장음표시 사용
291쪽
tare i bebat , homicidium incurrit : Atiis modo , quando non adhibet debitam solicitudinem Et ideo,, secundum iura , si aliquis det operam rei licitae, ,, debitam diligentiam adhibet .s, S ex hoc homici- ,, dium sequatur , non incurrit homicidii reatum : Si vero det operam rei illicitae, vel etiam det m,, peram rei licitae, non adhibens diligentiam debi- ,, tam , non evadit homicidii reatum, si ex eius o- M pere mors hominis consequatur. Ad primum ergo dicendum , quod Lamech non adhibuit sum cientem diligentiam ad homicidium viis tandum . ia ideo reatum homicidii non evasit. Ad secundum dicendum , quod ille qui percutit mulierem praegnantem, dat operam rei illicitae. Seideo, si sequatur mors mulieris , vel puerperii animati, non effugiet homicidii crimen : praecipue cum ex tali percussione certum sit quod mors sequatur. Ad tertium dicendum , quod secundum Canones imponitur poena his qui casualiter occidunt , dantes operam rei illicitae, vel non adhibentes diligentiam debitam.
EX art. habes primo et quomodo per rationem mstendas, merito a Scripturis, & Augustino insinuatum, quod aliquis casualiter occidens hominem, Non incurrit homicidii reatum. A Scripturis quidem per dictum Detit. I9. ut in art. 7. appen. narratum fuit ; Ambrosii expositione adiuncta . A beato Auis gustino autem , ut hic in arg. contra ubi nota em- Phaticam locutionem, scilicet lyab' : ad ostendenis dum, & quam execrandum sit contrarium, scillacet, quod casualiter occidens hominem incurrat reatum: N quam secure asserendum sit hoc , scilicet', quod talis, quem ipse ibi depingit , non incurrit homici dii reatum. Vide quoque tu art. 6. append. Gement. quae hoc ipsum , quoa articulus iste , fateri videturn bundanter ex eo, quod dormientem, si aliquem si e Cccidat, non incurrere irregularitatem sanxit . Secundo vides t quomodo ex iis bene pensatis, & ain. Plicatis vicissim Angelica doctrina praesens declaretur, & confirmetur.
292쪽
De mutilatione membrorum, in qMatuor articulos disisa. DEinde eonsiderandum est de peceatis Hiarum
iniuriarum, quae in personam committuntur. Et eirea hoc quaeruntur quatuor. Primo. De mutilatione membrorum. Secundo. De verberatione. Tertio. De inearceratione.
Quarto. Utrum peccatum huiusmodi iniuriarum aggravetur ex hoe, quod committitur in pers nam coniunctam aliis.
Utrtim mutilare riuum membro suo, in aliquo eas
pust esse licitum. AD ,rimum sie proceditur. Videtur, quod mutti
lare aliquem membro sto in nullo casu possit eme Iicitum . Damascenus enim dicit in a. Iibro , c oreh. s. e. oe 3o. er lib. 4. e. ΣΙ. quod peeeatismi sommittitur per Me , quod recedituν ab eo quod essseundum natuνam , in id quod in eontra gurturam ; ed secundum naturam a Deo institutam est , quoa
corpus hominis sit integrum membris ; contra naturam autem est, quod sit membro diminutum. Eringo mutilare aliquem membro , semper videtur esse
a. Praeterea. Sicut se habet tota anima ad totum corpus, ita se habent partes animae ad partes corpo- Tis, ut dicitur in a. de anima: c tex. 9. to. a. Sed Non licet aliquem privare anima, oecidendo ipsum, nisi publica potestate. Ergo etiam non licet aliquem mutilare membro , nisi sorte Reundum publicam potestatem. 3- Praeterea Saliis animae praeserenda est saluti Corporali. Sed non lieet aliquem mutilare. se mem-hro propter salutem animae. puniuntur enim secum dum statuta Nicaeni Concilii, c pari I. fect . q. can. a. o. a. qui se castraverunt propter castitatem servandam . Ergo propter nullam causam aliam Iicet alliquem membro mutilare. Sed Coritra est , quod dicitur Exod. ar. Oculam pro oculo, dentem pro dente, manum pro manu, νε-
293쪽
Respondeo dicendum , quod cum embrum ali. quod sit pars totius humani corporis, est propter totum ; sicut imperfectum propter peisectum . Unde disponendum est de membro humani corporis , secundum quod expedit toti : Membrum autem humani corporis per se quidem utile est ad bonum
totius corporis: Per accidens tamen potest conting Te , quod sit nocivum ἰ puta cum membrum putri dum est totius corporis corruptivum. Si ergo membrum sanum fuerit , or in sua naturali ἀispositione consi ens, non potes praescindi absque totius corporis
detrimento . Sed quia ipse totus homo ordinatur ut ad filiem, ad totam communitatem , euius est pars , ut supra dictum est, q. 6 I. a. I. Gr q. Wac. a. 2.
v s. potest contingere , quod abscisso membri,
etsi vergat in detrimentum totius corporis , ordinetur tamen ad bonum communitatis, inquantum alia cui insertur in poenam ad cohibitionem peccatorum.
