장음표시 사용
251쪽
so acuto, cruda existente materia, administraret balneum Θ si autem reserantur ad causas resoluentes apostemata, & duritiem, videntur e re magis proposita; quoniam tunc, declinante morbo, balneum potest, ad discussionem, iuvamento esse. Attamen in hac curatione, nec solus in balneum descensus sufficere potest, absque caeteris localibus medicamentis, opportu-nh administrandis; sed nec etiam sorsan tunc erit tutum balneum, ob vires
languentes, tum ex acuto morbo, tum ex tenuissimo Vietii. Illa sententia, his verbis expressa. Ethias, sicut hoc membrum melociter conis
uertitur in lapideitatem, si iliter et elocitersuscipit resolutionem, videtur suspecta; quoniam inter haec duo non Videtur paritas aequalis: nam ratione propriae substantiar, quae est crassa, paren chyma scit. tum ratione nutrimenti crassioris, quo utitur hepar, facile quidem obdurescere; non tamen usque adeo, quando est obduratum, resolui potest; quoniam reluctatur resolutioni, tum propria eius substantia, tum materia impacta. Quod adstringentia,Wmordicantia magis udant inflammatum hepar, in partisma, quam in gibba, habet Avicenna a Galeno Lib. I 3. Meth. Cap. I p. Cum autem causam exprimit, nec rem pei secth declarauit, nec Galeni mentem vere omninb assecutus est, dum hoc solum scribit, di in rivositate sunt
fractae mirtutes. 'obviant externis orificiss. At Galenus, loco citato, docuit
hoc seri; quoniam assumpta, dum perueniunt ad partem gibbam hepatis, duas habent conditiones, alteram, quod sunt concocta: alteram, quod sanguini permista; unde nec adstringentia, nec mordicantia propriam seruant virtutem, sed remisia sunt; dum autem partem simam attingunt, duplici de causa molesta sunt, scilicet, tum quoniam nondum remissa sunt, unde secundum propriam qualitatem, proportione agunt; tum quoniam inflammato iecoris cauo, inflammantur venae mesenterij, in quibus medicamenta non omninb remissa, vim suam exerunt. In principio inflammationis, medicamentis frigidis docet admiscen dum esse absinthium, calamum aromaticum, & similia. At in principio, dum repellendum est, non oportet admiscere calida frigidis,quod durante morbo , & in augmentum eunte, ut ubique docet Galenus, postea faciendum. In fine capitis, concedit granata dulcia, contra quae docuit superius, dicens, granata esse ex his,quae nocent in talibus apostemati Ius,8c contra doctrinam Galeni Lib. I 3. Meth. Cap. I 3. ubi habet. Nam, or punicum malum, di caetera quae adstringunt, dum bilis meatus osculum coarctant, bilem ipsam excerni prohibent. Sed sorsan in hoc non errauit Avicennas quoniam hoc in loco loquitur de inflammatione iecoris, cum fluxu alui, quem granata iuvare posi
Cap. XIII. Dicit Avicenna, quod curatio Erisipelatis proxima est eurationi in flammationis . Verum, in tribus valde dissentiunt, videlicet, quoniam in Erysipelate, primo solutio ventris ; secundo urinae prouocatio sunt ex si blimioribus intentionibus curativis a teri id, quia in hoc medicamenta debent esse frigidiora, quam in inflammatione. Atque ita, in his tribus indicationibus scribit Avicenna totam consistere Erysipelatis curationem. Quae tamen curationis norma non videtur seruanda ; quoniam ageda omit
252쪽
, s Petri Sali; Diversi in AVic. i
tit, & omittenda laudat: nam cum Erysipelas iecoris sit acutus morbus, &magnus, quantum adessentiam, symptomata,& periculum, cui dubiumia, quod constantibus viribus, si secanda vena, ut habetur ex Hi p. Lib.q. Reg. Acut. 19. & ex Galeno, hanc sententiam ubique approbante; quam tamen venae sectionem negligens Avicenna, huius in hac cura plane non meminit. Praeterea, ut alias notaui, Erysipelata partium internarum, ut docet Galenus Lib. 9. Meth. Cap. I. non aliter sanari possunt, quam frigida exhibita, etiam non apparentibus coctionis signis; quo supposito, cui dubium, hoc esse potissimum huius morbi remedium y quod tamen vel non vidit, vel neglexit Avicenna. Cum autem ipse asserit, solutionem ventri sese ex subi
