장음표시 사용
301쪽
Lib. III. Fen. XV. Trin. II. 29s
sum trahitur hepar, unde generatur sanguis tenuis, & aquosus; atque ideo dubius respondet Hipp. ad quisitum, dicens; -m propter hoc, quod tenuis sit sanguis; quoniam liene solum affecto, sine cosensu hepatis, sanguis crassior
cum non expurgetur a propria faece, abundat, & accumulatur 9 cum tamen postea, si lieni consentiat hepar, unde languidius fiat, & ad cach ex iam declinet, tenuiorem generat sanguinem. Et quoniam non semper liene affecto, nec ex propria dispositione eiusde sanguis aquosus generatur; ideo, NHipp. subdit dubius, ea verba, num or natura talim isti habent sanguinem nam a principio crassiorem, in progressu verb tenuiorem habent. Et phlebotomia plurima apostema plenem, inquit Auic. At per plurimam duo potest intelligere, scilicet, vel copiosam, vel saepius repetitam phlebotomiam . Si intelligit copiosam , e diametro opponitur Galeno, qui Lib. de Curatione per sanguinis missionem,in lienosis secat venam ad libras; atque Lib. 3. Anat. Admin. monet, non nullos liene affecto saluatellam secare,sinentes sanguinem ex eo fluere, quousque ultro sistatur. Quam sententiam suscepit etiam ipse Avicen. in principio Cap. 7. Si autem per plurimam, intelligit saepius repetitam, & maxime eodem anno, rationi magis consentanda est sententia; damnauit quippe Oribasus , ex Apollonio Lib. I. Collectan. Med. Cap. I s. eodem anno saepius venam incideres, cum hinc effuso multo sanguine, vitalem spiritum quoque effundi necessarium sit, quo copiose exhausto, tota corporis compages refrigeratur; quod cum valde noxium sit, refrigeratioque potissimum ad lienem pertingere queat, ex qua
debilitatur, non mirum, si apostem a sequi possit. Sed sicuti haec est causia
remota valde, & communis caeteris membris; ita etiam parum opportune huic loco inseritur. Eis enitici quirim evehementiorem cibi appetentiam habιnt, quam alj, inquit Auic. At hoc signum, nec uniuersale, nec semper est verum, ut ex supradictis in primo Cap. patet; nam i) tantum, quibus succus melancholicus valde acidus ad os ventriculi transmittitur, intens E appetunt; Si autem hic succus aliquam corruptionem passus fuerit, vel ad alvum, aut alio transimissus sit, appetentiam non auget.
p. VI. In praecepto phlebotomiae basilicae, iuxta mentem GaI. procede dum est ad sectionem basilicae sinistrae, ut superius notatum est. Cap. VII. Sectio guidetisnistri administranda iuxta normam eorum,quae suis perius obseruata sunt de sectione venarum in affectibus lienis Cap. 3. . Quod scripsi Gal. Lib. s. Comp. Med. secundum loca , ex Archigene , de hepate vulpis, exscribit Avicenna, qui etiam ad pulmonem transit. Uerum lectio illa diuersa, pcr, indicat, Avicennam non simpliciter intellexisse Galeni, seu Archigenis Textum. Cum dicit Avicenna, quod si ilia Medicinae in tu dentur portastis, aliquibus
diebus, non reperitur meis splen; mutuatus est ex Gal. Loc. cit recensente medicamenta Asclepiadis , qui proponens pastillum spleni cum tumorem liquantem, in fine subiungebat. ui pharmacum hoc tradidit, dixit, porcellum , ad triduum hoc bibisse, best postea re sitiumsine liene inuentum esse. Non tamen Pro-nt in hac fabula, consentit Avicenna cum antiquioribus f ita conuenit i
302쪽
medicamentos quoniam diuersa sunt inter se; sed sorsan in hoc figmento
noluit Avicenna Graecis cedere.
Docens modum administrandi Trochiscos, monet in horum usu assilianendum ab aqua esse s mel salum aegrotantes minus de ea potare. Cuius rei rationem subdens, inquit, hoc agendum esse, mi medicinae rius salvetur, & pra
cipuE in hepatis caua parte; per quam facilius spleni imperiiri potest. Et
non trahatur ad eius ginositatem, propter adiutorium aquae in his medicamentis.
