장음표시 사용
451쪽
D6 Consessionum Lib. XI. Cap. XXII.
autem metimur, nisi tempus in aliquo spatio p Neque enim die imuismpla. & dupla, & tripla, & aequalia, & si quid hoc modo in tem ia
pore dicimus, nisi inter spatia temporum . in quo e Igo spatio metimur tempus praeteriens p Utrum in suturo, unde praeterit ρ Sed quod nondum est , non metimur . An in praesenti , qua praeterit plied nullum spatium ca) non metimur. An in praeterito, quo prae terit Θ sed quod iam non est, non metimur. . Dd saIIam spatiam θι. Dummus in praecedentihus. a nonnullia spa eium se confici; ut instans eam partibus Prope vel praeteritis. vel suturis suma tur 4ce. Uerum eum infra hasce disse ut latea proximius urgeat S. D. plures etiam sententias offerens. quibus illae aut e m. planen ur. aut eomplanari posse videa viatur r hie contieeseimus ..opportunis i eis quaedam dicturi. Interim pro quibusdam nimis arduis, atque subtilibus , quae . saltem ut Optiis me fit exacte exponenda . humanum . ni
fallimur, eaptum superant. st Augustinus f himetips magister . Et doctor inquit eis nim in Psal. 98. ad vis r. n. 3- - Forisia te dicturus es . Et quando in me erit . plenitudo stientiae 3 Et quia potest adis tantum culmen pervenire. ut se inia illo plenitudo scientiae Putas hoc velle
., Deum , ut in nobis ista plenitudo seian M tiae . ut noverimus aut quot sne stet. is lae . aut quot stat grana. non dico is arenae . sed tritici. aut quot poma pen-M destit in a rhore 3 i:le novit omnia i quia is capilli nostri numerati sunt Deo. αὶ JImmo Eeeles. t. v. 8. Causae ras diristius 1 novi potes homo eas expireare δεν. o o . Unde gravioris iudieii hominibus admodum exploratum, & fere palpabile est . plurima nedum divina . sed de na turalia ad Philosophiam sve abstractam . sve meelianteam i nee non ad Medietnam spectantia nimis presse . de exae a sumta mortalium mentes, saltem oririnariti culpa gravatas vincere . superexeed re. Quis exacte . ει presse digeret. Et exponet v. g. quaa partium series. M ampostio mala a piris distinguat die.
Implieatissimum aenigmσ sui. Ut me amur tempus. havd aBieloilum pu-iai, sed diuino etiam subsidis imploraιο. atque Redemtoris interpositis meritis. extricare gestis ς Ouandoquidem bonum id de erit ex eloquiorum Divicorum
sudio conceptum. Ecce quoι in tempore, re cunctis mitima deliιescentia W-
cana nobis sudores: eiiciant IXarsit animus meus nota istud implicatissimum aenig- si ma . Noli claudere Domine Deus meus, bone Pater, per Christum obsecro , noli claudMe desiderio meo ista, & usitata & abdita , quo minus in ea penetret,& ci lucescant ad lucente misericordia tua Domine ἀQuem percontabor de his , & cui fructuosius co fitebor imperitiam meam nisi tibi, cui non sunt m lesta studia mea , flammantia vehementer in Scripturas tuas λ Da quod amo: amo enim , & hoc tu dedisti. Da Patet qui vere nosti data bona dare filiis tuis s3 . Da, quoniam suscepi cognoscere ca) ,& labor est ante me , donec aperias . Per Christum obsecro , in Numine ei ua Sancti Sanctorum, nemo mihi obstrepatia Et ego credi
452쪽
Consessionum Lib. XI. Cap. XXII. go
di , propter quod & loquor ta). Haec est spes mea ta); ad hane vi. .ci sub) , ut contempler delectationem Domini . Ecce veteres posuisti dies meos , & transeunt , & quomodo, nescio. Et dicimus : tem. pus, & tempus , Iempora , & tempora . Quamdiu dixit hoe ille, quandiu fecit hoc ille: & quam longo tempore illud non .idi: &Guplum temporis habet haec syllaba ad illam simplam breυem. Di . cimus haec , & audimus haec a & intelligimur , & intelligimus . Manifestissima & usitatissima sunt; & eadim rursus nimis latent, &nova est inventio eorum . . Sosopi ιoenosis, θι. - Ita
Benedict ini . quos audire suet. α Bad. ,, Am. Er. Lov. ιοin ore e . Expungeti,, dum est. eo. iuxta MSS. de Arn. quia ,. de tempore, noti de Deo cognoscendo,, loquitur Augustinus. J Ita etiam MS. optimus S. Cr. 1. Med. Riear. Fest de Car. At. Vet. Som. & 3. MSs. editis suffragantur. Loquitur autem ex v. 6. Ps. II. Existima in ae coenoscerem . ιabor ol
te me . Exponitur vero n. 22. , dc 2 3.
