장음표시 사용
261쪽
cae nullo modo puniunt: sed etiam quando Ieviori, idest, non debito modo puniunt. Id, quod facit ad maiorem declarationem conclusionum scundae, te sis , ω quintae. Secundo vides: quomodo,
Utrum quis teneatuν satim vesiluere , an vero . pusu restitutionem differe .
q. d. 17. q. 3. a. a. q. q. ad 3.
An octavum sic proceditur. Videtur, quod non
teneatur aliquis restituere statim, sed potius licite possit restitutionem differre. Praecepta enim aD firmativa non obligant ad semper ' Sed necessitas restituendi imminet ex praecepto affirmativo. Ergo non obligatur homo ad statim restituendum. 2. Praeterea . Nullus tenetur ad impossibile i Sed quandoque aliquis non potest statim restituere . Em go nullus tenetur ad statim restituendum. 3. Praeterea. Restitutio est quidam actus virtutis, scilicet iustitiae . Tempus autem est una de circumis stanti is , quae requiruntur ad actus virtutum . Cum ergo aliae circumstantiae non sint determinatae in Ddhibus virtutum , sed determinabiles secundum rati nem prudentiae , videtur quoi nec in restitutione sit tempus determinatum ; ut scilicet aliquis teneatur ad statim restituendum. Sed Contra est, quod eadem ratio esse videtur in omnibus, quae sunt restituenda: Sed ille, qui conducit opera mercenarii, non potest differre restitutionem, ut patet per illud quod habetur Levit. 19. Non Morabitur opus mercenarii tui apud te usque mane. Ergo neque in aliis restitutionibus faciendis potest seri dilatio, sed statim restituere oportet. Respondeo dicendum, quod sicut accipere rem alienam est peccatum contra iustitiam, ita etiam de tinere eam : quia per hoc quod aliquis detinet rem alienam invito domino , impedit eum ab usu rei suae;&sie ei facit iniuriam. Manisellum est autem, quod nec per modicum tempus licet in peccato morari ; sed quilibet tenetur peccatum statim deserere,
secundum illud Eccles. ai. stuasi a facie colubri fiage
Et ideo quilibet tenetur flatim resiluere , β ρο - , υel petere dilationem ab eo, qui potes usum rei
Ad primum ergo dicendum , quod praeceptum de
262쪽
restitutione facienda quamvis secundum formam sit affirmativum, implicat tamen in se ne; ativum praeceptum , quo prohibemur rem alterius detinere. Ad secundum dicendum, quod quando aliquis nora potest statim restituere, ipsa impotentia absolvit eum ab instanti restitutione facienda ; sicut etiam totaliter a restitutione absolvitur, si omnino sit impotens Debet tamen remissionem, vel dilationem petere ab eo, cui debet, aut per se , aut per alium. Ad tertium dicendum , quod cuiuscunque circiim stantiae omisso, quae contrariatur virtuti, pro dete minata est habenda , N Oportet ii Iam circumstantiam observare : Et quia per dilationem restitutionis comis mittitur peccatum iniustae detentionis, quod iustitiae opponitur , ideo necessc est tempus esse determinatum, ut statim restitutio fiat.
EX art. habes primo: quomodo per rationem . flendas , menito insintiatum fuisse a scripturis , quod tenetur debitor ad restituendum statim. Insinuatur autem per dictunt Levit. I9. Non moυbisur opus , &c. super quo in proposito discurrer ut in armeonir. Item per dictum Prov. 3. Ne dicas amico tuo, vade, oe revertere : Et crar dabo tibi : etim Ratinxip si dare . Hic enim , & a fortiori quidem, scriptura demonstrat intentum. Quasi aperte dicat. Si benefaciendo amico non debes dister re , sed statim iuxta possibilitatem tuam illud exequir tanto magis hoc ipsum erga creditorem tuum , cui scilicet aliis quid restituturus es , debes observare . Patet enim etiam apud mediocriter sensatos , quod magis tenetur homo ad restituendum aliena, quam ad benev Ie dandum de suo. Cum ergo ad benevole dandum de nostro, nos debere statim procedere , dicat scriptura: per hoc utique ad non tenendum de alieno,
id est , ad illud statim restituendum nos obligatos esse magis declarat. Secundo vides quomodo, &e.