Et ideo sicut per publieam potesatem aliquis licite
privatiar totaliter vita propter aliquas mayores eu pas et ira etiam pii rur membro propter aliquas eu pas minores.
Hoc autem non in licitum alicui privatae 's me, etiam volante tuo, cujus es membrum quia per hoc fit iniuria communitati, cuius est ipse homo, di omnes partes eius. Si vero membrum propter putredinem sit totius eor-eoris corruptivum , tunc usitum es de Colaeneste μius , cujus es membrum , putridum membrum ρνα- sindere propner falutem totius comoris: quia unicui--que commina est cura propriae salutis ς Et eadem ratio es , se sat voluntate eitis , ad quem pertinetetirare de fitate eius , qui habet merorum corrupti utim i Aliter autem aliquem membra mutilare es ia
Ad primum emo dicendum , quod bihil prohibet, id quod est contra particularem naturam , effie secundum naturam universalem .' sicut mors , & co ruptio in rebus naturalibus est contra particularem naturam eius, quod corrumpitur, eum tamen sit se eundum naturam universalem . Et .ssimiliter mutilare aliquem membro , etsi sit eondra naturam Parti Cularem corporis eius, qui mutilatur, est tamen ie- undum naturalem rationem in comparatione ad b
Ad secundum dicendum , quod totius hominis vita non ordinaturi ad aliquid proprium ipsius hominis; sed ad ipsam potius omnia, quae sunt hominis , - -- . A ideo privare aliquem vita in nulIO --
294쪽
su pertinet ad aliquem, nisi ad publicam potestatem, gui committitur procuratio bon communis. Sed Praecisio membri potest ordinar, ast propriam saluten uniuς homiliis . Et ideo. iv. aliquo casu potest ad apsum pertinere Ad tertium dicendum , quot membrum non est praescindendum propter corporalem salutem totius nisi quando aliter toti subveniri non potest .. Saluti autem spirituali semper potest aliter iubventri quam per membri praecisionem ; quia peccatum subiacet voluntatb ia Et ideo in nullo casu licet membrum Praesemdere propter quodcunque peccatum Vitandum .. Unde Chrysostomus chom. 6v eis. med, b exponens illud Matth. in Sune eunuchi , qui seipsos castra-- verunt propter regnum caelorum, dieit , Non per membrorum abscissionem , ses malarum cogitatio num interemptionem ia maledictioni enim. est o ,, noxius, qui membrum abscindit . etenim homici- ,,dae sunt, qui talia praesumunt. Et posses Dbdit: Neque concupiscentia, naansuetior ita fit , sed mo- , lemoret Aliunde enim habet fontes sperma, quod, in nobis est;. de praecipue a proposito incontinenti, ri. di mente negligente r Nec ita abscissio membrLm. comprimit tentationes ,. ut cognationiS fraenum ..
struas. errorem missioru in dicentium . ' quemlibet debere esse castratum , & eunuchum ad hoc, ud Deo bene , & integre serviat .. Secundo habes: quomodo, per rationem ostendas, hunc merito damnaria. Concilio Niceno primo' can I. Si quis in aegria audin . veLa medicis sectux ess, vel a Barbaris earus tus - ρIaeuit , ve ise permaneat in elem. Si qtiit
autem Disui. se Asiam, abfὶHis r his c etiam si in ini
riero, resere debet: Ee ex Me, πυπ- talem ordinari . Haec ibi; . Et recitantur in. deerelim dx . ss. οσρ- δεῖ qui, e medieis Q Ubi ω per . multα capitula - decernitur intentum et contra, praedictos errantes vi Et scito: quot concilium attendit culpam quod scili-- cet sit veccatum abstindere sithb partem aliquam cor . Porist, uti in contextu, bene consideranti patet. Item - in eanoniblis; Apostolorum K Si quic abfeiderim semedi
295쪽
QUAEST. LXV. ART. II. et Inietipsum est : quando voluntate sua facit seipsum etiam ab alio abscindi , cum sit sanus . Tertio habes: quomodo per rationem & Ostendas, &in sensa recto intelligas, merito a scripturis insinuatum fui s. se : quod aliquando licitum est mutilare.aliquem , ut Exod. vigesimoprimo , secundum quod vides inarg. coni. Item per hoc, quod Eccl. 38. approbatur ars mςdicinae et & inter alia dicitur . Honora media cum propter neesistatem . A Deo es omnis medera . Constat enim , quod ars medicorum chiruruicorum astrutilationes non tantum admittit, sed & laudat in casu, & suadet. Per hoc ergo , quod scriptura m dicinae artem approbat , comprobare etiam eodem tenore subintelligitur mutilationem membrorum in casu. uuarto vides ; quomodo ex iis omnibus bene pensatis, dic.