,, Vere magnos labor ore. Magna visia quaestioni, i ideo . Η,s ιοιον os anis se me. Quasi stat mihi in saeie murus,, qudami sed habes voeem Plahaei s3 ,- In Deo meo transgrediar murum . M Hoc Iabae os o. . m. . Verum dieis.., labor est ante te , sed ante Deum non ,, est labori sae te ante Deum. ubi non ., est labor. & nee tibi erit labor. is Sancti Sanctortim. Ita Christus ab Angelo Gabriele p. aedieatur Daniel. s. 24. Eι vivatar Mactas Sanctoram . Neis dum quippe ipse est eaput sanctorum; sed ipsus meritis omnes sancti tales fiunt . dia Noma mihi obfropae Ut dixit etiam sub finem e. 43. l. I . Non alam raratiar mihi sperbi Erc. Imitatur vero Apost. Galat. s. ar. dieentem: De ιοι M .emo mibi inatis a sι: oea enim
., cte . nis alii refragarentur & editi, - ερ seripti eodiees . qui magno etinsem , su serunt , ad hane vivo . J Praes
runt etiam comu nem lectionem Vet.
MM. 4. Med. Riear. unus S. Ce. Et Fes. At Car. habet i An Κι visa . Et ratio vero nobis favete videtur a Ad Dei enim mirabilia celebranda vivere magis est . quam illis , seu ad illa inhiare. in cantomptiν ἁelectatio. m Domi. ai. ea Ita apud Augustinum v. 4. Psal. 26. quo loco nostra vulgata habet r in viriam υοιπι ιem Domiui, exponitur autem Enar. a. Ea sae μιi et . ait is fosterseveranti appareat mihi Deci/s deIectabitis . quam facio ad fisciem contem pler . α Ecde ueteres e e. m Talis pariter apud ipsum v. 6. Pal. 38. Cum
tamen nostra vulgata i Eeιὰ men rabilescte. Ubi S. D. ra Veteraseunt enim ,, hi, ego nouos volo . novos nuntquam .. Veterastentes i ut dieam . Vetera transierunt . Nee facta sunt novaris nune in spe . tune in re . Innovati eis
A nim fide, de spe . quanta adhue vete is ra agimus Non enim se Christo imo duti sumus . ut ex Adam iam nihil
453쪽
8o8 Consessionum Lib. XI. Cap. XXIII.
Hae dum torqueretur di cultate . responsum a viro docto oblatum. Suis . Lunae, siderumque motui Lempus insedere eoniendens haud libenter excepti l i. suspicionem deductus , stmnium prorsus eorporum motu tempus progigni. stuandoquidem caeli luminibus quiescentibus , rata vero figuli in orbem acta, an- -e , ut non uno modo ostendi potest . rempus excurreret ' Aperit iude quaesimis vim : ostenditque plaribus responsam non quidem contemnendum , sed
nee ad rem suam ese; nee enim late, O uteunque . sed presus, atque secretius aenigma illud in ueιον; nec vero Draean absimile es ipsi porsus extensioui ιempus insidere.
Udivi a quodam homine docto , quod solis & lunae, ac sderum motus, ipsa sint tempora, & non annui a . Cur enim non potius omnium corporum motus sint tempora Θ An vero si cessarent caeli lumina , & moveretur rota figuli b), non esset tempus quo metiremur eos gyros , & diceremus , aut aequalibus morulis, agi , aut si alias tardius, alias velocius moveretur, alios magis diuturnos esse , alios minus p Aut cum hoc diceremus, non & nos in tempore loqueremur , aut essent in verbis nostris aliae longae syllabae , alia a breves , nisi quia illae longiore tempore sonuissent , istae breviore pDeus, dona hominibus videre in parvo communes notitias rerum parvarum , atque magnarum . Sunt & sidera , & b) luminaria caeli in signis, & in temporibus, & in annis, & indiebus: sunt vero, scd nec ego dixerim circuitum illius ligneolae rotae c diem esse anc tamen ideo tempus non esse, ille dixerit. II. Ego scire cupio vim naturamque temporis , quo metimur corporum motus, & dicimus illum motum , verbi gratia , tempore duplo esse diuturniorem, quam istum . Nam quaero , quoniam dies dicitur, non tantum mora solis super terram, secundum quod aliud est dies, aliud nox , sed etiam totius eius circuitus, ah orien te usque ad orientem, secundum quod dicimus . Tot dies transierunt ; cum suis enim noctibu et dicuntur tot dies , nec extra repu tantur spatia noctium . Quoniam ergo dies expletur motu solis, atque circuitu ab oriente usque ad Orientem ; quaero utrum motus
ipse sit dies, an mora ipsa quanta peragitur, an utrumque. Si enim pri ranum dies esset: dies ergo esset etiam si tanto spatio temporis Iolcursum illum peregisset , quantum est horae unius . Si secundum non ergo effet dies , si ab ortu solis usque in ortum alterum , tam brevis mora esset , quam est horae unius , sed vicies, & quater circumiret sol ut expleret diem . Si utrumque, nec ille appellaretur dies , si horae spatio sol totum suum gyrum circumiret , nec ille , si sole cessante tantum temporis praeteriret , quanto peragere sol totum ambitum de mane in mane adsolet . Non itaque nunc quaeram , quid sit illud, quod vocatur dies: sed quid si tempus quo metientes solis circuitum , diceremus cum dimidio spatio temporis peractum minus quam solet, si tanto spatio temporis peractus esset, quanto peraguntur horae duodecim . Et utrumque tempus com P
454쪽
Consessionum Lib. XI. Cap. XXIII. 8oyrantes, diceremus illud simplum , hoe duplum , etiam si aliquando illo simplo , aliquando isto duplo sol ab oriente usque ad occidentem circumiret. .Nemo ergo mihi dicat caelestium corporum motus esse tempora: quia δέ cuiusdam voto cum sol ite timet, ut victorio
sum praelium ce) perageret, sol stabat, sed tempus ibat . Per suum quippe spatium temporis , quod ei lassiceret , illa pugna gesta , at inque finita est . Video igitur tempus quandam esse disiensionem . Sed video, an videre mihi videor: Tu demonstrabis lux . veritas.
