장음표시 사용
81쪽
in princi to. s. quod politiea , . trudentia Menae habitus est; esse autem non idem ipsis. a. Praeterea . Philosoph. dicit in a. Politi c. c eam 3. tom. f., quod eadem es virtus viνἐ boni, ρο , ni prineipis . Sed politica maxime est in principe, in quo est sicut architectonica. Cum ergo prudentia mit virtus boni viri , videtur quod sit idem habitus prudentia, & politica.
3. Praeterea. Ea, quorum unum ordinatur ad Gliud , non diversificant speciem , aut substantiam habitus : Sed bonum proprium , quod pertinet aaprudentiam simpliciter dictam, ordinatur ad bonum commune, quoa pertinet ad politi eam . Ergo politica, & prudentia neque disserunt specie, neque fecundum habitus substantiam. Sed Contra est , quod diversae scientiae sunt pol tisa , quae ordinatur ad bonum commune civitatis ;oeconomica , quae de his est , quae pertinent ad limnum commune domus , vel familiae S R monassua , quae est de his, quae pertinent ad bonum unius personae . Ergo pari ratione & prudentiae sunt species: diversae, secundum hanc diversitatem materiae. Respondeo dicendum , quod , sicut supra dictum , c a. I. bu. q. γ I. a. q. 34. a. a. ad i. a species habituum diversificantur secundum diversitatem obiecti , quae attenditur penes rationem λrmalem ipsius. Ratio autem formalis omnium, quae sunt acifinem , attenditur ex parte finis, sicut ex supra dia iis patet . I. a. prolog. 6r qu. Ioa. a. I. , Et ideo necesse est, quod ex relatione ad diveris finem diversificentur species habitus . niversi autem fines sunt bonum proprium unius, & bonum familiae, &bonum civitatis, de regni.
V nde necesse es , quod prudentiae disserana speeisseeandum di erentiam borum finium ; ut scilicet mna se pmdentia simplieiter dicta, quae ordinatur ad
bonum protrium; alia autem oeconomica , quae ordia natur ad bonum commune domus , vet familiae ; γtertia politica , que ordinatur ad bonum eommune civitatis, vel regni. Ad primum ergo dicendum, quod Philosophus non intendit dicere , quod politica sit idem secundum iu stantiam habitus cuilibet prudentiae, sed prudentiae, quae ordinatur ad bonum commune t Quae quidem pνudentia dicitur secundum communem rationem prudentiae , prout scilicet est quaedam rasis recta mgibilium : Dicitur autem politica secundum ordinem
Ad secundum dicendum, quod, sicut Philos, ibid.
82쪽
dicit , ad bonum virum pertinet posse bene mine, pari , bene subiici . Et ideo in virtute boni vir. includitur etiam virtus boni principis Sed virtus principis , di subditi differt specie . si ut etiam viristus viri , & mulieris, ut ibidem dicitur. Ad tertium dicendum , quod etiam diversi fines ,
quorum unus ordinatur ad alium , diversificant spe. ciem habitus - sicut equestris , & militaris , & civilis disserunt specie , licet finis unius ordinetur ad finem alterius & similiter licet bonum unius ordinetur ad bonum multitudinis οῦ tamen hoc non imis
pedit , quin talis diversitas faciat habitus differre specie : Sed ex hoc sequitur, quod habitus, qui omdinatur ad finem ultimum, sit princrpatior, & imperet aliis habitibus .
