장음표시 사용
281쪽
Lib. III. Fen. XIV. Trach. IV. et s
in Astite,lenem pulsum esse,eum tendantur arteriae a copia humoris aquos, licet humidioris, & inde fiat, ut inquit Galenus, quod tensionis nomine, humor aquosus pulsum iure reddat, cum quadam tensone subdurum ; cum
autem in fine maior sit humoris aquosi copia, maior etiam succedet tunc temporis tenso, non lenitas, aut mollities, ut ait Auic. Quod addit, de tumore ventris ab urina, ratione disruptionis ureterum, cauitatem ventris influente, facto, ad persectam horum tumorum declarationem facit; non atristem, quod talis affectio sit hydrops, ut in commento testatur. Cap. X. Verba illa. Et impinguanthr memιra in ipsa. Sunt prolata barbarhycum per impinguationem,intelligat tumorem mollem membrorum, non quod vere pinguescant. Cap. XI. Quod appetant tympanitici eructationem, & quod ex ea, vel exitu fatus tu ventur, non est perpetuum s illud enim tantum verum est, ubi flatus vitio ventriculi generatur, ibidemque haeret ι hoc autem confert tantum, ubi flatus in vijs communibus, & circa Ventriculum, ac intestina oberrant; qui enim intra cauitatem abdominis continentur, nullo exitu conserunt; quia nullum exitum habent, discussonique rebelles sunt. Quare si hoc contingat, non admittitur de causa morbifica. p. XII. Mirum, cur Avicenna,qui in omni curatione alias diligentissimus est , in hac valde si diminutus y cum alteram curationis cachexiae partem potissimam omiserit; nam cum duae sint indicationes curativae in cachexia in altera evacuandi materiam genitam 9 altera tollendi causam generationis eiusdem materiae 3 primam tantum implet, altera relicta, sine qua nec prohiberi noua eiusdem materiae generatio; nec morbus tolli potest. Ad educendos humores ex cachexia genitos, primo evacuat cum hier
pisa quam etiam inserius laudat, ante venae sectionem sed quod hier
picra, praeter lenitivam alui facultatem,& expurgationem Viarum communium, possit etiam humores ex cachexia in ambitu corporis exuperantes evacuare, est praeter rationem y cum vis aloes vltra hepar non progredi
tur . Monet insuper, sanguinis missionem in cachexia vitandam, & quidem iure merito 3 cum hinc magis refrigeretur hepar, quod maxime timendum est in cachexias si tamen subiungit, necessariasit, proptersanguinis repletionem, far cum timore, st mensura, eam partiendo in tribus diebus, aut quatuor. Quam sententia ex Aetio mutuatus est, qui hoc ex Archigene docens ,sic dicebat. Aut menam incidera in cubita, s nihil sit quod id fieri impediat, paulatim, ac partitis vicibus, per triduum sanguinem detrahendo. Sed quid de sectione venae , in hoc casu agendum sit, ad mentem Galeni, in cura hydropis ascitis annotabo νquam eum in principio hydropis tantum cunuenire Galenus doceat, de
principium hydropis sit cachexia; ideo quid in cachexia, hoc casu conu niat, ibi patebit.
In cura cachexiae, laudat lae camelarum. Sed cum lac potius refrigeret he- par, quod in cachexia timendum est quam calefaciat, cur probetur inacachexia camelinum, inserius habebitur. At quod probentur granata dulcia, O cydonia, in hoc casu est praeter rationemι quoniam magis laedere, rosii gerando , quam prodesse roborando possunt. Et licet dicat Avicenna ,
282쪽
, s petri salii Diversi In Avidi
quod haec parua quantitate jumpta non nocent ι tamen in morbis periculosis tutius est vitare noxia, quam ea, licet pauca quantitate admittere scum semper ratione propriae quantitatis ita agant, ut si multum, valde, si parum, minimum laedere possint. Cap. XII l. Quemadmodum in cach exta Auic.non omnes indicationes curat tuas; ita,nec in Ascite, sicut nec in ulla alia hydropis specie eiusde expressit. In ascite enim, cum tria sint potissima , quae sui curationem indicant, videlicet, tumor praeter naturam, vel totius corporis, vel abdominis; caloris naturalis imminutio, ac serE extinctio; &causa imminutionis seu extinctionis caloris innati, ab his omnibus Medicus in curando hydrope specia-Ies, S proprias eliciat curativas indicationes oportet, videlicet,ut ratione
tumoris, sit ipsi scopus materiam tumorem facientem euacuare; ratione causae immediatae, calorem innatum fouere, & augere; ratione autem causae mediatae, intemperiem, &causam calorem innatum extinguentem tollere; in prima intentione pIurimus est Auic. sicuti & caeteri Scriptores, quorum plerique existimant, hydropis curationem in hoc potissmum consistere. Pro secunda intentione,nulla,Vel paucissima, nec ex professo docuit, sicuti & pauca pro tertia proposuit. At nisi Medicus sit diligens in implendis his tribus indicationibus, ordine, & modo conuenienti, aut nullum Curabit hydropem; aut non ex arte, ita ut si qui sanentur, potius naturae beneficio, quam ope Artis Medicar id fiat.
