장음표시 사용
421쪽
seut x alia bona usurarii. Et ideo non praecipitur, quod assignentur illae possessiones his, a quibus Ee-Tunt acceptae usurae ἰ quia sorte plus valeat , quam usurae , quas decierunt ; sed praecipitur , Hod vendantur possessiones , & earum pretia restituantur, scilicet secundum quantitatem usurae acceptae. Ad tertium dicendum , quod illud quod Aequir tur de pecunia usuraria , debetur quidem acquire ti, non premter pecuniam usurariam datam , sicut propter causam instrumentalem , sed propter suam industrram , sicut propter causam principalem . Rideo plus iuris habet in re aequisita de pecunia D. furaria, quam in ipsa Pecunia usuraria.
EX art. hab--: quomodo per rationem mstendas, merito fuisse insinuatum a Papa Alexamino III. quod non tenetur usurarius roddere , quis quid de pecunia usuraria acquisivit. Insinuavit autem hoc, extra de Guris , cap. Cum tae. Quemadmodum in responsione ad argum. fecundum nunc supra dein claratum est; & clarius quoque patet in litem pra allegatae decretalis. Secundo vides e quomodo, M.
AD Quartum sic proceditur. Videtur , quod non
liceat pecuniam accipere mutuo sub usura . Diiscit enim Apost. Rom. r. quod digni sunt morte , non solum qui faciunt pereaea , sed etiam qui eo sentisne faeientibus : sed ille qui accipit pecuniam
mutuo suo usuris , consentit usurario in suo peccato , & praebet ei occasionem peccandi . Ergo etiam ipse peccata 2. Praeterea. Pro nullo commodo temporali debet aliquis alteri quamcunque occasionem Praebere pe candi ; hoc enim pertinet ad rationem scandali a. cti vi , quod semper est peccatum , vi supra dimimest: c g. 43. a. Sed ille qui petit mutuum ab uissurario , expresse dat ei occasionem peccandi. Ergo pro nullo commodo temporali excusatur. a. Praeterea . Non minor videtur esse necessitaε qua
422쪽
quandoque deponendi pecuniam suam apud usur rium , quam mutuum accipiendi ab ipso : Sed deis ponere raecuniam apud usurarium omnino videtur esse illicitum ; sicut illicitum eis et deponere gla dium apud furiosum, vel virginem committere luxurioso , seu cibum guloso. Ergo neque Iicitum est
Sed Contra . Ille qui iniuriam patitur , non peccat , secundum Philol. in 3. Ethicor. c e. II. a med. D. i. unde iustitia uon est media inter duo vitia, ut ibidem dicitur . s. rar. - Sed usur rius peccat , inquantum facit iniustitiam accipienti mutuum sub usuris .. Ergo ille qui accipit mutum isub usuris, non Peccat,
Respondeo dicendum, quod Adueevo hominem ad peeeandum nullo modo Iieet . Lli tamen peccato ala rius ad bonum , licitum ess . quia & Deus utitur in innibus peccatis ad aliquod bonum . ex quolibet enim malo elicit aliquod bonum , ut dicitur in Enchirid. c. Aug. e. I i. 3- Et ideo Augustinus c ep. IS parum a princ-to. a. Publicolae quaerenti, Utrum liceret uti iuramento eius, qui per falsos deos iurat , in quo manifeste peccat , eis divinam reverentiam adhibens, respondet, quod is qui utitur fi- ,, de illius, qui per falsos deos iurat , iron ad ma- ,, tum, sed ad bonum, nqn pqceato illius se sociat, ,, quo per daemonia iuravit, sed pacto eius bono,
se quo fidem servavit et Si tamen induceret eum ad , iurandum per salsos deos, peccaret. Ita etiam in proposito se dicendum est, qusd nul- ,, Io inodo licet inducere aliquem ad mutuandum M sub usuris : Licet tamen ab eo , qui hoc paratus,, est facere a & usuras exercet , mutuum accipere,, sub usuris , propter aliquod ianum, ,, quod est subventici suae necessitatis, vel alterius: Sicut etiam licet et , qui incidit in latrones, manifest re bona quae habet, quae latrones peccant diripiendo, ad hoc quod non occidatur , exemplo decem virorum , qui dixerunt ad Ismael: Noli occidere nos, quia thesau-νos habemus in agro, ut dicitur Jer. I. Ad primum ergo dicendum, quod ille qui accipit pecuniam mutuo sub usuris , non consentit in peccatum usurarii , sed utitur eo ἰ nec placet ei usur rum acceptio, sed mutuatio, quae est bona.
