장음표시 사용
341쪽
QUAEST. LXIX. ART. III. 337,, rat proximo suo , & non decipit. Item Ps. 23. se, Gis ascendet in montem Domini' Innocens mari nibus, & mundo corde . Qui non iuravit in dolo proximo suo. Hinc enim ab oppositis patet intentum. Constat namque, quod malitiose se defendere est, vel mendacium loqui, vel in iudicio opea .rari injustitiam, vel agere dolum in lingua sua, ve facere proximo , idest iudici , mrt. I. ad 3. suo malum , vel iurare, & decipere proximum , vel iurare in dolo . Ee breviter non esse innocentem ma
nibus , & mundo corde . Ex consequenti ergo monstrant scripturae , quod accusatus se calumniose deis fetidens non habitabit in tabernatu Io , & in monte sancto Dei. Faeiunt etiam haec ad ar. I. appen. δε- eundo vides: quomodo ex iis, &c.
μνι- reo liceat iudicium per appella- , tionem declinare. AD Tertium si proceditur . Videtur , quod reo non liceat iudieium declinare per appellationem. Dieit enim Apost. Rom. 13. Omnis anima potesatibus sublimioridius subdita ses et Sed reus appellando recusat subit ei potestati ruperiori , scilicet iudici. Ergo peccat. a. Praeterea. Maius est vinculum ordinariae pol statis, quam propriae electionis: qed , sicut Istitue a. qu. 6. cci . 33Q a iudicibus, quos eommunis cominsenstis elegerit, non licet provocare. Ergo multo munus licet appellare a iudicibus ordinariis. 3. Praeterea. Illud quod semel est licitum , semper est licitum : Sed non est licitum appellare post decimum diem, neque tertio super eodem. Ergo videtur, quod appellatio non sit secundum se licita. Sed Contra est, quod Paulus Caesarem appellavit,
Respondeo dicendum, quod duplici de causa eo tingit aliquem appellare . Uno quidem modo confidentia iustae causae ,' quia videlicet iniuste a iudice gravatur. Ea se lieitum es appellare . hoc enim est Prudenter evadere. Unde a. q. 6. cea 3 dicitur Iomnis υρνessus libere Deerdotum , ' voluerit , -- pellet iudicium, cy' a nullo prohibeatur.
Alio modo aliquis appellat causa afferendae morae, Ne contra eum iusta sententia proseratur : Et Me seatvmniose se defendere ; Quod es illieitum , sicut dictiun est . 1 ar. μη facit enim iniuriam & jν
342쪽
dici, cuius Acium impedit. & adversario suo, cuius iustitiam , quantum potest, perturbat. Et ideo, . sicut dicitur a. qu. 6. ceap. 27- omni modo pun1endus e cuius appellatio injussa pronuntiatiar. Ad primum ergo dicendum , quod poteItati inferiri ori in tantum aliquis subiici debet, inquantum oris dinem superioris servat : a quo si exorbitaverit, ei
sibiici non oportet puta si aliud iusserit Proco fui , & aliud Imperator , ut patet per glos. Rom.