mioribus inuicationibus, Videtur procedere contra principia Galeni, qui monuit, nunquam tentandam esse euacuationem per locum affectum, nescit. ad eum attrahatur materias at medicamenta elective ducentia, & bilem 1 toto euacuantia , eam iecoris Vasa permeantem , soras educunt quae
euacuatio, si necessaria est in cura Erysipelatis, ad mentem Gal. Lib. i . Meth. Cap. 3. non tamen in hoc morbo conuenit; quoniam ibi Ga l. loquitur de Erysipelate partium externarum; hic autem est sermo de Erysipelate partium internarum, potissimum ipsius hepatis, quod excrementa ab ambitu venarum totius corporis euacuata permeare necessario debent. Quare,
dimittendae sunt huiusmodi Ventris solutiones, quae bilem a toto educere. queant; nisi sorsan, per Ventris solutiomm, Avicenna, intelligat aliquam saltem, per lenientia medicamenta, qualis est cassia, & tamar indi faciam euacuationem; quam probare quidem, nequaquam tamen ex stibi mioribus indicationibus in hac cura vocare possumus. Quo autem ad Urinae prouocationem, sciendum est, cum diu retica vera sint omnia calidae naturae, in hac cura non conuenire; sed solum ea, quae humiditate quadam possunt lotium. prouocare, qualia sunt, sem: communia frigida . Verum nec in his erit seu .himis indicatio; quoniam in prouocando lotio . omnino abstinendum est avere diureticis, & ab his, quae sua natura apta sunt lotium prouocare; quae omnia sunt calida; a calidis autem, quantum possibile est, ut ipsemet docet Avicen. in ultimis huius cap tis verbis, in tali curatione, abstinendum est. Cap. XIV. Suppurante Apostemate, duae sunt indicationes desumendae a Medico. Prima, ut quantu i possibile sit, haec suppuratio prohibeatur; dc hoc quidem, quoniam omnes hepatis inflammationes suppurantes sunt valde periculosae, ex quates, pauci seruantur. Secunda, ut si non sit possibile prohiberi, adiuVetur. De prima locutus est Avicenna, in principio capitis, in quam rem proponit emplayira repercurientia, potiones refrigerantes, sorattenuantes, nouam meme sectionem, cucurbitularum appositionem, di aliquas ν
ventris per pharmaca solutumem. In quibus tamen sit diligens,& prudens Medicus, ne ex prohibenda suppuratione deducat aegrotantem ad imbecillitatem extremam, in qua pollea nec suppuratio, nec vires lassiciant; unde sit cautus, & potissimum quoad nouam venae sectionem. De secti da incipit habere sermonem, illis verbis. Cum ergo non est excusatio Scc. Vsquet ad finem capitis, in quo, cum accurate, & pulcherrime huius casus exposuerit curationem, mirum quomodo non memineris puris eruptionis, quae
253쪽
Fen XIV. Tract. III. Cap. I. et I
st, transin isto pure ad ventriculum , cum saepe haec eruptio, suppurante iecore appareat. In qua eruptione debet Medicus materiam ad ventriculum transmissam, per vomitum euacuare; quae si foetore si molesta, vel acrimoniae particeps, prouocantibus vomitum debet admiscere, quae his prauis quali ratibus resistere queane. Euacuata autem materia per Vomitum, roborandus est ventriculus,& deturbanda materia ad intestina; ne amplius ille suscipiat, at haec ad loca ignobiliora, S minus praestantia descendat. Cum Avicenna molitur, & iuVat suppurationem, non veretur exhibere, lac asini m; quod tamen est suspectum, cum lac, inflammatione praesente,& calore aestuante, facile corrumpatur. Quando ad faciliorem suppurationem, laudat Uiduare balneationem , cum aqua calida; si de balneo totius corporis loquitur, videtur suspecta curatio ;cum hic habeamus febrem putridam, cum materia cruda . Si autem de sotu ex aqua calida, hic magis conuenire Videtur; non tamen simpliciter admittendus ; cum etiam suppurantia, in hepatis affectibus, non sine aliqua saltem adstrictione sint adhibenda. Uictus rationem recensens, inter carnes opportunas, enumerat aristianas',quae tamen nunquam concedenda ,ob succi prauitatem,& ob coctionis dissicultatem. Dicebat enim Galenus Lib. 3. de Alim. Fac. Cap. I. Erre rum cara , tum ad coquendum; tum ad succum bonum generandum, es deterrima quam sequitur arietina .
