장음표시 사용
441쪽
QUAEST- LXXXI. ART. I. libat, sed Dei cultum segni care videtve.
Ad tertium dicendum , quod cum servus dicatur
ad dominum, necesse est quod ubi est propria , iaspecialis ratio dominii , ibi sit specialis, & propriae
ratio servitutis . Manifestum est autem , quod dominium convenit Deo secundum propriam , S singularem quandam rationem ; quia scilicet ipse omnia fecit ; ti quia summum in omnibus rebus obtinet principatum. & ideo specillis ratio servitutis ei debetur : Et talis servitus nomine latriae designatur pud Graecos. Et ideo ad religionem proprie pertinet . Ad quartum dicendum , quod colere dicimur homines, quos honorificatione , vel recordatione, vel praesentia frequentamus t Et etiam aliqua, quae nobis subjecta sunt, eoli a nobis dicuntur ; sicut agricolae dicinitur ex eo, quod colunt agros & incolae dicuntur ex eo, quod colunt loca quae inhaebitant . Quia tamen specialis honor debetur Deo , tanqua V primo omnium principio, etiam specialis ratio claristus ei debetur, quae graeco nomine vocatur Eusebis,
vel Theoselia, ut patet per August. in Io. de civit. Dei. cis i. a to. S. Ad quintum dicendum, quod quamvis religiosi diei possint communiter omnes, qui Deum colunt, specialiter tamen religio' dicuntur , cui totam vitam suam divino cultui dedicant, a mundanis negotiis se abstrahentes: Sicut enim contemplatiυi dicuntur, non
qui contemplantur , sed qui contemplationi totam vitam suam deputant. Huiusmodi autem non se sui, ii eiunt homini propter hominem , sed propter Demna ,seeundum illud Apostoli Galat. 4. Sicut angelum Dei
excepi iis me, Acua Chrisum Iesum. APPENDIX.
EX ar. h-bes primor quomio per rationem & ostendas, &in recto sensu istelligas, merito a seripturi, , & Tullio fuisscte instinuatum, quod religio ordinat hominem selum ad Deum. Ut Ex afl. I 2. 2υ .es i a religiat vicit a transtus Domini es. Et c. ay. Erunt mihi sacerdotes, religione perpetua. Ecce, quod de ordinatione solum ad Deum fit mentio pquando tractatur de reliuione . A Tullio autem insinnatur idem per definitionem religionis , quae est
haec. Reli is es, quae superioris cuiusdam natuνequam diurnam vocant, etiram, caeremoniamque affert Vide g. 7o. Mi L ane . notationem pro lectoribus
di serva. secundo vides: quomodo, Sc.
442쪽
AD Secundum sic proceditur . Videtur , quod et
ligio non sit virtus. Ad religionem enim pertianere videtur Deo reverentiam exhibere t Sed revexeri est actus timoris , qui est donum , ut ex supra dictis patet . c q. I9. a. 9. Ergo religio non est virtus, sed donum. a. Praeterea. Omnis virtus in libera viauntate consistit : unde dicitur habittis electivus , via votant
eius: Sed , sicut dictum est , cis praee. ad 3. ad
religionem pertinet latria, quae servitutem quandam importat. Ergo religio non est virtus. 3. Praeterea. Sicut dicitur in a. Ethieor. c eap. I. ein prine. tom. aptitudo virtutis inest nobis a natura : unde ea quae pertinent ad virtutes, sunt de dictamine rationis naturalis: Sed ad religionem pertinet caeremoniam divinae naturae afferre . caeremC-nialia autem, ut dictum est supra , I. a. q. 99. s. ad a. oe q. io I. y non sunt de dictamine rationis naturalis. Ergo religio non est virtus. Sed Contra est , quia connumeratur aliis virtutibus, ut ex praemissis patet. praeci Respondeo dicendum, quod , sicut supra dictum , c q. 38. ar. 3. oe i. a. qu. 33 ar. 3. 4. virtus in , quae bonum facit habentem , θ' opus eius bonum rem dit. Et ideo necesse es dicere , omnem actum bonurn
Manifestum est autem , quod reddere debitum alicui habet rationem boni j quia per hoc quod aliquis alteri debitum reddit , constituitur in Propo tione convenienti respectu ipfius, quasi convenienter ordinatus ad ipsum. Ordo autem ad rationem boni vertinet, sicut & modus, & species, ut per Augustis patet in libro de natura boni e. 3. to. 6. Cum ergo ad religionem pertineat reddere honorem de bitum alicui, scilicet Deo, manifestim es, quod νω tigio vistus es Ad primum ergo dicendum , quoi revereri Deum est actus doni timoris : Ad religionem autem pertinet laeere aliqua propter divinam reverentiam . Unde non sequitur , quod religio sit idem , quod donum timoris, sed quod ordinetur ad ipsum , sicut Malia
443쪽
aliquid principalius . sunt enim dona principaliora virtutibus moralibus , ut supra habitum est. c q. q.