Pro prima intentione, laudat Avicen. in Ascite ventris frequentem su-lutionem, haec habens. Et silutione πιntris educere aquos talem cumfacilitate, ct sequenter. At monuit Aetius, ex Asclepiade, frequenter non esse eu, cuandam, & iure quidem merito; quoniam cum medicamenta aquositates
educentia snt validissima, iecorique infesta, eundem continuo, & freque imii vis magis debilitant f unde vidimus Medicos huiusmodi pharmacis Dequentius V tentes, a principio quidem visos sui se magnam utilitatem, ex multa educta materia aquosa praestitisse; cum tamen postea aegrotantes inde magnum nocumentum suscipientes, in deterius lapsi, ad deploratum aegritudinis statum prolapsi sint; dicebat autem Asclepiades. Caeterum, per
interualla longiora se conuenit pharmacis aquam ducentibus; nam incommodus est
forum πιμι, mi pote qui mirer ipsas di luat. Sed forsan per frequentem et entrissolutionem, non intellexit Avicenna frequentiam, respectu dierum; sed tem Poris morbi, qui cum longus admodum sit, & pluribus egeat ad exhauriendam materiam euacuationibus; ideo dicitur egere frequentibus euacuationibus, idest pluribus, non quod frequentibus diebus tales sint administrandae, cum earum usus sit noxius; alias contra antiquorum dogma, dc contra rationem, ac experientiam id doceret Avicenna. Et stemutatio, inquit, cum Medicinis, insulsationibus, fidi alia conferunt Asex illir, qua deponunt aquositatem, di extrasunt eam ad mas euacuatiuas. Sed cum materia aquosa intra cauitatem peritonei contineatur, nec consensum habeat cum vijs communibus, per ullum sensibilem meatum, nec ulla alia
possit tolli ratione, quam pharmaco, aut discutientibus, aut sectione, quid aliud poterunt sternutationes, & insumationes, & caetera, corpus concurtientia
283쪽
lientia in hoe praestare, quam materiam exagitare, sine ullo aegrotantis,tum
Dat normam Auic. de sectione venae, in omni hydropis specie obseruandam, dicens, quod in quacunque hydrope nunquam secanda est vena, mali in tribus casibus. Primus est, s hydrops causam habeat sanguinis retentione de qua sequenti capite agendum. Secundus, si hydrops fiat ex apostranate, quod praecipue intelligendum est ad Hipp. mentem Lib. a. Prognost. Iecori s ipsius, in cuius principio docet sanguinis missionem faciendam esse, , cum inquit. Et si Iu rit illis apostima, perueniatur ad ipsum in principio rei. Tertius est, ubi aeger conqueratur de latere sinistro multarum arteriaram; idest de pulsatione multa, & magna in latere sinistro; per arterias enim, intelligit pulsationem, quae in infarctu materiar, seu inflammatione, ratione arteriarum fit; quam pulsationem in sinistro latere dicit non seri per tensionem, idest, Propter flatum, qui in ipso sit conclusus y cum talis flatus etiam parti dextrae communis esse debeat; sed propter sanguinem, videlicet, inflammatum; at ideo inquit,quod in simili casu, ἀ principio secanda est menari postea aeger cura hydropis curetur. Quae proposuit Auic. ut Galeno contradiceret,qui Lib. 2. Progn. I. dicebat, Hippocratem eius hydropis, qui ex liene fit, non meminisse; quoniam de morbis acutis agebat; lien autem trahit hepar in con .sensum, ad hydropem, per scirrhosam dispositionem, quae est morbus Io gus. Quare, cum ex liene inflammato videatur negare Galenus fieri hydr pcm, hoc voluit indicare Avicenna, per sinistrum latus, atque hinc affirmare contra Galenum,posse fieri. Sed difficilis est Avicen.casus, & vix contingere potest y cum tantum distet lien ab hepate, nec per magna vasa, nec multa illi consentiat, prout lactes, & mesenterium inter se consentire possunt. Quare hinc tanta non potest eidem hepati impertiri caliditas,aut inflammatio, ut inde calor eius innatus extingui queat.
