장음표시 사용
141쪽
quantum vero ad defectum iudicii; circa quod sunt
Onesis, & gnome , est inconsederatio .' quantum v To ad ipsum praeceptum , quod est proprius actus prudentiae, est inx a Fantia , & negligentia. Tertio Uodo potest sumi per oppositum ad ea, quae requiruntur ad prudentiam , quae sunt quasi partes in t grates prudentiae . Sed quia omnia illa ordinantur ad dirigendos praedictos tres rationis actus. , inde est quod omnes desectus oppositi reducuntur ad qua et uor praedictas partes; sicut incautela , inciscum Demo includuntur sib inconsideratione I Quod a tem aliquis deficiat a docilitate, vel memoria, vel Tatione , pertinet ad praeeipitationem , Improvide tia vero, & defectus intelligentiae , R solertiae pertinet ad negligentiam, R 4nconstantiam. Ad primum ergo dicendum , quod ratio illa procedit de generalitate , quae est secundum, participa-etionem .' Ad secundum dicendum , quod quia scientia est
magis remota a moralibus, quam prudentia, secundum propriam rationem utriusque , inde est quod ignorantia non habet de se rationem peccati morta- qis, sed solum ratione negligentiae praecedentis, Vel effectus sequentis : & propter hoc ponitur inter generales causas peccati Sed imprudentia secundum Propriam rationem importat vitium mortale. de ideo magis potest dici speciale peccatum. Ad tertium dicendum , viod quando corruptio diversarum circumstantiarum habet idem motivum ,
non diversificatur peccati species; sicut eiusdem speciei est peccatum , ut aliquis accipiat non sua , &ubi non debet , & quando non debet . Sed si fini diversa motiva, tunc essent diversae species: puta si unus acciperet ubi non deberet, ut faceret iniuriam loco sacro , quod faceret speciem sacrilegii ς alius quando non debet , pr inter solum superfluum appetitum habendi, quod est et simplex, avaritia. Et ideo desectus eorum quae requiruntur ad prudentiam, non diversificant species , nisi quatenus ordinantur adactus rationis , ut dictum est . c. in corρ. ar. . I.
EX articulo habes primo: quomodo per rationem
ostedas, merito estis inliuatum a scripturis, quod imprudentia est speciale peccatum . Insinuatur vero
per hoc, quod distincte ab aliis vitiis, maxime quia idem videri .posset, narratur, quasi pec h innuendo,
142쪽
mendo , quod multo magis a caeteris omnibus diis stinguitur . Ut Eccl. 22. Arenam , γ salem , ω massam ferri, facilius es ferre, quam hominem imis prudentem, oe fatuum, oe impium . Item cap. 16. Immiadens , oe errans cogitat fulta . Et cap. a Lase vias, ρο imprudens non servabit tempus . Item I. Pet. a. Sic es votantas Dei , ut benefacienιes o mutesceνe faciatis imprudentium hominum ignoramriam . ubi patet, quod hominum imprudentia distiu-gvitur ab ipsorum ignorantia , sicut supra ab laseruvia, errore, impietate, fatuitate. Vide q. . art. I. cov. oe s. a. s. aQ. conD & sic patebit magis ex praesentibus adductis scripturarum locis conclusum iri, quod in principio diximus, intentum. Secunda vides: quomodo, &c.
contentum . . Inf. a. I. co. sv q. I 27. a. I. ad a. oemini I S, a. q.
AD Tertium sic proceditur . Videtur , quod Praeis ei pitatio non sit peccatum sub imprudentia comtentum .. Im prudentia enim opponitur virtuti pr dentiae : Sed praecipitatio opponitur dono consilii. dicit enim Gregor. in a. Mor. c e. 26. aliquant. aprina. quod donum conflii datur contra praeeipit rionem. Ergo praecipitatio non est peccatum Lbimis
pertinere: Temeritas autem praesumptionem imporistat , quae pertinet ad superbiam . Ergo praecipitatis non est vitium sub imprudentia contentum.
iam inordinatam festinaticinem : Sed in consiliando non solum contingit esse peccatum per hoc , quod aliquis est festinus , sed etiam si sit nimis tardus, ita quod praetereat opportunitas operis, & etiam seiscundum inordinationes aliarum circumstantiarum , ut dieitur in cl. Ethic. ce. q. eo. S. Ergo non magis praecipitatio debet poni peccatum sub imprudantia contentum , quam tarditas , aut aliqua alia huius. modi ad inordinationem consilii pertinentia. Sed Contra est, quod dicitur Proverb. 4. Via impiorum tenebrosa, nesciunt tibi eorruant: Tenebrosae autem uiae impietatis pertinent ad imprudentiam.
