장음표시 사용
141쪽
Fen. X. Tract. IV. Cap. I. 137
M stra; nam dextras et rere, aut secare lethalius est; quanto enim robustiores sint de trae partes, tanto etiam fortiores morbi in 'sis iunt. Ex quo loco in confirmationem sententiae nostrae, duo habemus. Alterum, quod dextrae partes praestantiores sint sinistris ue alterum, quod in ijs deteriores sani morbi. In fine capitis inquit. Saepius eausari pleuritidem, ac peripneumoniam ex assumptione ciborum crassi nutrimenti; quorum ratione incrallatus sanguis, indeque fluens ad thoracem, ibi infert plem itidem, Vel peripneumoniam. Horum morborum ita genitorum curatio, inquit, subtiliatio est materiae pecca tis, cum balneo, ex cuius egressu, tim exhibeatur Oxymel, abstinendo afristione cum oleo . Et concludens inquit. Et Talis modus curandi quandoque eYcusat a phle-ιotomia ; id est, adeo est salubris in attenuatione, & discussione materiae, ut aliquando non si necessarium mittere sanguinem in hac, vel pleuritide, vel perit neumonia. Sed duo maxime huic curationi aduersantur. Primo, quia ex balneo habemus humorum liquationem, quae succis fluentibus est infestissima, & eo magis, cum inde, ut in praesenti casu, sit inflammatio, ut recte docebat Gal. Lib. Io. Meth. Cap. Io. his Verbi S. At Iundere aequaliter, in solidis criιidem animalis partibus non est alienum; succis certe non perpetuo est et tile. Sed quoties in animanti, mel phlegmone quaepiam, mel assectus phlegmoni similis
con stit; et et mira uis abundantia, sue ea , quae ad vires confertur, siue quae ad magorum capacitatem, omnium profecto inimicissimam. Ac phlegmone qui rim, cumeat acti succi, έν liquati ad ipsas confluunt, or augentur , tunicae vero evasorum , impares abundantiae, quae iam ex liquatione , spiritu est impleta, distendι ntur, ae vires hoc ipso male oriuntur. Haec Galenus. Secundo, quia balneum i morbis thoracis, & pulmonis non est tutum, nisi cocta materia. Unde lib. q. Reg. Acut. Cap. 6 I. docens Hipp. quando balnei in hisce morbis iis locum habeat, dicebat, tutius in his admini strari, qui tota vian tur ptisma; hi autem sunt illi, ut docet Gal. in Com. in quibus morbi sunt cocti, & quibus balneum sine periculo administrari potest. At in casu A uicen. adhuc materia cruda est, & crassa admodum; poscit enim ex balneo, & ex usu oxymelitis, attenuationem, S coctionem. Quare, supposta tanta cruditate, non erit tutum, pleno existente corpore, administrare balneum . Cap. II. Quoniam pleurael membrum panniculosum,vel ut dicit Gal. a quo exscripsit Auic. membrana neruosa; ideo inquit, secundum signum pleuriti clis esse dolorem pungitiuum. Sed cum punctura aliquando est tensio; quae ten so quandoque est plurima, punctura autem minor, ita Vt ad mentem Gale ni Lib. 2. de Cris. Cap. Io.& Lib. de Const. Artis, Velit, dolorem omnino esse pungitivum s vel simul cum pungitiuo extensivum. Attamen GaI. Lib. s. de Loc. Ase Cap. a. de dolore pleuriticorum loquens, non coniunctive, sed distinctive, & alternatim, statuit ambos fieri dolores in pleuriticis, haec habens. Huius accidentia inseparabilia sunt, stris acuta, dolor, perinde ac s locus, mel intendatur, mel pungatur. Nisi forsan hoc ab exuperante denominationem desumens, dixerit Gal.