Et Das, inquit Auic. quod oleum desisticis,Wamygdalarum, tu vatina sunt
in omnibusspeciebus hydropi'. Quae sententia notanda; quoniam verissima, in
cuius tamen rationem non expressit Auic. Vel quia eam non noueriis vel
quia eam supposuerit. Ratio autem est; quoniam haec, & similia calore naturalem hepatis fouere,&conseruare, ac angere possunt; quae cum sit potissima intentio in hydrope, non mirum, si monuerit, in omnibus speciebus hydropis haec prodesse; quae vero, vel quia multum calefaciant, Vel attenuent, vel aperiant, qualia docebat Auic.administranda esse, nequaquam prodesse possunt. Medicamentum ex cantharidibus, sicuti damnatur ab Auic. pariter non probatur a Gal. qui sani ipsas admixtas diureticis, ad lotium prouocan-
sum saepius admiscet; at in hydrope nequaquam, ut haberi potest ex Lib.
Quoadsereus caprinum, rinam ovium, aut Asimi, sciendum est, quod cum sordida admodum sint haec medicamenta, in tanta aliorum copia non
sunt ab eleganti Medico admittenda, nisi ut docebat: Galen. Lib. I i. det. Simp. Med. Fac. Cap. de stercore caprino in magna necessitate, aut in rusticis, dc agrestibus hominibus.
284쪽
1 g Petri Saliis Diversi in Avie.
Et ingreditur in summa illius, inquit Avicen. t sumatur in potu Iae eaprinum, lac camelarum foetarum. At cum ex Dioscoride habeamus quod sepius testatus est Galenus ipse omne lactis genus insensum esse lieni, & iecori, quomodo potuit ab Auic.laudari lac, seu caprinum, seu camelinum in ascite, in quo potissima laesio est in iecore ipso ξ Quare sciendum est, quod Medici Graeci, camelini lactis notitiam non habuerunt; ideo nec Dioscor. neet Gal. nec Oribasius, nec Paulus, nec Aetius huius meminerunt; unde ipsorum decretis in hoc non in inlis rendum. Arabes autem , qui ratione regionis suae,camelis Utuntur,facilius, potuerunt indagare, & experiri sui Iactis naturam; quod cum cognouissent salsi saporis, ut asserit Auic. in proprio capite, ac proinde abstersione insigni dotatum unde in serius dicebat, de eo locutus, est medicat um, propter illud, quod in i o es de obstersione Sc pro Prietatem magnam habere in roborando hepate; unde subiunxit. Et sconueniens,propter illud, quod in ipso est de proprietatesua. Idcirco illud ad ca-chexiam , N ad bydropem valde laudauerunt ; quod cum non sit praeter rationem, non est improbandum. Mirum quidem est illud Aristot. qui Lib. c. de Hist. Animalium, Cap. 26. dixerit. Cameli, tum lac, tum carnem suauissimam ese; cum tamen salsedinis sit particeps; quod facit quidem ad Iactis maiorem saporem, non tamen suaviorem; cum in lacte suauitas ex dulcedine pendeat. Sed misen, nec Arist.camelini lactis perfectam habuit notitiam, pro ut, nec Mcdici Graeci, quos in hac re facillime potuerunt, ut regionis camelis frequentis, incolae, superare Arabes, quibus non immerito magis propterea, quam Aristoteli Graeco, & Europaeo credendum est. Quo autem ad lac caprinum, sciendum est, quod non omne caprinum lac probatur ab Avicenna; sed tantum Arabicum ; unde dicebat inserius. Laca rim camelarum,Wcaprarum, ἡν proprie Arabicarum,di prol rae cum impinguantur in potu dintur, se. Atque hoc forian non absque rationes cum propter coe
li constitutionem, & regionis conditionem,& alimenti usim, possit hoc lacesse simile camelino. Quare non est quod hinc inexperti Medici audeant exhibere in sit milibus affectibus lac caprinum nostras; cum hoc alterius sidnaturae. Nec alij debent hoc Arabum inuentum improbare; quod licet in regionibus nostris sit inutile, in proprijs tamen regionibus iuvamento esse
Et Aloe solum, inquit Avicenna est malum malis hepati; quare oportet mi elongetur ab hepate. Quam sententiam desumpsit in proprio capite de Aloedineens. Et aperit oppilationes hepatis, sed ipse iadit hepar . Quapropter damnabaevium Aloes in solutivis ad asciten, niti illud corrigatur. At haec sententia,