Ad secundum dicendum , quod ille qui accipit
pecuniam mutuo sub usuris, non dat occasionem uinsurario usuras accipiendi, sed mutuandi Ipse autem usurarius sumit occasionem peccandi ex malitia cordia sui: Unde scandalum pQivum ex garte sua est,
423쪽
non antem activum ex parte petentis mutuum. Neo tamen propter hujusmodi scandalum passivum debet alius a mutuo retendo desistere , si indigeat : quia hujusmodi passivum scandalum non provenit ex imfirmitate, vel ignorantia, sed ex malitia. Ad tertium licendum , quod si quis committeret pecuniam suam usurario non habenti alias unde uissuras exerceret , vel hac intentione committeret, ut inde copion iis per usuram lucraretur , daret m teriam peccandi. unde & ipse esset particeps culpa . Si autem aliquis usurario alias habenti unde usuras exerceat, pecuniam suam committat, ut tutius sese vetur , non peccat, sed utitur homine peccatore ad
EX art. habes mimo quomodo per rationem Rostendas , & in sensu recto intelligas , meritosuisse a scripturis, & Philosopho insinuatum , quod licet accipere mutuum subrusura. A Philosopho quidem ς ut in arg. contri A scripturis vero per locum a fimili de viris decem , 4 I. Sicut enim viris his liouit petere vitam a ii tronibus , ita huia indigenti licitum est petere mutuum pro suae , vel suo rum vitae conservatione ab usurariis , & sicut viri praedicti, quasi inviti, sed tamen tanquam redimentes vexationem suam , manifestarunt thesauros ta- ironibus c videbant siquidem vitam propriam periclitari, nisi ipsos eis manifestarent ita iste indigens quasi invitus , sed tamen tanquam redimens vexationem suam , ad instantiam explicitam , veIimplicitam usurarii manifestat, se daturum ei aliquid supra mutuum c videt siquidem vitam suam periclitari, nisi hoc faciat & sicut illa duo a viristius potuerunt fieri sine peccato non enim induxerunt per talem ostensionem latrones ad furandum helaums ita duo haec ab isto indigente possunt fieri si iri peccato c non enim per talem manifestationem inducunt usurarium ad exercendum usuram. Secundo vides: quomodo ex iis bene pensatis, & applicatis declaretur vicissim Angelica doctrina prae stus, atque confirmetur
424쪽
bonum , o deelinare a malo, νn quatuor artieulas divisa. DEinde eonsiderandum est de partibus Minis tegralibus iustitiae, quae sunt bonum facere , &a malo declinare , & de vitiis oppositis. Grea quod quaeruntur quatuor . Primo . Utrum duo praedicta sint partes iustitiae. Secundo . Utrum . transgressio sit speciale peccatum. νTertio. Utrum omissio fit speciale peccatum. Quarto. De comparatione omissionis ad transgre9sionem.
nare a malo , Sc facere bonum, nou sint pa res iustitiae . Ad quamlibet enim virtutem pertinet facere bonum opus , & malum vitare : Sed partes non excedunt totum . Ergo declinare a malo, &facere bonum, non debent poni partes iustitiae, quae est quaedam virtus specialis. I. Praeterea. Super illud Psal. 33. Divine a malo, εν De bonum, dicit Glos coia. Cassioὐ Illud o rat eu am , scilicet disertere a mala . hoc meretur miram, Er palmam, scilieet facere bonum: Sed quin libet pars virtutis meretur palmam i &vitam. Ergo declinare a malo non est pars iustitiae.' 3. Praeterea . Quaecumque ita se habent, quod num includitur in alio , non distinguuntur ab invicem , sicut partes alicuius totius : Sed declinarea malo includitur in hoc quod est facere bonum; nullus enim simul facit bonum , & malum . Ergo declinare a malo, & facere bonum , non sunt pa tes iustitiae. Sed Contra est, quod Augustinus in libro de cor reptione, & gratia ce. r. eis. med. tom. 7. Ponit, ad
425쪽
uUAEST. LXXIX. ART. I. 4OIad i ustitiam legis pertinere , Melinare a mala , Rfacere bonum.
Respondeo dicendum, quod se Ioquamur de bono,
or malo in communi , lacere bonum , ω vitare mamlum pertinet ad omnem viritisem: Et fecundum hoc
non possoni poni υνιes iustiis , nisi sorte iustitia
accipiatur, prout est Omnis virtus : uuamvis etiamissilia hoc modo aecepta respiciat quandam rationem
boni spectatem; prout scilicet est debitum in ordine
ad legem divinam , vel humanam.