a. I. ad 3. I. a. q. 68. a. 8.
Ad secundum dicendum , quod etiam servus potis est voluntarie exhibere domino suo quod debet ; &se facit de necessitate virtutem, debitum voluntarie reddens. Et similiter exhibere Deo debitam servitutem potest esse actus virtutis , secundum quod homo voluntarie hoc facitia Ad tertium dicendum, quod de dictamine rationis naturalis est , quod homo aliqua faciat ad reveremtiam divinam : Sed quod haec determinate faciat , vel illa ; istud non est de dictamine rationis naturalis , sed de institutione iuris divini , vel humani MAPPENDIX.
EX articulo habes primo i quomodo per rationem ostendas, merito a scripturis insinuatum, &Tu. Iio, quod religio est virtus. A Tullio quidem q. M. Art. I. corpori A scripturis autem per dictum Eccl. r. Timor Domini sientiae religiositas . Et c. 23. NihiI melius es, quam timor Domini. Vide respon. ad I.. Secundo vides &c.
Utrum Religio sit tina virtus..dis. a. q. ad ti m a
AD Tertium sic proceditur . Videtur quod religio
non sit una virtus. Per religionem enim ordinamur ad Deum , ut dictum est r. hia. q. In Deo autem est accipere tres personas, & iterum multa attributa , quae saltem ratione di nerunt : Diversa autem ratio obiecti sufficit ad divertificandum virtutes , ut ex supra dictis patet . q. So.. a. a. ad a. IErgo religio non est una virtus. a. Praetereae . Unius virtutis unus est actus : habitus enim distinguuntur secundum actus Religionis autem multi sunt actus; sicut colere, &servire, vovere, orare, sacrificare , multa hujusmodi. Ergo
religio non est uti a Virtus...
3. Praeterea . Adoratio ad religionem pertinet rSed adoratio alia ratione adhibetur imaginibus , &alia ipsi Deo. Cum ergo diversa ratio distinguat virtutes , videtur quod religio non sit una virtus.