Quoniam scit. assumpta aqua, penetrant ad gibbositatem hepatis medicamenta ea diluta, & attenuata, sine cuius usu haeret medicamentum noria: ttenuatum in parte sima hepatis, per quam facile potest penetrare ad lienem. At licet Avicennae praeceptum sit verum, & obseruandum; non tamen eius ratio est admittenda s quoniam aqua noxia est, non quia eius ope fiat ista derivatio ab hepate in lienem; sed quia obt udens haec vim medicamenti, & quia insensa est hypochondrijs, lienemque praecipue, ob eius frigiditatem , & humiditatem laedens, utilitatem medicamenti, una cum visceris
robore tollit. Docet per ea verba. Et quandoque oportet, eum dominatur humor melancholi. His,ost iris, Ophlebotometur alguidui sinistra, in abundantia humoris melan.
ebolici secandam ese menam iugularem Distram. Sed de hoc superius locuti sumus, non admittentes huiusmodi sectionem; At forsan melius suerit legere, saluatellamsinistram, quam astuiderisinistrum. Atque ita conueniet Auic .cum Galeno, S Antiquioribus Graecis, S periculum effusionis sanguinis vitabimus. Sed legentes Textum, prout est, mirari subit, quod Auic. qui sanguinis euacuationes ex tot partibus faciendas docuit, omiserit illam, quae ex harmorrhoidibus reseratis fit; cum ex hac tumores scirrhosi lienis aliquando soluantur; ut docet Gal. Lib. s. Epid. sect. s. Com. 8. dicens. aumeliam atram bilem haemorrhois plerumque incipientem prohibuisse,stiam factam remouisse R ec non, sist obduratum lienem sanaui e conspecta est. Inter cibaria spleniticorum, laudat cibos pingues. Qui an conueniant potest esse dubium; cum spleniticis conueniat cibus attenuans; pinguia autem
Potius incrassent, quam attenuent ; nisi forsan ad emolliendum huiusmodi cibos laudet. Sed tutius est in hoe casu simpliciter attenuantibus Vti; quoniam inde magni lienis scirrhi, ut testatur Galenus Lib. de Attenuante dimia, in principio, colliquantur,quam assumere suspecta, qualia sunt Pinguia, quae nunquam laudantur in usu ciborum. Quinimo dicebat Galenus Lib. Reg. Acur. Com. Ioa. pinguedinem omni carne sui generis esse deteriorem . Quare, per pingues cibos, assumerem, & intelligerem carnem animalium pinguium, non autem ipsam pinguedinem. Cap. VIII. Verba illa. Phlegma eius est melanchesicum, duplicem possunt hahere sensum; alterum, quod phlegma inducens apostemata in liene, conditionis est humoris melancholici, iuxta eam opinionem, quod humor me lancholicus etiam per adustionem gignatur ex pituitas qui sensus non respondet Gal. nec est admittendus. Alterum autem, quod phlegma huius apostematis causa, est melancholicum; quia sit commistum melancholico
succo, quo nutritur liciliqui sensus probandus est; quoniam cedem a Puru
303쪽
Lib. III. Fen. XV. Tra&II. 297
excita pituita fieri in liene non est probabiles, cum humor melancholicus
Continud ad eum attrahatur. Vnde si tumeat ex pituita, haec non erit sim- Plex, nec purum erit Cedemas, sed erit miscella phlegmatiscum humore melancholico . Atque adeo iure dicebat Avicenna, cum euacuatione phlegmatis, o melancholiae; & erit cedem a tendens ad naturam scirrhi. CaP. XI. Inter 'sgna inflationis splenis, proponit duritiem; quae tamen pro-Pri E sumpta non reperitur in inflatione , licet in ea sit tensio, quae tactu cedit . Quo iure dictum est ab Aetio. Inflationem splenis tumor loci consequi- r, qui apposita manu, ad tactum cedit,od ensionem loci infert. Cum autem adtactum cedat, nequaquam ea est durities cum dura ad tactum non cedant, Perquam disserentiam scirrhus dissert ab inflatione; nec idem quis existimet csse durum, ac tensum; cum valde inter se distent, ut ex contrarijs -- Tum paleis nam duro opponitur molle; tenso autem laxum; hincque disse-xunt medicamenta emollientia a laxantibus, sicuti & indurantia a tendentibus; quae omnia distincth docuit Gal. Lib. s. de Simpl. Med. Facult. Cap. I. S II. Ex quibus concludo, in inflatione duritiem vete sumptam quae Proprid in scirrho reperitur nequaquam adesse; sed tantum tensione , quae tamen improprie vocari potest durities; cum etiam admittatur 1 Gal. lo c. cit. Cap. 3. quod renitens, & tensum propriὸ est, Vocari quandoquo durum; quam duritiem indicauit Auic. non esse proprie dictam, per illa vocem comprimitur, quasi idem dicat, quod Aetius, scilicet, quia ad tactum cedit. Atque haec notare volui, in gratiam Iuniorum, ne in hac duritie decipiantur. Quando addit, eructationem, inter sgna inflationis, s infationem splenis eantum intelligit, ut supponit in cura, dissicile est hoc signum adesse, cunia satus sint in liene conclusi; si autem cum splenis inflatione, supponit etiam. satus in ventre generari, utrum erit; quod hanc inflationem sequantur cru
Cap. XII. Cum flatus lienem obsidentes,possint, vel in liene ipso generari; vel in ventre,1 quo ad lienem postea transmittantur,ad mentem Aetij,erat distinguendum de utrisque casibus, simulque de ijsdem separatim tractandum y diuersa enim in his requiritur curatio, sicuti flatus sunt diuersorum membrorum soboles. Cap. XII l. Si persolutionem continuitatis,praeter vulnera,intelligit etiam abscessus, Sulcera, omnes doloris causas explicauit.