Sed justiis , Deundum quod es speetatis virtus ,
respuit bonum ratione debiti ad praximum a Et secundum hoc ad iustitiam specialem pertinet faecis bonum sub ratione debiti in comparatione aci Pr ximum, & υitare malam oppositom, scilicet quoa est nocivum proximo. Ad iussitiam vero generalem perrtinet facere bonum debitum in ordine ad remmtiniatatem , oe ad Deum , tr vitare mestim oppositum . Dicuntvr autem haec duo partes iustitiae generalis, vel specialis , quasi integrales ς quia utrumque e rum requiritur ad perfectum acium iustitiae. Ad i sitiam enim pertinet aequalitatem constituere in his quae sunt ad alterum, ut ex supra dictis patet .c g. 38. a. a. γ Eiusdem autem est constituere aliis quid, & constitutum conservare in his quae sunt alalterum . Constituit autem quis aeuualitatem iustitiae , faciendo bonum, idest reddenuo alteri quod ei debetur: Conservat autem aequalitatem justitiae iam constitutae, declinando a mala , idest nullum nocumentum proximo inserendo.
Ad primum ergo dicendum , quod bonum, & malum hic accipiuntur sub quadam speciali ratione, Per quam appropri*ntur iustitiae . R ideo haec duo ponuntur partes iustitiae secundum aliquam propriam rationem boni , & mali , non autem alicuius alte rius virtutis moralis ; quia aliae virtutes morales consistunt circa passiones , in quibus bonum facere est venire ad medium, quod est declinare ab extremis quasi a malis : Et sic in idem redit , quantum ad alias virtutes, facere bonum , & declinare a m Io : Sed iustitia consistit circa operationes , & res exter ictres , in quibus aliud est facere aequalitatem,& aliud est factam non corrumpere. Ad secundum dicendum, quod declinare a malo, secundum quod ponitur pars iustitiae, non importarnegationem puram , quod est non tacere malum ἀhoc enim non meretur palmam, sed solum vitat poenam: Importat autem motum voluntatis repudiantis malum , ut ipsum nomen declininioni uendit et
426쪽
Et hoc est meritorium; praecipue quando aliquis Irri. Pugnatur, ut malum faciat, & resistit. Ad tertium dicendum , quod Deme boniam est actus com fetivus iustitiae , & quasi pars principalis eius: Declinare autem a malo est actus imperfectior, di secundaria pars eius: Et ideo est quasi pars materialis eius, sine qua non potest esse pars formalis completiva.
Ex ante. habes primo r quomodo per rationem destruas, tanquam in radice, haeresim Ams m phianorum dicentium e quod opera bona sunt perniaciosa ad salutemr seu c quod idem est quod fac
,e opera bona est perniciosum ad salutem . Per hoc enim , quod hie morin ratur, facere bonum esse paris rem iustitiae, commonstratum relinquitur a fortiori; quod opera hona non sunt perniciosa, neque facere illa est peruiciosum ad salutem . Secrando habes rquomodo per rationem ostendas, haeresim hane merito damnari ab Aueust. ut in argum. eontν. Item a Galat. 3. ,, In Christo Iese neque circuncisio aliari quid valet, neque praeputium; sed fides, quae per, dilectionem operatur. Et ad Heis. Io. Fide Raab ,, meretrix non periit cum incredulis , excipiens,, en opera exploratores Tum pace. Item a Matth. ,, s. sic luceat lux vestra coram hominibus r ut vi- ,, deant opera vestra bona , & glorificent patrem ,, vestrum , qui in coelis est c Et a I. Pet. 2. Conversationem vestram inter gentes habentes b ,, nam ; ut in eo , quod detreciant de vobis , tan- ,, quam de malefactoribus , ex bonis operibus vos se considerantes glorificent Deum in tempore visita- ,, tionis. Et ibidem . Haec est voluntas Dei: ut b is nefacientes obmutescere faciatis imprudentium ,, hominum ignorantiam. ,, Item a dictis per veristates aureas super legem veterem 2. 6. Et cap. q. conestis. 3. & Numeri I . eoncI. 9. Vide S Addit. artici num. 38. 3o3. cum Elucid. Tertio
vides: quomodo ex iis bene pensatis , & applicatis Angelica vicissim doctrina praesens declaretur, atque
427쪽
Utrum transgresso sit speetale peccatum.