Ponens signa distinguentia inter pleurit idem, & hepatis insanam alio nem, proposuit signum inflammationis hepatis, pulsum Clandosum. At cum pulsus non pollit esse undosus, nisi qui mollis, a secore inflammato non po-
142쪽
i; g Petri Salii Diversi in Avita
rerit esse undosus; nam, nec ex thoracis, nec ex iocinoris tumore, ut habet
Gal. Lib. q. de Praesag. ex Puls. sunt pulsus molles. Addit, inter signa inflammationis iecoris, hepaticam egestionem. At haec euacuatio quidem sequitur hepaticam dispositionem, ex qua fiunt egestiones loturae carnis recenter mi aiar similes; non tamen hepatis inflammationes. Sed Auic. cum legisset Gal. Lib. I. de Loc. Aff. Cap. 7. recensentem, in eo Medico , cuius historiam, ob admirabilem eius morbi dignotionem, narrat, ad sui se talem egestionem, cum laboraret inflammatione hepatis, forsan huius occasione, & hanc inter signa inflammationis iecoriscntunerauit. Sed in eo aegrotante fuit duplex affectus, id est, tum hepatica dispositio, S iecoris inflammatio, ut optime distinguit, & docet Calenus. Quare, non erat inter haec signa distinguentia illud reponendum. Cum signa distinguentia pleurit idem ab hepatis inflammatione propnpens, inquit. Et eius irina est bo subsantiae. Si dixisset, ab urina nullum pleuritidis certum signum habemus, melius locutus suisset; quoniam haec de pleurae dispositione nihil iudicare potest ; prout nec verum, quod ii tapleuriti de urina sit bonae substantiae; immo in ea potest omne genu et tot ij, 1iue boni, siue mali apparere, prout experientia docet, pro diuersa in corpore pleuriticorum dispositione. Adducens disserentiam inter pulsum phreniticorum, & pulsum pleuriticorum , inquit. Pulpur in sGen est magnus, declinans ad raritatem. Quae sententia ex diametro opponitur Gal. qui Lib. q. de Catis. Puls. Cap. proprio, docuit, phreniticorum pulsum paruum esse, & mire crebrum; cui ad stipulatur, tum ratio, tum experientia; nam inflammatio est in membro neruoso, ideo fit durus pulsus; duritiem autem sequitur paruitas, & vigentibus, inflammatione, & febre vehementi, a quibus instat multa necessitas, sequitur frequentia . Quare, credo ego, in manifesto adeo errore, corruptum ense Textum, de loco Pulsus, legendum esse, Spiratio, ita ut sit sensus, & textus talis. Spiratio in si en est magna, declinans ad raritatem; in pleures mero est
parma adfrequentiam, misuccurratur parvitati. Quae sententia est consona veri'tati,& Gal. praecipvh autem Lib. 1. de Loc. Aff. Cap. 3. Cap. III. In pleuriti de pura, facta in melamine, distinguente, affirmat non esse
eam febris vehementiam, quae est in aliis pleuritidibus; immo subiungit, quandoque postponitur, et quequo putrefiat superfluitat, ' tunc is febris malida . Sed si per putredinem, intelligit suppurationem, falsum est, quod in hac iinflammatione, siue per melymen distinguens, intelligat membranas intersc-pientes, sue di aphragma, non fiat sebris acuta ante suppurationem y immo fiunt valde acutae, & in his locis serE nunquam suppurantur; si autemper putredinem, intelligit materiam in loco affecto con clusam,& in farctam, unde ea accenditur, nulli dubium, quin ex tali accentione, pro ratione materiae , similis ei febris sequatur; atque adeo, peccante bile, vel erit ardens a principio, vel saltem valde acuta. Cap. IV. Ister praua signa pleuritidis, rccenset sputum pure rubrum. At cum
tale sputum indicet pleurit idem genitam a sanguine, ut habet Gal. Lib. 6. Aph. 33. & sanguis, i pter omnes humores sit heia ignissarus , videtur liousputum
143쪽
Fen. X. Trach. IV. Cap. I. 139
sputum ex se, pravum signum esse non posse. At, quid sentiendum sit de hoc sputo, & quando possit esse lethale, ad mentem Auic. S Hipp. declaraui in Com. Libri de Morbis
Cum inter mala pleuritidis signa, numerat mrinam feci lentam, in qualem, sanguineam, est coniunctio prauorum signorum unius generis, cum pi auitate alterius, ad similitudinem eorum, quae scribuntur ab Auctore Prorr- laeticorum. Sed postea, cum subiungit, talem urinam significare inflammationem commissurarum cerebri, dictum adeo ineptum est, & alienum ab hoc tractatu de pleuritide, Ut censeam textum corruptum esse.
Accenset etiam signis prauis, fluxum alui superuenientem in s ne pleuritidis; quoniam talia fluxus significat debilitatum esse hepar; qui fluxus, si in principio, ait, Pleμritidis contingat, est signum bonum ,-est res iumans . Sed ,
quod Gal. Lib. s. Aph. Iis. dixerat, de hepate, partibus respirationi inseruientibus multum copipatiente, fieri, cum his pessime assectis, coassiciatur hepar; & ideo eo non bene ad se nutrimentum attrahente, nec in sano suinem conuertente, & quandoque Ventriculo alimentum corrumpente,
sequatur alui fluxus, parum recte transtulit Auic. ad tempus, dicens. Si fluxus in f epleuritidis eueniat, malum esse signum, cum indicet debilitatum esse hepar . Cum etiam inquit; quod si talii fluxη sat in principio, es bonum fgnum,
res malde tutans, prorsus a mente Galeni recedit, qui inquit. Si non mehementer, sed mediocriter assectis partibus spiritalibus, mi mediocris sit pleuritis, alti ipsostumium superueniens prodesse, ratione cvacuationis, potis; eo magis, si sti acoetionis apparuerint. Sed, cum signa coctionis, a principio, in validis morbis non apparere possint, & decretoria a principio utiliter non se prodant, nec ratione principij, talis fluxus utilis, Ut testatur Auic. potest esse. Animaduertant autem iuniores ea quae hic exscripsit Auic. ex Hipp. de diuersis prauis pleuritidibus, desumpta esse ex Lib. 3. de Morb. adscripto quidem Hippocrati, spurio tamen, & qui eius doctrinae puritatem non redoleat . Quare, mirum non est, si plura de diebus mortis, vel salutis , necnon de alijs sympl. non admodum veritati consentanea Auic. scripserit.