Aug. servi. 6. de verb. Dom. e. 8. tom. IO. 3 Cum autem iudex aliquem iniuste gravat, quantum ad hoc relinquit ordinem superioris potestatis , secundum
quam neces tas sibi iuste iudicandi imponitur . Et
ideo licitum est et , qui contra iustitiam gravatur, ad directionem superioris potestatis recurrere , ap-vellando , vel ante sententiam , vel post . Et quia non praesumitur esse rectitudo , ubi vera fides non est ideo non licet Catholico ad infidelem iudicem appellare, secundum illud 2. qu. 6. cap. 32. Carbolicus, qui causam suam , sue iussam , ηυe in1M-sam, ad iudicium alterius fdei iudicis pro eaverit , excommunicetus . Nam & Apoll. c i. arguit eos , qui iudicio contendebant apud in fideis Ad secundum dicendum , quod ex proprio deIe-ctu, vel negligentia procedit, quod aliquis sua sponte se alterius iudicio subiiciat, de cuius justitia non confidit Levis etiam animi esse videtur , ut non Permaneat in eo , quod semel approbavit Et ideo Tationabiliter denegatur subsidium appellationis a iudicibus arbitrariis, qui non habent potestatem nisi ex consensu litigantium. Sed potestas iudicis ordin Tii non, dependet ex consensu illius , qui eius iudicio suMitur , sed ex auctoritate regis , & principis, qui eum istituit. Et ideo contra eius iniustum gravamen, lex tribuit a; pellationis subsidium ; ita quod etiam si sit simul orὸ inarius , R arbitrarius. iudex,
potest ab eo appellari ἔ quia videtur ordinaria Potestas occalio suisse , quod arbiter eIigeretur . Nec deinbet ad detectum imputari eius qui consensit in eum, .ficut in arbitrum , non ut tu eum quem Princeps
iudicem ordinarium dedit , . .... -
Ad-tertium dicendum , quod aequitas. iuris Ita in venit uni parti , quodi altera non pravetur. & ideo tempus decem dierum, concessit ad appellandum , quod sussiciens aestimavit ad deliberandum an expediat appellare ia Sit vero non esset determinatum
impus , in quo appellare licereu, semper certitudo,
343쪽
QUAEst LXIX. ART. IV. 3 iudicii remaneret in suspenso ; & ita pars tera
damnificaretur . Ideo autem non est concessum , ut tertio aliquis appellet super eodem , quia non in
probabile, toties iudices a recto iudicio delinare. APPENDIA.EX arti habes primor quomodo per rationem , nostendas, & sano modo intelligas, marito insinuatum suisse a scripturis, ut are. 23. quod licitum est accusato aptaellare iudicem alium . Vide arg. contra Secundo vides e quomodo ex iis bene pens iis, &c.
Utrum iaceo eondemnato ad mortem se
defendere , se pust. AD Quartum sic proceditur . Videtur , quod
ceat condemnato ad mortem se defendere , . fi possit . Illud enim , ad quod natura inclinat, semper est licitum, quasi de iure naturali existens: Sed naturae inclinatio est ad resistendum corrumpentibus , non solum in hominibus , & animalibus, sed etiam in insensibilibus rebus . krgo licet reo condemnato resistere, si potest , ne tradatur in mortem is a. Praeterea. Sicut aliquis sententiam mortis contra se latam subterfugit resistendo, ita etiam fugiendo: Sed licitum esse videtur, quod aliquis se a morte per laqam liberet, secundum illud Ecel. 9. Lo ge esa ab homine potesatem habente occidendi. Esego etiam licitum est reo resistere. Praeterea . Proverb. 24. dicitur : Eme eos qui euntur ad mortem ς ω eos qui trahuntur ad int virum , Iiberare ne eesses e Sed plus tenetur aliquissbi , quam alteri . Ergo licitum est , quod aliquis condemnatus seipsum defendat , ne in mortem tr
Sed Contra est , quod dicit Apost. Rom. 13. Pu
potesati re is , Dei ordinationi reuis, ipse fbι
damnationem ae iret et sed condemnatus se defendendo potestati resistit, quantum ad hoc in quo est divinitus instituta ad vindictam malefastorum , Iaudem urio bonον-. Ergo peccat se defendendo. , Respondeo dicendum , quod aliquis damnatur ad. mortem duplicito. Uno modo iuste: Et sic non licea. condemnato se defendere. licitum enim est iudici eum. xeta rem impugnare . unde relinquitur , quod m
344쪽
parte eius sit bellum iniustum . unde indubitanter modo condemiatur aliquis iniuste r Et tala iudicium fimile est violentiae latronum , secundum illud Egeeh. 22. Prineipes eius in medio si rus, ρυ s lupi rapisntes praedam ad inundendum sang-nem. Et ideo fleui licet resissere latroni s ruta licet res- fere in tali easti malis pristi bur , nsforte propter scandrium vitandum , eum ex hoe aliqua graυυ tuse
Ad primum ergo dicendum , quod Meo nomini data est ratio, ut ea, ad quae natura inclinat, non νassim , sed secundum rationis ordinem exequatus. Et ideo non quaelibet defensio sui est licita, sed si ram quae fit cum debito moderamine. Ad secundum dicendum , quod nullus ita conde: arinatur , quod ipse sibi inferat mortem i, sed quot ipse mortem patiatur . & ideo non tenetur facere id, unde mors sequatur , quod est manere in loco , Unde ducatur ad mortem ; Tenetur tamen non rein fistere agenti , quin patiatur quod iustum est eum vati Sicut etiam si aliquis sit condemnatus ut T me moriatur , non peccat , si cibum fibi occulte ministratum sumat ; quia non sumere esset seipium
Ad tertium dicendum, quod per illud dictum S pientis non inducitur aliquis ad Iiberandum alium a morte contra ordinem iustitiae. unde nee seipiam contra iustitiam refistendo aliquis debet liberare a
APPENDIX. EX attie. habes primo . quomodo per rationam subruas a sortiori haeresim Misaρρυμ m d.
