determinat mi ε. Et hic. c. c. II. ro. I. gnomen esse specialem viri
Respondeo dicendum , quod habit s. eognoscitivi distinguuntur secundum altiora, vel inferiora principia : Sicut sapientia in speculativist altiorω principia considerat, quam scientia& ideo ab ea disti suitur di Et ita etiam oportet esse in activis. Maniis testum est autem , quod illa quae sunt praeter ordinem. inferioris princimi , sive causae , reducuntur quandoque in ordinem aIlioris principii: Sicut mon- ' uosi partus animalium sunt praeter ordinem vim tutis. aciivae in semine ; tamen eadunt sub ordine altioris principii, scilicet coelestis corporis , vel uia terius providentiar divinae , undo ille qui consider ret virtutem activam in semine, non posset certum: Iudia
128쪽
tamen potest iudicari iecundum considerationem divinae providentiae. Contingit autem quandoque aliquid esse faciendum
praeter communes regulas agendorum s puta cum impugnatorI Patriae non est depositum reddendum, vel
aIiquid aliud huiusmodi. Et ideo oportet de huiusmodi iudicare secundum aliqua altiora principia , quam sint regulae communes , secundum quas iudicat synesis . Et secundum ius altioin principia viae gitur altior virtus 1υdicativa 1 quae vocatur gnome; sitia importat quandam peroseaeitatem sudicii. Ad primum ergo dicendum, quod synesis est vere iudicativa de omnibus , quae secundum communes regulas fiunt et Sed praeter communes regulas sunt
quaedam alia diiudicanda, ut iam dictum est. ccov. ara Ad secundum dicendum , quod iudicium .debet mi ex prinei piis proprii; rei; inquisitio autem fit etiam per communia . Unde etiam in speculativis Dialeetica , quae est inquisitiva , procedit cX communibus . Demonstrativa autem , quae est iudicativa , procedit ex propriis. Et ideo eubulia, ad quam pertinet inquisitio consilii , est una de omnibus :Non autem synesis, quae est iudicativa. Praeceptuni autem respicit in omnibus unam rationem boni . Et ideo etiam prudentia non est ni, una. Ad tertium dicendum , quod omnia il la quae praeter communem cursum contingere possunt , considerare pertinet ad solam providentiam divinam. Sed inter homines ille qui est magis perspicax , potest plura horum sua ratione diiudicare : Et alhoc pertinet Anome , quae importa L quandam pedispicacitatem iudieii.
EX articulo habes primo r quomodo per ratione ostendas, merito suilla a scireturis, & Philolapho insinuatum , quod g me est virtus specialis , idest distincta a synesi . De Philosopho patet in προεώmenn contr-tsi colligitur quess. M. artistin I. cum compor. A scripturis.vero insinuatur per hoc ; qu'dintroducuntur aliqui laudabiIiter dixisse r. Machabaeor. omnia homo , qui veneris ad nos in bello india fabbatorum , pugnemus eum uis . Vide suprx
quas. 4O. articui. q. argument. contri oe append. Et mmen secundum Oommunes legis regulas sciebarac,
o Helvandum, esse, & quidem strictissime, diem is
129쪽
batorum, idest tunc esse seriandum. Ecce ergo per hoc eorum se m denotatum fuisse e scholasti .ce dicatur gnomen esse virtutem specialem . Secundo vides, quomodo, &c.
QUAESTIO LILDe Dono consilis, in quatuor articulas divo. Postea considerandum est de dono Consilii, quod
respondet Prudentiae . Et circa hoe quaeruntiar quamo r. Primo . Utrum consilium debeat poni inter se. ptem dona Spiritus sancti. Secundo . Utrum donum consilii respondeat vii tuti prudentiae. Tertio. Utrum donum consilii maneat in patria , Quarto. Utrum quinta beatitudo, quae est, ii miserieordes &e. respondeat dono consilii
ARTI C U L U S I. 29 PUtrum ConsIium debeat poni inter dona istius sancti .