Cap. V. Declinatio, inquit,completur quando retinetur sputum, post remotionem accidentium pleuros At melius dixisset. Declinatio completur , quando expurgata pleuritide, nullum remanet sputum , S iam remota sunt symptomata; non enim in tali casu retinetur sputum, cum nihil sit quod purgari postulet; sed terminatur, expurgatione pleuritidis facta. Cap. VI. Ex loco patiente posse haberi indicium materi ei pleurit idem excitantii, docet; cum plurimum contingat, ut ex pituitosa, & melancholica materia, ob sui grauitatem, dolor descendat ad hypochondrium; exhiliosa autem, & sanguinea, ob sui leuitatem, ascendat ad iugulum. Sed sententia haec, licet probabilis sit, & aliquando vera; non tamen rc spondet dictis Hipp. & Gal. nec etiam experientia confirmatur: docebat enim
Hipp. Lib. a. Reg. Acut. I o. ascendente dolore ad clauiculam, esse mittendum sanguinem, isque ad coloris mutationem, ita mi eo isque educendus si, donec rubicundior multo , mel pro rubro liuidus fluxerit. Gal. in Com. causam huius mutationis reddens, dicebat, tunc rubicundiorem, mutato colore, apparere sanguinem
144쪽
1 o Petri Salii Divers In Avie.
guinem, qua do qui peccat est pituitosus; cum ob eiusde parte, quam phleg mone obsidet, ob insana mationem, factus sit rubicundior; tunc autem linidum, vel nigrum apparere , quando qui peccat est calidior , & rubicundior, sed qui est in phlegmone aduritur, Scassatur. Quare, hinc apparet, quomodo, ascendente ad iugulum dolore, sat ab utraque materia, scilicet
calida, & frigida pleuritis; sicuti, quae fit a bile, posse seri, tum 1 materia
pituitosa; tum melancholica . Praeterea, ratio leuitatis, & grauitatis nulla est producendis morbis, vel in partibus superioribus, vel inferioribus ;vnde videmus, & in cerebro, ex nuxione, fieri morbos, modo a frigida , modo a calida materia, simili ratione; & similiter infra rencs, S in partibus inferioribus, seri etiam indiscriminatim ab utraque materia. Quod si vera esset Avicennae sententia, raro in partibus superioribus , morboq amateria frigida; in partibus autem inferioribus, a calida videremus; cuius tamen oppositum experientia prodit. Cap. VII. Inquit. Ex ruptura sanis, in die T. est ex eis, 'uae accidunt raro . Hanc sententiam exscripsit a Gal. Lib. 2. Progia. Com. II quo loco haec habet Gai. Sed qu ecunque T. die rumpuntur, id mero rarum est. Sed in hoc animaduertendum fuerat, talem rupturam contingere solum in his, quibus, dum excreatio adhuc biliosa est, & fit suppuratio, siue vicissim, siue simul, bilis, ac pus excernantur; de quibus Tex. I 3. loquebatur Hipp. qui Tex. Ω- quenti, dicebat, potissimum esse exitiosam talem ruptionem, si T. die conti erit. In his igitur exitiosa est talis ruptio, & solet fieri in I. licet hoc rai o contingat. Reliquar autem suppurationes, quae non sic fiunt, scilicet dum excreatio est biliosa , & simul, vel alternatim excernuntur bilis, &pus, rumpuntur 3 ut habet Tex. IT. plurima: ad 2 o. aliae 3 o. aliae qo. aliorco. die. Illae autem sunt exitiosae, & cito, idest T. die rumpuntur ; quoniam in his abundat ferocissimus humor, videlicet bilis ipsa, quae reluctatur c istioni, & simul sui acrimonia corrodit membranas ; cuius ratione velox fit ruptio, sed mala, ob interceptam coctionem. Cum iideris inquit, pulsus tensionem mehementem fieri, y proprie, quando elut frequentia sit fortis , tune illud indicabit mortem, Si mi, tussit debilis. At credo ego, licet virtus sit fortis, ubi fit pulsus valde durus, cum magna frequentia , pleurit idem perniciosam etiam fore, iuxta sententiam Gal. Lib. q. do Praesag. ex Puls. Cap. de Pulsu ex septo transuerso, quo loco haec habet. At maximum sane indicium exitialis pleuritidis est , si pulsus sit magnopere durus. Itaque parmιs etiam, Mst ob ambo haec, caloremque creberrimus, pleuriticus cum tali pusu nemo est seruatus. Si tamen non sit tanta durities, licet durio; , quam pro ratione