Cap. I. Radens disserentiam intestinorum inferiorum a superioribus, L inquit. Hinc faciasnnurca, spissa, y pinguia intrinsecur, ut posisint f ci re Are, quae non induratur, di non resoluitur, nisi propter multitκdinem illic, o similiter non patresit, nise cam incipit putrefieri in eis. Quae sententia de fecibus,quoad primam partem,vera quidem est,si ad mentem Gal.intelligatur, scilicet,quod laces in his intestinis formam,& nomen verε suscipiant; quoniam eum in bis materiari propter multa eorum inuolucra, diutius deti-
304쪽
19g petri Salii Diversi in Avie.
neantur, omnis utilis succus axugitur; ac proinde laces indurantur, veram formam suscipientes. Quoad secundum autem, quod taces non putrefiant, nisi in his intestinis, potest duplicem habere sensum, scilicet, vel quod naturaliter hoc sal; vel praeter naturam. Si naturaliter intelligit, putredinem non secundum propriam significationem sumpsit, innuens, pravum odorem , qualem habent res putridae in crassis intestinis laces suscipere; quo- niam hunc non suscipiunt Vi putredinis, quia alias semper aegrotaret homo; sed ratione subsidentiae relictae, exhausto halituoso, & utili alimento. Si autem praeter naturam intelligit, non erat reponendus hic usus inter naturales ; sed tantum in casibus praeter naturam, sicuti inserius docet, cum agit lde putredine materiae in intestinis, monens, in his tantum generari lumbri
Conserens meatum ventriculi inferiorem cum superiori, docensque cur in serius angustior, superius latior sit factus, adductis Gal. rationibus, subdit ipse, infernum meatum a duabus virtutibus adiuvari; quarum una est evulpua stomachi; altera est attractiva intestini. De virtute expultrice venistriculi , consentit Galeno; at de attractiva intestini longius ab eo recedit; cum docuerit Gal. intestina vi attrahente priuata e sie; & ideo fibris longioribus careres sed tantum habere transuersas, dc circulares. Vnde Lib. s. de a Iatur. Fac. Cap. 8. dicebat. Itaque etiamsingulis intestinis circularer in miraque tunica fibraesunt, contrahuntur enim duntaxat, nec quicquam trahunt. Lib. autem q. de Usu Partium Cap. 8. reddens rationem, cur interna ventriculi t nica villis rectis, cxterna transuersis sit dotata, dicebat. Si quidem motriculus trahat, oportet adse ipsum, perstomachum, cibum,Wpotum, tanquam man bus, rectis his millini propestat mero transuersis; Inusinis mero attractoria enim
non indigent secultate )soli ad propellendum idonei Iacti sunt milli. Quod idem
de fibris asserebat Lib. 3. de Natur. Fac. Cap. II. dicens. Sola instrumentorum omnium, ex duabus tunicis, atque harum miraque ex transuersis constante μsris, facta sunt intestina . Sed in hoc deceptus est Avicenna, putans hanc en se Galeni sententiam; cum eam ex libro Galeno falso adscripto, de Anatomia vitiorum , exscripserit, in quo Auctor ille virtutem attractivam , licet non sortem attribuit intestinis; unde ait. Attractivam mero non oportet minor
tem habeat; quia stomacbus f per postus expellit ase, quod tantinet ipsum intesinsi , inferius infestinum trahit ab ipso intsino, di massa ex Digrauitate se ipsam d
primit. At haec sententia non est admittenda, tum quoniam spuria; tum quoiniam caret ratione; cum euidenter appareat, intestina fibris longioribus carere. Quod si dictum etiam sit a Gal. Lib. 6. Anat. Adm. Cap. T. fibris transuersis intestinorum pauculas rectas esse suppositas, hoc non simplic, ter affirmandum; sed ea tantum ratione , quam in sequenti annotatione, ad mentem Galeni Lib. q. de Usu partium Cap. II. explicabimus. Eam sententiam de villis recti intestini, in qua haec habet. Virum in inte finο reeio apparent iam milli multum longi; quoniam est ex intestinis maioris oper tionis, indigens ad attrahendum illud, quod est supra ipsum. Iterum habuit ex Lib. de Anat. Vitiorum, in quo Auctor haec habet. sau autem inresitrum habet mil. los longitudinales, quibus mediantibus sortim habit attractionem. At Gal. longe