Utrum liceat patribus verberme filios di aut
IV qm 7a. a. a. ad a. AD Secundum sic proceditur. Videtur, quod non
liceat patribus verberare filios, aut dominis sese vos . Dicit enim Apost. ad Ephes. 6. Vos panes site ad Datundiam pro emo filios vin os . Et infra subdit: Ee Gos domini eadem facite serυis , νemit-. xentes minas . Sed propter verbera aliqui ad iracundiam provocantur , & sunt etiam minis graviora. Ergo neque patres filios , neque domini servos dein
a. Praeterea . PhiI. dicit in ro. Et hic. c -.m te med. eo. S. quod sermo paremur habet solam admonitis m, non autem eoactionemr Sed quaedam coactio est per verbera . Ergo parentibuς non licet filios verberare. 3. Praeterea . Unicuique licet aIterh diseiplinat . impendere t hoc enim pertinet ad eleemosynas spi--gitualet, ut supra dictum est; c φ 3 a. a. a. γ Si er go parentibus licet propter disciplinam filios verberare , pari ratione cuilibet licebit quemlibet verberare . Quod patet esse s Isum. Ergo &- primum, Sed Contra est , quod dicitur Rrovero. II. βυε meis visμ , odit strum. Dum . Et infra. 23. Nesii trahere a mero di i -- i Si enim pere insrum virga , non morietur: Tu vissa pereuries eum s
296쪽
dicitur: Iemo maIevola tortum, oe compedes. Resbondeo dicendum , quod per verberationen nocumentum quoddam insertur corpori eius , qui .erberatur : Aliter tamen , quam in mutilatione resam mutilatio tollit corporis integritatem ἰ verberatio vero tantummodo ameit sensum dolore unde multo minus nocumentum est , quam mutilatio membri. Nocumentum autem inferre alicui non I
cet, nisi per modum poenae, propter iustitiam . Nul Ius autem iuste punit aliquem, nisi sit eius iurisdictioni subiectus . Et ideo umbreare aliquem non I
cet , nisi habenti potesatem Hiquam supeν tuum ,
Et quia filius subditur potestati patris , I servias potestati domini , Iulia potes verberare patre μιium, oe dominus servum ea a correctionis, d sciplinae. Ad primum ergo.dicendum, quod eum ira sit
petitus vindictae, praecipue concitatur ira, cum aliquis se reputat laesum iniuste; ut patet per phil. in a. Rhetoric. c e. z. param a pνMe. to. 6. Et ideo per hoc quod patribus interdieitur ne filios ad ir cundiam provocent, don Prohibetar quin filios ver-herent causa disciplinae , Ied quod non immoderate eos affligant verberibus . Quod vero indicitur Amminis, quod remittant servis minas, potest duplie το intelligi: Uno modo es ut remisse minis utantur ;quod pertinet ad moderationem disciplinae AIM modo , ut aliquis non semper impleat quod commimatus est , quod pertinet ad hoc , quod iudicium,
quo Dis comminatus'est poenam , quandoque per remissonis misericordiam temperetur . . Ad secundum dicendum, quod maior votestas maiorem debet habere coactionem. Sicut autem civitas est perfecta communitas ; ita Princeps civitatis habet perfectam potestatem coercendi . R ideo -potest infligere poenas irreparabiles , scilicet oecifi nis, vel mutilationis . Pater autem , & dominus, i qui praesunt similiae domestieae , quae est imperfecta communitas , habent imperfectam potestatem me cendi, secundum leviores poenas, quae non inserunt irreparabile nocumentum : Et huiusmodi est verbe-
Ad tertium dieendum, quod exhibere disciplinam -lerni, euilibet Iieet . Sed disciplinam nolenti adi hibere , est solium eius eui alterius eum committitur e Et ad hoc pertinet . aliquem verberibus east,
297쪽