263쪽
De acceptione personarum, in quatuor aνtieuios divisa . DEinde considerandum est de vitiis oppositis praeis dictis iustitiae partibus. Et Primo de acceptione personarum , quae opponitur iustitiae distributivae. Sepundo de peccatis , quae opponuntur iustitiae comis
Circa pνimum quaeruntur quatuor . Primo . Utrum personarum acceptio sit peccatum. Secundo . Utrum habeat locum in dispensatione spiritualium. Tertio. Utrum in exhibitione honoris.
Utrum personarum acceptio sit peccatum . ΙU-2. cov. Et Rom. a. is i. a. es. s.fm AD Primum sic proceditur. Videtur, quod pers
narum acceptio non sit peccatum . In nomine lim personae intelligitur personae dignitas : Sed coninsiderare dignitates personarum pertinet ad distribuistivam iustitiam. Ergo personarum acceptio non est
2. Praeterea. In rebus humanis personae sunt primcipaliores, quam res ; quia res sunt propter pers uas, &none converso. Sed rerum acceptio non est Peccatum. Ergo multo minus acceptio personarum. 3. Praetere/. Apud Deum nulla potest esse iniquitas, vel peccatum : Sed Deus videtur personas accipere ἰ quia inxerdum duorum hominum unius condiationis unum assumit per gratiam, S alterum relin quit in peccato, secundum illud Matth. 24. Duo e-νunt in leEto, unus assumetur, Θ σIitis relinquetur . Ergo acceptio personarum non est peccatum.
Sed Contra. Nihil prohibetur in lege divina, nisi peccatum: Sed personarum acceptio prohibetur Deuter. I. ubi dicitur : Non aecipieris evi quam pers nam. Ergo personarum acceptio est peccatum. Respondeo dicendum , quod personarum acceptis opponitur iusitiae disributivae . Conssistit enim aequa
litas distributivae justitiae in hoc, quod diversis pedi
264쪽
'sonis diversa tribuuntur, secundum proportionem aldignitates personarum. Si ergo aliquis consideret ilia Iam proprietatem Perisnae, propter quam id, quod ei consertur , est ei debitum , non est acceptio personae, sed causae. Unde Glos canter super illud a
Ephes. 6. Personarum acceptio non es apud Deum,
dieit, quod Deus judex iussus eausas discernit, non
pejsionas: Puta si aliquis promoveat aliquem ad maia sisterium propter sum cientiam scientiae, hic attendi tur causa debita, non persona Si autem aliquis conia
sideret in eo, cui aliquid conseri , non id propter ruod id quod ei datur, esset ei proportionatum, verebitum, sed solum hoc quod est iste homo, c puta
Petrus , vel Martinus hic est acceptio personae quia non attribuitur ei aliquid propter aliquam ea sim, quae faciat eum dignum, sed simpliciter attri-huitur personae. Ad personam autem refertur quaecumque conditio non fa iens ad causam , propter quam sit dignus hoe donor Puta si aliquis promoveat aliquem ad praelationem, vel magisterium, quia est dia es, vel quia est consanguineus suus , est acceptio personae. Contingit tamen, aliquam conditionem personae is ere eam dignam respectu unius rei, ast non respectu alterius. Sicut consanguinitas facit aliquem dignum ad hoc, quod instituatur haeres patrimonii; non autem ad hoc, quod conseratur ei praelatio Ecclesiastica. Et ideo eadem eonditio personae in uno negotio eonside-νata facit acceptionem persona , in alio autem non faeis. Ela ergo patet, quod pet sonarum acceptio opponiatur iustitiae distributivae in hoc, quod praeter propo tionem agitur . 'Nihil autem op itur virtuti, nisi Peccatum . Unde rox sequens es , quod personarumaeeeptio fit peceatum.