nec rationi, nec auctoritabus antiquorum couenire videtur: nam cum Aloesit calidum, & siccum medicamentum, quali egemus in hoc morbo, nulla ratione Videtur alienum, ratione primarum qualitatum . Praeterea, cum
pharmaci facultate valida non polleat, sed moderata ,& quidem huiusmodi, ut mistum pharmacis validioribus: in docuit Dioscorid. Capite Pr Prio, quem secuti sunt posteriores ea corrigat, nequaquam hepati huius causa esse insensumta potest y quin imo valde, ei conserat in pluribus
285쪽
Lib. III Fen. XIV. Tracst. Iv. 279
tur Luie. id mutilatus a Gal. & Aetio & eius dolori ut docet Oribasus Lib. Collect. . indicio est Aloen iecori non esse molestam. Potest quidem Aloe, hepar, simplici laborans pura intemperie sicca, vel calida, vel frietida simul, ut docet Gal. Lib. 8. de Comp. Med. secundum Loca, cum calida tamen, magis laedere, ob eius intensam siccitate; si vero adsint humiditate 'noesiae, quales in Ascite abundant, nequaquam hepar laedere valet, ut loco et t. haberi potest. Quod cum ratione primarum qualitatum agere nequeat, multo minus, nec ratione eius facultatis purgantis hoc facere poterit;cum A foe hac vi purgante valida non sit praedita; ut loc.cit. Lib.de Comp. Med. secundum loca ex Galeno habemus; qui docet quin etiam, Aloen ea tantum, quae circa stomach una, Sc alvum sunt, quaeq; etiam contingit, purgare posse; quae tamen si largiori do si exhibeatur, usq; ad locos circa hepar vis eius ascendet. Quare, cum ad locos circa hepar, non ad hepar ipsum vis aloes purgandi ascendit, nec huius ratione,&eo magis, cum haec in eo sit debilis, poterit hepar laedere. Quapropter tuto veniat in usum in Ascite, S maxim E ad corrigendam purgante Vim aliorum medicamentorum, quae aquam ducere apta sunt; quale est elaterium, S scoria ferri, & similia ; cuius usum etiam utilem, S tutum esse longa experientia ego testari possum s cum tria
exhibitione dictorum pharmacorum, aloe ad ea corrigenda summa cum, utilitato semper usus fuerim. Quo autem ad vim 'irgantem aloes, quanta debilem loco citato esse docuit Galenus, eandemque non ad hepar ascendere, nec totius corporis purgatoriam esse, sciendum est, nunquam per tasolam aptam esse ad Vniuersum corpus purgandum, licet hoc videatur col itot e, Lib. de Theriaca ad Pisonem. cam, inquit, Aloe, siquamaque aeris , supercrescinus evicerum cames adfringunt, y fluxiones, quae sub ins nscuntuν, subinde exiccanta, assumpta autem per os niuersum corpus purgant. Quoniam hic
sermo est de Aloe, non sola, sed sumpta cum scoria serri; quae, sicuti simul
apposita comprimunt carnium excrescentias; ita etiam simul sumpta vitio Dei sim corpus, & humores aquosos educentia, expurgant; cum aloen simul cum scoria ferri administret, non ad purgationem, sed ad eius correctione. Et oportit i solutiuosequantur ieiunium; quare non comedat olicitus postea die,
ac noctes possibile est, inquit Avicen. Perquam sententiam vult docere,quod non ante usum huiusmodi solutivorum, nec post, per diem,&noctem , aliquid comedant aegrotantes. At hoc praeceptum nimis rigidum videtur; cum hi patientes sanguine benigniori, & copioso, cuius ope facile virtus fouetur, careant. Quare, saltem post euacuationem, aeger non omnino debet a cibo abstinere, alias virium discrimen maxime adiret. Sed aduertendum , quod Avicenna loquitur de soluti uis, quaecum lacte camelino exhibentur; in quorum usu, cum habeamus, ratione temperiei hepatis, cotemperationem, ratione salsedinis,& solutivorum aquosarum materierum euacuationem s ratione autem substantiae lactis, validam nutritionem, liquet huiusmodi lac non exhibendum esse a cibo, nec etiam cibum post eius ex- .hibitionem assumendum esse; quoniam in eo, ob cruditatem praecedentem, non posset lac, munus suum recte obire 9 cibus autem ab illo assumpto grauaret potius, dc persectam lactis alterationem, atque coctionem impedi- Aa a ros
286쪽
1go Petri Salii Di Verti in rivi c.
ret; idcire , in serius, docens modum, & usum exhibendi lac istud, dicebat.
