장음표시 사용
241쪽
est, in qua alimentum suam naturam diutissime seruat, nusta alteratione, ex particula, quae ad concoquendum ipsum si natura destinata est, fusicepta; atque,di tertia ρυ- ter has, species est frustrata concoctionis, cum semicoctum sit alimentum. He c Gal. Sed Arsan utrobique sunt rationes probabiles: nam respectu excrementorum , Gal. sententia magis veritati consona est; respectu autem laesionis visceris, rationi magis accedit Avicenns dictum. Subiungit Auic. Dixerunt quidam, duas primas sequitur fluxus mentris diuessarum specierum, er tertiam, fluxus mentris,sicut sanguis grossus. Quibus verbis nihil colligit, & insectatur Galenum Auic. quem, eodem non nominato, nec ulla contra eum adducta ratione, reprehendit. Gal. autem loc. cit. Lib. 8. de Comp. Med. secundum Loca, verba faciens de hepaticis ab intempe.rie frigida, dicebat. Eiplures, ac aegre iudicabiles colores, circa eiusmodi assecti nem, in egestionibus apparent. Superius autem dixerat, de hac eadem locutus. Aucta autem assectisne, nihil amplius tale excernitur; sita multiformes aliae quatit ter , M' compages, mel ut a mentie ex cruditate laborante; scilic. duas primas lς-siones virtutis concoctius, vel cum no concoquit, vel diminuth concoquit,
negat Auic. subsequi; hς enim duς issiones, ab hepatis frigida intemperie
producuntur. Gal. etiam Lib. 3. de Sympi. Caus Cap. a. docebat, sangui- irem melancholicum, qui omnino est crassus,excerni, ob imbecillitatem iseoris ex intemperie calida, a qua quinetiam fit ; qui tertia species ab Auic. eius concoctionis, in qua male digeritur. Hς Galeni sententiς, nulla conistraria adducta ratione, ab Avicenna arguuntur, tanquam erronee; at immeritb; quoniam tamen Galeni dictis experientia ipsa adstipulatur; tui quoniam Avicenna, mentem Galeni, vel non animaduertit; vel non legit e Galenus enim loco citato dicebat, in imbecillitate iecoris, ex intemperie
frigida , breui succedere putrefactionem in viscere ipso , a qua iure dis
uersa excrementorum genera excernuntur ; atque adeo dicebat, aucta assectione, multiformes excrementorum qualitates, dyst compages apparerer, quod & docebat Lib. s. de Loc. Aff. Cap. s. d icens. Neque mero si memoria mestra exesis dit, eum saepe mideritis quosdam, in primis quid saniem, δ' cruenta quaeuam,deintractu temporis, crassum,ac melancholicum sanguinem; postremo atram quoque bilem, quidem sinceram dejcere . Horum vero causam reserens , illorum quidem, a principio, sine febre; horum vero, subsequente febre, dicebat. Acciadit autem interdum, mi hic assectus, obstigidam intemperiem, eis febrem incipiat, quando tenuis sanguinissanies excernituri, deinde tractu temporis, corrupto in miscere sanguine, febris superueniresolet. Ex quibus apparet, Galenum censuisse, in hepaticis ex frigida intemperie, a principio, unicam excrementorum sesemam adesse; durante autem, de assectione aucta, ex superueniente, tum s bre, tum calore in viscere, diuersarum qualitatum excrementa apparere.
Quo autem ad tertiam speciem malε coctionis , sciendum est, vere sanguinem crassum in ea excerni, qui niger quidem est, quia melancholicus y sed qui admista atra bile, etiam splendens erit, 'ut habet Galenus Lib. 3. do Sympi. Caus. Cap. 1. At non solum in hac intemperie calida, sanguis cras sus, niger, S aliquando splendens excernitur 3 sed etiam alia excrement
rum diuersa genera s ut habet idem loco citato Lib. 8. de Comp. Med. sec.
242쪽
:36 Petri Salii Divers in Avic.