305쪽
Lib. III. Feis. XVI. Din. I. 299
aliter haec docuit Lib. q. de Usu partium Cap. 17. quo loco monens, quod licet intestinis duae datae sint tunicae y tamen ambae ijsdem fibris transuersis praeditae sunt, subiungebat, quod in aliquibus animalibus, & ijs praecipue,
quae tenues habent intestinorum tunicas; Vel actiones Vehementiores, quidam villi recti eorum intestinis intexti sunt, cum transuersis; non certe ad attractionem, sed ad colligationem transuersorum; quoniam, ut inquit ii'. st periculum erat, ne transuersi misti a be mutuo diuesterentur, nis extrinsecus rectis, mel uti misculo quodam Dissent deuinctis cuius ratione, etiam subdit Gal. factu est, eis in recto intestino complures recti milli fucrint; quoniam multis, ct Aris alimentisieci illic congesti, excrementis eius intestini, circunt eni malide oportuit. Haec Gal. Ex quibus patet,villos rectos admistos esse transuersis in intestino recto, noad attractionem; sed ad robur, & colligationem transuersorum, ne in multo conatu ab inuicem diuellerentur.
Multa narrantur a Galeno; sed plura ab Avicenna, de magnitudine, stu, figura, & usu caeci intestini; quae tamen non ita patent in homine ,, cum hoc intestinum in nobis manifeste non discernatur; nisi dicamus, caecum intestinum in homine esse appendicem illam, emanantem in parte, qua iungitur Ileon Colo; quod tamen caecum intestinum manifest E apparet in alijs animalibus, in quibus eius euidentior est usus,tum ob naturam alimenti; ta ob modum connexionis, & progressus eorum. Vnde rapacibus, & voraci-hus animalibus, & ijs praecipvh, quae durioribus, qualia sunt ossa, vescuntur, & ijs, quae capite declivi, ex alto, quales sunt simiae, glires, Ursi, & similis naturae, descendunt, maius, & capacius valde hoc caecum intestinum reperitur; cuius serE omnes Vtilitates, quas Gal. & Auic. recensuerunt, locum habent, prout in brutis; non autem prout in homine; cum in hoc notiaverh intestinum caecum, sed quid illi proportionatum reperiatur. Inter tu amenta caci intestini, hoc proponit, quod si locus generationis memmium. At cum vermes sint potius damno homini, quomodo potest esse iuvamento locus horum generationi destinatus P Quare censeo ego dicendum , hoc intestinum esse iuvamento generationi vermium; quoniam his praestat locum s non autem, quod ex iuvamentis caeci intestini, hoc unui sit, quod sit locus pro generatione vermium.
Qtio ad vermes duo notat Avicenna. Primum quod rara euacuatur corpus ἀmermibus. Secundum, quod ingeneratione mermium est in amentum, si numero
pauci, quantitate autem parui existant. Quoad primum, sciendum est, quod licet in multis abundent vermes s tamen multo plures vermibus carent, nec' ex perimento respondet, quod raro corpus humanum expurgetur, & immune si a vermibus; cum corpora sana sine horum generatione vitam degant; morbosa autem tantum, & quae gulae indulgentia, cibos facile corruptibi-Ies in proprium asstimant usum, his abundent; quorum generatio, quod sit infesta homini, satis ex allatis laesionibus patet; quae cum non adsint in caeteris , iure etiam indicant in ijs non abundare vermes. Quoad secundum autem, quod scit. generatio vermium sit utilis, si numero pauci, quantitate vero parui existant, potest verum esse, ratione materiae ex qua generantur; quoniam ea absumitur, & efformatur in vermes, taquam ens aliquod vitam habens.