EX art. habes primo ; quomodo per rationem 3 ostendas, Rin sensu recto int diligas, merito insinuatum a 'stripturis, quod licet patrii verberare i lios , R dominis servos . Insinuatur autem ibi, ut -kn arg. coni. Ubi notabis a inoportione hoc solum ;=uod sup. de restitutione , &e. q. 62. ar. 7. dictumuit , S in appen. maxime de Heli. Inde etenim ,-s sapis, constitues.' quod patres tenentur suo modo. ad restitutionem, & omnia damna , tum aeri ualia, tum corporalia filiorum , si propter nemigentiana suam , vel non debitam diligentiam haec ineurre--runt, sive in literis , sive in moribus , Sic. Ista dinxerim ad explicandum sensum intraneum, auctorita tis Pre. 23. in illo argumento adductae . Ubi etiam ex ipsa evidenter per sequelam annotatur , quod pa- ter est eausa proeter negligentiam suam , quando' que damnationis infernalis filiorum suorum , sicut -Per debitam diligentiam dicitur ibi eausa libemtio--nis ipsorum ab inferno . Quod autem de patribus audisti , hoc etiam de dominis respectu servorum suorum proportionaliter intellige. Quinimo & a simili de viris respectu uxorum suarum , atque de omnibus illis , quibus cura aliorum , vel in tempora- Iibus , vel in spiritualilnis , vel hi utrisque , commisia est . Seeundo vides : quomodo ex iis besse pen-- satis , S applicatis declaretur vicissim Angeliea do-- ctrina praesens, & confim etur.
Utrum Herae aliquem hominem ineareerare.
A D Tertium sic proceditur. Videtur , quod non liceat aliquem hominem incarcerare . A s enim est malus ex genere . qui cadit supra indelfi tam materiam , ut supra dictum est et r. a. quaes. 18. art. a. Sed homo habens naturalem arbitrii tibertatem est indebita materia incarcerationis, quae -. libertati repugnat. Ergo illicitum est aliquem incar
a. Praeterea . Humana lastitia regulari debet ex divina: Sessi, sicut dieitud Eectes. Is.. Deus reliquis Bominem in manu eonfiIii sui . Ergo videtur quod non est aliquis coercendus vinculis , vel careere 3. Praeterea. Nullus est e reendus nisi ab opere
uino , a quo quilibet potin aluim licite impedi e .
298쪽
Si ergo incarcerare aliquem esset licitum , ad hoe quod cohiberetur a malo, cuilibet esset licitum aliquem incarcerare : Quod patet esse falsiim. Ergo es
Sed Contra est , quod Levit. 24. legitur , quendam missum sume in carcerem propter peccatum blasphemiae. Respondeo dicendum , quod in bonis corpori , tria Per ordinem conssiderantur : Primo quidam integritas corporalis substantiae ; cui detrimentum affertur Er occisionem , vel muti Iationem Secundo delmatio , vel quies sensus ς cui opponitur verberatio , j vel quodlibet sensum dolore afliciens et Tertio m tus , & usus membrorum ; qui impeditur per ligationem , vel incarcerationem , seu quamcunque de
i Et ideo ἐnemeerme aliquem , vel qualisereum is . detineνε ef illicitum , no fiat secundum oesinem imsitiae, aut in poenam , aut adi cautelam alicujus mali
- Ad ptimum ergo dieendum , quod homo qui a putitur potestate sibi data , meretur eam i amittere. Et ideo homini, qui peccando abusus est libero usa suorum i membrorum , conveniens est incarcerationis
Ad secundum dicendum , quod Deus quandoque secundum ordinem suae . sapientiae Peccatores cohi-- het , ne possne peccatae implere , secundum illud. - Iob. I. Quid1 spar eogitationes malignorum ne piniint imHere manus.eorum, quadriaeperant: Quandiaque vero eos permittit qilia voluerint agere: Et siri militer secundum hunianam iustitim .hnon pro quam libet culpa homines incarcerantur , sed pro aliqui
Ad tertium dicendum , quod detinere hominem ad horam ab aliquo opere illicito statim perpetranis '-do , euilibet licet ; sicut eum aliquis detinet alia quem, ne se praecipitet , vel ne alium feriat e Sed simpli iter aliquem includere , vel ligare , ad eum solum pertinet , qui habet disponere universaliter de actibus, & vita alterius; quia per hoc impeditur - non latum a malis faciendis , sed etiam x tantagendis.