Loea, ubi haec habet. calida igitur intemperie circa miscus existente, relliquationes sunt, primum humorum, deinde etiam carnis inlat hepatis, ct euacuatur per entrem bilis crassa, s 7 grave olens,W abunde colorata, quemadmodum in pestilentibus febribus. Ex quibus patet, non Unicam formam excrementorum, in
hac intemperie, proposuisse Galenum, ac proinde immeritb ab Avicenna damnatum fuisse. cap. III. Vbi hepatis expulsiva mirius' debilitata, monet calefaciendos esse renes, miscera. At vera curatio haec est, scit. quod cum omnis imbecillitas ex insigni prouenit inteperie, qualis est hepatis, tollatur hec, nec renes licet ex nimia caliditate facilius attrahant a Venis ) sunt, praeter propriam indicationem calefaciendi, prout nec Viscera, nisi sint refrigerata, calefacero Oportet;horum quippe indicatio desumitur a propria intemperie, non a d bilitate hepatis. sap. IV. Notandum, quod Avicenna, per hepatis oppilationes, non intelligit obstructiones proprie dictas , quae solum a materia crassa obstruente, ut omnes Scriptores explicant, inducuntur; sed, oppilationis nomine, agit de quacunque laesone, quae in cauitate venarum possit contingere, siue facta si per adstrictionem, siue per compressionem, siue per materiam obstruentem; atque ideo alias causas, ab eis, quae a caeteris Auctoribus propos taesunt, sub capite obstructionum, diuersas addidit, &proposivit. Cum de veris obstructionibus locutus, inquit. Et quando multiplicatur , est prolongatur remur in hepat peruenit ad putrefactiones, facientes accidere febres; declarandu fuit ab eo, ad mentem Galeni, ex qua intemperie facilius huiusmodi putrefactio sequatur. Dicebat enim ille Lib.8. de Comp.Med. secum dum Loca, de obstructionibus hepatis verba faciens. Obturatio, dest oppila,
tis mitiosiorum humorum aliquando contingunt , ad quas putrefacto consevitur se ui in frigidis intemperinum, in calidis mero non cito, sed temporis progressu accedens.
Cap. V. Primum illud signum ab Avicenna propositum, videlicet, quod he
par obstructum non attrahat chylum, quoniam non inuenit meatum , nequaquam est admittendum ι quoniam in obstructionibus hepatis nunquamst persecta meatuum occlusio, qua praesente, non postet sane iecur ad se quidquam attrahere; quinimo huiusmodi dispositio induceret aegritudinem breuem, cum discrimine vitae; at obstructio hepatis est morbus longus; neque ullus Scriptorum asserit, obstructionem iecoris esse morbum insanabiis Iem, & acutum s atque adeo, neque ullus Auctor proposuit inter signa obstructi iecoris, simile indicium; quoniam Omnes, praeter Avicennam, opinantur, in obstructione hepatis, chylum ad hepar attrahi, indeque alter tum, & concoctum ad reliquas corporis partes transmitti; licet in his obstructionibus, non ita libere attrahat iecur, nec facile attracta materia permeet, neque etiam perfecte concoquatur. Si autem contingat quando que , in obstructionibus hepatis, egestio tenuis chylosa , & copiosa. , non prohibet, quo minus semper aliqua portio chyli, puta tenuior ad he- Par attrahatur; atque tunc, non vitio persectarum obstructionum hepatis hoc fit, sed ratione alterius causae, ab Avicenna propositae, videlicet, quia
cum obstructione hepatis. eiusdum vis attractrix sit labefactata. inar
243쪽
censeo suppositum illud, quod scit. in hepatis obli ructione adsit persectae,
viarum obturatio, non esse admittendum, & potissimum, cum nullus Scriptorum hoc inter signa obstructionum hepatis recensuerit; sed sollim ex grauitate, ex tensione, & dolore obtuso, cum absentia febris, indicare iecoris obstructiones. pilation m habens, inquit Avicenna, est pauet sanguinis ,-corrupti coloris. Quae sententia, ut vera, debet intelligi de antiquatis, & contumacibus obstructionibus; in principio enim, cum leues sunt, nihil horum apparet. Cap. VI. Et quando antiqvgtur oppilatis, indiget phlebotomia basilicae, solutivo, ait Avicenna. At indicatio sectionis venae non desumitur a tempore, sed a morbo. Quare, si obstructiones sint graues, siue recentes, siue antiquae, semper indigent praedictis remedijs; nec differenda haec sunt, ut faciebant Methodici in ulceribus curandis, quousque diuturnitate temporis appar ret contumacia morbi 3 sed quam primum indicatio datur, administranda