Ad primum ergo dicendum , quod in distributiva
iustitia considerantur conditiones personarum, quae fa ciunt ad diqnitatis, vel debiti causam: sed in aec ptione perQnarum considerantur conditiones , quae non faciunt ad causam, ut dictum est. c. ineorp. 9Ad secundum dicendum, quod personae proporti nantur, &dignae redduntur aliquibus, quae eis distribuuntur, propter aliquas res, quae pertinent ad conis
ditionem per nae . Et ideo huiusmodi conditiones
sunt attendendae, anquam propria causa. Cum a tem considerantur ipsae personae, attenditur non causa ut causa . Et ideo patet, quod quamvis Personae sint digniores simpliciter, non tamen sunt digniores
265쪽
: O QUAEST. LXIII. ART. I. Ad tertium dicendum , quod duplex est datio. Una quidem pertinens ad iustitiam ,' qua scilicet aliquis dat
alicui quod ei debetur: Et circa tales dationes attenditur reisonarum acceptio. Alia est datio ad liber litatem pertinens qua scilicet gratis datur alicui quod ci non debetur o Et talis est collatio munerum Dratiae, Per quam peccatores assumuntur a Deo: Et in hac donatione non habet locum per narum a
ceptio; quia quilibet absque injustitia potest de suo dare quantum vult , & cui vult , secundum illud Natth. 2o. An non licet mihi quod volo facere tTolle quod tuum es , oe vade. APPENDIX. EX arti c. habes primo ; quomodo per rationem mstendas , merito insinuatum fuisse a Scripturis, quod acceptio personarum est Peccatum . Insinuatur autem per hoc, quod Deuteron. I. dicitur: ut inarg. contr. ubi vigilianter , quoniam ad multa scripturarum intelligenda tibi proderit , notabis illam maj em. Item per dictum Jacobi et . Si personam accipiaris , peccattim operamini , redarguti a lege , qua stransgressores . Dcderat vero ibi exemplum de pers narum acceptione , dicens e Si introierit in con Demtum ves, una vir aureum atantilum habens , in vese
eandida ; introierit autem oe pauper in sordido habitu : ρο intendatis in eum , qui indutus es vese praeclara , γ dixeritis ei: TM fode hic o bene '. pauperi autem dicatis j Tu sta illic , aut sede sub βα- bello pedum meorum: Nonne iudicatis apud vosmeti os, ct facti egiis iudices cogitationum iniquarum t
solvitur in cor p. SecunΗo vides : quomodo ex iis bene pensatis , & applicatis declaretur vicissim Ange. Iica doctrina praesciis, ct confirmetur.
ARTICULUS II. 373 Utrum in dispensatioue spiritualium locum habeas
personarum acceptio. AD Secundum sic proceditur . Videtur , quod in dispensatione spiritualium locum non habeat personarum acceptio. Conferre enim dignitatem Ecclesiasticam, seu Beneficium alicui propter consanguinitatem, videtur ad acceptionem Personarum pertine; quia consanguinitas non est causa faciens hominem dignum Ecclesiastico beneficio : Sed hoe non ub
266쪽
detur esse peccatum; cum hoc ex consuetudine Praeisiati Ecclesiae faciant. Ergo peccatum personarum acceptionis non Videtur locum habere in dispensatio. ne spiritualium. 2. Praeterea. Praeserre divitem pauperi videtur ad acceptionem personarum pertinere , ut patet Jac. a. Sed facilius dispensatur cum divitibus, & potentibus, quod in gradu prohibito contrahant matrimonium , quam cum aliis . Ergo peccatum personarum acceptionis non videtur locum habere circa dispensationem spiritualium. 3. Praeterea. Secundum iura in glos in cap. Cum sos. de incis Cusodis J sum cit eligere bonum, non autem requiritur quod aliquis eligat meliorem: Sed eligere minus bonum ad aliquid altius , videtur ad acceptionem personarum pertinere. Ergo personarum acceptio non est peccatum in spiritualibris. 4. Praeterea . Secundum statuta Ecclesiae cCtim diledius , de electione, eligendus est aliquis de gremio Ecclesiae: Sed hoc videtur ad acceptionem personarum pertinere et quia quandoque sum cientiores alibi invenirentur . Ergo personarum acceptio non est peccatum in spiritualibus.