Sed contra en, quod dicitur Ephes 4. Unus Deus,
444쪽
tina fides e Sed vera religio protestatur fidem unias Dei. Ergo religio est una virtus. Respondeo dicendum , quod , sicut supra habitumeit , c I. a. quaes. 34. art. a. or 3. habitus distinguuntur secundum diversam rationem obiecti . Ad re-l gionem autem pertinet exhibere reverentiam uni Deo secundum unam rationem ; inquantum scilicet est primum principium creationis es gubernationis rerum. Unde ipse dicit Malae h. I. Si ego pater, asebi honor meus y Patris enim est & producere , si gubernare . Et ideo manifestim es, quod religio es e
Ad primum ergo dicendum , quod tres personae divinae tant unum principium creationis , S gube
nationis rerum . I ideo eis una religione servitur . Diversae autem rationes attributorum concurrunt aurationem primi principii ; quia Deus producit Omnia, & gubernat sapientia, voluntate, & potentia bonitatis suae. Et ideo religio est una virtus. Ad secundum dicendum , quod eodem actu homo servit Deo, & colit ipsunt . nam cultus respicit Dei exeellentiam , cui reverentia debetur : Servitus autem respicit subieitionem hominis , qui ex sua conditione obligatur ad exhibendam reuerentiam Deo . Et ad haec duo pertinent omnes actus, qui religioni attribuuntur : quia per Omnes homo protestatur divinam excellentiam , I subiectionem sui ad Deum , vel exhibendo aliqusia et , vel etiam assumendo aliuquid divinum. Ad tertium dicendum, quod imaginibus non exhibetur religionis cultus , secundum quod in seipsis considerantur, quasi res quaedam, sed secundum quod sunt imagines ducentes in Deum incarnatum . Morus autem, qui est in imaginem , prout est imago , non consistit in ipsa , sed tendit in id , cuius est imago. Et ideo ex hoc quod imaginibus Christi exhi-hetur religionis cultus , non diversificatur ratio I triae, nec virtus religionis.
EX artie, habes primo ; quomodo per rationem stendas , merito a scripturis suilla insinuatum , quod religio est virtus una. Ut Eph. . tinus Deus stina fides , ut in argumento eon'. Hoc est . Illa virtus , quae unam fidem in unum Deum protestatur , est una ἔ utpote habens tantum obiectum unum , &sormaliter uaum : sed religio est illa virtus, quae pro aestatur unam fidem in unum Deum, ut habetur ex
445쪽
QUAEST. LXXXI. ART. IV. 42rad secundum . ergo religio est virtus una . En radiacaliter intentum ex Apostolo . Secundo vides: quomodo ex iis bene pensatis , & applicatis declaretur vicissim, &c.
di ncta . AD Quartum fie proceditur . Videtur , quod relugio non fit specialis virtus ab aliis distincta. Ducit enim Augustinus Io. de civitate Dei : eap. 6. In
principio pom. s. J Verum faeristitim es omne opus quod geritur, ut sancta Dcietate Deo Iungamur ; Sed
sacrificium pertinet ad religionem. Ergo Θmne opus Virtutig ad religionem pertinet . Et sic non est cialis virtus. a. Praeterea. Apostolus dieit I. ad Corinth. m. omnis in gloriam Dei faeite : Sed ad religionem p tinet aliqua facere ad Dei reverentiam , ut supra dictum est. c. a. h. is. q. ad I. ω a. a. Ergo religio non est specialis virtus. 3. Praeterea. Charitas, qua diligitur Deus, non est virtus distincta a charitate, qua diligitur proximus: Sed, sicut dicitur in 8. Ethie. eam 8. cir. princ. to. S. honorari propinquum es ei quod es amari . Ergo religio, qua honoratur Deus, non est virtus spe. cialiter distincta ab observantia, vel dulia , vel pietate, quibus honoratur proximus. Ergo non est vim tus specialis.