Cum plurimus fuerit in hac curatione Avicenna, omisit tamen ab Hipp.' Lib. 7. Aph. 66. propositam, per adustionem scit . vel quia hunc locum non animaduerterit; vel quia neglexerit. Cap. XU. Per apostemata frigida, hic debemus intelligere cede mala; Verum quoniam, ut supra dictum est, iecur non potest pati cede ma exquisitumo; ideo de huiusmodi cede mate hoc in loco est intelligendum, sub ortum scili-e t ex pituitoso quidem, & laxo humore; sed qui etiam permistus sit ali)s humoribus; ob quam admistionem, facile conuerti possit in aliud tumoris
genus; atque ideo dicebat Avicenna, in curatione horum tumorum. Et ex eis, qua in ipsis tu vant, ς' proprie in illo, quod indurationi proximum est, syc. Non enim cede ma exquisitum est ex se indurationi proximum; sed quia non est exquisitum, ideo facile obdurari potest. Hoc autem notare volui, ut in purgatione praemittenda localibus medicamentis, habeatur ratio, nono
tantum pituitae simplicis; sed & crassioris, & aliorum humorum, qui phlegmati admisti, sunt causa, ut hoc apostema non diutius in hoc statu; sed in
alterum tumorum genus permutetur . 'Cap. XVI. Cum deuenit Avicenna,in cura apostematum duriorum hepatis, ad ea medicamenta,quae recensentur ab eo, post ea verba. Et ex eis, quae co
ferunt ad illud lsrc. videlicet Iemina agni casti, eupatorium, plantaginem siccam , lupinor, piper, amgdalar amaras, baccas lauri, polium, chamaedyn, porrum dic. quae simul cum sis recensentur. Similiter cum describit medicamentuma Asclepiadis, compositum ex fellensi, nec tempus, nec modum Vsus horum medicamentorum tradit; cum tamen hoc magni intersit;non enim indistin-
quolibet tempore, huiusmodi medicamenta administranda sunt; sed
254쪽
, g Petri Salii Divers in Avie.
tantum, emollito prius tumore: si enim,non praecedente emollitione,adhibeantur, a principio quidem, fusa materia manifestam tumoris imminutionem inducerent; verum postea exiccata magis magisque, superstite tumoris materia, immedicabiles evaderent. Quapropter, in usu horum modicamentorum hoc observetur, Ut citra praecedente emollitionem non administrentur; sed tantum , ubi prius per emollientia Medicamenta tumor addiscussionem suerit praeparatus; quo tempore huiusmodi pharmaca maxime opportuna sunt; ut docet Gal. Lib. 8. de Componcnd. 1 Ied. secundum Loca, in examine Medicamentorum Asclepiadis. Recensens Avicen. medicamentum ex felle Vrsi compositum ab Asclepiade, loco echij, habet opy y sed forsan hic error non vitio Auctoris, sed interpretis irrepsit. Ubi scirrhus sit obediens, tandem Avicen. deuenit ad resum EIDIori albi. Verum hoc medicamentum potius est aptum reuocare materias, & succos, in ambitu totius haerentes, ad hepar ipsum affectum, quam ab ipso hepate, reluctante materia lapidea iam facta, aliquid evacuare. Cap. XVII. Longe melius locutus suisset Avicenna, si dixisset, apostemata
abdominis curari curatione generali caeterorum tumorum,in partibus caranosis,quam, quod istorum apossematum curatio sit proxima curationi apostematum separis; quoniam longe hae differunt, tum ratione partis,tum ratione symp- tomatum, tum ratione periculi, tum etiam ratione virtutis. p. XVIII. Apostemata venarum mesaraicarum curantur eadem curatione, qua apostemata cauae partis iecoris, ubi simul cum hac, illae inflanimentur, vel abscessum laciant. Sed si istae sine hepatis laesione assiciantur, partim conuenit curatio cum illa; quoniam eaedem seth sunt indicationes rhoc tamen discrimine, quod in his non indicantur , scuti in hepate affecto semper immista medicamentis ad conseruandam vim eius aliqua adstringentia. Cap. XlX. Admiscet trochiscis ex Rhabarbaro, lacca,& Zingibere, arsenia cum curinum, dicens, ipsum esse mirabilis αurtutis in repercusione, or resiolutione sanguinis. Sed quis auderet exhibere arseni cuin per os; cum sit medicamentum , & Venenum corrosivum p Scio quidem Arabes in hoc audaces fuisse, & Dioscorid. hoc quandoque probasse; ratio tamen contrarium dictat. Η
Cap. XXI. Melius Avicenna, in casu adeo dissicili, & periculoso, curationis modum tacuisset, quam adeo impersecte eam tradere. Quare, non con dat Iunior Medicusetiuic adeo simplici, S tam diminutae curationi Avicen.