morbi aliquantisper pulsus existat, & virtus sit sortis, tunc vera esse poterit Avicennae sentet uia, quam subiungit, dicens. Et si mirtus fuerit fortis, tunc indicat permutationem ad peripneumolitam, ct E Iema, M'phti . Quam sententiam sere ad verbum mutuatus est a Galeno Lib. q. de Caias. Pul. Cap. de Pulsu Pleuriticorum, ubi loquens Galenus de inaequalitate pulsus, quae ferri ni speciem praebet, dicebat. Tales viaequalitates, eum imbecilli facultate comunctae periculum habent; si cum firma, aut tarde concoquen-tμr, σμt adsuctura'onem defcctent, aut tabidus excipiet eas marcor . Permutatio- nem
145쪽
nem autem ad peripneumoniam colligebat ibidem Gai. ex crebritatis excessir, qu i etiam syncopen instare praesagit. Qitare, ex Gal. talis pul sus, vel pleuritidis tardam coctionem, vel permutationem ad Empyema, vel ad
marcorem tabidum, Vel peripneumoniam succedentem, vel syncopen instantem pronunciat; ex Avicenna autem, permutationem ad peripiae umoniam , ad empyema, & ad phti sim . Sed de pliti si notandum, falsum esse, ad
eam permutari pleurit idem, nis mediante empyemate, quod non expurgetur; & ideo ex pulsu hoc non posse desumi. Quare, ad mentem Galeni, a quo exscripsit Avicen. legatur, ad tabidum marcorem, qui ingentibus inflammationibus aliquando succedere consueuit. Nec est ut quis marcorem, S phtisin idem esse opinetur, cum essentia, & causis disterant; ex quo Galenus etiam duo capita distincta in eodem Lib. alterum de marcescentibus; alterum de plitisicis apposuit. Docens solutionem pleuritidis sine sputo, monet, eam aliquando per lotium, aliquando per fluxum alui recte terminari. Sed hoc non est a principio, ut superius docebat, dicens, fluxiones alui a principio esse utiles; sed in fine, quod indicant verba illa, postsedatam, mel alleviatam aegritudinem. Declinatio eius ad ambo crura, est mehemens gnificatio ad incolumitatem, sist in hiuif- modi quidem, praecepit Hipp. solutionem mentrisferi cum helleboro . Haec Auic. qui si loquitur de sententia Hipp. Lib. 2. Reg. Acut. I I o, corruptus est textus,& legendum, Declinatio eius ab hypochondria. Cap. VIII. In fine, agens de sputo crasso purulento, inquit, hunc fieri ex humiditatibus, pectoralibus dominantibus in corporibus torum, quae a 3o .rue adclo diem suppurantes , in spatio thoracis existentes tandem expuuntur; lst accidit,
inquit, eis hydropis in spatio qo dierum, siue ad Go, best non est in ea plurimum
mali. Sed circa hanc sententiam, haec notentur. Primo, quod istae humiditates pectorales, si sint ex destillatione, ex Hipp. Lib. 7. Aphor. 3 8. intra Zodies suppurantur; secundo, quod si per hydropi , intelligit affectum subo
tum ob illam purulentam humiditatem, in pulmone aggregatam, de qua loquitur, quod haec tandiu non perdurat ita incolumi s,Vt in ea plurimum mali non sit, usque ad Zo diem. Si autem per didro' in intelligit collectionem humiditatum scrosarum, in pulmone dictam, ab Hipp. Lib. a.de Morb. HI-derum pulmonis, quid in hac sentiam, alias scripsi. Si vero intelligit de vera hydrope, succedente laesioni hepat is, per consensum a partibus spiritalibus, mirum cibo uomodo dicat eam fieri a qo die usque ad 6o, atque in ea plurimum mali non esse ; cum tamen sit valde perniciosa, iam praecedente mala spiritalium membrorum dispositione. Cap. IX. Vbi non expuat pleuriticus, sque ad T. Aequat fine maturatione, inquit, quod talium crisiis, sique ad qo, aut 6o dissertur. Et ideo pereunt illi, qui in hoc rerum statu constituti virtutem habent debilem ; quia eorum vires eo usque perdurare nequeunt. Si cutem mirtus Derit sertis,sperabis, quod '
transeant Iq. tamen plurimum morietur, jest totum hoc, subiungit, accidit, cum materia , qtιalacit Gaudinem, fuerit acuta. Sed oppolitum sit adet Anaxionis historia, qui post septimum expuit, &tamen die persecte iudicatus est; cum tamen in eo etiam febris acuta fuerit. Quare, non est dicendum, tales