Sed Contra est , quod ponitur pars iustitiae ab aliis eius partibus distincta. Respondeo dicendum , quod eum virtus ordinetur ad bonum , ubi est specialis ratio boni , ibi oportet
esse specialem virtutem. Bonum autem, ad quod o di natur religio, est exhibere Deo debitum honorem. Honor autem debetur alicui ratione excellentiae . Deo autem competit singularis excellentia , inquantum omnia in infinitum transcendit secundum omni- modum excessum. Unde ei debetur specialis hon re: Sicut in rebus humanis videmus , quod diversis e cellentiis personarum diversus honor debetur , alius
quidem patri, alius regi, & se de aliis. Unde manifesum et , quod religio est Decialis Oi
Ad primum ergo dicendum, quod omne opus vise tutis dicitur esse sacrificium , inquantum ordinatur ad Dei reverentiam. Unde ex hoc non habetur. ,' quod
446쪽
422 OUAEs P. LXXXI. ART. v. quod religio Rit generalis virtus , sed quod imperet
omnibus aliis virtutibus , ut supra dretum est . c a. I. hu. qu. ad 1. Ad sedundum dicendum , quod omnia , secundum quod in gloriam Dei fiunt, pertinent ad religionem , non quasi ad elicientem, sed quasi ad imperantem rIlla aurem pertinent ad religionem elicientem, quae secundum rationem suae speciei pertinent ad reverentiam Dei. Ad tertium dicendum , quod obiectum amoris est bonum: obiectum autem honoris, vel reverentis est aliquid excellens. Bonitas autem Dei communicatur creaturae, non autem excellentia bonitatis eius . Et ideo charitas, qua diligatur Deus, non est virtus distincta a charitate, qua diligitur proximus. Religio autem, qua honoratur Deus , distinguitur a virtutis bus, quibus honoratur Proximus.
EX arti habes primo r quomodo per rationem ostendas, merito esse insinuatum a scripturis, MTullio: quod religio est virtus distincta ab aliis. ATullio quidem, ut in ρ. 8o. cor. secundum quod hiet innuitur in arg. eont. A scripturis autem, ut Deuter. 6. & Matth. 4. Dominum Deum tuum adorabis , oetui soli fersies. Nota ly sesi . Ubi loquitur de servitute latriae: de qua vide a. I. ad tertium . Sectinaeo vides: quomodo ex iis, ' bene pensentur, & applicentur , declaretur vicissim Angelica doctrina praesens, & confirmetur.
Utrum Resigio fit virtus theolagica . AD Quintum sic proceditur . Videtur, quod religio sit virtus theologica . Dicit enim Augustiisn 1 in Enchir. eap. 3. eom. 3. quod Deus eoiniitur fde , De , ω eharitate , quae sunt virtutes the logicae .r Sed cultum Deo afferre pertinet ad religi nem. Ergo religio est virtus theologica . Praeterea. virtus theologica dicitur, quae habet Deum pro obiecto e Religio autem habet Deum pro obiecto : quia ad solum Deum ordinat , ut dictum est . ar. i. hu. qu. Ergo religio est virtus the logica .
447쪽
3. Praeterea. Omnis virtus vel est theologica, ve Iintellectualis , vel moralis , ut ex supradictis patet: c. I. a. quaes. 37. 38. Ο 62. Manifestum est autem, quod religio non est virtus intellectualis ; quia eius Perfectio non attenditur secundum considerationem veri : Similiter etiam non est virtus moralis , c rus proprium est tenere medium inter superfluum, re diminutum e non enim aliquis potest superflue Deum colere , secundum illud Ecclesiast. 43. Ben
dicenset Dominiam exaltate ilium , quandium potessis: maioν enim es omni laudo . Ergo relinquitur, quod sit
virtus theologica . ιSed Contra est , quod ponitur pars iustitiae , quae
Respondeo dicendum , quod , sicut supra dictum est, c-pνaeeedentib. religio est, quae Deo debitum cultum affert . Duo ergo in religione considerantur. Uniam quidem, quod religio Deo affert, scio licet cultus: Et hoc se habet per modum materiae,
R obiecti ad religionem . Aliud autem est id , cui
affertur , scilicet Deus , cui cultus exhibetur , non quod actus, quibus Deus colitur, ipsum Deum atti gant : sicut cum credimus Deo , credendo Deum attingimus. Propter quod supra dictum est, c es. I. a. I. a. 4. 3 quod Deus est fidei obiectum , non solum inquantum credimus Deum , sed inquantum credimus Deo. Affertur autem Deo debitus cultus, inquantum actus quidam , quibus Deus colitur , in Dei reverenotiam fiunt; puta sacrificiorum oblationes, & alia huiusmodi. Unde manifestum est, quod Deus non comparatur ad virtutem religionis , sicut materia , vel
obiectum, sed sic in t finis. Et ideo νeligio non es serus theologica, cujus qbiectum est ultimus finis; sodes virtus moralis , cuius est esse circa ea quae sunt
ad finem. Ad primum ergo dicendum , quod semper potentia, vel virtus, quae operatur circa finem , per imis perium movet potentiam , vel virtutem operantem ea, quae ordinantur in finem illum. Virtutes autem theologicae, scilicet fides, spes, & charitas, habent actum circa Deum , sicut circa proprium obiectum . Et ideo suo imperio causant actum religionis , quae operatur quaedam in ordine ad Deum . Et ideo A
gustinus dicit, quod Deus colituν me, De , oe cha
Ad secundum dicendum, quod religio ordinat hominem in Deum , non sicut in obie iam , sed sicut in finem.