Σ. d. 33. ρι 2. a. q. q. DAD Primum sic proceditur. Videtur, quod Comsilium non debeat poni inter dona Spiritus famcti . Doua enim Spiritus sancti in adiutorium viri tum dantur , ut patet per Gregor. in a. Moral. c cap. 27. aliquant. a prine. Sed ad consiliandum homo lassicienter perficitur per .virtutem prudentiae, vel etiam eubuliae , ut ex dictis patet . c. s. mI. θ' I. P q. praee. a. I. or 2. Ergo consilium non debet poni inter dona Spiritus sancti. '' a. Praeterea. Haec videtur esse differentia inter
septem dona Spiritus sancti , di gratias gratis damtas; quod gratiae qratis dat se non dantur omnibus, sed distribuuntur diversis; dona autem spiritus tam cti dantur omnibus habentibus Spiritum sanctum. Sed consilium videtur eme de hist , quae specialiter aliquibus a Diritii sancto dantur, secundum illud 1. Machab. 2. Eeee Simon frater inser ius vis eon Ili es. Ergo consilium magis debet poni inter μα- tias gratis datas, quam inter septem dona Spiritus
130쪽
3. Praeterea. Rom. 8. dicitur: utiiDiritis Defruntur , hi flii Dei sunt: Sed his, qui ab alio se
iuntur , non competit consilium . Cum ergo donae
Spiritus sancti maxime competant filiis Dei, qui acceperunt Diritum adoptionis fliorum , videtur quod consilium inter dona Spiritus lancti poni non deis
Sed Contra est , quod Isa. II. dicitur: Requiesces super eum Iphitus congilii, γ fortit Enis. Respondeo dicendum ι quod dona Spiritus sancti ut supra dictum est, c r. a. qu. 68. a. I. sunt quaedam dispositiones, quibus anima redditur bene m bilis a Spiritu sancto. Deus autem movet unumquodque secundum modum eius , quod movetur z sicuLereaturam corporalem movet per tempus, & Iocum aereaturam autem spiritualem per tempus, & non per lacum , ut Aug. dicit in 8- super Gen. ad literam .c cap. 2o. eo. 3. IEii autem proprium rationali creaturae, quod per inquisitionem rationis moveatur ad aliquid agendum: Quae quidem imuisitio oonsilium dicitur . Et ideo spiritus sanctus dicitur per modum consilii crea
turam rationalem movere. Et propter hoc constitimponitur inter dona' Spiritus sani iι. - Ad primum ergo dicemum, quod prudentia, veteubulia , sive sit acquisita , sive sit infusa , dirigit
hominem ita inquisitione consilii , secundum, ea quae ratio comprehendere potest . unde homo per prudentiam, vel eubuliam fit bene consilians vel sibi, vel aut . Sed quia humana ratio non potest comprehendere singularia contingentia , quae occurrere
possunt, fit, quod eo itationes mortalium sent timidae, oe inreviae providentiae nosrae , ut dicitur Sap. s. Et ideo indiget homo in inquisitione consilii ebrigi a Deo, qui omnia comprehendit: quod fit per donum consilii .. per quod homo dirigitur , quasi consilio a Deo accepto e Sicut etiam in rebus hamanis qui sibi ipsis non sufficiunt inquisitione cons lii, a sapientioribus consilium requirunt. Ad secundum dicendum , quod hoc potest pertinere ad urat iam gratis datam , quod aliquis ita sit boni consilii , t quod aliis consilium praebeat : Sed quod aliquis a Deo consilium habeat , quid fieri porteat in his quae sunt necessaria ad salutem , hoc
est commune omnium Sanctorum ..
Ad tertium dicendum , quod filii Dei Muntur λSpiritu sancto secundum modum eorum , salvat scilicet libero arbitrio , quod est facultas volunta tis , di rationis Et sic inquantum ratio a Spirii