146쪽
146 Petri Salii Diversi In Avie.
guinem, qua do qui peccat est pituitosus; cum ob eiusde parte, quam phlee mone obsidet, ob inflammationem, factus sit rubicundior; tunc autem liuidum, vel nigrum apparere , quando qui peccat est calidior , & rubicundior , sed qui est in phlegmone aduritur, & assatur. Quare, hinc apparet, quomodo, ascendente ad iugulum dolore, fiat ab utraque materia, scilicet calida, & frigida pleuritis; sicuti, quae fit a bile, posse seri, tum a materia pituitosa; tum melancholica . Praeterea, ratio leuitatis, & grauitatis nulla est producendis morbis, Vel in partibus superioribus, vel inferioribus; unde videmus, S in cerebro, ex fluxione, fieri morbos, modo a frigida , modo ii calida materia, simili ratione; & similiter infra rencs, & in partibus inserioribus, seri etiam indiscriminatim ab utraque materia. Quod si
vera esset Avicennae sententia, raro in partibus superioribus , morbos amateria frigida; in partibus autem in serioribus, a calida videremus; cuius tamen oppositum experientia prodit. Cap. VII. Inquit. Ex ruptura saniosi, in die T. es ex eis, uae accidunt raro. Hanc sententiam exscripsit a Gal. Lib. a. Progia. Com. 37. quo loco haec habet Gai. Sed quaecunque 7. die rumpuntur, id mero rarum est. Sed in hoc animad-itertendum fuerat, talem rupturam contingere solum in his, quibus, dum
cxcreatio adhuc biliosa est, & fit suppuratio, siue vicissim, siue simul, bilis, ac pus excernantur; de quibus Tex. I 3. loquebatur Hipp. qui Tex. Ω- ' quenti, dicebat, potis limum esse exitiosam talem ruptionem, si T. die contigerit. In his igitur cxitiosa est talis ruptio, & solet fieri in 7. licet hociato contingat. Reliquae autem suppurationes, quae non sic fiunt, scilicet dum excreatio est biliosa , & simul, vel alternatim excernuntur bilis, &pus, rumpuntur ;Vt habet Tex. 37. plurimae ad 2 o. aliae 3 o. alia o. aliaeco. die. Illae autem sunt exitiosae, & cito, idest 7. die rumpuntur; quoniam in his abundat ferocissimus humor, videlicet bilis ipsa, quae reluctatur c istioni, & simul sui acrimonia corrodit membranas; cuius ratione velox fit ruptio, sed mala, ob interceptam coctionem. Cum iideris inquit, pulsus tensionem mehementem fieri, gr proprie, quando eius
frequentiast fortis , tune illud inaicabit mortem, Si mirtus si debilis. At credo ego, licet virtus sit sortis, ubi fit pulsus valde durus, cum magna frequentia , pleuritidem perniciosam etiam sore, iuxta sententiam Gal. Lib. q. de Praesag. ex Puls. Cap. de Pulsu ex septo transuerso, quo loco haec habet. At maximum sun indicium exitialis pleuritidis est , si pulsus sit magnopere durus.
Itaque paruus etiam, so ob ambo haec, caloremque creberrimus, pleuriticus cum tali
piusu nemo est seruatus. Si tamen non sit tanta durities, licet durio; , quam pro ratione morbi aliquantisper pulsus existat, & virtus sit sortis, tunc vera esse poterit Avicennae senteinia, quam subiungit, dicens. Et s mirtus fuerit fortis, tunc indicat permutationem ad peripneumoniam , s Empyema , se phrisin. Quam sententiam sere ad verbum mutuatus est a Galeno Lib. q. de Catis. Pul. Cap. de Pulsu Pleuriticorum, ubi loquens Galenus de inaequa- Iitate pulsus, quae ferri ni speciem praebet, dicebat. Tales viaequalitates, euφ
147쪽
nem autem ad peripneumoniam colligebat ibidem Gai. ex crebritatis excessu, qui etiam syncopen instare praesagit. Quare, ex Gal. talis pulsus, vel pleuritidis tardam coctionem, Vel permutationem ad Empycina, vel ad
marcorem tabidum, Vel peripneumoniam succedentem, vel syncopen instantem pronunciat; ex Avicenna autem, permutationem ad peripiae umoniam , ad empyema, & ad phti sim . Sed de pliti si notandum, falsum esse, ad