Sed Contra est , quod dicitur Iacobi 2. Nolite iapersonarum acceptione habere fidem Domini nosνiJe
a 9. ad Hieron inteν med. γ f. to. a. b utiis ferat, squis divitem eligat ad sedem honoris Ecesse, cou- tempto paupere infructiore, cr sanctitore 'Respondeo dicendum, quod sicut dictum praec. b acceptio personarum est peccatum , inquantum contrariatur iustitiae. Quanto autem in maioribus aliquis iustitiam transgreditur , tanto gravius peccat . Unde cum spiritualia sint temporalibus potiora, graυius peccatum es personas accipere in dias pensatione Diritualium , quam in dispensatione
rempor Iium. Et quia personarum acceptio est, cum aliquid personae attribuitur praeter proportionem dignitatis ipsius, considerare oportet , quod dignitas alicujus personae
potest attendi duplicuer . Uno modo simpli iter, &secundum se : Et sic maioris dignitatis est ille, qui magis abundat in spiritualibus gratiae donis . Alio
modo per comparationem ad bonum commune. con
tingit enim quandoque, quod ille qui est minus sanctus, & minus sciens, potest magis conferre ad bonum commune Propter potentiam, vel industriam saecularem , vel propter aliquid huiusmodi et Et quia
dispensationes sitiritualium principalius ordinantur ad L 3 uti.
267쪽
utilitatem communem, secundum illud I. Corinth. ira
Unicuique datur manifestatio spiritus ad titilitatem ,
ideo quandoque absque acceptione personarum in dispensatione Diritualium illi, qui sunt simpliciteν miis
mus boni , molioribus praeferuntur: Sicut etiam & Deus gratias gratis datas qua udoque concedit minus bonis. Ad primum er o dicendum , quod circa consangui in neos Praelati disti tiguendum cst . sitiandoque enim sunt minuς digni & simpliciter, & per respectum ad honum commune: Et silc si dignioribus praeserantur,. est peccatum personarum acceptionis in dispensatio. Iae spiritualium ; quorum Praelatus Ecclesiasticus non est dominus, ut possit ea dare pro libito, sed dispensator, secundum illud I. ad Corinth. 4. Sic nos exis in et homo ut ministros Christi, dispensatores msestersertim Dei. uuandoque vero consanguinei Praelainti Ecclesiastici sunt aeque digni, ut alii. Et sic licite potest absque personarum acceptione consanguineorusios praeferre ς quia saltem in hoc praee minent, quod, de ipsis magis confidere potest, ut unanimiter secum, Negotia Ecclesiae tractent . Esset tamen hoc propter scandalum dimittendum , si ex hoc aliqui exemplum sumerent, etiam praeter dignitatem , bona Ecclesia consanguineis dandi. Ad secundum dicendum , quod dispensatio matriis monii contrahendi principaliter fieri consuevit pro- Pter foedus pacis firmandum: Quod quidem magis est necessarium communi utilitati circa personas excet lentes t Et ideo cum eis facilius dispensatur absque.
Peccato acceptionis personarum . .