143쪽
Ergo corruere , sive Praecipitari ad imprudentiam
Pertinet. ιRespondeo dicendum , quod praecipitatio I in aetiis bus animae metaphorice dicitur, secundum simi Iitu. dinem a corporali motu acceptam . Dicitur autem Praecipitari secundum corporalem motum , quod a superiori in ima pervenit, secundum impetum quemdam proprii motus , vel alicuius impellentis , non ordinate descendendo per gradus. Summum autem animae est ipsa ratio: Imum auiatem est operatio per corpus exercita: Gradus autem medii , per quos oportet ordinate descendere , sunt memoria praeteritorum , intelligentia praesentium , solaνria in conssiderandis futuris eventibus , ratiocinatio conserens unum alteri , docilitas . per quam aliquis acquiescit sententiis maiorum ζ per quos quidem gradus aliquis ordinate descendit recte consi- Iiando Si quis autem seratur ad agendum per Impetum voluntatis, vel passionis, pertransitis hujusmodi gradibus, erit praecipitatio. Cum ergo inordinatio consilii ad imprudentiam pertineat, manifestum est,
quod vitium praecipitatio iis sub imprudentia coni
Ad primum ergo dicendum , quod eonsilii recti tudo pertinet ad donum consilii, & ad virtutem prudentiae ; licet diversimode , ut supra dictum est .c qu. prae. a. a. & ideo praecipitatio utrique con
Ad secundum dicendum , quod illa dicuntur fieri
temere , quae ratione non reguntur . Quod quidem potest contingere duplieiter : Uno modo ex impetu voluntatis, vel passionis . Alio modo ex contemptu Tegulae dirigentis . & hoe proprie importat temeritas . unde videtur ex ea radice superbiae provenire , quae refugit subesse regulae alienae: Praecipitatio a tem se habet ad utrumque . Unde temeritas sub praecipitatione continetur quamvis praecipitatio magis respiciat primum.
Ad tertium dicendum, quod in inquisitione consilii multa particularia sunt consideranda . Et ideo Philosophus dicit in s. Eth. c c. 9. a princi to. I. Oportet consitori tarde. Unde praecipitatio directius opponitur rectitudini consilii, quam tarditas supernua , quae habet quandam, similitudinem recti co
144쪽
ii EX articulo habes primo; quomodo per rationem
ostendas, merito insinuatum fuisse a scripturis rquod praecipitatio continctur sub imprudentia. Insi nuatur vero per hoc, quod dicitur Prov. . ma impiorum tenebrosa, nesciuut, ubi corruant. Tenebrositas enim viae importat imprudentiam: & corruere praecipitationem. Ac si ergo dicatur . Ideo nesciunt impii, quo praecipitent semetipsos, qsia ipsorum via est tenebrosa: hoc est, quia sunt imprudentes, ideo praecipitationem incurrunt . Item per dictum Ecel. I . Labia insipientis praecipitabunt et . Ud per luiuspientis in te digas imprudentem & per ly labia interiorem motum ad captandum, quod aiulit, consilium. Secundo vides, quomodo, &c.
imprudentia contentum. p. ar. 2. cor. ω ins πν. I. cor. γ ma.