eam permutari pleurit idem, nisi mediante empyemate, quod non expurgetur & ideo ex pulsu hoc non posse desumi. Quare, ad mentem Galeni, a quo exscripsit Avicen. legatur, ad tabidum marcorem, qui ingentibus inflammationibus aliquando succedere consueuit. Nec est ut quis marcorem, S phtisin idem esse opinetur, cum essentia, & cautis disserant; ex quo Calenus etiam duo capita distincta in eodem Lib. alterum de marcescentibus; alterum de plitisicis apposuit. Docens solutionem pleuritidis sine sputo, monet, cam aliquando per lotium, aliquando per fluxum alui recte terminari. Sed hoc non est a principio, ut superius docebat, dicens, fluxiones alui a principio esse utiles; sed in fine, quod indicant verba illa, possedatam, mel alleviatam aegritudinem. Declinatio eius ad ambo crura, est mehemens significatio ad incolumitatem, in hiuiuisemodi quidem, praecepit Hipp. solutionem mentrisferi cum helleboro . Haec Auic. qui si loquitur de sententia Hipp. Lib. 2. Reg. Acut. II o, corruptus est textu S,& legendum, Declinatio eius ab h pochondria. Cap. VIII. In fine, agens de sputo crasso purulento, inquit, hunc fieri ex humiditatibus, pectoralibus dominantibus in corporibus eorum , quae a 3o silue adclo diem suppurantes in spatio thoracis existentes tandem expuuntur; di accidit,
i nquit, eis hydropi' in spatio qo dierum, siue ad Go, ho= non est in ea plurimum
mali. Sed circa hanc sententiam, haec notentur. Primo, quod ista umidiatates pectorales, si sint ex destillatione, ex Hipp. Lib. 7. Aphor. 3 8. intra 2 odies suppurantur; secundo, quod si per hydropi , intelligit affectum subo
tum ob illam purulentam humiditatem, in pulmone aggregatam, de qua loquitur, quod haec tandiu non perdurat ita incolumis,Vt in ea plurimum mali non sit, usque ad 3o diem. Si autem per bydropitin intelligit collectionem humiditatum se rosarum, in pulmone dictam, ab Hipp. Lib. a.de Morb. HI-derum pulmonis, quid in hac sentiam, alias scripsi. Si vero intelligit de vera, hydrope, succedente laesioni hepatis, per consensum a partibus spiritalibus, mirum est,auomodo dicat eam fieri a qo die usque ad Go, atque in ea plurimum mali non esse; cum tamen sit valde perniciosa, iam praecedente mala spiritalium membrorum dispositione. Cap. IX. Ubi non expuat pleuriticus, silue ad 7. mel expuat sine maturatione, inquit, quod talium crisis, silue adclo, aut Go dissertur. Et ideo pereunt illi, qui in hoc rerum statu constituti virtutem habent debilem; quia corum vires eousque perdurare nequeunt. Si autem mirtus fuerit sertis ,sperabis, quod pertranseant i q. tamen plMrimum morietur, di totum hoc, subiungit, accidit, cum materia , quae facit aegritudinem, fuerit acuta. Sed oppolitum suadet Anax ionis historia, qui post septimum expuit, &tamen g die perfecte iudicatus est; cum tamen in eo etiam febris acuta fuerit. Quare, non est dicendum, tales
148쪽
141 Petri Salii Divers in Avic.
morbos protrahi ultra terminum morborum acutorum , ex decidentia scilicet, ultra o diem; quoniam nec Vltra iudicantur, nec ratione materiae possunt tantum prorogari. Cap. X. uandoque, in qu it, peripneumonia sequitur euentum catarrhi descendentis ad pulmonem. Sed si per catarrhum, intelligit fluxionem catarrhalem, a cerebro ad pulmonem destillantem, scit. quod a tali fluxione fieri possit perip-neumonia,longe a veritate aberrat; quoniam,cum peripneumonia sit ex genere inflamationum, & in si amatio fiat a sanguine, minime vero a pura destillatione fieri possit,nec etiam a destillatione peripneumonia excitari poterit. Advertatur autem, quod cum Paulus, a quo sorsm haec sententia non
recte desia mpta est, dicit, perapneumoniam evi plurimum ex malentibus in pulmonem ficti destillationibus. Per destillationes, intelligit fluxiones. Nisi forsa
intelligat Auic. peripneumoniam sequi euentum catarrhi descendentis ad pulmonem, idest, post imbecillitatem pulmonis, ex destillante ad eum c a. tarrho, fieri aliquando peripneumoniam, non quod ab ipso catarrho fiat. Ea verba. Eis non consertetur ad expuendam materia tune ipsa secundum plu-τimum facit cadere in phti . Credo ego legenda esse negative, quoniam si in