Ad tertium dicendum, quod quantum ad hoc quod electio impugnari non possit. in foro iudiciali, sufficit eligere bonum , nec oportet eligere meliorem; quia sic omnis electio posset hebere calumniam : Sed quantum ad conscientiam eligentis , necesse est eli Dere meliorem, vel simpliciter, vel in comparatione ad bonum commune : quia si potest haberi aliqui magis idoneus erga aliquam dignitatem , & alius prae seratur, oportet quod hoc sit propter aliquam causam : Quae quidem si pertineat ad negotium , quantum ad hoc erit ille qui eligitur, magis idoneus: si ivero non pertineat ad negotium id quod consideratur ut causa, erit manifeste acceptio personae.
Ad quartum dicendum, quod ille qui de gremio Ecintlesiae assumitur, ut iii pluribus. consuevit esse utilior quantum ad bonum commune: quia magis diligit E clesiam, in qua est nutritus. Et propter hoc etiam imandatur Deuter. 17. Non poteris alterius gentis ho-
268쪽
EX arti c. habes primo: quomodo per rationem &ostendas,&in recto sensu intelligas, merito insinuatum fuisse a scripturis : quod acceptio personarum & habet locum in spiritualibus, & est gravissimum peccatum. Insinuatur vero Iacob. a. maxime iuncta expositione Augustini, in arg. contr. Et nota, quod ille est principalis sensus Iacobi Apostoli, excludere stilicet acceptionem personarum in dispensatione spiritualium . Id , quod ostenditur per ly in pessonarum acceptione habere mem Domini , per lyen3m, per ly cogitationum iniquarum, ut ibi subiungitur in contextu . Gravissimum peccatum mortale esse illud, cognosce ex emphasi, energiaque locutionis Augustini, scilicet, sitiis ferati gravitatem qu que peccati huius adeo stomachari August. non tantum ratione eulpae , sed etiam ratione restitutionis omnium damnorum, tum corporalium , tum spiritualium , Ecclesiae tali ex talis personae ei pro regis mine datae advenientium , Perpendas g. 62. art. 7. conclus 3. oe ad tertium oe appen. Nam, quod ibi dicitur ae principibus, tum de praelatis etiam spiritualium dispensatoribus intellige, eum utrobique sit de iis eadem ratio quoad hoc . Seeundo vides: quom do ex iis, si bene considerentur, & applicentur, vici Gsim Angelica doctrina haec declaretur , & conii
Utrum in exhibitione honoris, oe reverentia latum habeat peccatum acceptionis personarum. I lib. I . M. II. AD Tertium sic proeeditur. Videtur, quod In e hibitione honoris, & reverentiae non habeat i cum peccatum acceptionis personarum. Honor enim nihil aliud esse videtur, quam reυerentia quaedam Ileui exhibita in tes monium virtutis, ut patet Per Philos. in I. Ethic. e. I. er i a. to. s. Sed Praelati, &Principes sunt honorandi, etiamsi sint mali ; sicut etiam parentes, de quibus mandatur Exod. 2O. Ηono ra patrem tuum, oe matrem tuam: Et etiam. domuni iunt a servis honorandi , etiamsi sint mali , D-cundum illud r. ad Timoth. s. austumque sunt subfugo servi , dominos suos honore dignos arbitrentur.
269쪽
Ergo videtur, quod acceptio personae nota sit pccc tum in exhibitione honoris.
a. Praeterea. Levit. l9. praecipitur: Coram cano capite consurge , in honora perso eam senis : Sed hoc videtur ad acceptio uena perii, narum pertinere ς quia quandoque lenes irim sunt virtuosi , secundum illud Dan. i 3. Egressa es iniquitas a senioribus populi . Ergo acceptio personarum noli est peccatum in exhibitione honoris. 3. Praete; ea. Super illud Jac. 2. Nolite in personmxum acceptione habere sdem &c. dicit alos. Autrustic ord. epi . 29. ad Hieron. inter med. Ο n. to. 2. Si Boe quod Iacobus dicit, Si introierit in conventu υestro vir habens annulum aureum dic. intelligatur de uotidianis confessbus quis hic non peccat , si tamen peccati Sed haec est acceptio personarum, diuietes propter divitias honorarc. dici r enim Grecor. in quadam homil. ID. 28. EUang. ante med. superis Bia nos, a retundituν , quia in bominibus non natu
Fam, - Da ad imaginem Dei facti sunt, sed diυiliasio noramus: Et lic cum divitiae non sint debita causa honoris , pertinebit hoc ad personarum acceptiomem . Erui, personarum acceptio non est peccatum circa exhibitionem honoris.