Et est , ut bibatur lae camelarum fretarum, secundum macuitatem retris, H-
sinentiam diei, ,er noctir ante inum. Et paulo post. Et si possibilis est absintntia Aeorum, scilicet diei, ct noctis fiat. Quare iure fuit ab Avicenna dictum, dia te, & post usum huius lactis, ieiunium conuenire. In hydrope ex vehementi caliditate, prohibet lac eametarum saetarum, quod facit aὸ confirmationem iam dictorum de hoc lacte; cum enim sit se sum, S detergens, fgnum est illud non aptum esse refrigerare, sed calefacere potius; atque ideo ab Avicenna, in hoc hydrope vitandum esse cohligitur. Bilis euacuatio nunquam, nisi quantitate superfluat, est curanda in Ascite; ratio est, inquit Avicenna, quoniam bilis sua caliditate temptrat sirigiditatemmius taris; qua educta, non solum aquosa materia; sed & uniuersum corpus magis refrigeratur. Quod praeceptum maxime obseruandum est a Medicis, quos hac cautione monere volui, ne sint in cura ascitis ficquentes lais usu Rha barbari; quales sunt medici vulgares. Et omnis superfluitas euacuationis in quantitate in tempore, inquit Avicenna, est mala, est est in calida rectur. Idest, omnis superflua euacuatio, siue r tione quantitatis immodicae; siue ratione temporis oportuni, idest quae ratione quantitatis,nimium, & immodic E cu acuet, & quae ratione temporis, scilicer, quoniam saepius,& frequentius, quam sit euacuandum, fiat in tempore, & hora incommodis, mala est; in calida autem, id est cum materia calida peccat, est rectior, quasi dicat, quod in euacuatione materiae calidae, haec euacuatio superflua est tolerabilior. Sed hoc est contra superius an notatum praeceptum; nam superflua calidorum succorum euacuatio, maxime refrigerat corpus. Quare, per hanc vocem, remor, non cst intelligendum, quod illa euacuatio superflua tu materia calida sit tolerabilior; scd dicitur rectior, id est magis compertum, quod in materia calida superitu evacuatio, siue ratione quantitatis, siue temporis minus, sit mala, quam in materia frigida. Ps aquae euacuationem, inquit, super mentrem cauteria fiant, ατ non recipiatoquam pos illud. At cauteria possunt quidem facere ad aquae euacuationem; at Vero quod possint prohibere ne aqua recipiatur in ventre, hoc est praeter rationem 3 nam cauteria possunt ventrem, idest abdomen exsiccare, Nab eo aquam educere; sed nec generationem aquae, nec eius in cauitatem . abdominis penetrationem prohibere; quoniam abdomen ipsum, nec est
causa generationis, nec causa penetrationis aquae.
Q oniam lac poterat esse suspectum in hydrope, cum sit insensium hepa ti, male habenti, respondens Avicenna tacitae obiectioni, inquit, lac ea metarum posse in hydrope conuenire , duplici ratione; primo quidem βις συιν ione; secundo quia ex sui proprietate tu vare potis. Sed qualis sit haec proprietas non explicat Avicenna; doccns tamen experimento id contulisse. .
At proprietas hac si si sympathia aliqua ignota, cuius ratione lac istud conueniat hepati ; attamcn , cum hac sympathia hoc etiam adfuerit , Suod sum valde hepar nuti ire queat, lac enim facile immutatur, & coqui'.
287쪽
Lib. III. Fen. XIV. Tract. IV. agi
tur ae proinde eius calorem innatum fouere, & augere, cuius ratione, indicationi , quae imminutioni, & extinctioni caloris innati resistere debet, abunde satisfacere potest, hinc maxim E in hydrope conueniet. Quod timprimis notandum duco, quoniam in curatione hydropis, hoc unum praecipue aduertendum, scilicet, ut calorem innatum foueamus, & augeamus; alioquin cetera omnia in cassum tentabuntur. Quae indicatio, quoniam a pluribus Medicis, vel ignoratur, vel contemnitur; ideo I plurimis etiam Medicis male curantur, vel nunquam hydropici assectus. ι Cum inquit Avicenna , sicut ponitur Endiuia in curationibus hepatis, quod habet aegritudinesserigidas. Ratione utitur quidem probabili,non tam e vera; nam
endi uia, cum sit frigida, non debet assumi ad aegritudines hepatis frigida j cum sit eius facultas refrigerans, licet admitti possit, quod valde non possit
eas laedere; cum non multum etiam refrigerare sit apta. Quapropter Galenus Lib. 8. de Comp. Med. secundum LMca, locutus de medicamentis
hepaticis, ex Asclepiade, S pol illimum de cichorea, & endi uia, dicebat.