Peripneumonia, materia morbum faciens, per sputum non educatur, sequitur, hi perstite aegro, suppuratio, & suppurationem saepius sequitur pliti sis. Ab omni, inquit, humores per neumonia; sed plurimum eius fit a phlemate. Nic per phlegma, ad mentem Galeni Lib. q. de Caus Puls. Cap. de Pulci eripneumonicorum i intelligamus sanguinem pituitosum , non purum phlegma; quoniam a puro phlegmate non potest fieri inflammatio; sed potius cedema. Et licet a tali sanguine facilius, iuxta Galenum, loco citato, nec non Avicennam in hoc loco, fiat peripneumonia; tamen ab omni humore, ut dicunt, produci potest; unde aliquando fit inflammatio vera, aliquando erysipelas in pulmone; ut testatur Galenus Lib. q. de Loc.AsLCap. s. de quibus iam egi, in Com. Lib. de Morb. Cum, inquit, peripneumoniam quanisque facere succederestuporem, rem rationi consentanea proponit; quoniam, cum fit 1 materia pituitosa,transmissa hac ad neruos, potest succedere quandoque stupor. Credo tamen, ad mentem Galeni, a quo primo haec exscripta, legendum esse, Coma, quem affectum coniunctum ipsi peripneumoniae, loco citato supponebat Galenus; sicuti etiam eundem censuit consequi pleuritides a pituitosa materia genitas. Cap. XI. Ex Hipp. Lib. 3. de Morb. hoc signum peripneumoniae apponit, videlicet, quod quandoque sentitur pulsatio sub spatula, di furcula, o
mamistis. At, non pulsationem, sed dolorem, scripsit Author illius libri,&quidem merito; quoniam ex magna inflammatione pollunt coassici loca illa; sed sine ingeti in illis partibus inflammatione non potest adesse pulsatio. auandoque, inquit, aduenit Subeth, idest Coma, propter multitudinem vaporis humidi. immo ut plurimum; quoniam Vt plurimum fit ab humore pituitoso scum enim est erysipelas, quod est rarissimum, non solum non adest coma , sed etiam adsunt vigiliae.
Differentias pulsus, a Galen. Lib. de Puls. ad Tyr. exscribens, dicit. Pulsus autem est mnisus enisu quoniam apostema est in membi Oleni, ist materia est humida.
149쪽
Fen. X. Trach. IV. Cap. I. ique
mida. Paulo post subiungit. Et quandoque est interclus, tbis pulsant in L
tiratione Na..Sed animaduertendum, primam sententiam non esse veram,
nisi in peripneumonia genita a pituitosiori sanguine; quae quoniam freque tior est, ideo eius pulsum docens Galenus, inquit, undosum, & mollem esse; si autem fiat a sanguine bilioso, & inde fiat erysipelatosus at sectus, non amplius erit in ea pulsus, vel undosus, vel mollis, sed durus potius; cum autem durus fuerit, fieri poterit dicrotus,qui ad sui productione duritie eget, alias 'pulsus bis serire in una pulsatione non potest;& ideo in huiusmodi casu, poterit essse pulsus bis seriens. Quod explicans Galenus Lib. q. de Caus Puls
dicebat. uapropter pulsus θι dictatus infrequens est, cum aliam habeat multam .hiaqualitatem; quod dicrotra prorsius requirit malis duritiem quandam , quam quidem non contrahit ex pituito a fluxione; quidem biliosioris munus est cogere , siccare, tendere, indurare, quae quandoque minus saepe pulmonem infestant; sane erit rura quo'que durities, s naec,simul dicrotus pulsus etiam. Haec GaI. Quam sententia non assecutus, Avicenna, confudit pulsum dicrotum cum vndoso, existimans,
in omni peripneumonia fieri undosum, & simul, cum vndoso quandoque fi ri dicrotum. At horum diuersa est ratio. Cap. XII: Quod induretur pulmo, etiam ex Galeno Lib. . de Progn. ex Pul. Cap. r. habetur; ubi reddens rationem, quare induretur quandoque pulsus, pulmone affecto, inquit, hoc fieri exfcca intemperis, ex infammatis, d ristumoribus. An autem Galenus intelligat duros tumores, diuersos ab inflammatis, difficile est colligere; cum in duobus locis, ibidem de his sermonem habens, semper copulatim, non distincti vh locutus sit. Quod sorsan intelligens Auic. dicebat in fine. Et quandoque alleniatur in quibusdam horis, o m paruitate caloris in thorace. Quoniam,cedente inflammatione, subleuan pq
