장음표시 사용
371쪽
quitatem ad finem irae , qui est vindicta . nullis enim vindicta est irato magis in promptu, quam inferre contumeliam alteri . Et ideo contumelia max me oritur ex ira .
Ad primum ergo di endum , quod contumelia nomordinatur ad finem superbiae , qui est ceIsitudo. Et ideo non dirino contumelia oritur ex iuperbia: Disponit tamen superbia ad contumeliam , inquanis tum illi, qui se su riores aestimant , facilius alio contemnunt , & iniurias eis tirogant . faciliis enim irascuntur , utpote reputantes indignum , quicquid
contra eorum voluntatem agitur.
Ad secundum dicendum , quod secundum Phil .in 7. Eth. c e. 6. m mine. D. I. ira non perfecte audis ratisnem r. Et sic iratus patitur rationix desectum: In quo convenit cum stultitia: Et propter hoc ex stultitia oritur contumelia secundum assinitatem, quam habet cum ira Ad tertium dicendum , quod sexuadum Philos ima. Rhetor. c e. q. ad s. m. 6. iratus intendie man sesam offusam; quod non eurat odiens . Et ideo contumelia, quae importat manifestam iniuriam , m vis pertinet ad iram, quam ad odium .
EX artila. habes mimo 2 quomodo per rationemastendax , merito insinuatum a scripturis , Gregorio, quod contumelia oritur ex ira AB Gre--gotio quidem , tie tu arm eont. A script. vem uerillud Matth. s. irasscitur frates sua, &c. postea sequitur: uui dixerit fatue. Ubi ex ordine illo servato, scilicet praeponendo iram eontumeliae, voluit angelista notificare nobis intelligi , quod contuis melia derivatur, seu oritur ex ira . Secundo vides dquomodo , &c.
De Detractione, in qua is auimur rivisa ia
Postea considerandum est de detractione Et eises Me euer- ων quatuor LPrimo. Quid fit detractio. Secundo. Utrum fit ii emum mortale αTertio. De comparatione eius ad alia peccatis .i, Quarto Utrum peccet aliquis audiendo detramo
372쪽
348 QUAEST. LXXIII. Am. I. ARTICULUS I. 4o I
orum Detractio eonvenienter definiatur, quod es Denigratio alienae famae per verba. Ins-74. a. I. er 7s. a. I. ω. oe Rom. I. I. AD Primum sic proceditur. Videtur, quod detractio non sit denigratio aIienae famae peν oeeuisa verba, ut a quibusdam definitur . Oeeultum enim, S manifestim sunt circumstantiae non constituentes speetem peccati: accidit enim peccato, quod a mulistis sciatur . vel a paucis Sed illud quod non conis stituit speciem peccati , non pertinet ad rationem ipsius, nee debet poni in eius definitione. Ergo ad rationem detractionis non pertinet, quod fiat pre
a. Praeterea . Ad rationem famae pertinet publica notitia . Si ergo per detractionem denigretur fama alicuius , non poterit hoc fieri per verba occulta, sed per verba in manifesto dicta. 3. Praeterea . Ille detrahit , qui aliquid subtrahit , vel diminuit de eo quod est : Secs quandoque denigratur fama alicuius, etiamsi nihil subtrahatur de veritate ,' puta cum aliquis Vera crimina alicuius pandit. Ergo non omnis lenigratio famae est detractio. ιSed Contra est , quod dicitur Eccles Io. Si mo deat serpens in flentio, nihil eo minus habet, qui O mite dereahit. Ergo occulte mordere famam alic ius est detrahere. Respondeo dicendum, quod sicut facto aliquis noeet alteri dupliciter; manifesse quidem, sicut in ra-pina, vel quacunque violentia