Neque et ero figidas intemperies magnopere iadum. Quibus verbis habemus expressam laesionem, licet non magnam. In administratione diu reticorum, duo obseruanda esse docet; alterum, ut diuretica subtiliter sint puluerietata, ut facilius penetrare ad parte gibbam hepatis queant; alterum, ut post administrationem eorundem , quae vere diu retica, & valida sunt, exhibeatur ius pingue , sicut ius gallinae pinguis. Primum facit ad materiae euacuationem, & resolutionem, & simul ad alterandum hepar; secundum vero ad robur caloris innati; cum enit
metuenda sit ex validis diureticis nimia resolutio, & exiccatio, non dixerim superfluarum humiditatum; quia haec nunquam est supernua, pro qua- Iitate materiae peccantis, licet possit esse superflua in modos sed propria sui, stantiae, & connaturalis humiditatis hepatis; unde maior caloris innati sequitur resolutio; ideo hoc ius exhibet, quod substanti fich humectare, &proinde calorem innatum augere, ac sua nitrositate abstergere, & abluere iecoris excrementitias humiditates queat; sicuti & lac camelinum, de quo iam dictum est, maxime conueniet post usum diu retico tum y qubd notar volui,ut Iuniores moneam, semper habendam esse rationem caloris, ad eius
. Inter emplastra, recenset illud factum exstercore caprinosium irina infantia. Circa quod aduerto, Urinam assumi; quoniam est facultatis calefacientis, abstergentis, & exiccantis simul. Verum cum urina infantium, inter omnes sit imbecillimas nam pro diuersitate tempera metitorum, & aetatum, ut habetur Lib. Io. de Simp. Med. Fac. Cap. desudore , diuersae etiam facultatis erit ι ideo huic rei Vrinae Iuvenum, & adultorum fuerant magis Opportunae, tanquam validiores. Quod aduertens in serius,& efformans em plastrum potentius ad eundem Vsum, assumebat Vrinam camelorum, tanquam validiorem.
Cum efformat emplastrum ex aquaiachi, seu cx a ludiit intelligit emplastrum ex cochleis; quod cxscripsit ex Gal. in hunc usum Lib. Io. de Simpl. Med. Cap. de Cochleis, quas voces cum interpres forsan ignoraret, nec
288쪽
,si Petri Salii Di versi in Avie.
yidisset Gal. locum cit. genuinam Vocis significationem non est assecutus.
Duo remediorum genera spernit Auic. quorum primum est, percutere mimbra extrema, cum mirdis subtilibus. Alterum est, suspendere super ear partes ahahatim , qu.e sequuntur eas mesicas inflatas; quae quidem nulla ductus ratione improbat. Verum sciendum est, Avicennam in hac re se pium errasse. Primo quidem circa modum horum medicamentorum; secundo circa morbum, cui conueniunt; tertio circa rationem. Quo ad modum, notandum est, quod suit Herodoti inuentum, quem secutus est Archiaenes, MAetius, pulsare hydropicos cum vesicis inflatis; qui modus exscriptus ab Avicenna , aliter, ac antiqui docuerunt, exponitur; ubi enim hic de verberatione cum vescis inflatis loquuntur. Auic. non de pulsatione, sed de suspensione vesicarum locutus est; qui tamen ad similitudinem pulsat ionis praedictis, verba secit de percussione cum virgis subtilibus. Quoad morbum
autem, conuenerunt Herodotus, Archigenes , & Aetius; ut habetur Lib. Io. Cap. 29. in hoc, quod hoc remedium si administrandum in Ana sarca, seu leucophlegmatia;&quidem merito,cum etiam membra extrema in hoc morbo tumida sint. At Auic. loquitur de Ascite, in quo non ita exteriores, & extremae partes sunt assectae, prout in Ana sarca; atque adeo in eo noita conueniunt. Quo autem ad rationem, eam aut ignorauit, aut dissimulauit Auic. quam tamen clarissime expressit Aetius Loc. cit. dicens, cx tali pulsatione, cum sine dolore, & sine repercussione fiat, carnem citra molestiam condensari. Quid autem hoc est , nisi resolutio partis subtilioris humorum , de calefactio partium solidarum s cum ex hac pulsatione partes i calescant, & quidem sine molestia, cum tales percussiones