장음표시 사용
331쪽
. sngula verba propter eorum multitudinem , di v rietatem retinere i Cuius signum est , quod multi eadem verba audientes si interrogarentur , non referrent ea similiter , etiam post modicum tempus :Et cum modica vertarum differentia sensum variet, ideo etiamsi post modicum debeat iudicis sententia promulgari , expedit tamen ad certitudinem iudicii, quod accusatio redigatur in scriptis. Ad secundum dicendum , quod scriptura non solum necessaria est propter absentiam personae , quae
signflicat, vel cui est aliquid significandum , sed etiam propter dilationem temporis , ut dictum est .s in solui. r.ec. Et ideo cum dicit Canon , Pe feripta nullius accusatio fuscipiatur, intelligendum est
de absente, qui per epistolam accusationem mittat: Non tamen excluditur , quin cum praesens suerit , necessaria sit scriptura. Ad tertium dicendum , quod denuntiator non o ligat se ad probandum. unde nec punitur, si probare nequiverit. Et propter hoc in denuntiatione non est necessaria scriptura ; sed sufficit , si aliquis verbo denuntiet Ecclesiae, quae ex ossicio suo procedet ad fratris emendationem .
EX art. habes primo et quomodo per rationem O stendas merito insinuatum fuisse a scripturis , ct Canone; quod Meusatio debet fieri in scriptis. Et
de Canone quidem patet in argum. eontri Nec huic obstat adductus Canon in argum. a. ut per respondionem textualem ad sensum illius patet , ibi eo respondenter. A scripturis autem insinuatur per hoc , mandatur a Domino Moysi Devt. 3I. ut in: riptis redigat canticum , quod Ioeo testis futurum arat contra Israelem , tanquam in iudicio temporiis bus venturis pro malefactis suis a iudice deprehendendum . Respondebis c inquit et eantistim i .d
o tesimonio . Et infra . Ut si ibi in latere areae foederis Domini eo rea te in rasamoniam . Item per
dictum Daniel . Itidisium sedit, oe libri aperti sunt .
Nam in his libris seriptae sunt accusationes iudican- .dorum , iuxta illud Rom. a. Tesimonium reddente conscientia ipso tim , ω inteν se inυuem cogitationum siccusantium , ave etiam defendentium in die , quo iudicabit Deus, &e. Item per dictum Apoc. a . Via di mortuos parvos , oe magnos flantes in eo pectu
332쪽
iudiciorum omnium accusationes inscriptis requirensisseeundo vides r quomodo ex iis bene pensatis , Mapplicatis vieissim Angelica doctrina haec declaretur ,
Utrum aecusatio reddatur iniussa propere eaIώ- .nniam , praevaricationem , stergiversationem. AD Tertium sie proceditur. Videtur , quod ace satio non reddatur injusta propter calumniam , Praevaricationem . & tergiversationem. Quia , sicut dicitur a. q. 3. c in append. Grat. pin. e. 8. Iumniari es fassa erimina intendere quandoque aliquis alteri falsum crimen obiicit ex ingorantia facti, quae excusat. Ergo videtur , quod non semper reddatur iniusta accusatio, si sit calumniosa. a. Praeterea. Ibidem dicitur, quod prae rieari vera erimina abscondere : Sed hoc non videtur effe illicitum ς quia homo non tenetur ad omnia erimuna detegenda, ut supra dictum est. c Dh εώ. cargo. 