448쪽
Ad tertium dieendum , quod religio non est viri oleologica, neque intellectualis , sed moralis , cum sit pars justitiae ; & medium in ipsa accipitur , non
quidem inter paulones , sed secundum quandam aequalitatem inter operationes , quae sunt ad Deum . Dico autem aequalitatem non absolute, quia Deo non
Potest tantum exhiberi , quantum ei debetur ; sed secundum quandam considerationem humanae facultatis , & divinae acceptationis. Superfluum autem in his quae ad divinum cultum pertinent , esse potest , non secundum circunstantiam quanti , sed secundum aIias circunstantias ; puta quia cultus divinus exhibetur eui non debet exhiberi , vel quando non debet , vel secundum alias circunstantias , prout non debet.
Ex art. habes primo et quomodo per rationem ostendas , merito a scripturis , & Tullio fuisse
insinuatum , quod religio non est virtus theolo3ica . in Tullio quidem sup. q. 8. ara. I. cov. Nam Inter morales eam annumerat; ut dicitur hic sn aQ. eone. Praeterea ille non cognovit theologas .' S ideo non potuit eam inter theologas ponere. A Scripturis vero, ut I. Cor. I 3. Manent Ddes , oes, charitas ; tria haee . Nora emphasim in ly tria haec . Ac si dicat. Tria haec sunt quid supremum inter omnes virtutes , nec in ipsorum ordine reponuntur aliquae aliae virtutes ; sed trnquam seorsum per se manent . Perhoe ergo denotavit Apostolus : quod nulla alia vi tus , & consequeuter nec religio est virtus theologi-
ea. seeundo vides : quomodo ex iis bene pensatis ,& applicatis declaretur, &c.
Utrum ReIigis se pνaferenda aliis virtutibus
AB sextum sic proceditur. Videtur , quod religio
non sit praeserenda aliis virtutibus moralibus . Persectio enim virtutis moralis consi si it in hoc, quod attingit medium , ut patet in a. Et hic. c cap. s. to. s. J Md religio deficit in attingendo medium iustitiae; quia tion reddit Deo omnino aequale. Ergo ris
449쪽
ligio non est potior aliis virtutibus moralibus. a. Praeterea . In his quae hominibus exhibentur , tanto videtur aliquid esse laudabilius, quanto magis indigenti exhibetur. unde dicitur Isa. 57. Frange e surienti panem tuum: Sed Deus non indiget aliquo, quod ei a nobis exhibeatur, secundum illud Psalm. I S. Dixi Domino , Deus meus es is, quoniam bonσ-rum meorum non eges . Ergo religio videtur minus laudabilis aliis virtutibus , per quas hominibus su
3. Praeterea . -anto aliquid fit ex maiori neces-fitate, tanto minus est laudabile , secundum illud i. ad Corinth. 9. Si eυangelidaυeso, non es mihi gloria : necessias enim mihi ineumbis : Ubi autem est maius debitum , ibi est maior necessitas: Cum ergo Deo maxime sit debitum , quod ei ab homine exhibetur , videtur quod religio sit minus laudabilis i
Sed Contra est , quod Exodi ao. ponuntur prima praecepta ad religionem pertinentia , tanquam principua: ordo autem praeceptorum proportionatur ordini virtutum ς quia praecepta legis dantur de actibus virtutum. Ergo religio est praecipua inter viri