EX articulo habes primo : quomodo per rationem ostendas, merito insinuatum fuisse a seripturis ,& Philosopho , quod prudentia simplieiter dicta di iasert a prudentia ad commune bonum se extendente. Insinuatur autem id a Philosopho per hoc, quod ipse tres scientias diversas ordinavit unamquamque corresponde hiem unicuique prudentiarum praemissa rum singillatim , videlicet : Politicam scientiam prudentiae politicax , oeconomicam scientiam prudentiae reconomicae : monasticam scientiam prudentiae simpliciter dictae . Vide in tex. arg. coni. & discurre s per nunc dictis ut ibi. Insinuatur etiam a seripturis per hoc, quod a. Reg. 2o. narratur, quod Ioab per prudentiam , qua bonum regni totius defendebat , imperavit mulieri de Abel a habenti prudentiam minus communem, puta versantem circa civitatis praedict. tutelam di & ipsa mulier per prudet tiam suam obedivit prudentiae ipsius Ioab: & sic liberata suit civitas Abela ab obsidione . Ex hoc enim penetranti ingenio ostenditur r quod prudentia communiuε bonum attendens alius habitus est a prudentia minus bonum attendente r alioquin una non imperaret alteri, ut ex text. res p. ad 3. habetur et Consemienter ergo per illud idem ostenditur universalit ' : quod prudentiae istae scilicet politica , oeconomica , monastica disserunt , tanquam habitus diversi inter se . Item insinuatur id per hoc , quod Heser. 4. Mardochaeus per prudentiam communiu&bonum attendentem , puta omnium Judaeorum ubi
libet existentium liberationem , imperavit Reqinae Ηest. ut prudentia minus communi stilicet ad Re
83쪽
alloquendum pro tali re convenienter accedendo uteretur, subordinando ipsam Reginae prudentiam ni intento a prudentia Mardochaei . Discurre tu s
per hoc factum , ut nunc supra de facio Ioab ; Maperte videbis esse insinuatum ibi illud , quod iaprincipio appendicis dictum eii. Secundo vides , quomodo, &C.
ARΤICULUS XII. 26 φωνum prudentia sit in subditis , as solum imprineipibus. Ins 49. ar. I. ad 3. g. Io. a. a. circa f. AD Duodecimum sic proceditur . videtur , quod prudentia non sit .in subditis , sed solum in principibus. Dicit enim Philos in a. Polit. 3.ram. 3. quod prudentia sola vi propria virtuae prime0is e aliae autem Dirtutes funt eommunes subdito-νum , ω principum : subditi autem non es virtus prudentia , sed opinio vera.
dicitur, quo servus omnino non habet quid consili xiυum i Sed prudentia facit bene consiliativos , ut dicitur in 6. Et hic. c cap. S. tom. S. Ergo prudentia non competit servis, seu subditis.
3. Praeterea . Prudentia est praeceptiva , ut supra dilium est: car. 8. hω. ρυ. Sed praecipere non Pertii et ad servos, vel subditos , sed solum ad principes. Ergo prudentia non est in subditis, sed solum in principibus. Sed Contra est , quod Philoso dicit in 6. Ethicor
c east. 8. eis. prine. tom. s. quod prudentiae politizae fiunt duae species et Una , quae est legum positiva , quae pertinet ad principes: Alia, quae retinet commune nomen politicae , quae est ei rea singularia :Huiusmodi autem singalaria peragere ,. pertinet et iam ad subditos. Ergo prudentia non est solum principum , sed etiam subditorum . Respondeo dicendum , quod prudentia in ratione est . Regere autem & gubernare proprie rationis est Et ideo inquantum unusquisque participat de reqimine , & gubernatione , in tantum convenit sibi habere rationem , & prudentiam . Manifestum est autem , quod subditi , inquantum est subditus, servi, inquantum est servus, non est regere, & A
vernare, sed magis regi, & gubernari. Et ideo pr-
84쪽
dentiar non es virtus θνvi , inquantum es semus . mee subditi, i='quantum ess subditus.