sunt orae camelarum exhibet in obstructionibus hepatis ; quoniam ob suam nitrositatem, conuenire potest. Caetera autem lactis genera omnia improbanda sunt ; quoniam ob suam dulcedinem, potius augere, quam aperire obstructiones apta sunt. Inter medicamenta calidiora, & magis aperientia, enumera cur infusaris oleo a Idalino. Per oleum amygdalinum, credo ipsum intelligere oleum ex amygdalis amaris expressum, non ex dulcibus; quoniam hic scopus est aperiendi, & detergendi; in quibus praepollent amarae; attamen ficus infusae in tali oleo, non erunt inter validiora calida medicamenta recensenda ι quoniam hoc oleum nqn multium, ob pinguedinem, ad hoc est escis. Caricae autem ex se nihil iuvant, vel ossiciunt, nisi forsan ratione dulcedinis, aliquam inferant laesionem. hQuare, huic Avicennae sententiae praeseratur Galent ea, qua Lib. a. de Alim. Fac. Cap. de ficubus, docet, quomodo caricae in ob Φructionibus hepatis iuvare possint, & qualis debeat esse earum usus, dicens, obfructis autem illis, authirria assectis, ipse ex se nihil commodant, nee inciunt; sed medicamotis incidentibus, attenuantibus,stabstergentibus mistae non mediocriter iumant; proinde nonnulli Medicorum, in dictis henas, ac Hispalis assectibus, exhibent ipsas longe ante essam, eum thymo, aut pipere, aut Ungibe re, pulegio ,satureia, calamintha, origano, aut si opo. Haec Galenus, a quo forissan haec exscripsit Avicenna ; sed vitio interpretis, aliud sorte apud eum te
Inter consectiones calidas, sacientes ad hepatis obstructiones, enum rat Philistum. Sed cum in Philonio, medicamentis calidioribus admista snt stupefacientia, metuenda magis fuerit constipatio, quam speranda r
Recensens cibos oportunos in hepatis obstructione, illis accenset fabam, quae quidem licet ratione abstersonis iuvare possint; attamen cum plurimum statuosae existant, vel longissima quinetiam coctione, videntur suspectae; idque potissimum cum in hepatis obstructione saepius flatus accedant, qui tensione sua dolorem illum extensivum inducunt. l. li i t
244쪽
α3g petri salii DIversi In Aule.
Cap. VII. Dolorem fieri in hepate a flatu, ex duplici causa doeer, videlicet
aut propter statuum multitudinem; aut propter oppilationem in iecore praesentem. At tertia addenda suit,videlicet crassities flatuum. Vbi enim vapor sit crassus,
dissicilius exhalat, & dissicilius discutitur.
Cum inquit. Et non est grauitas plurima, intelligantur haec verba negati ue omnino; nam nulla est grauitas, ratione flatus; si autem aliqua adest, fit ratione materiae, a qua eleuantur flatus. Quid intelligat per compressionem, ex qua monet fatum resolui, di mat riam, mel abscindi, mel consumi, dissicile est iudicare; cum sola tactu facta co- pressio, ad hoc non sit apta. Quare, per compressionem, sorsan intelligenda, est constrictio per fascias facta, ex qua, roborato calore innato, quoniam , ob hac exterius non exhalans, intra cohibetur,ac proinde facilius in mat riam peccantem agit, sequitur & discussio flatuum, & coctio materiae peccantis. Quae sententia forsan exscripta est a Galeno Lib. ra. Meth. Cap. 8.quo loco, narrauit Gal. historiam eius, qui in coli dolore se fascia constringens, S solo usus allio, cum pane, dolore liberatus est, dicebat. Vidimus namque ex agrestibus operis quempiam, qui bi dolorem coli sensi, protinus se cinxit, cum cingi ante nonsoleret. comedit autem cum pane allium, nullum dimittens
consuetum opus, nec toto die quicquam bibit; sed mespere meracius; ab his, di tota n cte dormiuit, in mane ab omni dolore sitir euasit. Cap. VIII. cura fatuum hepar infestantium, inquit Avicenna, est proxima cura oppilationum. Sed haec generatim dicta parum utilia esse pollunt; quoniam 9 cum oppilationes possint esse cum intemperie, vel calida, vel frigida; atque enumerata sint plurima medicamenta frigida, ad calidam intemperiem, de plurima calida, ad intemperiem frigidam, hinc liquet, non omnem Oppilationum curationem, sed eam tantum, quae conuenit intemperiet frigidae, conuenire;atque adeo satis confvsh dictum est ab Avicenna,curam flatuum esse proximam curae oppilationum. Salneum laudat, in ieiunio administratum. At nisi per balneum, intelligamus naturalia balnea calida, Se discutientia, vel aerem balnei, ex quo multa e corpore discutiuntur, parum apth hoc scriptum fuerit de balneo aquae dulcis; cum hoc ad refrigerandum, & humectandum utile sit. Quando monet, paucitatem potus aqua frigida conferre ad fatuum dscussi