οὶ Et asa auaui. re omnino haeelesio praeserenda est a de audiendi Bene. dictini. qui heet habeant, nil a 4ntii, haee in margine eommonent. α Sie legendum ., videtur eum MsS. Vedastinis d.obui. . . di corbe tensa vel eum Arn. ἐν ass,. annai. Ubi Germanensa eo lex habet, . . o non a basi. Lov. vero eum aliquot . . M Ss. O ..n a aut . Er. θ auai. Dentia
mus S. Cr. no his suffragantur . M s. s. Cr. non ab avni . manifesta oscitantia. In margine editionis Α m. alias anai. Noastra legio Et magna e dieam auctoritateia ratione quoque stabilitur. Sequitur quippe, cae emis novi patias θι. quibus verbis Augustinus r.itionem exhibet. eue
docti illius opinioni minime adquieverit . Cui se opo lactio quoque a Benedictinia
adoptata maxime congruit et at integro textui reluctaturi infla enim profitetur S. D. eamdem opinionem se nonnihil pes hare i ut maxime ex dicendis patebit.
De hae vero lectione eatenus paullo su-sius disputavimus. quod ex ea. ut liquet . magnum negotium pendeat.
Ceterum illius docti sententia si lonage ab Augustini seopo sumatur . plarium Philosophorum ea leulis stabilitae.
Ioan n. a S. Th. ord. Praed. t. r. Natura LPhilosoph. q. ig. de te instare, art. 3. Quoasit subiectum intrinse eum . Et extrinse eum temporia. - Dico primo tempus sumptum,. stricte pro mensura regulari motu . . , subiective est in primo motu . de ibi ,, habet rationem mensurae intrinseeaeis respecta sui. de extrinseeae respecta se aliorum in otuum . Prima pars eonstatis ex D. Th. de Aristot. hoe libro lea.
M a1. dc a. p. q. ro. ar. 6. de in x. Dist. M 12. q. i. ar. s. ad 3. Constat enimia quod inter omnes motus uniformior. fle,, regularior est primus motus eoeli et ει .. est minus da ieiens, de simplieiter notior. quia quotidie volvit ar . ergo duratio, , in illo existens est mensura caeter O..,, rum. Verum tamen est; quod ad diis stinguendum . de memoriae commen ., dandum ipsum tempus , de motumia eo e i utimur quibusdam sanis. ut ho-- rologii ι . seripturis . vel aliis simili ia has . quibus desiluamus atmos , Eeri menses . non quos ista sint tempus .ia sed instrumenta . quibus tempus des-- gnamus. l Nostrum Complut. Colle. gium novissimi eursus t. a. lib. 4. Physie. disp. ai. de sempore , q. a. inram D
- eendum est seeundo tempus sumptum,. in ratione mensurae uniformis, ae ceriaia tissimae esse dumtaxat unum Numero,
- illud nimirum . quod reperitor intrinis is seee in motu primi mobilis . Hane do .. eet Arist. in hoe lib. cap. a . D. Th.
I. p q. IO. D. Boiuvent. in a. Dist. is a. art. i. q. a. Durand. q. s. Ca.
rist. lib. 4. e. 14. q. I. art. a. exponenates temporis definitionem ab Arist. traiaditam , ita ad rem Aut uilini loquum tur Altera partieula est . martiat Ptois evius explicatione haud ignorandum M est . quod praeter alios edisserit S. Th. in a. dist. Q. q. r. art. s. dc puse. - 48. in explieatione Categoriae, Quat A do . Argentinas in 4. dist. 43. art. 4.., q. unie. Alensis a. par. q. s. m. D. A Bonavent. in a. di q. 33. n. 33. Gilberis is tus in Boetium de eon l. Caietanua I. p. q. Io. art. ultimo de Capr. in x. is dist. a. q. t. art. 3. videlicet bἰsariamia tempus usurpari et uno modo proue esti, numerus , seu mensura motus sumiari me aequabilis. ae primi . qualia est, . eonverso supremae sphaerae i altero is quatenus est mansura cuiusque motu a. Ee in qualibet re actu motam subeuniari te insidet st). Iuxta priorem illam no-
tionem tempus unum tantum est. s. M e ut de unum primum mobile, iuxtas, P
455쪽
81o Confessionum Lib. XI. Cap. XXIII.