Fen Decima quarta Trach. IV. Cap. I.
Cap. I. TNter causas expulsionis materiarum ex hepate, connumerat debi- 1 litatem attractiva. At per debilitatem attractivae, nihil ex tecore excerniturs sed tantum id, quod attrahi debebat, & concoqui, in eo pedimanens incoctum, ac proinde naturae graue, vi expultricis facultatis intestin'rum,expellitur, di fluxum alui inducit. Vnde haec excretio fit quidem ratione
255쪽
Fen XIV. Trach. IV. Cap. I. et p
ratione hepatis patientis y sed non ex hepate ipso. Docens, quomodo debilitates hepatis seqtiantur omnem complexionem, subiungit. Sed plurimum debilitatis retent tuae est propter caliditatem tantum. At ex Galeno, Lib. I. de Loc. AT Cap. Vltimo, apparet, Vim retent tuam potius ex frigiditate lardi;exemplo hepaticorum aflectuum,in quibus cructa sanies excernitur, quique ex intemperie frigida progignuntur, dicens.
Ita cum retinere nequit, comprehendens, continensquefacultas infirma putanda est; proinde, in primis quidem saniosum cruorem excerni udemus, postea mera crassum,
Cum monet, aliquando feri expulsionem ex hepate, persolutionem continuita . eis, ad hoc citat sententiam Hipp. Lib. 7. Aph. 3 6. dicentis . auibus hepar
aqua plenum in omentum eruperit, his menter aqua repletur, ς' moriuntur. Sed notandum est, ex Galeno in Com. quod haec solutio, non ex hepatis substantia, sed potius ex eiusdem membrana, quae vesicis aqua plenis scateat, es intelligenda. An autem ex huius membranae diuisione, ut nonnulli celebres viri censuerunt, gignatur hydrops ascites, alterius est considerationis, de qua proprio loco. Cap. II. Disserentia inter uirus , factum ex ulcere, aut resudatione hepatis, or ex indus partibus, inquit, Auic. consistis in hoc, quod ante factum ratione hepatis, est febris 3 factum autem ratione aliarum partium est sine febre . At haec differentia non est obseruanda; quoniam etiam sectum, ratione alterius partis, potest, Praecedere,& comitari sebris,ut fit in excretionibus,ratione apostematum partium superiorum, S morbos acutos inserentium;& postea suppurantiit;
ut aliquando apparet ex empyemate suppurato, vel pleuritide, vel peri p-neumonia, vel alio simili morbo & postmodum ad intestina erumpente ;Prout etiam suppurante ventriculi inflammatione, potest accidere. Quare haec differentia non attendatur; sed ex praecognitione loci affecti habea
Virus hepaticum, inquit Avicenna est decliae ad albedinem, di rubedinem . Quae sententia intelligenda, cum ad bonum terminaturIuppuratio, nihil patiente hepatis substantia, & pure in sola tunica contento. Si autem pratia est suppuratio, & male terminatur, erit pus ad nigrum vergens, amurca olei simile; & quidem, quoniam in his corruptio pertingit usque ad substantiam, & carnem ipsius hepatis. inare duplex potest esse virus istud; non autem semper ad albedinem,Wrubedinem decliue, ut dictum est, & ut docet Hipp. & Galenus Lib. 7. Aph. 66. Fluxionem ab ulcere, aut corrosione hepatis, inquit Avicenna, esse cum dolore in partibus hepatis. At sciendum est, quod nisi ab his affectibus.trahatur ista consensum iecoris membrana, nullus est dolor; nam affecta sola hepatiς substantia, vel ex ulcere, vel corrosione, nullus subsequitur dolor. Cap. III. Quamuis Avicenna distinguat caput Cach exire a capite de hydrope; non tamen sentiendum est, haec duo aliter differre inter se,quam in-.ter principium morbi, & morbum laetum. Cachexia enim est principium, di praeludium bydropis; atque adeo magis ad rem haec duos mul coniungenda suere; sicuti fit in caeteris morbis, de quorum principio non fit caput distinet
256쪽
diro petri Sali; Divers in Avic.