nem, non propterea ullo pacto eam admittit; quoniam ab hac foueretur, non discuteretur natus causa, quam omnino prohibere conatur. Cap. IX. Perea verba. mpati quandoque accidit dolor, aut ex materia complexi nis diuersa in parte panniculi sui, aut ex mentositate extensima, aut ex oppilationibus, aut ex apostematibus calidir, aut duris , videtur sentire Avicenna, quod dolor
non fiat, nisi in hepatis tunica, non autem in propria eius substancia; & quidem potissimam ex eius inaequali intemperie. At si hoc membrum sensu Pollet, ut supra declarauimus, ex Galeni Lib. q. de Usu Partium Cap. I 1. Iicet non exquisitum habeat sensum, cur ex propria,& inaequali intemperie dolere non poterit Θ potissimum quidem, cum in eo facilius, quam in pamniculo hςc saepe fiat, ει sentiatur intemperies EAGal. Lib. . Aph. 33. exscribit, vehementem in iecore dolorem ex duplici
245쪽
dupliei tantum fieri causa, scilicet, vel propter tuosum spiritum; mel opter
infammationem. At declarandum etiam fuit, ex eodem loco, inflammationem in duplici casu tantum, efficere hanc doloris vehementiam, scilicet, vel cum est maxima, vel cum est suppurans. Cap. XI. Rectissime ab Avicenna actum est in principio Cap. de curatione doloris, ablegans lectores ad propria capita, in quibus tractantur enarratorum affectuum curationes. Verum, in recensendis postea medicamentis particularibus, ad sedandum hepatis dolorem, quorum multa ab eo enumerantur , ita consulas fuit, ut nusquam magis; cum enim ab omni intemperie inaequali possit excitari dolor, a pluribusque alijs causis, ea solum recenset, quae ad intemperiem frigidam, & affectus frigidos faciunt. Quare, haec non usurpet Medicus, tanquam generalia, ad omnes hepatis dolores utilia.
Fen Decim aquarta Tract. III. Cap. I.
Cap. I. Mne Apostema in hepate criticum ,si est ex latere gibboso, inquit Aui cenna, est eius erim cumsudore , aut prouocatione, aut fluxu sanguinis. In qua sententia illa verba, aut ex prouocatione, exponenda sunt, per urinae fluxum, alias Avicenna hanc crisis speciem, quae propria est partigibbar hepatis, omisisset. Apostemata in gibba hepatis parte, censet Avicenna deteriora esse his, qui fiunt in concaua. At contra urget ratio manifesta ; quia pars caua est nobilior gibba; nam sanguinis generatio fit in parte sima, ut habet Galen. Lib. q. de Usu Partium, de ubique passim . Cum ergo sanguis generetur in hac parte; ergo erit nobilior, atque adeo affectiones huius erunt deteriores 3 quia ex his eadem generatio impeditur. Sed quis pro Avicenna forsan diceret, quod tumores in gibba parte sint deteriores, non ratione Ixsgoperationis, sed ratione symptomatum, quq videntur deteriora succedere ex tumoribus in gibba parte, cuius ratione forsan etiam dicebat Galenus Iib. s. Epid. Sect. Σ. Com. Iq. quod iecoris ipsius convexum concavo longe periaculosius est ; nam hic non issiones facultatum hepatis, sed superuenientia symptomata spectabat. Censet Avicenna, omne hepatis apostem, tum calidum , tum frigidum, propter evitationem, ab eis inductam, non relinquere corpori, ni anguinem aquosum . At hoc licet possit admitti in frigidis tumoribus;non tamen idem pariter succedit in calidis; quoniam calida apostemata non generant, immo adurunt , S absumunt aquosum sanguinem. Cap. II. Et est cum eo attractio furculae ad inferiora , in piaribus horis , nons er , inquit Auic. Quibus videtur docere, quod detractio iuguli non sit continua in apostematibus hepatis; sed tantum quibusdam horis . At Galenus aliter hanc rem exposuit Lib. 3. de Loc. Aff. Cap. 7. dicens, quod uetractu iuuli non conseruitur omnes iecoris in ammationes; Ied eas tantum , qua instigncs
246쪽
: o petii Salii Diversi in Avicu M