AD Qtiartum se proceditur . Videtur , quod Inis
consideratio non sit peccatum speciale sub im-Prudentia contentum . Lex enim divina ad nullum mecatum nos inducit , secundum illud Ps. 8. Lex Domini immacuIara : Inducit autem ad non considerandum , secundum illud Matth. Io. Iite eogiis rare, quomodo , aut quid loqvamini. Ergo inconsideratio nou est peccatum, 2. Praeterea . Quicunque consiliatur, oportet quod multa consideret: Sed per defectum consilii est praecipitatio , & per consequens ex defectu considerationis . Erm praecipitatio sub inconsideratione conistinet tu . Non ergo inconsideratio est speciale pec
3. Praeterea . Prudentia consistit in actibus rati nis practicae; qui sunt eo Iiari, iudieare de consilia. ris , praecipere : Sed considerare praecedit o nesistos actus ; quia pertinet etiam ad intellectum speiaculativum. Ergo inconsideratio non est speciale peccatum sub imprudentia contentum . Sed Contra est , quod dicitur Proverb. q. Oculi mὸ iideant recta, oe palpebra tuae prxcedant gressus guos et quod pertinet ad prudentiam: Sed contrarium E a bubus
145쪽
huius agitur per inconsiderationem . Erdo inconsideratio est speciale peccatum sub imprucientia conis
Respondeo dicendum, quod consideratio importata iuni intellectus veritatem rei intuentis. Sicut autem inquisitio pertinet ad rationem , ita iudicium pertinet ad intellectum. Unde & in speculativis demon strativa scientia dicitur iudicativa , inquantum Per resolutionem in prima principia intelligibilia de veritate inquisitorum diiudicatur . Et ideo conside- Tatio maxime pertinet ad iudicium. Unde & desectus recti iudicii ad vitium inconsuderationis pertinet ; prout scilicet aliquis in re iudicando deficit ex hoc, quod contemnit, vel negligit attendere ea, ex quibus rectum iudicium procedit. Unde manifesum es , quod inconsideratio e
Ad primum ergo dicendum , quod Dominus non prohibet considerare ea , quae sunt agenda , vel dicenda, quando homo habet Opportunitatem; sed dat fiduciam discipulis in verbis inductis , ut deficiente sibi opportunitate, vel propter imperitiam, vel quia subito praeoccupantur, in solo divino confidant consit io ; quia etim ignoramur , quis agere debeamus , hoe solum habemus resedtii, tit oculos nes ros dirigamus ad Deum , sicut dicitur a. Paralip. 2o. alioquin si homo praetermittat facere quod potest, solum divinum auxilium expectans , videtur tentare Deum . Ad secundum dicendam , quod tota consideratio eorum, quae in consilio attenduntur, ordinatur ad
recte iudicandum . Et ideo consideratio in iudicio perficitur . Unde etiam ineonsideratio maxime odi ponitur rectitudini iudieii. . Ad tertium dicendum , quod inconsideratio hic aecipitur secundum determinatam materiam, id est secundum agibilia humana , in quibus plura sunt attendenda ad recte iudicandum, quam etiam in specul livis; quia operationes sunt in singularibus.
EX artic. habes primo : quomodo per rationem osseudas , merito insinuatum , quod inconsideratio est speciale peccatum sub imprudentia contentum . Inouatur vero per dictum Proverb. 4. Oculi tui videant recta , ct palpebrae tuae praecedant erustis tuos . Hoc autem ut ex supradictis patet , pertinet ad prudentiam : Κ consequenter huius contrarium c scilicet non videre recta , nec Praevidere aSenda ,
146쪽
nec providere de agendis , ut bene fiant 3 pertinet
ad imprudentiam . Sicut ergo illud , scilicet . oetii tui vivant , &e. est consideratio , Κ speciale bonum sub prudentia contentum : ita istud , scilicet, non videre, &c. est inconsideratio Α & speciale ma Ium sub imprudentia contentum. Haec itaque omnia insinuare voluit praemissa Proverb. auctoritas . Itemper dictum ibid. eap. 14. sapiens timet, oe deeIinata mala : fultus transilit, . eo die. Hoe est. Sapiens considerat gressus suos cui etiam ibidem praemiserat & propterea timet timenda: stultus autem non considerat , ideoque timenda non timet , sed tamquam confidens transilit , & amictus est damno , e. za. Inconsiderationem ergo esse malum sub impruindentia contentum , per hoc designatur : quoniam
Prudens nomine sapientis intelligitur , juxta illud , e. 16. Qui sapiens es eorde , appellabitur prudens . cundo vides: quomodo , Sc.