distinctum ab eo, in quo agitur de morbo ipso. Sed in hoc sequutus est Aetium, qui forsan distinxit caput cachexiae a capite hydropis; quoniam
cachexia in aliquibus, antequam sit confirmatus hydrops, diutius durat ρcu; us ratione, ab his capita distincta facta sunt. Et quandoque accidit, inquit Avicenna, eachexia, propter aggregationem aquae inpulmone.Quod sorsan dicit, alludens ad hyderum pulmonis; de quo alias egimus. ἈCap. IV. Hydropis duplex recenset causarum genus ; quarum altera est unica, & sola, quam eo uiunctam appellat; quoniam ea posita, ponitur hydrops , & ea non posita, remouetur. Caeterae autem omnes dicuntur antecedentes; quoniam his positis, non semper ponitur hydrops; sed hoc tantum contingit, cum hae illam coniunctam induxerint. Haec causa coniuncta,
inquit est ribilitas digestionis hepaticae; quae digestio hepatica princeps, cum nil aliud sit,quam sanguificatio, clarum est, quod tunc hydrops fiet, quando hepatis sanguificatio labefactata fuerit. Quam sententiam exscripsit 1
Gal. Lib. 2. Progn. Com. I. dicente. Itaque, cuiusuis aqua inter cutem communis genitura est, usu sanguiscationis incium intercidit. Quod & re petijt Lib. a. de Naturat. Fac. Cap. 8. his verbis. Est enim ea prima generandi hydropis causa, exsanguifationis defectu proueniens. Et Lib. s. Aph. Com. I a. ubi iuxta eandem sententiam, inquit. Aqua uero inter cutem sit, cum sanguinis gen ratio frustratur . Hoc constituto, liquet, quae sit specifica differentia, qua hydropis essentia constituitur; quae nulla alia suerit, quam sanguificandi munus interceptum . Quibus positis, possumus absque omni dubio explicare quaesitum illud antiquum, an scit. hydrops ex sola iecoris intemperie frigida, ut voluisse videtur Gal. Lib. s. de Loc. Ass& Aetius, alijque classici Auctores, ipsum sequentes,producatur;& an etiam,vi habetur ex Hippocrate Lib. 2. Progn.&ex Gal. ibidem, ex morbis acutis, idest ration intemperiei calidioris fieri queat. Nam ex sanguificationis causam nonis sanguis candi habebimus, nouerimusque, cuius intemperiei ratione hoc fieri possit. Vt autem hoc habeamus, sciendum est, ex Gal. N Hipp. Opus sanguificationis, non ab ulla pendere temperie; sed hoc tantum esse munus caloris natiui, in hepate vigentis. Hoc autem pluribus in locis declarauit Galenus, potissimum autem Lib. 8. de Hipp. & Plat. Decretis, Cap. 7. sub finem, ubi concilians Hippocratem, & Platonem, in causa operationum naturalium, dicebat, hos Auctores, huiusmodi opera, in quibus sanguis cationem enumerat, calori nativo adscripsse, haec scribens. Videtur igitur in his, Plato Hippocratem sequi, cum innatum calorem , causam in et concoctionis filmsi in uentre, sc inde,in iecur, ly uenas digestionis, ac sanguinis creationis; praeterea, sig=sanguinis in totum corpus deductioms, or dispensationis. Superius autem, eodem capite docuerat, iuxta Hipp. omnium naturalium operum ca-Iorem innatum, qui math a Platone ignis vocetur, causam esse. Quam eandem sententiam amplexus erat, Lib. I. Aph. Com. I 1. locutus de calido innato,his Verbis .Hic igitur cumst omnium operum naturalium causa.Nec a superiori alienam tuebatur Lib. 1. de Naturat. Fac. Cap. . docens, Aristotelem Hipp. consentire, in causis naturalium facultatum; ubi haec recensens,
257쪽
Fen XIV. Tract. IV. Cap. I. ast
& de coctione, sanguis catione,nutritione, auctione, S: alteratione locutus, concludebat his verbis. Atque idcirco, tum nutritionem, tum coctionem, tum omnem succigenerationem; necnon, in excrementis ipsis qualitates,a calore innato