33. a. 7. , Ergo videtur , quod accusatio non reddatur iniusta ex praevaricatione. 3. Praeterea. Sicut ibidem dicitur, es' in tinive iam ab aretissatisne desisere : sed hoc a sque iniustitia fieri potest . dicitur enim ibidem rc so cri . 8. a. q. 3. Si quem paenituerit criminaIitresce atronem , Ο insseriptionem fecisse de eo , quod probare non potuerit, si eum aee isto innoeente eo venerit , invicem se absolvane . Ergo accusatio non redditur iniusta Der tergiversitionem. Sed Contra est, quod ibidem dieitur : ἰn appem dice ad eap. eit. J AeeusMoram temeritas tribus m disi duegitur: Aue enim eaἰumniantur , aue ymar
Responde dicendum , quod , sieut dictum est ,
c a. I. hn. ρυ. accusatio ordinatur ad bonum commune , quod intenditur per cognitionem criminis . Nullus autem debet uocere alicui iniuste, ut bonum commune promoveat. Et ideo in aecusatione dupIiei' Talaone contingit esse peccatum . Uno modo ex eo squod aliquis iniuste agit con a eum qui accusatur, alia ei imponendo, eseritimviari. .' 'o mo ex parte reipublicae, cuius bonum principaliter Intenditur in aecusatione, dum aliquis im-Pedit malitiose punitionem peccati . Quod iterum s v rc ter contingit . Uno modo fraudem in accusa tione
333쪽
tione adhibendo : Et hoe pertinet ad praevarieati
nem . nam pravaricator dicitur, quasi varicator, qui adversam partem adiuvat , prodita causa sua. Alio
modo totaliter ab accusatione desistendo , quod esstergiversari. in hoc enim quod desistit ab hoc quod
coeperat, quasi tergum vertere videtur
Ad primum.ergo dicendum , quod homo non deis bet ad accusationem procedere . nisi de re omnino sibi certa , in qua ignorantia facti locum non habeat . Nec tamen qui salium crimen alicui imponit, calumniatur , sed solum qui ex malitia in falsam accusationem prorumpit . Contingit enim quando is eue ex animi levitate ad accusationem proce 'ere ς quia scilicet aliquis nimis faciliter credit quod audivit : Et hoc temeritatis est . iniquando autem ex
iusto errore movetur aliquis ad acculandum .
omnia secundum prudentiam iudicis debent discerni, ut non pronuntiet eum calumniatum fuisse , qui ex levitate animi , vel ex justo errore in falsam accusationem prorupit. Ad secundum dicendum , quod non quicumque abscondit vera crimina, praevaricatur ; sed solum qui fraudulenter abscondit ea , de quibus accusationem proponit , colludens cum reo , proprias probationes dissimulando, & falsas excusationes admittendo. Ad tertium dicendum , quod tergiversari est ab accusatione desistere omnino, animum accusandi deis Ponendo, non qualitercumque, sed inordinate . Contingit autem aliquem ab accusatione desistere ordi. nate absque viti O, pliciter . Uno modo in ipso accusationis processu , si counoverit esse taliam id, de quo accusavit. Et sic pari consensu se absolvunt accusator, & reus. Alio modo, si Princeps, ad quem pertinet cura boni communis , quod Per accuratio nem intenditur,:accusationem abiolverit.