, posteriorem tot sunt tempora. quoti, molus a iuxta priorem tempus est se mensura propria , te interna motusis primi mobilis : simulque communis .
,. Et externa aliorum omnium motuum ris iuxta posteriorem tempus per se estis mensura dumtaxat motus, cui inest. Seeundum priorem sumitur tempus , Apocal. io . cum Angelus iure iurani, do asserit non futurum tempus am-
,, plius, quia nimirum, ut D. Thomasis eo lo eo interpretatur. post diem u. - tii versilis iudicii Mon erit amplius tem-- pus primi mobilis, cessante eius , deis aliorum eorporum et celestium con M versone r se eundum posteriorem lo-M quitur D. August. Q. de Civit. Dei , , , cap. I i. ubi concludit, si ante coelum ,, ει terram suerunt Angeliei motus , .. suisse etiam tempus i de vi. con ,, sess. cap. 13. eum ita scribita caν eaim, , non poι vis a malam cte. Et paulo in is , serius: Nemo mihi διοι eoeIesitim θι. Igitur Aristoteles tempus priori dum ., taxat modo sumptum deliniit de e. JIoan. a S. Th. ord. Praedie. Naturai. Philosoph. t. a. q. R. de sempore , ar. 3. α Dico secundo, tempus large sum. M ptum pro euiustunque motus duratio.., ne est subiectiva in quoeumque in o. .. tu . Ee multiplieatur ad multiplicatio. - nem motus, subordinatur tamen pri.ὐ izo tempori . quod est mensura , ea ete-- rorum. Constat hoe ex pluribus to eis S. Thomae ε e. Et hoe modo intelli. ., gitur Aug. II. Consess. c. 23. cum ,, dieit , Maiam caeci non ese temptis . ., quia eum tempore Iosue cessavit illeia motus, sol stabat, sed tempus ibat iia loquitur enim de tempore communi ri ter dicto pro cuiuscunque motus duisis ratione, non pro illo. quod est in axi. , me regulare . quod solum est in m ., tu eoeli. J Nostrum Complut. Collog.
t. a. disp. ar. de rempore. q. a. zz Di
A cendum ast primo tempus seeundum is essentialia ae eeptum multiplicari ad ., multiplieationem ino tuum . Haec estia mens Arist in hoe lib. eap. ro. ubi vi cum inquissset . an tempus se ubi M que 3 respondet i se tibique , quiam abi se est asiquis mosus . Idem traditia D. Tho m. i. p. q. 66. ar. 4. ad 1.
,. poserioris is mora . Unde hane senari tentiam amplectuntur Caiet. Nasius, , , Bubio . Ee alii plor a tam ex Tho- mistis . quam ex aliis. Fundamentumia est i quoniam dee. Confirmatur primo lis quia &e. Confirmatur seeundo nam is s destructo pruno mobili , permane. - rent res sublunares, ut seri potest δε adhue ista durarent , ut ex se liquet , is i ed non per tempus extrinseeus pr. miis mobilis r ergo per pioprium tempus i ergo tempus essentialiter sumptum tionis reperitur solum tu motu primi mobi. , lis, sed etiam in quolibet nictu, Quod is eleganter expressit D. August. D. - Cotis e. 23. ubi ait et Audιυi a D. M .am .amiae docto, quo A fiis, ac I. -- sae Oc. J Queis haud absimilia in c. teris quoque Philosophis conspiciuntur. so MM ct Sidera. θ θ. . eu Vides
docti sententiam non omni modo impro barat sed libenter sateli caelestium eor. porum motum tempus, iuxta dicta me
tiri . Quod de alibi velut rem mantia. stam tradidit. Lib. de Gen. ad L it. Im.
pers. ad v. 14. c. I. u. 8. α Hie enimia potest videri, tune coepta esse tempo. ra, cum caelum, de luminaria eaeliri ordinatis itineribus eurrere edepissent ais quod si verum est. quomodo potue-- runt dies esse antequam tempus es t. - s a cursu lum tiarium tempus exorisse sum est , quae quarto d:e dicuntur, , esse iacta ξ dee. An in temporibus istis ,, dictum est, ut essent luminaria, quae
is tempora homines intervallis morarumis in corporis notione metiuntur' Hareis enim tempora. s nullus motus eor,
porum esset , nulla essent , de ipsa sintia homini hus manifestiora. Quod si admitia
is timus quaerendum est , utrum prae- , , ter motum corporum posse esse te m. is pus in motu incorporeae creaturae .ia veluti est anima . vel ipsa mensi quae is utique in cogitationibus movetur, deis ipso motu aliud habet prius , aliudia posterius, quod sine intervallo tempo ia ris intelligi non potest . Quod si ae-- eipimus, etiam ante eaelum, εe te
.. ram Deli sunt Angeli . Erat enim iam
,. creatura , quae motibus ineorporeisia tempus ageret. J Quibus smilia . de longe doctius observat in opere persecto
de Gen. ad Litt. lib. a. c. 24. n. as.