prouenire Quod clarius,& breuius docuit Lib. 6. Aph. Com. I a.dicens.Si ieitur a calore natiuogeneratur sanguis, dic. Ex quibus locis,& alijs qua pluribus huiusmodi, in hac sententia, luce meridiana clarius liquet, sanguificationis munus spectare ad calorem innatum, non autem ad ullum temperamenti genus; tum quoniam calor innatus est quid distinctum a temperamento stum etiam,quoniam quodlibet iecur, siue calidum, siue frigidum, siue vir que intemperatum, dummodo calorem innatum foueat, sanguinem generat . Nec huic sententiae refragatur doctrina Galeni, proposita Lib. 2. de Nat.Fac. Cap. 8. sanguinem scit . ex moderato calore, reliquos autem sucis eos ex eodem quidem, sed intemperato, seu non commoderato fieri; quoniam hic Galenus,non de smplici humorum generatione; sed de exuperan ti, quoad naturalem proportionem loquitur; ut exemplo patet languinis,N bilis: a moderato enim calore plurimum sanguinis producitur,minimum bilis; qui calor si admodum augeatur, plurimum bilis generatur, sanguinis
autem temperati minus; non autem, quod a temperato solus sanguis, ab intemperato autem sola bilis fiat. Praeterea, aduertantur Caleni verba, , in eodem loco, clare scribentis, hanc in sanguinem, alimenti mutationem, esse caloris innati munus,qui in generatione humorum diuersa ratione,pro temperamenti modo agens, tum sanguinem benigniorem, tum biliosorem, tum alterius naturae gignit; atque adeo, postquam Hippocratem, Aristotelem, Praxagoram, & Philotimum laudauit, in doctrina generationis, subiunxit. Demonstratum enim ijs est, alimentum, dum in meris, ab innata calore alteratur, sanguinem quidem ex moderato calore fieri; reliquos mero succor ex eodem, sed non commoderato. Quibus Verbis docere Voluit Gai. generationem sanguinis, S succorum, soli calori innato tribuendam esset ea tamen ratione, ut pro diuersitate temperamenti, diuersa etiam succorum genera copiosius generentur; non autem, quod ab eo temperamento generatio dependeat, licet foueatur. Si igitur sanguificandi munus est opus tantum caloris nativi; ergo hoc solo deperdito, non amplius generabitur sanguis, ossiciu que sanguificandi in ipso iecore labefactabitur. Cum autem hic calor dupliciter extingui possit, scilicet vel dissolutus, vel extinctus, aut suffocatus, quaecunque huius caloris, vel resolutionem, vel extinctionem, seu sutacationem inducere poterunt, sanguificandi quinetiam munus abolere apta erunt. Quapropter, cum ex calefacientia; tum refrigerantia siue sint intemperies, siue instrumentales morbi possint .& resolutionem, &extinctionem, seu suta cationem caloris innati inducere, ideo thm intemperies calida; thm frigida, & morbi instrumentales,& calidi,& frigidi, poterunt hydropem inducere. Et quoniam immoderatae euacuationes, & potissimus anguinis, Ut habet Gal. Lib. q. Aphor. Com. 27. nativum calorem, cuius Opus est ciborum concoctio, & in sanguinem mutatio, debilitant, & resolvunt; ideo hae etiam aptae sunt hydropem producere, non quia ullam inducant intemperiem nouam; sed quia calorem innatum imminuentes, de
258쪽
obtundentes, sanguificandi munus frustrantur. Quod & plenitudo prid- stare apta est, suffocando scit. calorem innatum, potissimum sanguinis frigidioris ; hinc enim, Ut ex multitudine lignorum, tum multorum, tum frigidorum, extinguitur ignis; ita ea lor nativus, suffocationem, & extinctionem patitur, ut docuit Gal. Lib. q. Reg. Acut. Com. III. sciendum enim est, ultimam illam, & specificam disserentiam, qua hydropis essentia constituitur, non quid positivum, sed privativum este; nil enim aliud est,quam caloris innati extimotio, Vel imminutio, facta, vel per resolutionem, vel per suffocationem. Resolutio autem, & suffocatio nihil constituit in esse s sed si quid adest, quod eius vi tolli potest, aufertur; qui cum sit calor innatus, illa caloris, Vel immutatio, Vel extinctio, fuerit privativum illud, quod constituit hydropem . At hinc maior praedicta videtur cinergere dissiculutas b, nam si hydropis constituitur essentia ab hac differentia specifica prisu aliua, igitur hydrops non erit morbus; cum morbus sit affectus praeter naturam, corpori inhaerens , operationem primo laedens; affectus autem,
est quid positivum, non privativum. Sed sciendum est, quod licet hydro, pis constituatur egentia, ab illa priuatiua conditione; non tamen in illae, consistit: nam hydrops non est illa priuatio, sed est quid positivum, con.