EX au. habes primo i quomodo per rationem o
Rendas, merito insinuatum fuisse a .scripturis , di canonibus, quod accusatio redditur iniussa ex te meritate. A Canonibus quidem, ut patet in arg. eontra A scripturis vero : ut M. 22. 23. & speciatim imcn. 24. ibi namque vituperabiliter Iudaeos accusat res Pauli filis h multipIiciter ostenditur , hoc pro- Pter variam eorum temeritatem . Ex quibus locis
334쪽
Utrum ac sator, qui in probatione defeeriit, pene ιυν ad poenam talionis. a. di I. an I. q. 2, ad I. Est ques. II. an I 3. corpo
AD Quartum se proceditur . videtur, quod aec
sator, qui in probatione desecerit, non tene tur ad poenam talionis . Contingit enim quandoque aliquem ex iusto errore ad accusationem procedere: in quo casu iudex aceusatorem absolvit , ut dicitur α. qu. 3. east. Si quem poenitueris a Non ergo a cusator. qui in probatione defecerit, tenetur ad poenam talionis. r. Praeterea . Si poena talionis ei qui iniuste aecusat, sit iniungenda , hoc erit propter iniuriam tu aliquem commissam; Sed non propter iniuriam comis missam in personam accusati; quia sic Princeps non posset hanc poenam remittare : Nee etiam propter iniuriam illatam tu rempublicam ; quia sic accus tus non posset eum absolvere . Ergo poena talionis non debetur ei, qui in accusatione defecerit. 3. Praeterea . Eidem peccato non debetur duplex
Ioena, secundum illud Nahum i. Non furicabit Deusis in idipsum. Sed ille qui in probatione deficit ,
incurrit poenam infamiae, quam etiam Papa non videtur posse remittere, secundum illud Gelasii Papaer c id bab. Callissus II. ep. a. e. s. ro. 3. Coneia. vid. append. Grat. ad G Euphemis , a. q. 3. uuanquais
animas per poenitensiam salvare possimus, infamiam
ramen abolere non possumos'. Non ergo tenetur ad
d Contra est , quod Hadrianus I. Papa dieit rc n eapitulari, e. 32. so. 6. Concit. ω bab. c. 3. 2. q. 3- non proboreis quod obieeit poenam tiam sntulit, ipse patiatur. Respondeo dicendum , quod , sicut supra die mest, cam a. hti. qu. accusator in causa accusationis constituitur pars, intendens ad poenam accusati. Ad iudicem autem pertinet, ut inter eos iustitiae aequalitatem constituat . Justitiae autem aequalitas hoc requirit , ut nocumentum , quod quis alteri inte
tax , ipse patiatur , secundum illud Exod. M. Oem. tum m oculo , dentem pro Gnte. ,, Et ideo iustum est , ut ille qui per accus tio-Μ Πςm aliquem in periculum gravis poenae inducit , ,, Uis etiam similem poenam Patiatur .
335쪽
Ad primum eruo dicendum , quod, sicut Philoso.
phus dicit in I. Et hic. t cap. I. a prine. to I. θ in iv. alitia non semper competit contra assem simpliciter uia multum differt , an aliquis voluiuarie, uel in voluntarie alium laedat . voluntario Quiem debetur poena, sed in voluntariis debetur venia. Et ideo quando iudex cognoverit aliquem de falso accusasse, non voluntate nocendi , sed involuntarie propter iun rantiam ex justo errore , non imponit poenam laia Iionis
Ad secundum dicendum , quod ille qui male ac
cusat, peccat S contra personam accusati, S contra rempublicam . unde propter utrumque punitur . Et
hoc est quod dicitur Deuter. 9. D Cumque dili uenin ,, ylai me perscrutantes invenerint , falsum testem is dixisse contra fratrem suum mendacium, reddentis ei sicut fratri suo facere cogitavit, is quod pertinet ad iniuriam personae. Et Postea, quantum ad iniuriam reipublicae, subditur; Et auferesimalum dem medio tui, ut audientes caeteri timorem habeant
se & nequaquam talia audeant facere. M Specialiter tamen personae accusati facit iniuriam , si de falso accusatus , si innocens fuerit , p iniuriam suam remittere; maxime si non calumniose accusaverit sed ex animi levitate: Si vero ab accusatione nocentis desistat propter aliquam
collusionem cum advessario, tacit iniuriam reipublicae . Et hoc non potest ei remitti ab eo , qui accu- fatur , sed potest ei remitti per Principem , Qui cu-τam Reipublicae gerit .. Ad tertium dicendum, quod poenam talionis meretur accusator in recompensationem nocumenti
quod proximo inferre intentat Sed poena infamiae ei debetur propter malitiam , ex qua calumniose, lium accusavit . Et quandoque quidem Princeps reis mittit poenam, & non abolet infamiam, quandoque autem etiam infamiam abolet. unde & Papa potest huiusmodi infamiam abolere . Et quod dicit Papa Geis Iasius, Infamiam ab ere non possumus, intellillendum est de infamia facti ; vel quia eam ab Iere liquando non expedit : vel etiam loquitur de in f mia irrogata per judicem civilem , sicut dicit Gra- tianus . c Ioc. cit. Abaro b
Ex art. habes primo quomodo per rationem stendas, merito insinuatum a scripturis, S P
Pa , quod accusator in probatione deficiens debet μω
336쪽
nam talionis subire . A Papa quidem ; υι in argi .eonari A scripturis vero, ut Deut. I'. secundum quoa adducitur in resp. ad secundum , usque ad ly faereo cogitavit. Item Danies. 13. Feceruntque eis , sieut male egerant adversus proximum, ut faeerent secum dum legem ΜΟ s . Ubi loquitur de senibus deficie tibus in probatione accusationis contra Susannam , re monstrat poenam talionis esse de lege divina data Moysi. Secundo vides: quomodo, &e.