dolorem inducere nequaquam possint. Quapropter hoc remedii genus non erit improbandum; non tamen in Ascite, sicut opinatus est Avicenna traditum fuisse; sed in Ana sarca administrandum. Ad cuius similitudinem, nec etiam illa percussio cum virgis subtilibus, dummodo sne dolore, & moderate fiat, est damnanda: haec enim idem pulsatio cum vesicis, quod apta est efficere; attamen, apud me vesicarum Vsus tutior, & utilior, quam virgarum habetur, dummodo patiens non sit habitus admodum duri. Agens de balneis Asciti conuenientibus, inter cet. haec habet. Verum submerso infrigida, infine rei mehementer est con eniens. Quam sententiam nlutuatus est ab Aetio Lib. t o. Cap. 17. dicente. Porro cum res feliciter successerit, sust tumor fuerit imminutus,Wmires aliquantulum restitutae, prae omnibus laua
tio ex rigida fiat. Sed apud me huiusmodi remedium valde suspectum est
nam cum Videam Gal. Lib. 3. Aph. Com. 21. dicentem, calorem innatum,
ubi debilis suerit, ex perfusione aquae frigidae vinci; & Lib. 3. de Sanir T venda docentem , corpus aqua frigida lauandum, pristinam sanitatem ad π guem conseruare debere. Et Aetium Lib. 3. Cap. I 68. monentem origida balnea conuenire inculpate sanis, non possum mihi persuadere, huiusmodi balnea e6- uenire his, qui mox ex hydrope restituuntur; cum in eis periculum immineat debilitatis caloris innati, nec in culpate sani sint, nec sanitatem pristinam adhuc recuperarint. Sed forsan quis dicet, haec dicta esse a Galeno, &Aetio de his, qui consuetudinem frigidi balnei inire, non ex morbo aliquo restitui
289쪽
LiS III. Fen. XIV. Trast IV. 283
restitui debent. At eadem pericula ubique impendent, ac proinde virorumque eadem habenda est ratio. Descendens Auic. ad particularem curationem eius hydropis, qui ex intemperie calida, vel inflammatione fit, monet,in hoc non debere Medicuvii medicamentis calefacientibus. Quod praeceptum, scuti consentit rationi, cum intemperies calida,non calefacientia, sed refrigeranti indicet; ita demonstrat eorum sententiam falsam, qui opinantur, in his casibus, i Principio tantum posse conuenire refrigerantia y in progressu autem, &morbo iam facto,conuenire tantum calefacientia; quoniam, quandiu adest intemperies calida, a cuius violentia calor innatus, vel extinguatur, vel extinctus si, sue in principio, siue in progressu morbi, semper datur indicatio refrigerandi; quae alias a morbo nulla foret; sed a tempore potius, quod tamen nihil indicata ut sepius contra Thessalum demonstrauit Galemus. Quare praesente intemperie calida, semper refrigerandum. Sed dicent hi, in progressu morbi non amplius hepar est calidum, sed frigidums cuius ratione aquam generat s s enim non esset frigidum, aquam generare noria Posset y cum proportionatos suae temperiei ex Galeno Lib. 3. de sympi. Caus. Cap. r. succos generare debeat. At demonstrauimus, quomodo tem- peties concurrat ad succorum generationem ι & quomodo, stante intemperie calida, in iecore possit frigidos succos producere. Quare non est quod dicant, generat succos frigidos, igitur frigidum est. Sed in curatione semper hoc aduertendum, cum adest calida intemperies, & caloris natiui Ianguor, ei quod superat virtute, & magis urget, magis etiam esse ob stendum, ut hinc consulat Medicus, an magis medicamentis refrigerantibus, an magis calorem nativum augentibus agere debeat; atque adeo dixit A vicenna. Opartit ergo, et tu coniungas inter duo regimina, cum facultate, grinde tantum in eis, quae aequam,Wresistunt miscenti.
Historia, quam narrat ex GaI. de cura illius senis hydropici, vel est f hu Ia, integrum exscripta a Ras; vel nos non habemus librum, in quo hanc
caricae, Amgdalae , Q=zucearum, quae ex historia pro GaI. conceduntur, faciunt ad roborandum calorem nativum hepatis, & ad eius validam nutritionem.