gentium e homines non esse subiectos alicui Iegitimae Potestati . Si enim condemnatus ad mortem non votest licite propter timorem mortis instantis nega. Te per resistentiam se esse subditum legitimae potesati , quae condemnavit eum , multo magis alii , qui timore tanto de praesenti non premuntur , negare non poterunt se esse subiectos alisur legitiniae Potestati. Ille enim videri possiet excusandus c quamvis revera non sit magis admodum , quam alia. Eaee haeresis etiam refellitur per rationes superiorum articulorum, . 67. 68. & huius 6'. seeundum quod Frudens iudicare, x per se applicare poterit, incondo habes quomodo per rationem ostendas , haer
am illam merito damnata a Roauaa. up in argis .
345쪽
eontri item a veritatibus aureis super legem vel rem, Gen. 3. eones. Σ. . cap. I6. eones. q. ar Num.16. conel. 3. Tertis vides ς quomodo ex iis , si bene pensentur, & applicentur, declaretur, dic,
De In Visia pertinente ad personam in quatuor articulas dA D. DErnde eonsiderandum est de Iniustitia pert,
nente ad personam testis. Et eisea hoc quaerunνυν quatustr. Primo . Utrum homo teneatur ad testimonium seis
Secundo. Utrum duorum vel trium testimonium sum ciat. . l'. Tertio . Utrum alicuius testimonium repellatur absque eius culpa. Quarto. Utrum perhibere falsum testimonium sie
Utrum homo teneatur ad tesmoniam ferendum.
non teneatur ad testimonium ferendum . Dicit enim Aug. in in Genes. lib. I. q. 2ώ. D. 4. o I. 22. coni. in. e. 33. eo. 6. quod Abraham dicens de uxore tua , δενον mea es , veritatem celari v Iuit , non mendacium dici : Sel veritatem celando aliquis a testificando abstinet . Ergo non tectetur Iiquis ad testificandum . . a. Praeterest . Nullus tenetur fraudulenter agere. Sed Proverb. 1 I. dicitur et uui am Iat 1Daudulentaν,νevelast areans ,' qui autem fidelis es , celat amis. sommi tim . Ergo non tenetur homo semper ad te- sifieandum , praesertim super his quae sunt sibi in secreto ab amico commissa. s. Praeterea. Ad ea, quae sunt de necessitate: salatis , maxime tenentur Clerici, & Sacerdotes: t Sed Clericis , & Sacerdotibus prohibetur ferre test monium in causa sanguinis . Ergo testificari non est de
346쪽
QUAEST. LXX ART. I. Sed contra est , quod Aug. dicit et c hab. ex Ud-L 3. sentent. 3'. vid. e. Falsidicus 1 de erimine fa β aut veritatem oecultat, . qui dicis mendac m,
titerque reus es: Iue, quia prodesse non utilio te, quia nocere desiderat . Respondeo dicendum , quod in testimonio sereniado diu inguendum est: quia aliquando requiritur te- simonium alicuius , aιiquando non requiritur . Si
requirituν tessimonitim alicujus subditi auctoνitata perioris, cui in his , quae ad jufitiam pertinent , obedire tenetiae , non es dubium quin seneatur tes Monium ferre in his , in 'uibus seeundiam ordinem ruri tesimonium ab eo exigitur ἔ puta in manis Bis, & in his , de quibus infamia praecessit: Si autem exigitur ab eo tesimonium in aliis , puta in o euitia , ω de quibus infamia non praecessit , non tenetur ad testscandum