sequens illam priuationem, & dependens ex causa positiva, atque illam priuationem inducens: hydrops enim nil aliud est,quam tumor,vel uniuersi corporis, vel ventris, S partium in seriorum, dependens ab intemperie, extinguente calorem innatum hepatis; cuius ratione deperdita sanguificatione, generatur, Vel flatus, vel aqua, vel phlegma aquosum. Adeo vehydrops sit morbus non temperiei; sed instrumentalis, collocatus in genere tumorum praeternaturam,f sicuti etiam censuit Gal. proprio Lib. Capua o. qui morbus instrumentalis sequitur generationem dictorum humoruin locis proprijs contentorum. Horum autem generatio sequitur iecoris intemperiem, non quamcunque , sed eam solum , quae apta sit calorem hepatis innatum extinguere; cuius ratione dictum est, hydropis constitui essentiam ab illa specifica disserentia priuati uas, nam non potest, aut illae, aquositas in Astites nec flatus in Tympanites nec phlegma aquosum, in Ana sarca generari, nisi abolitio caloris innati praecedat, & inde sangui si catio deperdatur. Quam caloris innati abolitionem, non quaelibet intemperies inseri, ut dictum est ι sed, quae adeo intensa est, siue calida,isiue frigida, ut extinguere calorem innatum sit apta; quae intemperies non est hydrops, sed hydropis causa; quoniam inde pendet generatio dictor uni humorum, a quibus tumor st; quae intemperies est etiam quid positivum , S morbus in iecore, ex quo hydrops resultat, ob caloris innati extincti nem. Ex quo habemus, in hydrope duos morbos positivos adesse; quorum
alter est tumor, alter intemperies, iecur laedens. Primus morbus dat fornmam hydropi; secundus est eiusdem causa. Unde, licet hydropis constituatur essentia ab illa priuatione, videlicet caloris extinctione; attamen est morbus positivus, & habet simul etiam causam positium; nec mirum , cum Vnus morbus alterius morbi causa esse queat. Haec autem intelligantur, ubi bydrops ex intemperie aliqua inducitur; secus autem ubi fit ex inan modica
259쪽
Lib. III. Fen. XIV. Trach. IV. 2s3
modica aliqua euacuatione; tunc enim symptomati symptoma, ut docet Galen. sub finem Libri 3. de Sympi. Cauc succedit, seque inuicem consequuntur; euacuationi enim immoderatae, quod est symptoma in genere immodici excretorum, calore natiuo debilitato, sanguis cationis deperditio, quod est symptoma in genere actionis naturalis deperditi, succedit, cui sanguificationi abolitae succedit hydrops. Sciendum tamen .est, cum in hydrope calorem innatum aboleri, &inde sanguificationem. deperdi dicimus, non intelligendum id fieri persecth, & calorem innatum omnino sublatum, nec etiam sanguificationem prorsus deperditam esse; quoniam cum hydropicorum vita, menses, & annos protrahatur; haec autem sine partium solidarum, & praecipue principalium nutritione conseris uari nequeat, spiritusque vitalis ex puriori sanguine, animalis autem ex vitali generetur, necessario sequitur, in hydropicis aliquam sanguinis portionem generari, cuius ratione, caeterae facultates conseruantur . Quod
etiam sensus testatur 9 nam venae in hydropicis confirmatis, sanguinem. etiam, licet non laudabilem continent; indicio, in eo non solam, aut pituitam, aut aquam, aut flatum generarli sed etiam aliquam sanguinis portionem , licet impersediam, & mole minimam. Quapropter, prout dicimus, sanguinis in hydropicis confirmatis , & antiquatis portionem generari ;,
ita etiam affirmamus, calorem iecoris 4nnatum prorsus extinctum non esse; sed statuimus, eius extinctionem hydropem constituere ; quoniam non
tantus cst in eo calor innatus, ut persteti sanguinis generationi suis cere queat s qua deperdita, necesiario generatur, vel aquosum phlegma, vel aqua, vel flatus, maiori copia , quam sanguis; unde, vel totius corporis, vel ventris, & partium in seriorum succedit tumor, qui in maiorem molem 'th dies excrescet, magis magisque debilitato iecore, in morbi progressu, nisi ab arte opportuna adhibeantur remedii ; vel natura sponte morbo
praepolleat, ac materiam peccantem expellens, & ex alijs membris iecur calore perfundens, simul materiam genitam euacitet,&generandae fomitem ; qui cum nil aliud sit, quam caloris in iecore innati debilitas; debilitari autem possit, tum per resolutio hem, tum per extinctionem, iure dictum est hoc contingere, tum ex immodicis euacuationibus ; quoniam hinc resoluitur, & languet robur caloris innati ; tum ex qualibet intemperie exuperante, & apta calorem innatum abolere s quoniam hinc calor in natus extinguitur; a frigida quidem, ratione contrarietatis ; a calida au-tim, ratione excessus. Quod autem utraquc haec intemperies apta sit calorem innatum debilitare, & inde hydropem inducere, nulli dubium. De frigida, scio clarissimam esse sententiam Galeni Lib. I. de Loc. Ass. pluri misque alijs in locis, ab omnibus scriptoribus admissam, quae sensui satis
respondet ; cum ex nimia refrigeratione nouerimus plurimos hydropicorum in hunc morbum delapsos ; adeoque manifestus est hic casus, ut visus sit Galenus aliquando centuisse, hydropem ex sola refrigeratione iecoris ortum habere . Quare suppono tanquam manifestum, intemperiem sti-gidam aptam esse iecoris calorem innatum adeo oppugnare, ut hinc extinguatur, simulque sanguinis generatio labefactetur. De intemperie ca-