Timens Auic. visciditatem tritici, ac ided suspicat oppilationem hepatis , praeponit panem ex hordeo pani ex tritico parato. At cum in hydro re optimam nutritionem semper curare debeamus, ut hinc vires in morbo tam diuturno conseruemus, ac proinde calorem innatum augeamus, potius panis triticeus, quam hordeaceus est eligendus. Ut sciditas autem, & oppilatio, quas metuit Avicenna, tolli possunt, optima panis praeparatione, nempe si panis sit ex optima farina consectus, quae recens sit molita, & a furfuribus non omninb a quibus habet aliquam abstersionem mundata, di qui ut decet, si sermentatus, & optime pinsitus, parum salitus, & diligentissimh coctus; qui quidem panis, ob familiaritatem naturae, & eius calorem moderatum, humano proportionatum, magis conueniet, quam homdeaceus, illo frigidior, & hiabilior, & minus ad fouendum calorem innatuaptus. Aliqui,
290쪽
G4 petri Salii. Diversi in Avie.
Aliqui, inquit Avicenscut Rhasis, in pane ex tritico ponuntiarinam cicer . At sicet eicer urinam prouocare,& iecur expurgare sit aptum; tamen adeo fla- tuosiam est, ut valde suspectum sit, in hoc morbo, in quo flatuosa omnia via tanda sunt. Quod superius notaui, de iure gallinae, nunc etiam repetam, Videlicet, quod facit ad roborandum calorem hepatis ; & ideo hic inquit Avicen. Et iurgallinae est in Daton m in emi ipsem enim aggregat ad prouocationem, st rectis
Inter olera, recenset Endiuiam; sed quantum polleat in hoc casu, declaratum est.
Ex fructibus recentibus, concedit, prout etiam Aetius granara dulci uuae tamen frigida,licet non multum. Quare idem de his, quod de Endiuia, censendum est, & potissimum, cum sint admodum succosa. Efformans Medicamentum diureticum, ei admiscet elleborum nigrum. At hoc magis purgans, quam urinam prouocans. Quare Vel alvum ducet tam tum; Vel praeter urinae prouocationem, etiam alvum soluet. Cap. XIV. Et in ea quidem, inquit Auic. quandoque accidit necessitas phletit miae,s fuerit causa retentio I anguinis menstrui, aut haemorruidarum, or fuerint illi
Ignificationes repletionis; in phlebotomia enim tune erit ablatio praefocationis exti guentis. Quam sententiam exscripsit ex Gal. Lib. q. Reg. Acut. Com. m.
Verum inepte adeo, & impersecte, ut hinc grauissimi errores pollini a Modicis committi in hac curatione , in qua tamen, iuxta Galeni sententiam , nullus, nisi a caecutiente Medico error admitti potest. Sciendum autem est, Galenum ibi docuisse,ex omni hydropis genere,in solo Anasarca secandam csse venam, cum ex haemorrhoidum, vel mensum suppressione, vel alia Gmili plethorica causa ortum duxerit. Ratio est, quoniam cum ex copi huiusmodi sanguinis immineat suffocatio caloris natiui,indicatur Vt quam- Primum haec plenitudo tollatur, quod cum per sectionem venae statim fieri Possit; ideo dixit Galen. in hoc casu praesentissimum esse remedium venae sectionem , videlicet ubi perieulum extinctionis caloris innati imminealta in quibus duo ex GaI. notanda veniunt. Primum, quod haec verue s Go non conuenit in Anasarca iam facta; sed tantum in eius principio, qua do caloris natiui extinctio imminet ; quod principium cum sit cachexia, Vt
superius diximus; ideo in cachexia tantum conueniet haec Venae sectio. Vn de iure merito Actius, prout & Oribasius, sectionis venae tantum memine- Te in cura cachexiae, non autem Anasarcat; quod non animaduertens Pa ius, & Alex. prout nec Avicenna, indisti incti hoc docuerunt, in Ana sarca Obseruandum esses cum tamen haudquaquam conueniat; cum in iacta Ana- sarca caloris natiui extinctio praesens, non imminens adiit s cum autem imminet, nondum factus sit morbus. Secundum notandum est, quod tantum indicto casu secanda est vena, quando sci L plenitudo, ex qua pendςt Caloris natiui extinctio, est ex sanguine frigidiori; cuius ratione, exemplo ignis Gal. Vtitur qui serEextinguitur immissis lignis, tu multis, tu humidis, quod obseruandum maximὶ dixit. Sis instigidiore, ob copiam sanguine, R Ac se uitur, aesentissimum se remedium sanguiniι mseio quo tem