AD Quintum sic proceditur . Videtur , quod Imeonstantia non sit vitium sub imprudentia comtentum . Inconstantia enim videtur in hoc consist
Te, quod homo non persistat in aliquo difficili: Sed grsistere in difficilibus pertinet ad fortitudinem. rgo inconstantia magis opponitur Brtitudini , quamvrudentiae. a. Praeterea. Iacobi 3. dicitur: Ubi vestis, m eo Mntio, ibi ineonsantia , or omne opus pravum- Sea lus ad invidiam pertinet. Ergo inconstantia non Pertinet ad imprudentiam , sed magis ad invidiam. 3. Praeterea. Ille videtur esse inconstans, qui non perseverat in eo , quod proposuerat : Quod quidem pertinet in delectationibus ad incontinentem , intristitiis autem ad mollem , sive delicatum, ut dicitur in 7. Et hic. ce. 7. D. IO Ergo inconstantia non perintinet ad imprudentiam . Sed Contra est , quod ad prudentiam pertinet prae ferre maius bonum minus bono . Ergo desistere a meliori pertinet ad imprudenxiam r Sed hoc est inconstantia . Ergo inconstantia pertinet ad imprudentiam . Respondeo dicendum, quod ineonstantia importat recessum quendam a bono prosinsito definito . Ηuiusinodi autem recessus prineipium quidem habet a
147쪽
vi appetitiva a Non enim aliquis recedit a priors bono proposito, nisi propter aliquid , quod sibi inordinate placet : Sed iste recessus non consummatur nisi per desectum rationis, quae fallitur in hoc quod repudiat id , quod recte accutaverat. Et quia , cum possit refistere impulsui passionum , si non res stat , hoe est ex debilitate ipsius , quae non tenet' firmiter in bono proposito concepto, ideo inconstantia , quantum ad sui consummationem, pertinet ad defectum rationis . Sicut autem omnis rectitudo rationis practicae pertinet aliqualiter ad prudentiam ita omnis desectus eiusdem pertinet aa imprudentiam . Et ideo inconsantia secundum sui consummarionem ad imprudentiam pertinet. Et sicut praecipitatio est ex desectu circa aetim consilii ; & inconsideratio circa actum iudicii ; ita inconstantia circa aetam praecepti. Ex hoc enim dicitur aliquis esse inconstans , quod ratioe deficit ire Praecipiendo ea, quae sunt consiliata, & iudicata Ad primum ergo dicendum , quod bonum pru-alentiae participatur in omnibus virtutibus moraliis hus : Et secundum hoc persistere in bono pertinet ad omnes virtutes moralesi praecipue tamen ad soristitudinem , quae patitur majorem impussum ad con
Ad secundum dicendum , quod invidia , & ira ,
quae est contentionis principium . iaciunt inconstantiam. ex parte appetitivae virtutis, ex qua est principium inconstantiae, ut dictum est. csn cor. ar. Ad tertium dicendum, quod continentia, & perseverantia non videntur esse in vi appetitiva , sed Dium in ratione . Continens enim patitur quidem perversas concupiscentias, & perseverans graves tria Bitias, designat desectum appetitivae virtutis sect ratio firmiter persistit, continentis quidem contra concupiscentias , perseverantis autem contra tri-
sitias. Unde continentia, & perseverantia videntur esse species constantiae ad rationem pertinentis, ad . quam etiam pertinet inconstantia.
EX artic.. habest psemo : quomodo per rationem ostendas, & in sensu recto intelligas, merito fulsisse insinuatum ascripturis, quod inconstantia est vitium, sub imprudentia contentum. Insinuatur autem per dictum Eccl. 27 Stultus. tist luna mutatur
Vide inconstantiam , in ly ut itina mutattir , vide imprudentiam , in ly fultus, . Nam. si ultu sumitur
148쪽
plerumque pro in prudente; sicut & sapiens plerum. que pro prudente. Unde legitur Proveri r6. Duἡ Ω-yreny s corde , appellabitur prudens . Item per dictum Sap. q. Incondantia concupiscentiae tran erile sensum sine malitia . Hoc est . Inconstantia , quara concupiscendo unum . ad concupiscendum aliud transitus est , contraponitur prudentiae . Pruden-nquium rectum sensum sine malitia importat: e inconstantia illa sensum talem transvertit .cundo vides, Sc.
Utrum praedicta vitia oriantuν ex luxuria. IV. g. 233. S. or maI. q. II. a. proceditur . videtur , quod praedicta vitia non oriantur ex luxuria. Inconsta tia enim oritur ex invidia , ut dictum est : c are. praeta ad a. Sed invidia est vitium distinctum a luxuria . Ergo praedicta vitia non oriuntur ex lu
snconsans est in omnibus viis suis . Sed duplicitas non videtur ad luxuriam pertinere , sed in auis ad colositatem, quae est filia avaritiae, secundum Gregorium 3I. Moral. c e. 17. a med. Ergo praedicta Mitia non oriuntur ex luxuria. 3. Praeterea. yraedicta vitia pertinent ad desectum rationis: Sed vitia spiritualia propinquiora sunt rationi, quam vitia carnalia. Ergo praedicta vitia magis oriuntur ex vitiis spiritualibus , quam ex vitiis carnalibus. Sed Contra est , quod Gregorius 31. Niorat . clocieit. J ponit pr icta vitia ex luxuria oriri . Respondeo dicendum, quod, sicut philosophus dicit in o. Et hic. c c. I. ω l. . e. H. to. s. delectatio maxime corrumpit aestimationem prudentiae ἔ 8c principue delectatio , quae est in venere is , quae totam animam absorbet, est tradit ad sensibilem delectatio
Perfectio autem prudentiae , & cuiuslibet intelleo lualis uirtutis consistit in abstractione a sensibilibus . Unde eum praedicta vitia pertineant ad desectum prudentiae, & rationis practicae, sicut habitum est, c M. a. oe s. hu. qu. sequitur, quσd ex Iuxuria maxime miantur a.