Sed quia quilibet homo , inquantum est ration lis , participat aliquid de regimine secundum ambitrium rationis, intantum convenit ei prudentiam
habere. Unde manifestum est, quod prudentia quiadem in principe es ad modum artis aνebit tonita , ut dicitur in cl. Ethic. c-8. cis. prine. tom. S. ain subditis autem ad modum artis manu verantis . Ad primum ergo dicendum, quod verbum Philin- sophi est intelligendum, per se loquendo; quia scilicet prudentia non est virtus subditi , inquantum. huiusmodiis Ad secundum dicendum quod servus non habet quid conciliativum, inquantum est servus csic enim est instrumentuin domini λ in tamen consulativus ,
inquantum est animal rationale iaAd tertium dicendum , quod per prudentiam h
mo non sol ram praecipit aliis , sed etiam sibi ipsi prout icilice t ratio dicitur Praecipere inferioribus viribus ,
APPENDI x.. EX articulo habes primor quomodo per rationem& ostendas, & in recto sensit intelligas , fuisse
merito insinuatum a scripturis, & philo pho e quoa prudentia non solum est principum, sed etiam si,ditorum : in Gnuatur autem a Philosopho in 6. Ethicor. dicente, ut recitatur ἐπ text. awωm. contri item insinuatur per hoc, quod narratur Ast. I 6. Paulam , qui tunci pro subdito se gerebat , in. carcere positum multa prudentia usum; quando magistratusi miserunt, ut cum Sila socio eius dimitteretur; prudenter enim hoc sibi nuncianti respondit: Caesos nos publice , indemnatos homines Romanos miseriant in carcerem , Ο nunc occulte nos eiiciunt 8 non ita . Sesveniant, ipsi nos oleiant . Unde ipsi magistratuS Venerunt , & deprecati sunt Paulum cum Silaut egrederentur : item per hoc quod narratur int.
22. aliud a Paulo prudenter factum : Cum enim iunsisset Tribunus , ipsum Paulum caedi flagellis , . hoc prudens Centurioni Pauli is dedit responsum: Sicho minem Romanum , Iieest indemnatum vobis Magali ret Unde discesserunt ab eo, qui eum torturi erant: item per hoc , quod Actuum vigomoquinto ' cum Festus Praeses vellet , Paulum reducere in Hierusalem ad instantiam Iudaeorum, tunc Paulus pruden ιος earum malitiam advertens , Caesarem appella--κ vitοῦ.
85쪽
εo QUAEST. XLVII. ART. XIII. .vit : item per hoc , quod 23. sciens Pauliis , quod una pars esset Pharisaeorum , volens vexati nem sui iniustam prudenter declinare , exclamavit: Vari fratres , Pharisaeus ego sum , flius Pharisaeo νει-8 De De , or 3 esurrectione mortuorum sudicor rUnde , cum Me dixisset , facta es dissensio inteν Phariseos, γ Sadducaeos , oe soluta es multitudo :Seeundo vides i quomodo ex iis bene consideratis ,
ARTICULUS XIII. ago Utrum prudentia posse esse in peccatoribus .
Inf. q. 3ω a. 3. ad a. γ g. II. a. I. ad 3. oe vir. qu. 3. an a. cor. γ ad 3. AD Deeimum tertium sic proceditur . Videtur , quod prudentia possit eme in peccatoribus. Dicit enim Dominus Luc. 16. FHii huius oculi prudentiores filiis Iucis in generatione sua funt : Sed filii huius saeculi sunt peccatores . Ergo in peccat ribus potest esse prudentia. a. Praeterea. Fides est nobilior virtus, quam prudentia r Sed fides potest esse in peccatoribus . Ergoae prudentia. 3. Praeterea. Prudentis Me opus maxime dicimur , bene consiliari , iit dicitur in 6. Et hic. c e. s. eis. princi s c. 7. a med. to. Sed multi peccatores sunt boni consilii. Ergo multi peccatores habent pruindentiam .
Sed Contra est , quod Philosophus dicit in 6. tathicorum : c. I a. in n. rem. s. Impos bile in , prudentem esse hon exissentem bonum : Sed nullus peccator est bonus . Ergo nullus peccator est pru
Respondeo dicendum, quod prudentia dicitur m-plicitεν. Est enim quaedam prudentia falsa , vel per similitudinem dicta . Cum enim prudens sit , qui bene disponit ea, quae sunt aRenda propter aliquem bonum linem , ille qui propter malum finem aliqua disponit congruentia illi fiui, habet falsam prudentiam ; in quantum illud , quod accipit pro fine, non est vere bonum , sed secundum similitudinem 'sicut dicitur aliquis bonus, latro . hoc enim modo potest secundum similitudinem dici prudens latro, qui convenientes vias adinvenit ad latrocinandum. Et huiusmodi est prudentia, de qua Apostolus dicit ad Roman. 8. Hudentia eamis mores es, quae scili
86쪽
cet finem ultimum constituit in delectatione carnis . Secunda autem prudentia est quidem vera , quia ad invenit vias accommodatas ad finem vere bonum, sed est imperfecta, ratione. Uno modo , quia illud bonum, quod accipit pro fine , non est comis munis finis totius humanae vitae, sed alicuius specimiis negotii ' puta cum aliquis adinvenit vias accommodatas ad negotiandum, vel ad navigandum , d citur prudens negotiator , vel nauta . Alio modo,
quia deficit in principali actu prudentiae: puta cum aliquis recte consiliatur , & bene iudicat etiam de his, quae pertinent ad totam vitam , sed non emiscaciter praecipit.