M LIFas Iuueoiae νotae . zz His omnes M,s. Anglicani , BR t stibus, ut etiam 14 S. Med. addunt . avit risivit ripitim . Non quidem male si alii MSS. su stragarentur; sensus quippe esset, non
contendere Augustinum, ligneolae rotae circuitum des nite etiam multiplicatum. vel repetitum diem puta eonfiee rei huisiusmodi enim tempora manifeste in elo-euitum Solis revoeantur; sed videri sibi aliquod vagum, quodcumque illud se, eonstantibus etiam eaeli luminibus. Ii
456쪽
Consessionum Lib. XI. Cap. XXIII. 8 Ir
gneolae rotae ei reui tu tempus progenio
tum iri. Qii tamen μ sis etiam . s vigilas, ex eommuni lemone dep omitur .. I. uos Pher pauor tenebras omnes
ex severam me ιimων ope motus astrorum.
ct Doesν sim quidem Solis , ae L suae. B. L Ia qua . Dum ' I o . . mIta ne supra Augustinum vigilas, ut mox somniis involvaris Mox seisieet soles ni inducis, quem Augustini quaestio semoverat : Audiui ... quod solis θι. As Oo-sto β ιUforent caeri Iiamina Oc. I l. Gnomenis ope . Fquidem rotam cum gnomone findere tibi inhibere haud pollumus . Sed gilomon ab Augu- sino non euditur , liramo pi Opellitur; eum de pota Mati agat. non de hor Ioelo a videlie et ad adstruendum tempus, quod proxime ipsi rerum motui insideat, non quod ab extrinseea mensura deprci.
matur . Quod in tardorum grat; am magis exponimus.Gnomon caelὰstium lumi oum instrumentum est at horas nota
das . At Augustinus disputat , quid ex smpli et rota figuli traheretur , Sole . alitia .e eaeli luminibus eoias stentibus . III. Trampas est ipsa dis ratio θι. τα. Papae novum insigne dogma in Pheropani ossetna fabrieatum i Tempus esse ipsam
rerum durationem iam diu nonnulli vo . luere , a pluribus improbati : Eamque opinionem non semel m. anteeedentibus, di in seq. Augustinui innuit et sed ei non adquiescit: immo altius quiddam quaerit. quid nempe ipsam durationem eonfietat quidue metiatur 3 An Sol . & reliquaeaeli lumina 3 At istis etiam semotis et ano nonne in rota figuli in gyrum acta tempus haberemus p v. Ope motas astrorum is e. m Quis non videat quae in Iovin; anum i) am Letum tuum, Hieronymus protulit . in te optimo quoque iure .pto re licet diversa. quadrare Naaue u/ι per febνom smui
. tica . Hippoινatia . molis a/oroadam pQuia nune quaeritur m Quid si . non communis.', sed peculiaris , non rem ta , sed morima t immo. non . extrinseea . sed interior mensura tempoi;s. Ad hane vero nihil ea. i. Quod s adeo. ρώ νο- pono. tardus es, ut nee manifessum quae. uionas . vi loquuntur,.statum videas iaci ne & ealitas oeulis, si nee Augusti. ni scripta vetha intuearis p. semoverat
quippe ille solem . Lunam dee. AERA
vi ... quod GIis . ac Isaae ctc. Aa νιν af ι 1ν,νent eaeti l mina die. Disputat vi. delieit quia dicendum de tempore, quum eae. i. luminibus eoninentibus, vel ex rota figuli habe tur 3 Quam igitue amplo iure te insenem
scurra in appellamus, dum ad captandam de temporis areanis omnem eruditionem ad tuam pa/.inato tutum nos amandas,
qui tamen in brevissimo hoe ee sermo ne, quem a ceu ratius, ut coniicere liiseet, se eis sisti. plura eructasti somnia. quam verhap Reeola d ω e. Lo, B n. . . Ut via..io m praeliam et c. αIta B9. eum plerisque suis M SL nee non som. & s. MSS. e nostris. Sed vet. Bad. Am. Er. Lov. eum paucioribus M S a Bq. visis di quibus suffragantur unus Med. & alter S.. Cr. ambo infimae nciistae a ut victoν Iutio . perperam quidemisso enim Seripturae loeus Iosue I . . v. ar. & a. inspicitur .. Ta ηι ιοροώιοι est Iose Domino in. die . qua tradidιι Amoννhaeam tu can octa Disium Israel.
Du r soterisntque sol, ct ccte. En iagitur Iosue ille est , euius voto stetit Sol adeoque induet haud debet velut
nova persona , si v eior Iosae.
Ceterum hula Augustini doctrinae Iieet hae stanter s modestiae nimirum.& leporis ea usta positae refragari valet nemo , eum ad sensum demonstreis tori Etsi enim Iosue diebus sol, & Lu.
na steterinta non ideo tamen tempus suspendebatur, sed prorsus fluebat. Unia de concluditur. caelestium luminum mo. tum nee tempus. esse, nec ipsus me suram . proximam . & necessariam. Iaam dom esse disteas om. - Et nobis id visetur . Licet enim ex ea elituminibus, & inferioribus etiam mensuis ris , anni. menses, dies. horae, di si miles temporia easulae constit)rantur . se
gregentur sa) et adhue vero si tempus generatim intuearis i quid nisi disset,so rem quamdam rei exs stenti proxime hae. rentem inuenis Utrum vero illa di. stenso si ipse motus, ea p. sequenti diisse utietur
Et hie ea lamum arripit Franei seu a Manoni ua i set otium sibi praefixum minime rumpens . Exseribit se illaei inte. geum textum ab illis verbis. Aa A,υἐθc. usque ad cap. 28. mediis quidem
457쪽
812 Consessionum Lib. XI. Cap. XXIV.
Ouaeris. an emetidendum sit, tempus esse ipsum prorsus eo oris motum y ct
mox insulatur. uuis enim mensuram a re, quam metitur , haud divides 'metimur aurem tempore corporis motum. immo oe isen nem rei nulla mo-3u actae . ω quiescentis tempore item exigimus .