260쪽
114 Petri Salii Diversi in Avie.
lida maius est dubium. Verum hoc Gal. Hipp. ratio, & experientia testan. tur ; Gal. enim Lib. s. de Loc. Aff. Cap. t. locutus de hydrope qui sequi, tur morbos acutos, dicebat. βuippe abys iecur calida sepe numero, ficta quoque intemperie tam grauiter incitur, mi cibum in sanguinem transmutare nequeat. Hipp. vero lib. 2. Progn. Tex. r. a. & 3. loquitur de eiusdem generis livdrope, eo videlicet, qui morbos sequitur acutos. Quid autem hoCaliud est, quam sequi intemperiem calidam ' Ratio hoc idem dictat . cum
enim innatus calor in quadam commoderatione consistat, immoderatus praeter naturam si adsuerit, poterit innatum imminuere, S extinguer . Hinc videmus, in morbis acutis, urinae interceptiones, refrigerata vesica, resoluto eiusdem calore naturali a calore labrili, admodum intenso; quod declarans Galenus Lib. 2. Prorrh. Com. IG. dicebat. Refrigeratio autem mesicae sit, discusio, evaporatoque ab eo quod praeter naturam, naturalica calore. Hinc etiam in febre ardenti, & acuta, extincto a calore febrili calido innato cerebri, videmus soporem succederes de quo locutus Gale nus, in Hermocrate Lib. 3. Epid. Sect. I. Com. 8. dicebat. Siquidem et nactim ardente febre, δ' sucum habente mordacem , acremque admistum, si quir θ
eomate teneatur, tardos, er frigidos humorer, atque non mordaces comitante, non
esse incommodum ostendit profligatum; eum nihil acciderit decretorie; sed creari ,
gh extiqui natimum calorem. Hinc etiam in morbis acutis, aliquando apparet spiritus e naso, &ore prodiens, frigidus de quo Hipp. Lib. I. Pro-gn. Tex. 27. extincto calore natiuo a febrili y quod declarans Galenus Lib. 6. Epid. Sect. q. Com. 29. dicebat. Istis enim solis id euenire comperier, utrum mortem calidissima febris antecessit, quae tardis imum corpus cremauit, atque ideo postremo ipsum refrigerauit. Cum ergo id in vesica, in cerebro ,&ini corde possit calor intensus facere , idem poterit & in iecore , exuperans, di praeter naturam, calorem innatum dissoluens, & dimans. Hoc etiam experientia testatur; nam praeter testimonia Galeni, & Hippocratis, quot vidimus ex istis potatoribus, qui gulae indulgentes, vino generoso immodich usi, in hydropem Iapsi sunt quod non contigit, ob intem periem frigidam; sed ob calidam , supra gradum proportionatum indu .ctam , dissoluto calore innato . Quare , sine ulla haesitatione, concludendum est, intemperiem quamlibet exuperantem, tum calidam, tum frigidam polle hydropem induceres quod admittens, &pro vero supponens Avicenna, hoc in loco manifestissim , inter causas hydropis, utramque recensuit.
Sed ex praedictis, nee contemnenda, nec di simulanda insurgit dissicultas; quoniam, si ut scit .suppositum est, sanguis candi munus pendet a ealido innato, eiusque propria actio est sanguificatioy Igitur sanguificandi sa- cultas in eodem consistet. At ex Gal. facultatis essentia, non in calido innato; sed in singularum partium posita est commodo temperamento ι ut habet Lib. I. Gal. de Praesag. ex Puls. Cap. q. & idem repetens eodem volum. Lib. a. Cap. de Pulsu Capri χ ante, & Dicroto pag. 629. dicebat. Nunc quando sentiam facultatum, persuas sumus, nihil esse praeter qualitatem te peramenti . Similem tuetur seu tentiam Lib. I. de Nat. Fae. Cap. 3. dicens.