monis accidentia,imminuto calore, duritie adhuc persistente; in quem se sum credo etiam Galenum esse locutum ; quoniam si disiunctive eius intelli gatur sententia, eontra propria principia, Nea, qηR prius docuerat, i ae flammationis pulmonis signum esset, durus pulsus; quod cum non sit, iaccdisiunctive, sed copulatiue cius sententia est intelligesila, ita ut inflanam ii, & duri simul tumoris signum sit pulsus durities . Quod fgnum hic ab icen. praetermissum, est minime fallax, omnium eorum quae in pulmonς duritiem indicare positat . i. An autem absque inflammatione seri durus pulmo queat, ita ut se irrho- sum patiatur affectum, Videtur nequaquam fieri posta, ratione propriae pulmonis substantiae. Qilodanimaduertens Galenus Lib. q. de Praeseg. ex Pul. Cap. de Meningibus affectis, dicebat . ceretrum, in pulmosori ne admittunt quidemscirrhum. p. XIII. Pulmonem posse pati Cedema, & molles tumores, habζtur etiam. ex Gal. loc. cit. Sed Auic. signa huius affectus censens, probabilia tantum enumerauit; illud autem, quod necessario hunc affectum ςonsequitur,
praetermist, scilicet pulsum mollem . , Cap. XIV. Si per in , intelligit pustulam, nulla potest ex t m leui causa, grauitas fieri in pulmone; nec erit anhelitus dissicultas ulla cons deratione digna.Si autem per Muntelligit tuberculum, si suci it crudum, nulla prit
150쪽
144 Petri Salii Diversi in Avici
caliditas in pectore, nec ulla inflammatio; Si quod etiam suerit suppurans,
Veru ex cruda materia, nullum suppurationis potest adesse indicium. Quare, nec caliditas ulla, nec inflammatio sentietur; unde videmus saepe in. his casibus, reiectionem puris, nullo praecedente suppurationis indicio. Vbi autem fuerit suppurans ex materia non cruda, non poterit non adesseo una cum caliditate, & inflammatione, sebris.
Cap. XV. Hoc caput de pulmonis hydrope, Avicenna exscribens ab Hipp.
Lib. 2. de Morb. nec ita distincte eius signa apposuit, Vt enarrata sunt ab eodem nec eius curationem; prout nec duorum superiorum affectuum , in
praedictis duobus capitibus explicatorum, docuit; cum tamen hanc Hipp. loco citato explicauerit; de qua quid sentiendum sit, & quomodo alia methodo possimus eam exequi, alias scripsi. Cap. XVI. Apostematum, de ulcerum tracheae arteriae, signum ponit, priamo febrem debilem; secunia pulsationem, δ' dolorem in medio ris. Quoad mbrem, sciendum est, Apostemata haec nullam excitare febrem, nisi ubi sint,
vel inflammata, vel suppurantia; cruda autem nequaquam. Ulcera autem,
nisi inflammata, & purulenta fuerint, nec huiusmodi gignunt febrem ; , principio enim nondum sunt inflammata; nec post principium,nisi sani purulenta, ullam inserunt febrem, ut experientia,&Gal. Lib. 1. Meth. d cent. Quoad pulsationem autem, & dolorem, sciendum est, non tantum in medio dors, sed etiam , ut habet Lib. cit. Cap. I 2. in collo posse hunc apparere, cum iam videlicet ea arteriae pars, quae e regione colli sta est, asefecta fuerit.
Cum legisset Avicenna, Galenum Lib. prox imὲ citato, narrantem historias eorum, qui pestilentiae tempore in ulcus asperae arteriae inciderant, de dicentem, his totum corpus ulceribus manasse, ab hoc singulari uniuersa lem deducens normam, dixit. Et accidunt cum hac pruritus in corpore. Sed si nouisset, hoc in his contigisse,non ratione viceris asperae arteriae; sed ratione naturae expurgantis uniuersum corpus, & ad cutaneas, ac superficiales partes materiam,quae pestilentem affectum produxerat,transmittentis,hic
nomdixisset. Sed si quis pro Avicenna dixerit, hanc sententiam non a Galeno eum desumpsisse, sed ab Hipp. Lib. a. Progn. ubi haec habentur. Aepustulae circa torpus erumpunt. Hic sciat, Avicennae hunc non esse casum; cuma Hipp. loquatur ibi de suppuratis non expurgatis, in quibus, emoriente calore innato, generantur in corpore ichores mali, qui ad cutaneas transmisspartes, in eisdem pustulas excitant. At Avicenna, non de his loquitur, sed de simplici, vel apostemate, vel vicere asperae arteriae, ex quibus ratione sui, non est possibile seri in corpore, tum pustulas, tum pruritum. Cap. XVII. Et fit senem post et o dies, secundum plurimum, ait Auic. Sed pro hac sentutia, qua exscripsi ab Hipp.Lib. . Aph. 38. duo addenda sunt; .mum,quod Hipp.speciatim locutus est de destillationibus,in thoracem de. cumbentibus, Avicenna transtulit ad uniuersale, statuens de omni Empyemate uniuersale praeceptum;secundum est,quod Hipp.dixit alem suppurationem fieri intra xo dies y Avicenna autem, post χο dies. Et Iema, inquit, concomittatur aliquando sebris minuta, ducens ad hydropi . Dixit