illata; semite autem , seut in furto, 3κ dolosa percussione: Ita etiam verbo aliquis dui Ditis aliquem laedit i Uno modo in manifesto e & hoe fit per contumeliam , ut supra dictum est q. praeci a. r. J Alio modo occulte; &hoe fit per detractionem. Ex hoc autem quod aliquis manifeste verba conistra alium profert, videtur eum parvi pendere . unde ex hoc ipso dehonoratur. R ideo contumelia detriamentum affert honori eius, in quem profertur. Selqui verba contra aliquem proseri in occulto, videtur eum vereri magis , quam parvipendere . unde nou directe infert detrimentum honori, sed famae; inquantum huiusmodi verba culta proferens, qua
tam in ipis est, eos qui audiunt , facit malam opis
373쪽
nionem habere de eo , contra quem loquitur . hoe enim intendetre videtur , ti ad hoc conatur detr hens, ut eius verbis credatur. Unde patet , quod detractio differt a contumelia meite . Uno modo quantum admodum proponendi verba: quia scilicet contumeliolas manifeste comtra aliquem loquitur , detractor autem occulte : Iio modo quantum ad finem intentum , sive quan tum ad nocumentum illatum : quia scit. contum
liosus derogat honori, detractor famae. Ad primum ergo dicendum, quod in voluntariis
commutationibus , ad quas redueuntur omnia nocumenta proximo illata verbo , vel facto , divers ficant rationem peccati seeuisum M&manifessum : quia alia est ratio involuntarii per violentiam , & per ignorantiam , ut supra dictum est. 66. a. q. m
Aa secundum dicendum , quod verba detractionis dicuntur occulta , non simpliciter , sed per comparationem ad eum, de quo dicuntur ἰ quia eo abse te, & ignorante dicuntur. Sed contumeliosus in f ciem contra hominem loquitur . Unde si aliquis de alio male loquatur coram multis eo absente, detractio est : si autem eo solo praesente , contumelia
est i Quamvis etiam si uni soli aliquis de absente malum dicat, corrumpit famam eius non in toto, sed in partea Ad tertium dicendum , quod aliquis dicitur detrahere , non quia diminuit de veritate , sed quia diminuit famam eius . Quod quidem fit quandoque directe , quandoque indirecte . Directe quidem qua-ὐωplicitere Uno modo , quando falsum imponit ali ri r Sestin , quando peccatum adauget suis verbis : Tertio , quando occultum revelat : si recti, quando id quod est bonum , dicit mala intentione. factum. Indi recte autem, vel negando bonum alte- .rius, vel malitiose reticendo, vel minuendo.
EX artici habes primo ; quomodo per rationem mstendas , merito insinuatum fuisse a Scripturis, quod detractio fit per verba occulta . Ut Eccles Io. secundum quod narratur mimo . inars eont. Item per hoc , quod Genes I9. narratur, quod absente Ioseph , ut qui fugerat soras relicto pallio, Domina ejus, tum apud familiam, tum apud maritum , denigravit famam ipsius, quod est detrahere. Item per hoc, quod a. Μ ,r4. narratur ἱ quod Alchimus veniens ad Regem
374쪽
- Demetrium , auente Iuda Machabaeo , demimavit famam ieius , diariis inter caetera : Gamdiu Iudas
superes, impossibile in Neem esse negotiis c Getanas
vides : quomodo ex iis bene pensatis , & applieatis .deviaretur vicissim doctrina haec Angelica praeseus,
Ureum detractis set peccatum moraria. Loeis p. a. I. indurus.