Tertia autem prudentia est & vera , & persecta, quae ad bonum finem totius vitae recte consiliatur , iudicat, & praecipit : Et haec sola dicitur prudentia simpliciter; ,, quae in peccatoribus est. non potest: se Prima autem prudentia est in solis peccatoribus r,, Prudentia autem imperfecta est communis bonis , - & malis , maxime illa , quae est imperfecta pro- ,, Pter finem Particularem . ,, nam illa , quae est imperfecta propter desectum principalis actus, etiam non est nisi in malis.
Ad primum ergo dicendum , quod illud verbum Domini intelligitur de prima prudentia . unde non dicitur simpliciter, quod fini prudentes, sed in generatione sua. Ad secundum dicendum, quod fides in sui ratione non importat aliquam consormitatem ad appetitum rectorum operum , sed ratio fidei consistit in sola cognitione. Sed prudentia importat ordinem ad appetitum rectum : Tum quia principia prudentiae sunt fines operabilium , de quibus aliquis habet rectam aestimationem per habitus virtutum moralium , quae faciunt appetitum rectum : unde prudentia non potest esse sine virtutibus moralibus, ut supra ostensum est : c r. 38. a. S Tum etiam quia prudentia est praeceptiva rectorum operum ' quod non contingit, nisi existente appetitu recto . Unde licti fides sit nobilior , quam prudentia , propter obiectum p tamen prudentia secundum sui rationem magis repugnat Peccato, quod procedit ex perversitate
Ad tertium dicendum , quod peccatores polsunt quidem esse bene consiliativi ad aliquem finem malum vel ad aliquod particulare bonum e ad finem autem bonum totius Vitae non sunt bene consi Itali.i
cinis . oui a consilium ad effectum non perdueundi.
t udo non est in Wra pnidentia, quae se habet solum
87쪽
6a QUAEST. XLVII. ART. XIV. ad bonum ; sed, sicut Philosophus dicit in 6. Ethie.
c c. ia. cir. f. to. I. est in talibus dinotica , idest naturalis industria, quae se habet ad bonum, &malum ; vel astutia , quae se habet solum ad malum , quam supra diximus in eor. an b falsam prude riam, vel prudentiam carnis.
EX articulo habes primor quomodo per rationemia ostendas , & in recto sensu intelligas , insinuatum merito fuisse a scripturis , quod prudentia est, & non est in peccatoribus . Qiod sit, insinu tur Lucae I6. Laudaυit Dominus υillicum iniquiaratis , quia prudenter egisset : item Exodi primo :Venite, Dpsenteν,' id est prudenter, opprimamus eum Iitem Baruch 3. Filii quoque Agar exquisierunt prudentiam : Quod autem non sit prudentia in eis, insinuatur Prover. 22. non es prudentia , non es eoustium eontra Dominum. Hic enim quamvis significetur , quod nihil proficit quodcunque inventum, seu excogitatum contra Dominum , idest ad impediendum voluntatem Domini simpliciter, quin semper, & ubique impleatur. I. quaes. I9. art. 6. tamen Consignificatur , ut patet , quod in his , qui sunt contra Dominum, non est prudentia, & ii sunt catores: item Abd. r. non ess prudentia in eo . Sub Persona enim unius peccatoris intelliguntur ibi ,
quoad hoc omnes peccatores. Secundo Vides, quo- modo, &c.
ARTICULUS XIV. 27IVtrum prudentia sit in omnibus habentibus
gratiam. IV. q. 3I. a. I. ad 3.