EX an. habes primo quomodo per rationem Ostendas , merito insinuatum ' a stripturis et
, vita licitum est , ali paeni hominem incarcem' ut
299쪽
i Ih Lem. 24. secundum quod tu arg. eontr. Ubi nota quod ly propteν peccatum Iasphemiae , non dicit causim , sed occasionem , inearcerandi istum. Non enim tanquam poena lassiciens pro culpa blasphemiast huie assignatus est carcer , sed. tanquam via quaedam. ad dandum ei poenam. Pro Peccato, blasphemiae. Aresta-.tus est enim in carcere; ut interim, conssilio post lato a Domino , puniretus Postea pro peccato blas :phemiaeia Caeterum sat fuit D. Thomia haberi ex auiactoritate illaia quod licitum est incarcerare aliquem de quo formaliter quaesitum fuera in ititulo .. Seis cunda vides 2 quomodo, Scia
Utrum pereatum, agyavetur ex hoc, quod p - . dictae iniuriae inferuntur in personas aliis coniundias..
AD Quartum sic proceditur . Videtur , quod peccatum non aggravetuo ex hoc , quod praediliam iniuria. inseruntur in personax aliis coniunctasia Huiusmodi enim iniuriae habent rationem peccati, Pr ut noeumentum alicui insertur contra eius voluntatem di Sed magis: est contra homini L voIuntatem malum , quod in propriam personam insertur , quam, quod insertur in personam coniunctam . Ergo iniuxta illata in personam coniunctam est minor. 2. Praeterea .. In sacra Scriptura Praecipue reprehenduntur, qui pupillis, & viduis. iniurias. inferuntia unde dicitur Eccles. 3sia Non despiciet preces pupini, nee viduam , si essundae loquelam gemit s. o Sed uidua, pupillus non sunt personae aliiς coniunctgia Ergo ex hoc quod infertur iniuria persisnis coniunctis, non aqqravatuD Peccatum .gia Praeterea . Persona coniuncta, habet propriam voluntatem, sicut & principalis persona: potest enim liquid, e, esse uoluntarium , quodi est. contra Voluu-tatem principalis personae ut patet in adulterio , quod placet uxori, & displicet viro:. Sed huiusmodi iniuriae habent rationem peccati , prout . consistunt in voluntaria commutatione .. Ergm huiusmodi. iuium xiae minus habent de ratione peccati . . Sed Contra est, quod muta. 28. ad quandam ese aggerationem dicitur : Filii tui oe sua tradentiar. alaeta pomis. υidentibus. o Iis tuis . . Respondeo dicendum , quod quanto, aliqua insa ria in plures redundat, caeteris paribus , tanto gra-
riuata in Peccatum . Et inde est , quod gravius es t
300쪽
Peccatum , si aliquis percutiat principem , quam flArsonam privatam : quia redundat in iniuriam imitus multitudinis , ut supra dictum est . c 1.
Cum autem insertur iniuria in aliquam personam coniunctam alteri qualitercumque illa iniuria per tinet as duas personas. Et ideo, caeteris paribus , ex hoe ipso aggra tur peccatum. lΡotest tamen contingere , quod secundum aliquas cireum stantias sit gravius peccatum, quod fit contra versonam nulli conjunctam, vel propter dignitatem Personae, vel propter magnitudinem nocumenti. . Ad primum ergo dicendum , quod iniuria illata in personam coniunctam minus est nociva personae , cui coniungitur, quam si in ipsam immediate inferiaretur i Et ex hac parte est minus peccatum r 'Sed hoc totum quod pertinet ad iniuriam personae, cui coniungitur, superadditur peccato. , quod aliquis i currit ex eo quod aliam personam secundum se laedit
Ad secundum dicendum , quod injuriae illatae inviduas , ct pupillos magis exaggerantur : tum quia magis opponuntur misericordiae; tum quia idem n cumentum huiusmodi personis inflictum est eis gravius,' quia non habe; relevantem. Ad tertium dicendum, quod per hoc, quod uxor voluntarie consentit in adulterium, minoratur quidem peccatum , & iniuria ex parte ipsius mulieris. gravius enim esset, si adulter violenter eani opprimeret NGn tamen propter hoc tollitur iniuria ex
parte viri quia uxor non babet potesatem sui eorporis , sed vis , ut dicitur I. ad Cor. 7. Et eademn tio est de similibus. De adulterio tamen, quia noniolum iustitiae , sed etiam castitati opponitur , erit Ioeus infra agendi in tractatu de Temperantia. e. IS a. 8.
EX artie. habes psimo: quomodo per rationem Acostendas, & in recto sensu intelligas, merito a seripturis insinuatum fuisse ζ quod peccatum aggravatur ex hoc , quod injuriae inferuntur in personas aliis conivnctas . Ut Deuteron. 28. secundum quod dicitur in argument. coni. Item multotiens alibi :ut per se studiosus inveniet , Secundo vides et . qum