Ubes, ut adprobem si quis dieat tempus esse motum corporis p Non iubes a) . Nam corpus nullum nisi
in tempore moveri audio : Tu dicis . Ipsum autem corporis motum tempus esse non audio: Non tu diis cis . Cum enim movetur corpus , tempore metior ,
quamdiu moveatur , ex quo moveri incipit , donec desinat . Et si non vidi , ex quo caepit , dc Perseverat moveri , ut non videam cum desinit , non valeo metiri , nisi forte ex quo videre incipio , donec desinam . Quod si diu video , tantummodo longum tempus esse renuntio , Non au tem quantum sit ; quia & quantum cum dicimus , collatione dicimus velut tantum hoc quantum illud , aut duplum hoc ad il- Iud , & si quid aliud isto modo. Si autem notare potuerimus locorum spatia , unde & qua veniat corpus quod movetur, vel partes eius , si tanquam in torno movetur , possunHis dicere , quan tum sit temporis , ex quo ab illo loco , usque ad illum locum motus corporis , vel partis eius effeetus est . Cum tib que aliud si motus corporis , aliud quo metimur b , quamdiu sit , quis non sentiat , quid horum potius tempus dicendum sit 8 Nam & si va-xie corpus aliquando movetur , aliquando stat , non solum motum eius , sed etiam statum tempore metimur ι ; & dicimus tantum stetit , quantum motum est ; aut duplo , vel triplo stetit , ad id quod motum est; & si quid aliud nostra dimenso sive compreheniscerit , sive existima Merit, ut dici solet, plus minus Non est ergo
to Non ἐ.b a. aer Deum ut prum mveritatem adloquitur a cui . vel euius menti quidquid consciitat . verum i q.ii 1.
quid dissonat, sals uni est. Nie igitur, Iases Non laris. idem est ae . Est ita
Non ita. seu, varum est Falsum. Tempus uteanque a motu distinuἱ graviorum Philosophorum e mmune pla. eitum est. Iesu itae Conimbricensis Colle. xii in Phys. Arist. lib. 4. C. I . q. a.
art. r. Non exeitamus e troversiam
is de tempore primi mobilis comparato adis aliorum eo orum motionem , euiusia extrema mensura est et se enim nemoia dubitat reipsa inter se dissimul tem. ., Pus. & motum , eum in Ahiecti, re.. divorsis haereant. Intelligenda est ergo .. qeaestio de quolibet tempore respecturi eius motus, quem intrinsecus metitur. . . sunt qui asserant tempus ita sumptuniis esse rem a motu diversam. primum. quia &e Notira tamen eonesuso st, tempusia non distingui re a motu . distingui ta- men ab illo ex natura Tei &e. J No. strum Complutense Collegium t. a. l. 4. Phyc disp. 'i. de rempore. q. 3. et: Di- ,, eendum est tempus. distingui t.alileeia a motu . Ita Arist. & D. 'Ita loeia sta. ., tim relatendis . Ricard. in a dist. a. ari a q. a Nen te. Quodlib. 3. Soreinas a. ia Metaph. q. 38. &e Iabel in praesent- ,, q. Io. 4c alii plures . Proh, i. ex Phi. losoph. e. I. huius libri, ubi ex p o. ., sesso ostendie . tempus non esse Iplamis circulationem caeli . re rehenditque is oppostem asserentesi si autem tempullis non dἱstingueretur realit r a motu . ., gempus eae ii esset revera ipsa circula.M UO:
458쪽
Consessionum Lib. XI. Cap. XXIV. 8I3
,, t o i atque id asserentes immerito re. M prehenderent aer ergo ex mente Arist. ia tempus dissere realiter a motu . Quod ., etiam expressit 9. Metaph. text. 29. , , dieens. Tempus sciansam alior motum M Ur ; νδ ι mea vera nonnis pos7-jmri ei vis . Confirmatur ex D. Th. I p. q. r. a. ubi ait a D Deu doratio is eius nou dismesisar ab illa a s ιυι υν- ,, ra in creataνιι et Sel durat o Dei di. - stinguitur virtualiter ab illor ergo da- , , ratio motus dissere ab eo non solumis virtus liter , sad et ana realiter a ct ut . , , liter &e. J Antoniuη Gau in ord. Praed. t. a. Plutosoph. iuxta ineone arati c. a. p rhycati p. 3. q. 3. δε tempore. r. rq Confirmatur praeeipue ei rea .. tem pus, ipsuna dia ingui a motu . cuius is est duratio. Tum auctor ira e: Nam A. , rist. 4. Phys text. s'. dicit q. ad te misti pus Ma es mattis . sed isti bis eius ... Et s. Th. Opusi. 36. e. I. Tempus, in ,, quit, esse per Motiam . f. e acci- ., Meu: per subiectum. Tum etiam ratio.., De D. 1 h. & Arist. nani motus . &ὐ te in pus di terunt secundum proprie
,, tates 1 e go & seeundum ementiam t,. Conseque uia patit, nam proprie rates, . notiscant essenti m . Probatur a nee ee.., deus &e. J Si adhue plu-a de de-as. vlla lae. Casmir. Guerino s ora. Praed. in Clypeo Philos Tnomisti eae . e. 3. I. P. Phys. q. I a. de tempore, a r. r. ιὶ Atias qua metimυν . m Tant amplitudine loquitur . ut vero a mile ad modum si , non quam eum ne, sed ve. ram distinctionem vellet eam sal rem . quae munera est . sve modi . Tempus autem esse mensuram motus . x qu3dem luxi quod veri gini subest. seu ut verbis uta. mur Arist. 1θιώου dum potus . ἐν posterius. N alibi non se mal observati ut da M iasea lib. a. e. 13. lib. de Gon. ad Lite.