AD Quartumdecimum sic proceditur . Videtur,
quod prudentia non sit in omnibus habentibus gratiam . Ad prudentiam enim requiritur industria quaedam , per quam sciant bene providere quae Myenda sunt: Sed multi habentes gratiam carent taIi industria. Ergo non omnes habentes gratiam habent prudUtiam. a. Praeterea. Prudens dicitur , qui est bene comsiliativus, ut dictum est: ca. prae. arg. 3. γ ar. Θωλυ. qu. aQ. a. Sed multi habent gratiam , qui non sunt bene consiliativi, sed necesse habent regi cori .silio
88쪽
QUAEST. XLVII. ART. XI L. ετ .
filio alieno. Ergo non omnes habentes gratiam h hent prudentiam. 3. Praeterea. Phil. dicit in 3. Top. c e. 2. De. 24-ro. I. 3 quod juvenes conflat non prudentes . Sesmulti iuvenes habent gratiam. Ergo prudentia non invenitur in omnibus gratiam habentibus.
Sed Contra est , quod nullus habet gratiam, nisi sit virtuosus . Sed nullus potest esse virtuosus , nisi habeat prudentiam. dicit enim Greg. in a. M Tal. c e. 24. ante med. quod eatene 1irtutes , ns 'ea qrrae appet&nt, prudenter agant , virtutes esse n quaquam possunt. Ergo omnes habentes gratiam h
Respondeo dicendum, quod necesse est virtutes esse connexas , ita ut qui unam habet , omnes habeat, sicut supra ostensum est. c 2. q. 63. a. I. Quicunque autem habet gratiam , habet charitatem et Unde necesse est , quod habeat omnes alias. virtutes: Et ita cum prudentia fit virtus, ut ostensum est, ca. .hu. qu. nece se es quod habeat prudentiam is
Ad primum ergo dicendum , quod dupIex est industria. quidem, quae est sum ciens ad ea, quae sunt de necessitate salutis , Et talis industria datur omnibus habentibus gratiam , quos unctio docet da omnibus , ut diςitur ria Io. a. Est autem aIta industria plenior, pei tuam aliquis sibi , 3t aliis potest
providere , non solum de his , quae sunt necessaria ad salutem , sed etiam de quibustunque pertinentibus ad humanam vitam: Et talis industria non est 1a omnibus habentibus gratiam. Ad secundum dicendum , quod illi qui indigent regi consilio alieno, saltem in hoc sibi ipsis consule re sciunt , si gratiam habent , ut aliorum requirant consilia, & disternant consilia bona a malis Ad tertium dicendum , quod prudentia acquisita
causatur ex exercitio actuum is undo indiget ad sui generationem experimento, & tempore, ut dicitur in a. Ethicis c in prine. ω l. s. c. 8. a med. to. S. unde non potest esse in iuvenibus , nec secundum habitum, nee secundum actum. Sed prudentie .gr tuita causatur ex infusione divina . unda in pueris baptizatis nondum habentibus usum rationis est prudentia secundum habitum , sed non secundum actum ς sicut & in amentibus i In His autem , qui iam habent usum rationis , est etiam secundum actum , quantum aa ea quae sunt de necessitate fatutis sed per exercitium meretur augmentum A quo-pexficiaturisicut & caeterae virtutes.
89쪽
64 RU EST. XLVII. ART. XV. Apostolus dicit ad Hebri s. quod perfectorum es s
uisus cibus , eorum qui pro consuetudine exercitatos
habent sensus ad discretionem boni, mali. A P P E N D I A.
EX articulo habes primo: quomodo per rationem ostendas, fuisse merito insinuatum a B. Gregorio, quod prudentia est in omnibus habentibus gratiam, insinuatur autem per hoc, quod ipse dicit a. Mor. quod cetera virtutes, nisi ea , quae appetunt, prudenter agant, virtutes esse nequaquam possunt. Ecce , quod neminem posscte esse virtuosum innuit sine prudentia . Cum ergo omnia , qui habet Dei gratiam, sit virtuosus, ex prima secundae , quaes- .art. 3. q. patet aperte, quod per illud dictum B. Gregorius dedit intelligere, quod existens in gratia n cessario habet prudentiam. Secundo vides, Sc.