Sed Contra est, quod dicitur iii Rios. c. interi. δεμ uliud, Nolite in personarum acceptione S c. Jac. 2.s uicunque diυitem propteν divitias honorat, peccat: Et pari ratione , si aliquis honoretur propter aliasaeausas, quae non faciunt dignum honore ; quod pertimet ad acceptionem personarum . Ergo acceptio Personarum in exhibitione honoris est peccatum. Respondeo dicendum, quod honor est quoddam tmesimonium de virtute eius, qui honoratur. Et ideo bla Ciritis es debita causa honoris. Sciendum tamen , quod aliquis potest honorari nousolum propter virtutem propriam , sed etiam pro-yter virtutem alterius: Sicut Principes , & Praelati honorantur , etiam sit sit ut mali , inquantum gerunt versonam Dei, & communitatis , cui praeficiuntur, secundum illud Proverb. 26. Sicut qui immittit Iapiades in acerυum Mercurii , ita qui tribuit insipienti Honorem. Qitia enim Gentiles ratiocinationem attri-huebant Mercurio, acerυus Mereurii dicitur eum ultis ratiocinii; in quo mercator quandoque mittit unum apillum loco centum marcarum: Ita etiam honoratur insipiens , qui ponitur loco Dei , & loco totius communitatis. Et eadem ratione parentes, &domi
ni sunt honorandi propter participationem divinae diis snitatis, qui est omitum pater, & dominus. Senea
270쪽
autem sunt honorandi propter signum virtutis, quod est senectus ; licet hoc signum quandoque deficiat. Unde, ut dicitur Sap. I. venerabilis G , non
diuturna, neque annorum numero computata ni
autem fune sensus hominis , s aetas senectutis mita,mmactitata . Divites autem honorandi sunt propter hoc , quod majorem locum in communitatibus obtinent. Si aurem solum intuitu diυitiarum honoren r , μνit peccatum acceptionis personarum.
Et per hoc patet responsio ad obiecta. APPENDIX. Ex art. habes primo ; quomodo per rationem mstendas &in recto sensu intelligas, merito infi-nuatum fuisse a scripturis, quod in exhibitione honoris potest habere locum acceptio personarum. Insinuatur autem per hoc: quod dicitur Iacob. a. itincta etiam glossa, ut in arg. coni. , sicut ibi discurritur. Secundo vides: quomodo, &c.
Utrum in iudieiis Deum habeat petratum a ceptionis personarum.
AD Quartam sic proceditur . Videtur , quod in
iudiciis locum non habeat peccatum acceptionis personarum Acceptio enim personarum opponitur distributivae iustitiae, ut dictum est: c a. I. hu. q. 3Sed iudicia maxime videntur ad iustitiam commutativam pertinere . Ergo personarum acceptio non habet locum in iudiciis. a. Praeterea . Poenae secundum aliquod iudici et instiguntur .' Sed in poenis accipiuntur personae abnque peccato ; quia gravius puniuntur , qui inferunt iniuriam in personas Principium , quam qui in Pe sonas aliorum . Erqo personarum acceptio non habet locum in judiciis. 3. Praeterea . Eccles. 4. dicitur 1 In iudieando e pupillis misericors . Sed hoc videtur esse accipere personam pauperis . Ergo acceptio personarum in iudiciis non est peccatum. - Sed Contra est , quod dicitur Prover h. 18. Accipere personam in sudicio non es bonum. Respondeo dicendum, quod, sicut dictum est,
6 o. a. I. J iudicium est actus iustitiae , prout iudex ad aequalitatem justitiae reducit ea, quae inaequalit