isteriae sum dispertitae in panniculo eius. Ex quibus videtur negare arterlarum implantationem in ipso, contra quae docet Galenus Lib. q. de Usu Part. quo loco Cap. I 3. de vasis in hepate insertis, locutus, dicebat. βuemadmodum certe hist arteria, mi caloris natiui symmetria ipsi conseruet, sicut in Lib. de trialitate pulsuum demonstratum est. Cap. autem I q. dicebat. Ob hanc ipsam causam, ν a1 teriam in separest oportet: non enim costituit eas in medio superioru,&inserioru venarii, ut ambas pariter, euentilado refrigeret; sed his solis, quDin simis sunt, cas subiecit. Ex quibus constat, in hepate, & praecipue in pam te eius sima inscrtas esse arteriasα At nec ratio Auic. experientiae respondet , si enim non fieret pulsatio in hepate, quia arteriae non in eo sint dispertitae, sed in panniculo; ergo, vel inflammato eo pri inario;vel ab hepate ei communicata inflammatione, pulsatio deberet percipi; quod tamen nequaquam experientia testatur 9 cum nullomodo huiusce generis inflammationes sequatur pulsatio. Quapropter, eius rei causa non assignanda est arteriarum priuatio, sed earundem tenuita S in hepate ; adeo enim in eodem exiguae, S paruae sunt, Vt sint ineptae, inflammato hepate, pulsationem excitare, vel saltem adeo leuem, ut ab hepate, quod obtusi est sensus, notia percipiatur. Quod autem hepar obtuse sentiat, ex superioribus citatis locis habetur; sicuti, & quod paruae sint arteriae, ex eodem Cap. I . dicebat :enim ibi Gal. Iure autem, is paruae admodum fuerunt, mr quae refrigerationem si tum fimis misereris suppeditarent, non necese habenter, neque sanguinem assumere , nondum emm deposuitsuperfluar, neque mitalem spiritum multum praebere hepati, mi quibusdam aliis organis, neque nutrire carnem eius subtili,' aporoso arimento . Cum dixerit Avicenna, quod costae aliquando communicant doloribus hepatis eius apostematibus, id tamen non expressit; licet id docuerit Gal. Lib. 1. de Loc. Aff. Cap. 6. his verbis. Porro inique parti cum dolor aderi, minae cosae
nonnunquam consentiunt s quod eis commune est, non omnibus 9 propterea quod iecur . per membranas non omnibns coniungitur . Ex quibus liquet, non ratione differentis inflammationis; sed ratione connexionis, quandoque in his inflammationibus trahi in consensum costas mendosas. Apostemata simae partis, inquit Avicenna, communicantur menis mesaraicis re t plurimum. At Galenus, non plurimum, sed necessario, & semper indicati it. Vnde Lib. I S. Meth. Cap. Iq. dicebat. Cavo autem iocinoris phlegmone obsesse, protivus etiam menas, quae in mesenterio sunt, naphlegmone laborare est nece e , quando ex ea, quae ad portas pertisci, omnes sint ortae , protinus etiam qua
cunque osculis earum incidunt, Iuam ostendere . iRecensens causas, propter quas singultas hepatis inflammationi succedit, post quam proposivit causam, communitatem scit. nerui, de quo scribit Hippocr. Lib. 2. Epid. Seist. q. subiungit, Galenum censuisse, quod talis sngultus sat ex susione humoris bilisset, or acuti ab hepate ad Gentriculum ; quibus
Verbis videtur sentire, quod Galen. in prima opinione constans non fuerita Gai, non solum Lib.7. Aph. m. IT. a quo loco haec mutuatus est Auic.
huius fuit sententiae, necdum illam impugnans ; sed etiam eandem repetit, ει tuetur Lib. 1. Aph. m. 1 8. Cap. λιλ. Exemplum illud de cauda maris in apsematibus musculorum abdom
247쪽
Fen XIV. Traist. III Cap. I. et I
iis, est satis mancum, cum in his, licet sat inflammatio iuxta rectitudinem
venarum, possit etiam esse tumor, vel rotundus, prout etiam in alijs musculis caeterorum membrorum; vel oblongus, seruans undique eandem magnitudinem. Cap. IV. Afferit, apsemata hepatis ealida concomitari febrem acutam. At GaI. Lib. 2. Prorrh. Com. 2I. oppositum docet, ubi habet, quod non semper iuiecoris inflammatione est febris acuta; quoniam non semper magna est ina lammatio, cuius magnitudinem febris acuta sequitur. Sed neque etiam ' in hepatis inflammatione semper adest febris magnitudo, ex Gal. ut patet Lib. I i. Meth. Cap. 16. ubi bis de sebre inflammationem iecoris comitaniate locutus, ait. Si exigua febris'. Quare, cum non semper in hoc affectu adsit febris, vel acuta, vel magna, Avicennae regula non erit obseruanda; nisi forsan eius sententia intelligatur tantum de magnis hepatis inflammatio
Signa illa. Et accidit frigus extremitatum, fis nigredo linguin, ένί cope, e . non sunt signa accidentia, sed praua symptomata, indicantia morbum cacoethen, & lethalem.