Si vero requiratur eius testimonium non auctorsetate Superioris , cui obedire tenetur , tunc distinis
lueadum est a Quia si resimoniu- νeeuiratur ad I erandum hominem vel ab inissa morte , sub poena quacunque , vel a falsa infamia , -ι ab aliquo damno , tunc tenetur homo ad sesimandum ἀEt se eius resimonium non requiratur , teneturD- eree quod in se es, ut veritatem denuntiet alicui ,
qui ad hoc pust prodesse. Dicitur enim in Psal. 8 r.
Eripite pauperem , oe egenum da manu peccatoνis ι berate. Et Proverbis a is Erue eos , qui ducuntur ad mortem . Et Rom. I. dicitur Digni sunt morte ,
non solum ρυῆ faciunt , sed etiam qui consentiunt f eientibus a Ubi dicit glos c ord Ambras in hune
ιος. consentire es tuere, eum pom redarguere . Sueer hia vero, quae pertinent ad condemnationem Himius, non tenetur aliqvis ferre testimonium , ni eum a Superiore compellitur suunatim ordinem , ris : quia si circa hoc veritas occultetur , nulli ex - hoc speciale damnum nescituri vel si immineat periculum accusatori, non est curandum; quia ipse in hoc periculum sponte se ingessit . Alia autem ratio est de reo, cui periculum imminet eo nolente ἀAd primum ergo dicendum , quod Augustinus I ruitur de occultatione veritatis in casu illa , quano aliquis non compellitur Superioris auctoritate v Titatem propalare, & quando occultatio veritatis est nulli specialiter damnosa. Ad secundum dicendum , quod de illis , quae homini sunt commissa in secreto per consessionem snullo modo debet testimonium ferre ; quia huruis
di non scit ut homo, sed tanquam Iisi minister; M
347쪽
maius. est vinculum sacramenti quolibet homini spraecepto .. Circa ea. vero, quae aliter hcimini sub secreto committuntur, distinguendum. est . uuandoque nim sunt talia, quae statim cum ad notitiam hominis venerint homo ea. manifestare tenetur; puta si pertinent ad corruptionem multitudinis, spiritualem, vel eorporalem, . vet. ita grave damnum alicuius personae ,. veL sit quid. aliud. est huiusinodi , quia quis
propalare tenetur, vel testificando, vel denuntiando r, Et contrae hoc debitum Obligari. non potest per secreti commissum : quia in. hoc frangeret fidem , quam alteri debet. Quandoque vero sunt talia, quae quis prodere non tenetur Unde potest obligari ex. hoc , quod sibi subi secreto, committuntur : Et tunc
nullo modo tenetur ea prodere , etiam ex Praecepto.
, Superioris quia servare fidem est de iure naturali. . . nihil autem potest praecipi homini contra id . quod' est de iure naturali. . Ad tertium, dicendum , quod operari , vel eoope- . irari ad occisionem hominis, non competit ministris . altaris, ut supra dictum est, cis 64. a. & ideo secundum iuris ordinem compelli non possunt ad suendam testimonium in causa: sanguinis ..