Utrum prudentia insit nobis a natura. a. dis. 23. q. a. art. 2.sn. oe veri qu. IR art. 7. ad 7-AD Decimumquintum sic proceditur . videtur , quod prudentia insit nobis a natura. Dicit enim Philosophus in 6. Eth. ce. D. to. I. quod ea, quae pertinent ad prudentiam , naturalia videntur esse, st. synesis, gnome , & huiusmodi ς nun autem ea, quae pertinent ad sapientiam speculativam .' Sed eois rum , quae sunt unius generis , eadem est originis Tatio. Ergo etiam prudentia inest nobis a natura. a. Praeterea. AEtatum variatio est secundum naturam: Sed prudentia consequitur aetates, secundum
illud Job ia. Io antiquis es sapientia, oe in multo
temporei prudentia. Ergo prudentia est naturalis . 3. Praeterea. Prudentia magis convenit naturae humanae , quam naturae brutorum animalium : Sed bruta animalia habent quasdam naturales Prudentias, ut patet per Philosophum in 8. de hist. animal. c e. I.-l. 9. c. I. ω 6. to. 4. Ergo prudentia est naturalis.
Sed Contra est , quod Philosophus dicit in I. rit hic. c e. i. to. s. quod υsertis intellectualis ut ρω- νimum ex doctrina habet Ο generationem , & augmensum: ideo experimento indiget, oe tempore: Sed prudentia est virtus intellectualis, ut supra habitum
τst. c a. 4. Ergo prudentia non inest nobis
90쪽
a natura, sed ex doctrina, & experimento. Respondeo dicendum , quod , sicut ex praemissis patet, ca. 2. ω 3. BM.qu. prudentia includit cognitionem & universa Iliam, & singularium operabilium, ad quae pruderis universalia principia applicat. 'Quantum erno uae uniυersalem cognitionem , eadem ratio e Ae pruesentia, or sientia Deetilat a: quia utriusque prima principia universalia sunt naturaliter nota, ut ex supra dictis patet, c a. 6. hu. ψω. nisi quod principia communia prudentiae sunt magis connatura Ita homini , Ut enim Philosophus dieit in 1 . . Eth. c-γ. . 8. tom. s. vita, quae es Deiandum oecωIarionem , est melior, quam quae essetin,um Bominem - Sed alia principia universalia
posteriora , δε- βnt rationis Deculativi , live praesicae, non Babentur per naturam, sed peν inventi nem feeianaeum viam experimenti , vel per distri
Quantum autem ad Particularem cognitionem eorum , circa quae o ratio consistit, est iterum distinguendum : Quia operatio consistit circa aliquid, selsicut circa finem , vel sicut circa ea quae sunt ad finem . Fines autem recti humanae vitae sunt deter
minati . Et ideo potes esse nam Iis inclinatio respectu se iam finitim ς sicut supra dictum est, c r. a. q.
63. a. I. Er a. 9 quod quidam habent ex naturali dispositione quasdam Virtutes , quibus inclinantur ad rectos fines ; A Per consequens etiam habent nat raliter rectum iudicium de huiusmodi finibus. Sed ea quae furit ad finem in rebus humanis non sunt determinata , sed multipliciter diversificantur secundiam diversitatem personarum, & negotiorum. Unde quia inclinatio naturae semper est ad aliquid determinatum, talis cognitio non potest homini in esse naturaliter ς licet ex naturali dispositione unus sit aptior ad huiusmodi discernenda , quam alius; seut etiam accidit circa conclusiones speculativa. rum scientiarum . Quia ergo prudentia non est circa fines, sed circa ea quae sunt ad finem , ut supra habitum est , c a. 6-βυ- ρυ- ideo prudentia non es
Ad primum erRo dicendum , quod Philosophus ibi Ioquitur de pertinentibus ad prudentiam , secundum quod ordinatur ad fines . Unde supra praemiserat , c ibid. quod rincipio Dut ejus quod es eurus graeia , idest finis et Et Propter hoc non facit inter ea mentionem de Eubulia , quae est consiliativa eorum quae sunt ad finem. ΑΔ seeundum dicςndum , quod Prudentia magis est