De peetatis, quae sunt eontra linitiam expatra Rei. in quatuor animios disisa. DEinde considerandum est de peccatis, quae sunt
contra iustitiam ex parte Rei. Et thea hoc quaeruntur quatuor.' Primo . Utrum peccet aliquis mortaliter verit tem negando, per quam condemnaretur. Secundo. Utrum liceat alicui se calumniose deis
Tertio. Utrum liceat alleui 3udicium subterfuge-
arto. Utrum liceat alicui eondemnato per vi lentiam se defendere, si adsit tacultas.
- ratem negare, per quam eondemnaretuν. A. d. II. q. 3. a. I, e. a. ad I. or 3. 3. q. I ad F. oe q. a. eom. ' .
AD Primum sic proceditur . Videtur , quod abs.
que peccato mortali ρ possit accusatus veritatem negare, perquam condemnaretur. Dicit enim Chr sostomus: m 3I. Dp. . . ad Hebri a me Non tibi dieo tit te prodas in publicum, .eque ad risumace es et Sed si veritatem confiteretur in iudicio a culatus , seipsum proderet , & accusaret . Non ergo tenetur veritatem dicere: Et ita non Decat mortaliter, si in iudicio monti tur . ..' I. Praeterea . Sicut mendacium ossiciosum est , quando aliquis mentitur , ut alium a morte liberet; ita mendacium ossiciolam esse videtur , quando atru
337쪽
quis mentitur, ut se liberet a morte; quia plus sibi tenetur, quam alteri r Mendacium autem osticiosum non ponitur esse peccatum mortale , sed veniale. Ergo si ceusatus veritatem in iudicio neget, ut se a morte liberet, non peccat mortaliter. 3. Praeterea . Omne peccatum mortale est contraeharitatem, ut supra dictum est: cq. 24. a. ra. quod accusatus mentiatur , excusando se a peccat sibi imposito , non contrariatur charitati , neque quantum ad dilectionem Dei , neque quantum ad dilectionem proximi. Ergo hujusmodi mendacium non est peccatum mortale. Sed Contra . Omne quod est eontrarium divinae gloriae , . est . peccatum mortale ἰ quia ex praecepto tenemur omnia in glmiam Dei sacere , ut patet I.