AD Secundum sic proceditur . videtur , quod de-.tramo non sit peccatum mortale. Nullus enim actus virtutis est peccatum mortale ' Sed revelare peccatum occultum , quod, sicut dictum est, myaeo. ad detractionem pertinet, est actus virtutis, μει charitatis; dum aliquis fratris peccatum denum tiat , eius emendationem intendens r Vel etiam est actus iustitiae , dum aliquis fratrem accusat. Ergo detratilo non est peceatum mortale. 2. Praeterea. Super illud Prover, M. cum dere
periesitatur totum genus humanum I Sed nullum pe catum mortale in toto humano genere invenitur; quia multi abstinent a peccato mortali et Peccata auritem venialia sunt , quae in omnibus iuveniuntur. Ergo detractio est peccatum veniale. 3. Praeterea. August. in Hom. de igne purgatorioc qua es 4 I. de Sanctis , ante med. D. Io. inter Peccata minuta ponit, quando eum omni Desiitate, mel temeritate maledicimus: quod pertinet ad detractionem. Ergo detractio est peccatum veniale.. Sed Contra est, quod Rom. I. dicitur, Detras
νes Deo odibiles: od ideo additur, ut dicit glos.c oνdin. Petri Lomb. ne leve putetuν propter hoc, quod eonsi is in verbis. Respondeo dicendum , quod , sicut supra dictum
est, q. 72. a. a. peccata verborum maxime sunt ex intentione dicentis diiudicanda. Detractio autem secundum suam rationem ordinatur ad denigrandum famam alicujus. Unde ille per se loquendo detrahit, qui ad hoc de aliquo obloquitur , eo absente , ut ejus tamam denigret. Auferre autem alicui famam valde grave est quia inter res temporales videtur fama esse pretiosior , per cuius deis m impeditur
homo a multis bene agendis. Propter quod dicitur Eccia
375쪽
in pretiose . Et ideo Aractis , peν Ie loquendo , ess
Contingit tamen quandoque , quod aliquis dicit aliqua verba , per quae diminuitur fama alicuius, non hoc intendens , sed aliquid aliud is me autem non est detrahere per se , & sormaIiter loquendo, sed solum materialiter , & quasi per accidens . M. is si quidem verba , per quae fama alterius dimininis is tur , proserat aliquis propter aliquod bonum n ,, cessarium, debitis circumstantiis observatis , non ,, est peccatum, nec potest dici detractio: Si autem, , proferat ex animii levitate,' veI propter causam, , aliquam non necessariam , non est peccatum moris,, tale , nil forte verbum , quod dicitur , sit adeo is grave quod notabiliter famam allauius laedat, ,, & praecipue in his quae pertinent ad honestatem M vitae; ,, quia hoc ex ipso genere verborum habet rationem peccati mortalis. Et tenetur aliquis ad restiturronem fama, sleut ad xestitutionem cuiuslibet rei subtractae, eo modo quo
upra dictum est , c a. eum ae restituti
Ad primum ergo dicendum , quod revelare pes catum oecultum alicuius propter eius emendationem
denuntiando , vel prister bonum iustitiae publica accusando , non est detrahere , ut di tum est c incor. s. oe q. 68. a. r.
Ad secundum dicendum, quot glossa illa non diacit, quod detractio in toto genere humano inveni tur, sed addit, pene . Tum quia suitorum infinietis es numerus ; & pauta sunt, qui ambiaana per viam salutis e Tum etiam quia pauci, vel nulli sunt, qui non aliquando ex animi levitate aliquid dieant , unde in aliquo vel leviter alterius fama minoratur: quia, ut dicitur Iacobi 3. Si quis in verbo non o Ddiρ, his es perfectui vir a. Ad tertium dicendum , quod August. loquitur in casu illo , quo aliquis dicit aliquod leve malum de alio , non ex intentione nocendi , sed ex animi I vitate, vel ex Iapsa linguae
EX articulo habes p rimo' quomodo per rationem:& ostendas, & in recto sensu intelligas,' merito a Scripturis suisse insinvatum, quod detractio est Peccatum mortale, ut Rom. D secundum quod extem.
376쪽
ditur ἐn ar mem eont. Item per hoc, quod I. --ehab. 7. AIchimus, & alii detractores Iudae Mach baei apud regem Demetrium , voeantur impii , &iniqui , monstratur , quod detractio est mecatum mortale. Item per hoc , quod ibid. e. ro. illi , qui voluerunt detrahere Ionathae apud regem Alexandrum , vocantur viri pestilentes: monstratur idem. Item hoe, quod a. Μaehab. 3. ω4. Simon, quia detraxit Oniae Pontifici apud regem Antiochum, vocatus est impius , monstratur idem . Secundo viades' quomodo ex iis, si bene pensentur, atque adiplicentur, &c.