Cap. V. Tradens signa erysipelatis, & proponens conditionem sebris, inquit. Et sparossemus mehementis febris tertianae. Allon e melius dixisset, ex Gal. Lib. 1. de Loc. Aff. Cap. s. quod sint in hoc assestu a fidentissimae se abre si, quales sequuntur potissimum iecoris, & ventriculi ery sipelata.
Cap. VI. Proportionantur signa inflammationis adsigna eos tu is; inc si id Atii ei Sed, quae est proportio P nisi quod minora sunt symptoniata in infla mitia Atione, quam in erysipelate. p. VII. Inter signa apostematis duri, proponit hoc, quod sentitur eum ευ in 'macia similitudo spalmi. At spasmus in ventriculo nil aliud est, quama singultus. Quis autem affectus est similis singultui in Ventriculos' uuaret potius, per hanc similitudinem stami, intelligamus quandam, vel compressionem, vel grauitatem ventriculi S iecore, quam quid aliud, quod verdspasmo similest. Cap. VIII. Titulo de Apostematibus phlegmaticis, Avicenna tradere vult
signa cede malum hepatis; interquae praecipuum illud erit, scilicet mehementia lenitatis, idest magna mollities pulsus , cui additur & hoc, quod hic tumor non sentitur cum duritie, cui succedit, s inflatio cutis, di color plumbeus, aeeaetera Igna consequentia tumores iecoris frigidos . At videtur dubium, an iecur possit pati cedem a. Ratio dubij est; quoniam Galenus, nec Lib. 1. de Loc. Aff. nec Lib. 8. de Comp. Med. secundum Loca, in quibus accurati si iaecoris affectus perscrutatus est, usquam meminit iecoris Cedematis, nec caeteriGraeci ab eo; vel ab antiquioribus Medicis exscribentes, de hoc via quam loquuti sunt . Quare videtur rationi consentaneum , quod no negligentia, sed studio hoc praetermissum sit, videlicet, quia iecur non possit pati cedem a. Ratio est y quoniam cum oedema fiat a pituita ν pituita
autem in iecore conuertatur in sanguinem, non videtur poste a pituita in i core tumor fieri . Pro hac sententia , habemus etiam claram mente
Caleni, Lib. q. de Praesag. ex Puls. Cap. de Pulsibus , qui sunt iecore ais -
248쪽
141 Petri Salii Diversi in Avie.
cto; quo loco haec habet. Nunquam etiam ex thoracis, mel iecoris tumore sit mollis pulsus , eo quod, nec innascitur his i strumentis aedema pituitosum. Ex quo loco duo conto Auic. habemus. Primum, quod iecur non patitur cedem a pituitosum secundum quod a iecore affecto non fit mollis pulsus. Sed nec in hoc videtur sibi constans Galenus: nam eodem Lib. inserius, Cap. de Pulsibus,qui fiunt,meningibus assectis, exemplo docet, iecur cedem a pati, & abi eodem fieri pulsus molles : locutus enim de mollitie pulsus, haec dicebat.
vi cerebri, pulmonis gratia molles sunt, ita sunt molles, Ut nullus aliut his; pracaeteris micinior est ille, qui ex tecore, or liene ardemate assectis. Quare, hic admittit Galenus, & Cedem a seri in hepate, & ab eodem pulsum mollem reddi j quae duo superiori in loco prorsus fieri posse negauerat. Verum, ad tollendam hanc Galeni contradictionem,eademque opera, ad Avicennae,qui proprium caput de hepatis Cedemate scripsit, defensionem, dicendum est, cum cedem a duplex sit, videlicet, exquisitum, dependens a simplici pituita , alterum non exquisitum, dependens a pituita commista cum alia materia, i i hepate non potest fieri exquisitum Cedema, quod negauit Galenus in I. loco, ex praedictis rationibus, licet possit fieri non exquisitum, de quo secundo loco forsan locutus est, prout & de eo forsan intellexit Avicennas, quoniam ex pituita, cum alia materia commista, possunt fieri tumores oede ma-tosi, qui tamen diu tales non perdurant; sed in aliud tumoris genus conuertantur. Nec nurum, quod in iecore possit Cedema, si non exquisitum, saltem non exquisitum produci: si enim in pericardio copia humoris aquosi,& serosi, propὶ cor caloris sontem aggregari potest, quid magis prohibet in iecore congerit pituitosum humorem, ex quo patiatur cede ma , potissimum, cum prius fuerit refrigeratum.