Respondeo dicendum, quod ea quae sunt ad finem, sortiuntur bonitatem ex ordine in finem e R ideo quanto sunt fini propinquiora , tanto sunt meliora . Virtutes autem morales , ut supra habitum est, are. preci in emp. oe ad I. ω quas. art. 7. sunt circa ea, quae ordinantur in Deum sicut in finem. Religio autem magis de propinquo accedit ad Deum , quam aliae virtutes morales inquantum operatur ea, quae directe, & immediate ordinantur in honorem divinum. Et ideo religio praeminet intre alias virtutes m
Ad primum ergo dicendum, quod laus virtutis in voluntate consistit, non autem in potestate. Et ideo deficere ab aequalitate , quae est medium iustitiae , propter defectum patestatis , non diminuit laudem virtutis , si non fuerit desectus ex parte voluntatis. Ad secundum dicendum , quod in his quae exhibentur aliis propter eorum utilitatem, est exhibitis laudabilior , quae fit magis indigenti ; quia est utilior. Deo autem non exhibetur a Iiquid propter eius utilitatem, sed propter eius gloriam, nostram autem
Ad tertium , dicendum , quod ubi est necessitas , tollitur gloria supererogationis : Non autem exclusdb
450쪽
ditur meritum virtutis , si adsit voluntas . Et pr Pter hoc ratio non sequitur.
EX articulo habes mimo , quomodo per rationem ostendas, meri ita insinuatum fuisse a scripturis, quod religio praeeminet aliis virtutibus . Ut Exo. ao. secundum quod extenditur in ar* eontr. In illo enim capitulo mandat Deus in primis ea , quae direis ete concernunt honorem suum ' id , quod utique ad religionem proprie pertinet , aνt. I. Nam ibi dicit tria , scilicet . Non habebis Deos alienos eoram me , per quod & amrmativum intelligitur praeceptum , scilicet: dominiam Deum tuum adorabis , is tui δε- ιι servies . Non assumes nomen Dei tui in vanum . Memento, ue diem sabbati factifera. Item Matth. aa. idem insinuatur per hoc, quod postly Dilues domi-ntim Deum tuum, subditur Iy Hoe o maximum , . primum mandatum . Ac si , in proposito , dicatur. virtus , quae immediatius honorem divinum concernit, idest religio, est inter alias morales prima, &maxima . De his vide veritates aureas super legem veterem , Exod. Io. eonet. 2Φ. & Compend. Alberi Mag. lib. s. e. 38. seML Secundo vides : quomodo ex iis bene pensatis , & applicatis declaretur vicissim Angelica doctrina praesens, atque
Utrum ReIigis habeat aliquem exteriorem
actum. IV. q. 8 a. I. q. 8s. a. a. ron Et 3.e nn e. II
AD Septimum se proceditur . Videtur, quod reIigio non habeat aliquem exteriorem actum. Diacitur enim Jo. 4. Deus Diritus es , oe eos qui ad rant eum , in Diritu , ω veritate adorare oportet e Sed exteriores actus non pertinent ad spiritum , sed magis ad corpus. Ergo religio, ad quam pertinet adoratio , non habet .actus exteriores , .sed interi
2. Praeterea. Religionis finis est Deo reverentiam, S honorem exhibere t Sed ad irreverentiam alicuius excellentis pertinet, si ea sibi exhibeantur, quae proprie ad inferiores pertinent . Ctam ergo ea quae Qxhibet homo corporalibus actibus , proprie videan-