EX arti habes, μειω οῦ quomodo per rationem o-.stendas , & sano modo intelligas , merito fuisse x scripturis , & Augustono insinuatum ,. quod homo.
tenetur ad testificandum . Ab Augustino quidem , ut in argia eont. A scripturis. vero per dictum m. Reg. . .. Si tameνimus εν nolueνimux nuntiare ,. Dela si arguemur , oec. Ecce,. quod, taciturnitas est quandingue culpabilis, & aliis damnosa. Applicatu ad propositum de, testifieando ,. sicut I alias auctoritates. tum, supra hactenus adductas tum infra ubilibet ad-.- ducendas aa propositas articulorum suorum materias , ne volumen erescat in. immensiim , & ut ex ostensi s. ad ampliora consurgere addiscas viam peruisse tibi, sat est. Item Hierem. SIL Nolite lavi is stipeν iniquitatem. Item Eccles 3. tempus tacen
ἀ- , . tempus Iosuendi .. Secundo vides quomodo.
348쪽
Unum sussciae duorum, vel trium
AD Seeundum sic proceditur. Videtur, quod non
sumetat duorum, vel trium testimonium. Iudicium enim certitudinem requirit .r sed non habetur certitudo veritatis per dictum duorum testium . legitur enim 3. Regum ai. quod Naboth ad dictum duorum testium falso condemnatus est . Eiso du rum , vel trium testinionium non sumet t. 2. Praeterea. Testimoniam ad hoc quod sit credi-hile , debet esse concors r Sed plerunque duorum , vel trium testimonium in aliquo discordat . Ergo non est efficax ad veritatem in iudicio probandam . 3. Praeterea. a. q. 4. a. dicitur: με βιI non damnetur , nisi septuaginta duobus resibus z μει,-rre autem Caruinalis , nisi sexaginta quatυον ' al. quadraginta quatuor 'non damnabitων'. Di
eonust cardinesis tirbis Romae, nisi in Oiginti septem et M. triginta sex t totibus non condemnMitti re diaconus , Aeolytus , Exoreissa , Lector , Osiarius , nises eum sutem lembus non condemnabitur. Sed ma- is est Periculosum peccatum eius , qui in maiori
ignitate constitutus est ; & ita minus est tolerandum . Ergo nec in aliorum condemnatione lassicit duorum, vel trium testim apium . Sed Contra est, quod dicitur Deuteron. II. In ore diaorum , mel trium resium peribis , qui inter eisitiν . Et in L I9. In ore siorum , vel trium testium sabit omne verbum.
Re ndeo dicendum, quod secundum Philosophum
in a. Ethic. c e . 3. in prino re e. r. cis. F. to. s certitudo rion est similiter quaerenda in omni materia . In actibus enim humanis , super quibus constituuntur iudicia, & exiguntur testimonia, non potest haberi certitudo demonstrativa; eo quod sunt circaeontinuentia , & variabilia . Et ideo suffieis probabilis eertitudo , quae ut in pluribus υeνstatem attingat, etsi tu paucioribus a veritate desciat . Est autem probabile , quod magis veritatem eo tineat dictum multorum , quam dictum unius . Et adeo cum reus sit unus qui ne at , sed multi testes asserant idem cum actore , rationabilitis insitutumes de fure divino , . tamans , quod dicto testuma
Omnis autem inaltitudo in tribus comprehendiatur s
349쪽
tur, scilicet principio, medio, &fine. Unde securiis dum Philosophum in primo de coelo , c-2. eo.