Imper . e. 3. nee non persecto lib. s. c. s. Trati. 38. in Dan n. Io. de Ia. de Civit. Dei. c. I s. n. a.
se Etiam solum tempora metimur. αIdeo Edmundus Purehotius in Institutionibus Philosoph. ad faeiliorem &c. t. a. Physe. t. p se a. 4. e. 4. pro p 3. ima
petens temporia da sinit Onem ab Arist. traditam. α Tempus minus apte diei.
tuo nam tua . aut mensura motus .
is Probatur &e. Dein se s tempu, d eiis debeat mensura, non minus quietem,ia quam motum metitur, quia rea non ,, minas tempori subii eiuratur, dum quia
is iuunt i qum ubi movemur . Utideia Lueret; ua modo laudatus: Nec per s,, quemquam tempus furire foreadum es. se mortim ab rerum mota . placisa viori etate te ). DSed iuuat audire Iesu itas Conimbricen. se . qui in ph se. Arist. l. 4. c. I 4. q. I. r. i. dum Aristotelicam definitionem pro . puriant , hoe sbi argumentum obiiciis
urit . - Sexto tempus non solum est ,, numerus motus , fel etiam quietis iis igitur tempus non debui e desii ri nu. is merus motus dumtaxat a sed motus . - & quietis . Antecedens p. ohatur exia D. Augustitio id assbrente xi. Conais se ilionam lib. cap. a . hil de verbis a,. Eι si vario earpus aliqviando maυetur . ., aliet sando par, non solum mortim eius.., sd oti .m ore. J Cui se saeiant satisa r. 3. z: Ad sextum r Tempus esse peris se mensuram motus et quietis au erasi ex aceidente , ut Arist. assequit ea p. ,. ra. huius lib. text. 3. qaatenus viis,. dei ieet quies est privatici motus . Nam is ea quae per se habitui conveniunt. axia ae ei dente privationi accommodantur . ., Ut eum aspectus per se si luminis, ex ., aceidente est tenebraeam. Quod enimis temput solius motus . n autem qui is i s per se mensura se . ex eo canuin δε eitur; quis tempus metitur rem secun . ., dum prius . & posterius . a quorum ., uno ad si erum est transtua et at haee iuia que te non insunt . nisi facta ad nio δε tam relat;one . atque adeo ex aeei is dente. Ob hane igitur rationem Ari
is stoteles siὶ non per quietem , sed pep. . morum tempus definiit ; eum unum.
., quodque per id , quod per se illι
459쪽
8 14 Consessionum Lib. XI. Cap. XXV.
Tοι tion tiam de tempore dixerit : adlue naturam eius minime exacte sibi per sectam esse prometur quum 1amen haec in tempore proferas, o tineadi potatione tingum tempus infumseris . Lura magis inde vigilans , s pleriώνιὸ oris secretiora se penιirose: sed non expedise , O axacte ea froloqui, senosis digerer e . Uι us autem ea res se habeaι, aevini luminis induet i sol. rem enim uti defletat ignoraι.
yΤ eonfiteor tibi, Domine , ignorare me adhue quid si tempus; & rursus confiteor tibi , Domine , scire me in tempore ista dicere, & diu me iam loqui de tempore: atque ipsum diu non esse diu nis mota temporis. Quomodo igitur hoc scio, quando quid si tempus nescio e An sorte nescio sa) , quemadmo.