Utrum Detractis set gravioν omnibus peccatis si quae in proximum committuntur. jAD Tertium fic proceditur . Videtur, quod Dein tractio sit 8ravior omnibus peccatis , quae in Proximum committuntur. Quia super illud Pial. Io8. M Pro eo ut me diligerent, detrahebant mi ai, dieitis Glos c ord. Aug. in hunc loci tom. 8. Plus no
,, cent in membris detrahentes Christo, qui animas ,, crediturorum interfieiunt, quam qui eius carnem D mox resurrecturam peremerunt. D Ex quo videtur, quod detractio sit gravius peccatum, quam hinmicidium , quanto gravius est occidere animam, quam occidere corpus r Sed homicidium est gravius inter caetera peccata , quae in proximum committuntur . Ergo detractio est simpliciter inter omnia
tum , quam contumelia ; quia contumeliam potest homo repellere, non autem detractionem latentem: Sed contumelia videtur esset maius peccatum, quam adulterium, per hoc quod adulterium unit duos in unam carnem , contumelia autem unitos in multa dividit . Ergo detractio est maius peccatum , quam aduIterium , Quod tamen inter alia peccata , quae sunt in proximum, magnam gravitatem habet.
autem ex invidia , ut patet per Gregor. 3 i. Moral. ωρ. II. a. med. Sed invidia est maius peccatum, quam ira . Ergo & detractio est maius peccatum, quam contumelia e Et sic idem quod prius.
quanto inducit graviorem desectum Sed dperactio inducit gravissimum desectum, scilicet excaedationem
377쪽
mentis is dicit enim Gregorius : c-νe N. Iib. Lepus. 43. ante med. Quid aliud detrahentes fa- ,, ciunt, nisi quod in pulverem sufflant, & in
Ios suos terram excitant, ut unde plus detractioisse nis perflant, inde minus veritatis videant' se Ergo detractio est gavissimum peccatum inter ea, qua committuntur in proximum. Sed Contra. Gravius est peccare facto , quam verisbo : Sed detractio est peccatum verbi I. adulterium autem , & homicidium , & furtum sunt peccata in factis. Ergo detractio non est gravior caeteris Pecc xis , quae sunt in proximum. Respondeo dicendum, quod peccata, quae commi tuntur in proximum, sunt pensanda per se quidem secundum nocumenta, quae proximo inseruntur : quia ex hoe habent rationem calpae . Tanto autem est maius nocumentum, quanto maius bonum demitur. Cum autem sit triplex bonum hominis , scilicet bonum animae , ia tanum eorporis, Se bonum eneriorum rartim , bonum animae , quod est maximum , non potest aliter ab alio toIli , nisi occasionaliter; puta per malam persuasionem, quae necessitatem non i fert : sed alia duo bona ,.scilicet corporis , 3c ext riorum rerum . possunt ab alio violenter auferri. Sed quia bonum corporis praeemiuet bono exterim rum rerum, graviora sunt. peccata , quibus insertur nocumentum corpori, quam ea, quibus infertur nocumenιum exterioribus rebus . Unde inter caetera a cara, quae committuntur in proximum , homicivium gravius est , per quod tollitur vita proximi iam inuexistens: Consequenter autem .adulterium , quod est. contra debitum ordinem generationis humanae, Per quam est introitus ad vitam Consequenter Rutem e sunt exteriora bona, inter quae fama prae-
eminet divitiis , eo quod propinquior est spiritualiabus bonis . unde dicitur Proverb. 22. M Melius estri Umpn bonum, quam divitiae multae. Et ideo dori tractio secundum suum genus est majus peccatum, is qu*m furtum; minus tamen, quam homicidium , ,, vel adulterium. Potin tamen e me alius ordo pr ,, pter circunstantias aggravaates , vel diminuia