Cap. IX. Avicenna hoc loco agit de scirrho hepatis , qui vel talis a principio ex se inceperit; vel alijs tumoribus praecedentibus successerit; vel ex
causa praecedente originem duxerit; de quo, ad Gal. mente, iuxta reliquor Graecorum, qui ab eo exscripserunt, sententiam agens, docet, hunc inciapientem curari posse, nequaquam autem si progrestus,& antiquatus sit; quoniam tunc, succedente hydrope, sanatio est impossibilis. Verum, cum op positum experientia testetur, in hepate scit. quandoque fieri scirrhosos tumores, ac admodum duros, qui perdurantes ad annos,aegrotantes ipsos aiafligunt, nulla hydropis specie superueniente, & qui nacti opportunum snt
Medicum, sanantur quandoque, ut mihi saepius contigit, qui antiquatos huiusce generis duros tumores, licet cum difficultate, ac longiori tempore, sanaui; tamen dubium videtur, tum ex Avicennae; tum ex Galeni sententia.
Verum pro huius rei explicatione, sciendum est, scirrhos hosce quandoque generari in propria hepatis substantia, illi scit . qui nisi in principio curentur, postea deducentes ad hydropem ipsos patientes, sanationem non ad mittunt, de quibus locutus tum Auic. tum Galen. & caeteri Graeci, ab eo id mutuati s quandoque autem hi scirrhi non in substantia, sed in membranis iccur ambientibus generantur, vel sola effusa in eas materia, easdemque in tumorem attollente; vel simul cum his affectis, facta etiam eiusdem conge sti m inxra cauitatem membranae , quae inibi diuturnitate temporis ci se sescensi
249쪽
Fen XIV. Tract. III. Cap. I. 243
sescens, duritiem insionem inuehit, illi scit . qui licet inueterascant,non deducunt tamen patientes ad hydropem, nisi vel noua accedat causa; vel Medico male curante; vel aegrotantis praua victus rationes Hi autem licet co- firmati, si idoneum nanciscantur Medicum, sanari tamen possunt. De his vero nec Gal. nec Avicennaloeuti sunt; cum tamen a Medicis maxim E sint obseruandi, tum ut dignoscantur a superioribus ; tum ut causas, & eorum
essentias, ad desumendas veras, & legitimas curandi indicationes indagare queant; in his enim maior est moles, quam in illis, & magis circunscrip tus apparet tumor; qui tamen in extenuatis magis, quam in carnosis, facile tactu percipitur; neq; ad hos diuturnitate temporis, vel hydrops, vel alius similis succedit affectus: cum enim pars ignobilior ,& quae tegumenti tantum vice fungitur, sit laesa, non autem substantia ipsa hepatis; ideo ex his tumoribus vis ipsa sanguifica non labefactatur, licet in alijs operationibus utcunque iecur laedatur in his enim non omnino purus generatur sanguis , sed vitiosus, qui pro ratione suae qualitatis, modo hos, modo illos praerernaturam affectus inducit; atque adeo, nec hi etiam patientes laudabili unquam fruuntur Valetudine; vel grauitatem dextri hypochondrij, vel simulctiam quandoque, cum ea, iuguli detractionem, vel aliquam spirandi difficultatem. Generantur autem hi tumores, Vel a pituita crassa, di viscida eo decumbentes vel a succo melancholico, siue a bilioso, & crassis, eo a iecore deposito, & transmisso; qui humores ibidem diu detenti, longo.temporis decursu obdurantur, Sscirrhum producunt. Cum autem hi ex diuersa generentur materia, optime, & accuratissime Medicus, curaturus, inuestigare debet tumoris causas, & materias, ne in calida, nimium caIefaciat, vel in frigida nimium refrigeret, noueritque, quantum humectando,N molliendo progredi debet; non enim tanta requiritur humectatio, & molli ficatio in materia pituitosa, prout in melancholica, & biliosa. Quare, diligens sit Medicus in investigatione, tum affectus,tum causarum,ut integram
Inter signa apostematis scirrho si, in propria iecoris substantia delitesce
iis, proponit casum appetitur. At experientia mihi compertum, in pluribus, non tantum non adsuisse appetitus casum, quin imo appetentiam ingentem, nec sine ratione I, cum enim hic assectus sit frigidus, ac proinde ad hydro pem vergat, communicata ori ventriculi frigiditate, appetitus intenditur . Sed pro Avicenna dicere possumus, illam vocem quandoquet superius pro positam, hoc signum etiam definire, ita ut eius sententia sit haec. Et quandoque cagus appetitus. Quod symptoma contingere solet, cum grauiter ab hoc tumore, assecto hepate, languidior redditur vis naturalis , quae in sonis te assecta, qualis est hepar, causa est etiam prostratae appetitiuae facultatis ventriculi. Sed & in alio casu potest esse casus appetitus, videlicet, quando hic tumor generatur a bilioso succo, ibidem crassiori facto, & obdura to, ut saepius contingit in his, quibus iecur valde calefactum,& obstructum est; in his quippe, ob iecoris intemperiem calidiorem, appetitus, impertita ori ventriculi caliditate, prosternitur. Quare, hoc signum incertum fuerit, & solum locum habet in praedictis duobus casibus. X Σ