ad Corinth. Io. Seu quod reus id quia contra se est, confiteatur, pertinet ad gloriam Dei; ut patet per illud quod Iosue dixit ad Achamo Fili ma , da gloriam Domino Deo Israel, oe confitere , atque imdiea mibi quid feceris, ne abscondas, ut habetur I sue 7. Ergo mentiri ad excusandum peccatum est
. Respondeo dicendum, quod quicumque facit contra debitum iustitiae, mortaliter peccat, sicut supra dictum est. c q. 39. a. Pertinet autem ad debutum iustitiae, quia aliquis obediat suo Superiori in his, ad quae ius praelationis se extendit. Judex autem , ut supra dictum est , c q. 67. a. i. 9 superior est respectu eius 4 qui iudicatur . Et ideo ex debito
tenetur accusatus iudici veritatem exponere , quam ab eo secundum formam iuris exigit. Et ideo se eon- fieri nesuerit veritatem , quam diceνe tenetur , vias eam mendaeiter negaυπit mortaliter peccat. Si vero iudex hoc exquirat, quod non potes secundum ordinem iuris , non tenetur ei ace atus respondera : sed potes υel per appellationem, vel aliter Incitesareuugere r Mendacium tamen dicere non licet. Ad primum ergo dicendum , quod quando aliquis secundum ordinem iuris a iudice interrogatur, non ipse se prodit, sed ab alio proditur ἰ dum ei neces,ntas rei Mendi imponitur per eum , cui obedire
Ad secundum dicendum, quod mentiri ad liberandum aliquem a morte eum iniuria alterius, non est mendacium simpliciter osticiosum, sed habet aliquid de pernicioso admixtum : Cum aurem aliquis mentitur in iudicio ad excusationem sui , iniuriam facit ei, cui obedire tenetur ; dum sibi denegat quod ei bet, scilicet confessiouem veritatis.
338쪽
Ad tertium dicendum , quod ine qui mentitur in iudicio, se excusando, facit & contra dilectionem Dei, cuius est judicium, & contra dilectionem proximi , tum ex parte iudicis , cui debitum negat , tum ex parte accusatoris, qui punitur, si in probatione deficiat. Unde & in Psalm. I o. dicitur: mdeclines eor meum in verba malitiae ad excusandas excusationes in peccatis: Ubi dicit Glos. c oνd. Caffossi. J Hee in consuetudo impudentium, ut deprehensi per aliqua falsa se exciasent. Et Gregor. 22. Moral. c cap. 9. in princ. eum nens illud Iob 33. Si ab scondi quasi homo peccatum meum , dicit: Ustatum istimani generis vitium es latendo peccatum comis mittere, oe commisistim negando abscondere , . convictum defendendo multiplicare . .
EX art. habes pνimor quomodo per rationem deinst ruas errorem Pseudo-apostolorum , ut resert Cardin. Turrecremata de Ecclesia lib. q. c. 37. par. a.
Omnia alia , demptis articulis fidei , & praeceptis Dei, possunt celari; quantumcunque homines iurent dicere veritatem: possunt & mentiri, & dolose palliare: ut sit unum in ore, M aliud in corde. Secundo habes : quomodo per rationem. Ostendas hunc errorem merito damnari ab Honorio Papa tu extra-vag. Olim felic. record. ut ibi Cardinalis em affirmat. Item merito damnari a I. Cor. Io. 8e Iosue p. simul iunctis, ut in arg. eoni. Ex scripturis enim illis habetur , quod tenetur accusatus dicere Veritatem etiam contra se , etiam si inde esset morte corporali plectendus , ia per consequens , quod non Potest eam , tuta conscientia, celare .. A fortiori erno ex scripturis illis habetur et quod non potest eam dolose celare , quod non potest mentiri , & maxime, si iuramentum de dicenda veritate praecesserit. Contra, id , quod error ille concernit de iuramento , vide Veritates aureas super legem Veterem ,
ex iis. bene pensatis, & applicatis, &c.
339쪽
QUAEST. LXIX. ART. II. ARTICULUS II. argara
Utrum accusato liceat ealumniose se defendere.
AD Secundum sic proceditur. Videtur , quod ac cusato liceat calumniose se defendere . Quia secundum iura civilia , c Transigere C. de Tra facto nil in causa sanguinis licitum est cuilibet aia
versarium suum corrumpere : Sed hoc maxime est calumniose se defendere. Ergo non peccat accusatus in causa sanguinis, si calumniose se defendato. a. Plaeterea . Accusator cum accusato colludens poenam recipit a legibus constitutam, ut habetur a. quaest. 3. c quem poenituerit Non autem imponitur poena accusato per hoc , quod cum ace fatore colludit . Ergo videtur , quod liceat accusato calumniose se defendere. 3. Praeterea. Proverb. I. dicitur: sapians timet,
declinat a malo ; stilius autem transiit, oe eo Mia r Sed illud quod fit per sapientiam, non est peccatum. Ergo si aliquis qualitercumque se Iibereta malo , non peccat.