149쪽
causant inconstantiam , pertrahendo rationem ad Ilud . Sed luxuria causat inconstantiam , totaliter extinguendo judicium rationis. Unde Philosophus dicit in 7. Eth. c e. 6. in prine. to. s. quod inconis rinens ira audit quidem ration m , sed non perfecte ς
incontinens autem concupiscentiae totaliter eam non audit .
Ad secundum dicendum , quod etiam duplicitas animi est quoddam consequens ad luxuriam ς sicut S inconstantia; prout duplicitas animi importat ve tibilitatem animi ad diversa . Unde & Terentius in Eunucho c Act. I. scena r. dicit , quod in amore es bellum, rursus pax, ct induciae. Ad tertium dicendum , quod vitia carnalia intanis tum magis extinguunt iudicium rationis , inquantum longius abducunt a ratione.
EX articulo habes pνimo e quomodo pet rationem&ostendas, &in recto sensu intelligas, insimatum fuisse a scripturis, & B. Gregorio , quod pra dicta vitia , scilicet imprudentia , praecipitatio , i consideratio , & inconstantia oriuntur ex luxuria. Noe siquidem ab eo dictum esse patet 3I. Mores. Inis snuatum vero est a Io. Iudis. 16. per hoc , quod ibid. narratur , quod Sampson , mediante sua lux ria, fuit ab inimicis obcaecatus . Per hoc enim deis notatur e quod ex luxuria oriuntur praedicta vitia: cum caecitas omnia illa secum , significando, importet , ut consideranti patet. Secundo vides ς quom do, dic.
De Negligentia, A tres anicum dis D. ΡOstea considerandum est de Negligentia.
Et eisca hoe quaeruntur tria. Primo . Utrum negligentia sit peccatum speciale. Secundo. Cui virtuti opponatur. Tertio. Utrum negligentia sit peccatum mortale.
Utrum Negligentis set pereatum speriati. AD Primum sie proceditur. Videtur , quod N gligentia non sit peccatum specitie. Neglige tia
150쪽
tia enim diligentiae opponitur: Sed diligentia requiis
Titur in qualibet virtute . Ergo negligentia non est Peccatum speciale is et. Praeterea. Illud quod invenitur in quolibet peccato , non est speciale peccatum : Sed negligentia i venitur tu quolibet peccato: quia omnis qui peccat Vnegligit ea, per quae a peccato retrahitur; & qui ira Peccato perseverat, negligit conteri de peccato. Ergo negligentia non est speciale peccatum. 3. Praeterea . Omne speciale peccatum habet materiam determinatam : Sed negligentia non videtus habere determinatam materiam : Neque enim est circa mala , aut differentia ; quia ea praetermittere nulli ad negligentiam deputatur : Similiter etiam non est circa tana; quia si negligenter aguntur, iam non sunt bona . Ergo videtur , quod negligentia non sit vitium speciale. Sed Contra est , quod peccata , quae committuntur ex negligentia , distinguuntur contra peccata ,
quae committuntur ex contemptu.
Respondeo dicendum , quod negligentia importa defectum debitae solicitudinis. Omnis autem desectus debiti actus habet rationem peccati . Unde manife-I iam es, quod negligentia habet rationem peceatr. Et eo modo , quo soIicitudo est specialis virtutis
actus , necesse es quod negligentia sit Aperirie Ae
catum. Sunt enim aliqua peccata specialia, quia sunt circa aliquam materiam specialem; sicut luxuria est circa venerea : Quaedam autem sunt vitia specialia Propter specialitatem actus se extendentis ad omnem materiam : Et huiusmodi sunt omnia vitia , quαfunt circa actum rationis . nam quilibet actus rati nis se extendit ad quamlibet materiam moralem is
Et ideo , eum solicitudo sit quidam specialis actus vationis , ut supra habitum est , c, 47. 9.
consequens est quod negligentia , quae importat s licitudinis defectum , sit speciale peccatum. Ad primum ergo dicendum, quod diligentia videtur esse idem solici tuaini; quia in his , quae diligimus, maiorem solicitudinem adhibemus . Unde d ligentia , sicut solicitudo , requiritur ad quamlibet
virtutem , inquantum in qualibet virtute requiruntur debiti actus rationis. Ad secundum dicendum , quod in quolibet peccato necesse est esse desectum circa aliquem actum rationis; puta desectum consilii, 8t aliorum huiusmodi . Unde sicut praecipitatici est speciale peccatinis propter specialem actum rationis , qui praetermitti- uir scilicet consilium , quamvis possit invenim. -