Ins a. 3. ad 3. ω a. 4. ad 3. AD Secundum sic proceditur. Videtur, quod transgressio non sit speciale peccatum. Nulla enim species ponitur in definitione generis: Sed transgresso
ponitur in communi definitione peceati . dicit enim
Ambros. c in lib. de Paradiso, e. 8. ciri med. quod pereatum est transgresso legis divina. Ergo transgressio non est species peccati. E. Praeterea . Nulla species excedit suum genus: Sed transgressio excedit peccatum e quia peccatum in dictiam . vel factum, ves eone itum eontra legem Dei , ut patet per August. 22. c tra Faust. cx7. in prin. io. 6. transgresso autem est etiam conistra naturam , vel consuetudinem . Ergo transgressio non est species peccati. 3. Praeterea. Nulla species continet sub se omnea partes, in quas dividitur genus: Sed peccatum transgressionis se extendit ad omnia vitia capiralia , &etiam ad peccata cordis, oris, & operis: Ergo transegressio non est speciale peccatum.
Sed Contra est , quod opponitur speciali virtuti, scilicet iustitiae. Respondeo dicendum , quod nomen emnisνessionis
a corporalibus motibus ad morales actus derivatum est . Dicitur autem aliquis secundum temporalem motum transgredi, ex eo quod graditur trans terminum sibi praefixum . Terminus autem praefigitur homini , ut ultra non transeat in moralibus per praeisceptum negativum . Et ideo transgressio proprie discitur ex eo, quod aliquis agit aliquid contra praeceptum negativum. quod quidem materialitre potes esse commune omnibar Deeiebus peccatorum ι quia per ruamlibet speciem peccati mortalis homo transgre-itur aliquod praeceptum divinum .
Sed si aceipiatur formalitis, scuiret seundum hanc
specialam rationem , quod es facere contra pνeceptum negativum, sie es Deeiala peeeatum duplieiteν. Uno quidem modo, secundum quod opponitur ad genera peccatorum opposita aliis virtutibus . sicut enim ad propriam rationem iustitiae legalis pertinet attende re debitum praecepti ; ita ad propriam rationem transgressionis pertinet attentire contemptum Prae
ςςpti. Alio modo , secundum quod distinguitur ab omissio.
428쪽
missione, quae contrariatur praecepto affirmativo,
Ad primum ergo dicendum, quod sicut iustitia Iegalis est omnis virtus subjecto , di quasi materialiter ; ita etiam iniustitia legalis est quasi materi
liter omne peccatum . Et hoc modo peccatum definivit Ambrosius , secundum rationem injustitiae Iegalis.. Ad secundum dicendum , quod inclinatio naturae pertinet ad praecepta legis naturalis. Consuetudo e iam honesta habet vim praecepti; quia, ut Augusti
dicit in epist. de ieiunio sabbati , c 86. ρ rum a princ. to. a. Ilos populi Dei pro lege habe
dias es . Et ideo tam peccatum , quam transgressio potes esse contra consuetudinem honeitam , & conintra inclinationem naturalem. . Ad tertium dicendum , quod omnes enumeratae species peccatorum Nisunt habere transgressionem, .non secundum proprias rationes, sed secundum quan- dam specialem rationem , ut dictum est : in in .are. Peccatum autem omissionis omnino a tranDgressione distinguitur. APPENDIX. EX art. habes rimo et quomodo per rationem Rostendas, & in sensu recto intelligas, merito a. scripturis esse insinuatum, quod transgressio est speciale peccatum. Ur Eccles. 3I. sevi potiat transgre- . AE, oe non es transgressus facere mala, . non feeis ; Ecce , quod diti inguit transgressionem a ly 1 cere mala , nanquam quoddam speciale . Secundo vides : quomodo ex iis bene peniatis , & applica-.tis, &c.
ARTICULUS III. 423 Ureum omissio sit Deriale peccatum.
I. a. q. 7 I. a. s. ω a. d. 33. a. 3. ω mes. q. a. a. uAD Tertium sie proceditur. Videtur, quod omisesio non sit speciale peccatum. Omne eo im peccatum aut est originale , aut actuale : Sed omissio non est Originale peccatum ; quia non contrahitur per originem . nec est actuale; quia potest esse abs . que omni actu, ut supra habitum est, c I. a. q. 7 I. cum de peccatis in communi ageretur. Ergo omissio non est speciale peccatum.. a. Praeterea . Ome seccatum est voluntarium :
429쪽
Sed omisso quandoque non est voluntaria , sed n cessaria ς puta cum mulier corrupta est , quae virginitatem vovit ; vel cum aliquis amisit rem , quam restituere tenetur ; vel cum Sacerdos tenetur celebrare, & habet aliquod impedimentum. Ergo omisisio non semper est peccatum. 3. Praeterea . Cui libet speciali peccato est detem minare aliquod tempus , quando incipit elis : Sed hoc non est determinare in omissione : quia qua docunque non facit, similiter se habet , nec tamen semper peccat. Ergo omissio non est speciale pecca
q. Praeterea. Omne peccatum speciale speciali viris tuti opponitur: Sed non est dare aliquam specialem virtutem, cui omissio opponatur: tum quia bonum cuiuslibet virtutis omitti potest o tum quia iustitia, cui specialius videtur opponi , semper requirit aliquem actum etiam in declinatione a malo , ut dicium est an. i. hu. qu. ad a. omissio autem potest esse absque omni actu. Ergo omissio non est speciale peccatum.