Per accidens autem gravitas peccati attenditur ex parte Peccantis ς qui gravius peccat , si ex deliber tione peecet , quam si peccet ex infirmitate , vel incautela a Et seeundum hoe peeeata locutionis habent aliquam lavitatem ; inquantum de facili ex lapsu linguae proveniunt, absque magna praemedita tiong
378쪽
Ad primum ergo dicendum , quod illi qui delia
hunt Christo, 'imi tento fidem membrorum ipsius, demant diuinitati mus , cui fides innititur . Unde non est irenplex detractio, sed blasphemia. Ad secundum dicendum , quod gravius peccatum est contumelia , quam detractio , inquantum habet maiorem contem Aum proximi r sicut & rapina est gravius peccatum , quam furtum , ut supra dictumen. c-66. an. Contumelia tamen non est
gravius peceatum , quam adulteriuari ἰ Non enim gravitas adulterii veniatur ex coniunctione corporum , sed ex deordinatione Unerationis humanae. Contumeliosus autem non sumcienter causat inimiscitiam in alio , sed omasionaliter tantum dividit unitos ς inquantum scilicet Per hoc quod mala ait rius promit , alios , quantum in se est , ab eius mkitia selistat, licet ad hoc per eius verba non c santur . Sic ergo A detractor occasionaliter est homicida; inquantum scilicet per sua verba dat alteri
casionem , ut ' proximum odiat , vel contemnat.
Propter quod in epistola Clementis I. ess r.
diar Amra esse Minteidas , stilicet occasionaliter pquia qui odit fratrem suum , homicida es , ut die,
Ad tertium dicendum , quod ira quaerit in manifesto vindictam inferre , ut Philosophus dicit in a. Rhetori ce r. ad fit ram. 6. Ideo detractio, quae est iu occulto, non est filia irae, sicut contumelia, sed magis invidiae , quae nititur qualitercunque misnuere gloriam proximi . Nec tamen sequitur propter hoc , quod detraeuo sit gravior, quam coni melia et quia ex minori vitio potest oriri maius peccatum ; scut ex ira nascitur homicidium , ia blasi Ihemia . origo enim peccatorum attenditur se nisum inclinationem ad finem , quod est ex parte
eonversionis e Gravitas autem peccati magis attenditur ex parte aversionis.
Ad quartum dicendum , quod quia homo Iaetatis sementia oris fui , ut dicitur Proverb. I S. inde est , quod ille qui detrahit , incipis magis amare, .ae credere quod dicit , & per consequens proxiatum 'magis odire , & sic magis recedere a cognitume veritatis . Iste tamen effectus potest sequi etiam ex aliis peccatis, quae pertinent ad odium Proximi. am
379쪽
Ex arti habes primo , quomodo per rationem &ia recte intelligas, merito insinuatum a scripturis, quod detractio non est maius peccatum smnibus , quae in proximum mmmittuntur , Ut, per hoc ,.q-d Ge f. q. . Deus maxime punit Cain pro homicidio , maledicendo ei et j hoc enim fata monstrat, homicidium esse maius Gractione; cum detractores, scilicet, Mariam , S Aaron , Ntimer. 2. non tam graviter punierit . Non enim dixit eis maledicti eritis et & vagi , ac profugi super terram. Eie ergo , detractionem non esse maius peccatum omnibus aliis in proximum commissis, manifestavit. aerundo ivides e 'uomodo ex his bene pensatis , &applicatis, An Ilaa vicissim elaretur doctrim praeisiens, atque confirmetur.
Uertim audiens, qui tolerat detrabentem, gravito peccet.