a. Omne oe retiam in tribus psuimus . Ternarium quidem constituitur asserentium, cum duo testes eo veniunt cum actore o Et ideo νequiritur binarius te- sitim, vel ad maiorem emtisadinem ut sit ternariias ,
qui es multitudo perfecta in lysis tessibus . Unde &Eccles. 4. dicitur: Funicultis triplex di iis rumpiatur. August. autem super illud Ioan. 8. Duorum 8 minum testimonium verum es, dicit , c Tras . 36. versus f. to. 9O quod in hoe es Trinitas seeundum m=serium commentata , in qua es perpetua frmitas
Ad primum ergo dicendum , quod quantacunque multitudo testium determinaretur, posset quandoque testimonivm esse iniquum r cum scriptum fit Exod. 23. Ne sequaris turbam ad faetendum mestim : Nee tamen, quia non potest in talibus infallibilis aere ludo haberi , debet negligi certitudo, quae probabiliter haberi potest per duos, vel per tres testes, ut dictum est. in του. Ad secundum dicendum, quod discordia testium in aliquibus principalibus circunstantiis , quae variant substantiam facti , puta in tempore , vel in loco , vel in personis, de quibus principaliten agitur , au- seri efficaciam testimoniis, Quia si discordant in t Iibus , videntur singulares eiia in suis testimoniis , R de diversic factis loqui : Puta si nunc dicat hoc
factum esse tali tempore, vel loco , alius alio tempore , vel loco , non sidentur de eodem facto i rui . Non tamen praeiudicatur testimonio , si unusicat se non recordari , & alius asserat determin tum tempus, vel Iocum. Et .si in talibus omnino diis
sirordaverint testes actoris , & rei , si sint aequales numero, & pares dignitate, statur pro eo: quia facilior debet esse iudex ad ab luendum , quam ad condemnandum : nisi sorte in eausis favorabilibus ;Mut est causa libertatis , & huiusmodi . Si vena testea eiusdem partis dissenserint, debet iudex ex minis sui animi percipere cui parti sit standum , veli ex numero testium , stet ex dignitat: eorum , vel ex favorabilitate cauta, vel ex conditione negotii, R dictorum. Mulio autem magis testimonium uni
repellitur, si sibi si dissideat interrogatus de vim , R scientia : non autem si dissideat interrogatus de opinione, & Lamar quia potest secundum diversa visa , & audita diversimode motus esse ad responde dum . Si vero sit discordia testimonii in aliquibu circunstantiis non . perturentibus ad substaatiam fa-
350쪽
.cti, puta si tempus fuerit nubilosum, vel serenum, rei si domus fuerit picta, aut nσn , aut aliquid h a iusmodi, talis discordia non praeiudicat testimonio et quia homines non consueverunt circa talia multum scilicitari: unde facile a memoria elabuntur in- immo aliqua distordia in talibus facit testimonium credibilius , ut Chrysost. dicit super Matth. hom. I. Hi ann a pνine. quia si in omnibus concord rent, etiam in minimis, viderentur ex condicto eumdem sermonem proferre : Od tamen prudentiae i dicis relinquitur discernendum.
Αd tertium dicendum , quod illud locum habet jecialiter in Episcopis , Presbyteris , Diaconis , &Clericis Ecclesiae Romatiae propter eius dignitatem . Et hoc triplici ratione et Primo quidem , quia in ea tales institui debent , quorum sanctitati plus cred tur , quam multis testibus: Secunda , quia homines qui habent de aliis iudicare. saepe propter iustitiam multos adversarios habent. unde non est passim credendum testibus contra eos , nisi magna multitudo conveniat Tertio , quia ex condemnatione alicuius eorum derogaretur in opinione hominum dignitati illius Ecclesiae, & auctoritati; quod est periculosius, quam in ea tolerare aliquem peccatorem, nisi valde publicum, & manifestum, de quo grave seandalum
i A P P E N I , . ., in. REX arti habes pνrmo: quomodo per rationem, tum directam, tum indirectam , k ostendas, & in recto sensu intelligas , merito insinuatum fuisse a stris pluris, quod duorum , vel trium testimonium sumis .cit. Ubi vero hoc insinuetur , vide argum. contri Qualis autem , vel quanta diligentia adhibenda sit scirca testes , &e. antequam; aliquis interficiatur c. quo ibi d vide iUeritates aureas. super lagem vel rem , Deuteron. II. conclus. 6. Seeundo vides t tu
AD Tertium se proe itur. Videtur, quod alicuius testimonium non sit repeliendum nisi propter culpam. Quibusdam enim: in poenam infligitur, quod in testimonium non admittantur ; sicut. Patet in