Sed Contra est , quod dicitur Iae. 4. δeienti bonum, oe non facienti, peceatum in illi.
Respondeo dicendum, quod, omisso importat praetermissionem boni, non autem cuiuscunque, sed b ni debiti . Bonum autem sub ratione debiti perti net proprie ad iustitiam in Ad legalem quidem , si debitum accipiatur in ordine ad legem divinam, vel humanam : Ad specialem autem iustitiam , se- eundum quod debitum eonsideratur in ordine ad
Unde eo modo quo linitia es Decialis virtus, ut supra habitum est, c ques. 38. art. 6. 7. etiam omissis es Deciale peccatum disinctum a peccatis ,
quae opponuntur aliis virtutibus : Eo vero modo qtis
fatere νonum, cui opponitur omisso, es quaedam is claus pars iusitiae doliata a declinatione mali, eu/opponitur transgresso, etiam omissio a transgressono
disinguisuro Ad primum ergo dicendum , quod omisso non est peccatum originale, sed actuale et non quia habet aliquem actum sibi essentialem , sed secundum
quod negatio actus reducitur ad genus actus: Et secundum hoc non adere accipitur ut agere quoddam . sicut supra dictum est: q. 7 I. a. 6. MI. JAd seeundum dicendum , quod omissio, sicut diisetum est . c in eopp. art. non est nisi boni debiti,
ad quod aliquis tenetur . Nullus autem tenetur ad
impossibile . Unde nullus , si non facit id quod si Tom. IX. S cure
430쪽
cere non potest, peccat per omissionem. Mulier e Do corrupta , quae Virginitatem vovit , non amittit
virginitatem non habendo , sed non poenitendo de peccato praeterito , vel non faciendo quod potest,
ad votum adimplendum per continentiae observanistiam . S. cerdos etiam non tenetur dicere Missam,
nisi supposiva debita opportunitate ; qtrie sit desit, non omittit. Et similiter aliquis tenetur ad restit tionem supposita facultate; quam si non habet, nec habere potest , non omittit , dummodo faciat quod potest. Et idem dicendum est dε aliis.
Ad tertium dicendum, quod sicut peccatum trans- ressionis opponitur praeceptis negativis , quae pertinent ad declinandum a malo ita peccatum omisesionis opponitur praeceptis amrmativis , quae pinsenent ad faciendum bonum . Praecepta autem am maliva non obligant ad semper, sed ad tempus determinatum. Et pro illo tempore peccatum omissi'nis incipit esse . Potest tamen contingere, quod alis quis tunc sit impotens ad faciendum quod debet: Quod quidem si sit praeter eius culpam, non omIttit quod debet , ut dictum est . c solun praee. γ
Si vero sit propter eius eulpam praecedentem , sputa cum aliquis de sero se inebriavit, &non potest surgere ad matutings, ut debeo dicunt quidam, quod tunc incepit peccatum omissionis , quando aliquis se applicat ad actum illicitum , & incompose sibilem cum illo actu, ad quem tenetur. Sed hoc non videtur verum et quia dato quod excitaretur per violentiam, & iret ad matutinas, non Omitteret . unde patet , quod praecedens inebriatio non fuit omissio, sed omissionis causa. Unde dicendum est , quod omissio incipit ei Imputari ad culpam, quando suit tempus operandi,
tamen propter causam Praecedentem, ex qua omisuo sequens redditur Voluntaria.
Ad quartum dicendum , quod omissio direcie opis xonitur iustitiae, ut dictum est. csn cov. art. non enim est omissio boni aliςuias virtutis, nisi sub ratione debiti , quod pertinet ad iustitiam . Plus a
tem requiritur ad actum virtutis meritorium, quam ad demeritum culpae . quia ianum es ex integra causa νη altim autem ex sngulis defectibus. Et ideo ad iustitiae meritum requiritur actus , non autem admissionem .