Sed Contra est, quod in causa eriminali iuramentum de calumnia est pr*standum , ut habetur extra de iuramento calumniae, e. Inbaerentes: Quod non esset, si calumniose se defendere liceret. Ergo non est Iicitum accusato calumniose se defendere. Respondeo dicendum , quod aliud est veritatem tacere, aliud est falsitatem proponere. Quorum pris mum in aliquo casu licet . non enim aliquis ten aur omnem veritatem confiteri , sed illam solum , 'uam ab eo potest, & debet requirere iudex secundum ordinem iuris ; puta cum praecessit infamia s per aliquo crimine , vel aliqua expressa indicia a MParuerunt , vel etiam cum praecessit probatio semiplena . Falsitatem tamen proponere in nullo casu licet alicui . . Ad id autem quod licitum est , potest aliquis procedere , vel per vias Iicitas , & fini intento aeccmmodast, quod pertinet ad prudentiam vel per aliquo vias illicitas , & proposito fini incongruas , quod pertinet ad astutiam , quae exercetur per fraudem , R dolum , ut ex supra dictis patet: c II. ari q. s. Quorum primum est Ia dabile, secundum vero vatiosum, Sie, ergo reo , cui accusatur, lisee se defendere υ νitatem sectilianao, quam confieri non tenetur, pes aliquos c veniemis modos ; mra quod non ναρο
340쪽
deat , ad quae respondere non tenetuν . Hoc autem non est calumniose se defendere, sed magis pruden
tatem tacere , quam consteri tenetur Neque etiam
aliquem dolum , υel fraudem adhibere , quia fraus , di colus vim mendacii habent: Et hoc est calumniose se defendere. Ad primum ergo dicendum , quod multa secundum leues humanas impunita relinquuntur, quae secundum divinum iudicium sunt peccata; sicut patet de simplici sornicatione: quia lex humana non ex ianit ab homine omnimodam virtutem , quae pauci rum est , & non potest inveniri in tanta multitudia me populi , quantam lex humana habet necesse suis Binere . Quod autem aliquis non velit aliquod peccatum committere, ut mortem corporalem evadat,
cuius periculum in causa sanguinis imminet reo , est persedete virtutis: quia omni tina terribilium max me terribile es mors, ut dicitur in 3. Ethicor. c. eap. 6. a med. to. I. Et ideo si reus in causa sangu Nis corrumpat adversarium suum , peccat quidem inducendo eum ad illicitum ; non autem huic peccato lex civilis adhibet poenam : Et pro tanto licitum esse dicitur. Ad secundum dicendum , quod accusator , si eo Iudat cum reo , qui noxius est , poenam incurrit. ex quo patet, quod peccat. Unde cum inducere altiquem ad peccandum M peccatum , vel qualitercu que peccati participem esse , cum Apost. dicat Non . a. , dignos morte eos, qui peccantibus consenti une, manifestum est quod etiam reus peccat cum adve sario colludendo : Non tamen secundum leges h manas imponitur sibi poena , propter rationem iam
Ad tertium dicendum , quod sapiens non absco ait se calumniose, sed Prudenter.
EX artic. habes ρνimo ς quomodo per rationem ostendas, merito insinuatum a scripturis , & cymonibus ; quod non licet accusato calumniose seia Psum defendere . A Canonibus quidem z. ut in πιν coni. A scripturis vero . Ut Hal. s. Perdes omnes , qui loquuntuν mendacium . Item Psalm. Ia. M DO B mine, quis habitabit in tabernaculo tuos: i O-