dum dicam quod scio p Hei mihi , qui nescio sal
tem quid nesciam b). Ecce Deus meus coram te , quia non men tior ; scut loquor , ita est cor meum . Tu illuminabis lucernam meam , Domine Deus meus, illumina tenchras meas. ιὶ Aa f.νιν umis θι. α Ita potἱus eleendum . ut nescias expedite . Aeexacta eloqui quid de tempore se ias . Sed di tibi paret mus, quod primum tem roris naturam tibi abseonditam dixeris prolixa en m disputatio tibi innumeras supta solitas . sorte nunquam eliquandas difficultates auxit ἐν ὲhhias vero tui ipsus
contem tui . ut PMν pastis gloriae . ialantiae et adeo ut divinis rationibus, a quibus nunquam diverteris . in implexa aenigmata, eorumque minutias, de adiacentia plurima . nee ab Apolline extri. eanda sere meditate vadas a ubi te in. seium utcunque citra mendacium praeis dicare possis . At in tui eontemtu velut in deorum mensa spatiari . Cum interim Phor/panus . u roque tametsi laesus lumine . Omni tergiveitit ona dissieultati-tibu, dissimulatis, de eontecta ignorantia . omniselum se ubique magnis vocibus piaedicet. Ceterum ante tot nὶmJa minutat hominum sorte captum . vel saltem ala quentiam excedentes quaestiones t eum.
tua expendantur . nianifestum est quae a Philosophis passim de tempore expenduntur, omnia a te disputata esse et qui in .super alia plura , quae dissimulari se lent. licet semper i ut es supra modum prudens, fit cautus ) haestans . agitasti. b) Nesio tali. m qaiὰ niniam . mVide quanto studio conetur ignorantiam expi eati. quam deploret, qua deprima tur , qua divinum iubsilium imploret Quod tamen haud intelligendum est de tempore. sed de minutioribus, iuxta dicta . illi ad taeentibus . Cotiabatur enim. ut ita loquar . temporis 4e capillios, de ungues exacte .idere . N expedito sermone aliis digerere . Sequentibus autem vel his Paulum imitatur , qui Galat. I. ao. Isae Dibo ιιι ι . eιco coram Deo quia non meatior . sie ut reliquit verbia
460쪽
Confessionum Lib. XI. Cap. XXVI. 813
Benam se uere luiat, si tempus nesciat. quod tamen metitur . Si ct durum
λιitas sibi uidetur ad auriquam scipitionem redeundum, ut tempur H quae dam exuum, is forae an animi . Quandoquidem tempur vere consistens, quosque mensuram patiatur . designari haud potest praesens enim extensime careι : futurum nos adcesse: praeterisum abiis . Nisi aecas, nan praeterita , sed praesenιia ιempora a nostris me suris inspui. Onne tibi confitetur anima mea consessione veridica , metiri me tempora ρ Itane Deus meus metior , & quid metiat nescio ρ Metior motum corporis tempore, item ipsum tempus non melior ῆ An vero corporis motum
I metirer, quamdiu st, & quamdiu hinc illuc perve
niat, nisi tempus in quo movetur metirer ρ ipsum er-- go tempus unde metior a p An tempore breviore metimur Iongius, sicut spatio cubiti spatium transtri ρ Sic enim videmur spatio brevis syllabae metiri spatium longae syllabae, atque id duplum dicere . Ita metimur spatia carminum . Spatiis versuum x
& spatia versuum , spatiis pedum, & spatia pedum spatiis syllabaxum , & spatia longarum spatiis brevium : non in paginis; Nam
eo modo loca metimur , non tempora , sed cum voces pronuntiando transeunt, & dicimus , longum carmen est , nam tot versibus
contexitur ἱ longi versus, nam tot pedibus constant ; longi pedes , nam tot syllabis tenduntur ; Ionga syllaba , nam dupla est ad brevem . Sed neque ita comprehenditur certa me 'sura Iemporis : quandoquidem fieri potest ut ampliori spatio temporis personet versus brevior, si productius pronuntietur , quam longior, si correptius . Ita carmen , itae pes , ita syllaba . Inde mihi visum eth, nihil esse aliud tempus , quam distentionem b)r sed euius rei, nescio; & mirum si non ipsius animi. Quid enim metior, , ob insecro Deus meus , & dico aut indefinite , Longius est hoc tempus quam illud ; aut etiam definite , Duplum est hoc ad illud p Τem pus metior , scio r); Sed non metior futurum , quia nondum est ;Non metior praesens , quia nul)o spatio tenditur d) ; Non metior praeteritum , quia iam non est . Quid ergo metior Θ An prae .
tereuntia tempora Ron praeterita ρ sic enim dixeram. a Ipsum erga tempus ώκdo metior In hoc cap. t scat ec in aliis pluribus
inconstanti sermone utitur . quod . ut mihi videtur, nimis in disputatione sit
velox , ambiatque innumera , quibus circa tempus pungitur , vel diseutere, vel proponere . Dieet autem quispiam. ne tempus metiri vel alia eiusdem ratio. nis mensura . horam hora oce. ut in reliquis . puta ulnam ulna fice. Vel persuPeriorem mensuram, dies V. gr. me ses, & annos. per Solis motum. ae Luis e 1 motum autem unius eaeli permotum superioris . Uerum hie peculiarem mensuram . ni fallor, exhibere non cogimur a Videtur erit m de actu , ut loquuntur. rei exo Augustinum dicere. Adeoque responderi potest , temporo ente coneepto nos verum tempus meti. ri ut advellimus, besa, vel male, tarde vel celeriter nos ambulale. r in tiocinari .