250쪽
244 Petri Salii Diversi ini Avic.
Cap.' X. Suppurante Apostemate hepatis , erumpit materia per quatuor vias, scilicet per vomitum, per secessiim, per vias urinae, & ad cailitatem Ventris . Trium postremarum meminit Avicennas de prima autem nullum fecit verbum, cum tamen tapius haec contingat eruptio, in suppuratione potissimum simae partis iecori S.Cap. XI. In hoc capite agit Auic. de tribus mesenterij a flectibus, videlicet de apostemate phlegmonoso, de duro, & oppilatione. Quae tria maximEsunt aduertenda a Medico; quoniam hinc saepe latentes longi, ac periculos emergunt morbi, qui, si nec considerentur, nec recte curentur, deducunt patientes in maxima discrimina. Quoad apostem a calidum huius partis, quoniam me senterij partes sensu non vigent, ideo nec talia a postemata vllum inserunt dolorem; sed tantum praebent grauitatis sensum. Febris quidem, quoniam materia putrescit in loco ignobili, & sensus experte,non est vehemens, sed potius lenta; tensio quinetiam adest iu his assectibus, prout & in omni parte inflammata. Quod autem in his, Vt inquit Avicenna,sit egostis oblosa quod exscripsit a Galeno Lib. 1. de Loc. Aff. Cap. Vlt.) non esise perpetuum animaduerti; nam in quibusdam, vidi excrementa alui concreta, & secundum naturalem statum, forsan quia non omnes Venae mesarai-- car fuerant affectae, cuius ratione, poterat a iecore attractio seri. De sanie etiam illa excreta, de qua Galenus, & Avicenna, non etiam esse perpetuum
obseruaui, nec sine ratione; cum huiusmodi apostemata fiant quandoque 1 materia crassa, & viscida, ut nihil inde resudet, ut fit in praua pleuritide . Praeter autem p edicta indicia, animaduerti ego semper in his turgidiorem ventrem, quam in naturali patientis statu . Hoc autem apostema vidi quandoque suppuratum , & eductam maximam , puris copiam , aliquando per vomitum, aliquando per secessum, quae laudabilis cum esset,& pau- eis diebus excreta, patientes a morbo vindicauit. Quandoque autem , disrupto abscessu , animaduerti saniem paulatim per sedem excretamo, S quidem longiori temporis spatio, unde tandem emaciati, dc consumpti patientes, & ob ulcus pravum in eis partibus ex abscessu subortum, insanabiles secti, perierunt, sanie semper manante: Quo autem ad apostema durum, nullum proposuit Avicenna signum, forsan, quoniam tactu solo dignosci potest; in quo tamen altius comprimendum abdomen; cuius duplex esse potest causa ,scilicet,vel materia pituitose,diuturnitate temporis exiccata, & serE in totum concreta; vel melancholica obdurata, quae si aliquam exustionem pasta fuerit, solet quandoque excitare cancros; quae duplex materia est cognoscenda, & dist inguenda a Medico, ne in curatione valde aberret. Quoad oppilationes vero, nec Avicenna adduxit indicium certum; Ood tamen haberi poterit ex absentia caeterarum causarum,quae possint chyli attractionem prohibere, sano existente hepate; quae oppilationes diligenter obseruandς sunt; quoniam praeter fluxum illum, solent inducere febres longas, S diuturnas . . at lci
Cap. XII. verba illa. Et quandoque sincit ei introitus balnei, si reserantur ad causas Producentes huiusmodi apostemata,ad duritiem perducenda,mat ria attenu taue & decurrente ad locum affectum, quis adeo stupidus,in mor-