AD Quartum se proceditur . Videtur , quod audiens , qui tolerat detrahentem , non graviter peccet . Non enim aliquis magis tenetur 'alteri , quam sibi ipsiQ Sed laudabile est , si patienter homo suos detractores tolaret . dicit enim Gregorius Mechael. c bom. 9. rari med. Lmmas detra-ε-ium fetit nομνο Rudio non debemus excitare nem pereant ; ita peν fiam maluiam excitatas do ismus aequanimiter esse re, ut mobis meritum erescat. Ergo non peccat aliquis , si detractionibus aliorum non resistat. a. Praeterea . Eccles. 4. dicitur : Non tantradicas verbo vernatis vivo modo: Sed quandoque aliquis detrahit, verba veritatis dicendo, ut supra dictum est. . arere. I. huius maestonis ad 3. Ergo videtur , quod nou semper teneatur homo detractoribus resi-
3. Praeterea . Nullus debet impedire id, quod est in utilitatem aliorum : Sed . detractio frequenter est n utilitatem aliori , contra quos detrahitur. dicit enim Phra Papa: c .n areendiso ad e. Oves, ε. qu. 3. I Nonnianquam demactio adυrestis bonos eoneismeur, ut quos vel domefica adulatio, vel aliorum fa- τον - altum extulerat , detinctio militet . Ergo AEliquis non debet detractores impedire.
380쪽
Sed Contra est , quod Hieronymus dicit : t VULα. ad Nepotian. vers. fm cave ne atis linguam, aut aures habeas prurientes , ides ne aut ipsa aliis
detrahas , aut alios audias atrahentes.
Respondeo dicendum, quod secundum Apostolum ad Roman. I. digni stant morte , non solum qui peerata Deiuur , sed etiam qui faeientibus peccata conissentiunt . Qu- quidem contim it 'duplicito : Un modo directe; quando scilicet quis inducit alium ad
Peccatum, vel ei placet peccatum , alio modo indi-xecte scilicet quando, non resistit , cum resistere possit Et hoc eontingit quandoque , non quia γωcatum placet , sed propter aliquem humanum tim
Dicendum est ergo , quod si aliquis detractiones
audiat absque resistentia , videtur detractori consenis tire. unde fit particeps peccati . eius . Et ,, si quidem, , inducat eum ad detrahendum, vel saltem placeat ,, ei detractio propter odium eius, cui detrahitur, nonis minus peccat, quam .detrabens, & quandoque ma-
is gis. Unde Sernardus dicit: c lib. a. de Consideri cap. I 3. in fin. Detrahere,.aut detrahentem auisse dire, quid horum damnabilius sit, non facile dias, Terim.
,, Si vero non placeat ei peccatum , sed ex ti- more, vel neqii gentia, vel etiam verecundia qua- dam omittat repellere detrahentem , peccat qui- dem, sed multi' mimis quam detrahens ς & pl ,, runque venialiter e uuandoque etiam hoc potest se esse peccatum mortale ; ,, vel propter, hoc Auod alicui ex officio incumbit detrahentem corrigere mel propter aliquod periculum consequens ; vel Pr Pter radicem , qua timor, humanus quandoque Pota est esse peccatum mortale , ut supra habitum est. css. 19. a. 3 Ad primum ergo dicendum , quod dela actiones suas nultas audit , quia scilicet mala, quae dicuntur de aliquo, eo audiente, non sunt detractiones pro- .prie loquendo, sed contumeliae, ut dictum est. carn . ques. ad a. Possunt tamen ad notitiam alicurus detractiones contra ipsum factae aliorum relati uibus pervenire Et tunc sui arbitrii est detrimentum suae famae pati , nisii hoc vergat in perisculum- aliorum, ut supra dictum est a i .n eom. ω.qu. 72. art. 3. Et ideo in hoc potiest commendari AEius patientia ,. quod patienter proprias detractiones sustineat. Non autem est sui arbitrii , quod patiatur Hetrimentum famae alterius z Et ideo in culpam ei
vertitur , si non resistit , cum Possit resistere , ea . dem