306쪽
366 Petri Salii Diversi in Avie.
habens At quod ratione hominis, in cuius intestinis generantur, conueniat, & iuvet, dictum est praeter rationem; cum haec animalia, licet parua,ta pauca, toto genere praeter naturam sint, & valde disposita, & propensa, ad detrimentum inserendum homini, tum ratione propriae naturae, cum ex putri materia sint genita, tum ratione propriae formae, ob quam, & per intestina usque ad ventriculum euagari ι& omnes praedictas partes exugere, vellicare, & stimulare queant. Quod addit de Caeco intestino, videlicet, quod existimandum magis sit hoc, quam caetera intestina, in hernia inguinis, descendere, cum hocsolum intestinum solutum sit, or non deligatum partibus internis ex mesaraicis, exscripsit ex Galen. Lib. G. Epid. sect. q. Com. 3. Sed si minimum est in homine, & in dextera parte est locatum, quomodo possit fieri ab eo hernia in sinistro latere e Cap. II. Tradens Avicenna in hoc Cap. causas generales fluxuum,dc descendens ad eum, qui factus est a stomacho, primo agit de lienteria, & i quit, quod in hoc fluxu, qui ex debilitate minutis iratentiva hoc idem omnibus in locis, pro altera huius fluxus causa testante Galeno prouenit, cibus non est totus indigestur, immo est digestus digestione aliqua. At in lienteria, ex Gal. Lib q. Aph. I a. & Lib. 6. Aph. I. & 3. de Sympi. Caus & ubique, in lienterita, quae comeduntur, celeriter talia dehciuntur, qualia deuorata suere, ita ut character lienteriae sit cita deiectio, nulla facta in cibis mutatione. Si autem hoc, quomodo cibus non est ex toto indigestus P Sed fortE Auic. intellexit digestionem cibi insensibilem, per quam lientericus diu vivere pomtesticum tamen digestio sensibilis, & manifesta nulla appareat in eorum. deiectione;& ideo quoad sensum, cibi tales de ijciuntur, quales deuorati fuere; & iuxta hunc sensum tantum verba Galeni veritati sunt consentanea. Assignans causas huius fluxus, animaduertit fieri plurimit in ex intem Hestigida, subiungit tamen, quod fit etiam ex intimperie calida, humida, ἐχρ-ca. Quae sententia si ad examen reuocetur, non ita omnino veritati est con sentanea, aut Galeno. Quo ad intemperiem frigidam, experimento comprobatur, hinc ut plurimum lienteriam fieri, quod idem Gal. pro comperto habuit Loe. cit. Lib. 6. Aph. Com. I. quod & ratio persuadet; cum frigiditas omnes virtutes labe sectet, S: torpidas reddat: ut apparet in anima- Iibus frigidis hyeme. Quo ad humiditatem, idem dicendum Videtur; quOniam humiditas, sue cum materia, siue sine materia, virtutem retenta uam potissmum laedit; nam cum continere sit quidam motus, superflua autem humiditas laxet; hinc clare patet, humiditatem sacere ad retenti uae imbecillitatem ι quod docebat Galenus Lib. 3. de Sympi. Caus. Cap. 3. De caliditate autem, & siccitate aliter sentiendum est i cum non videatur haec sa- cultas ab his labefactari, nisi caliditas eb deueniat, ut extinguat, prout Ssiccitas. Inter lienteriae causas, enumerat Avicenna humiditates LIricantes motriculi internamsuperficiem, cuius ratione cibus cito dilabitur, nec permanem permittitur quoad digeratur. Quam tamen sententiam improbauerat Gal. Lib. 6. Aph. Com. r. arguens Antiquos opinantes, lienteriam inde dictam,
quod cum naturi aspera sit sacta superficies interna ventriculi, ad amplectendum.
307쪽
Lib. III. Fen. XVI. Traia. I. 3ol
ctendum, ἴc retinendum cibum,si contingat hanc laeuem,ex humoribus eam obducentibus seri, non posse amplius in ventriculo cibum retineri, de inde fieri, & dici lienteriam . Sed Galenus negat,ventriculum ob huiusmodi asperitatem cibos amplccti, assirmans hoc seri potius ex propria ventriculi naturali facultate, qu i labefactata, non amplius cibos retinere potest; quae facultas labefactatur, Vel per intemperiem ventriculi, dc intestinorum propriam, siue sit cum materia, siue sine materia; vel ratione abrasonis internae superficiei eiusdem, unde succedit lienteria. Per ea verba. Et quoniam acetositas quandoque incidit, si Z incoriat, ac praeparat
stomachu t corium a corticibus facit acquirere retentione tunc laudabit peri Pii,
in quantum si significatio, P in quantum est causa. Vult reddere rationem, cur Hipp. Lib. s. Aph. i. laudauerit ructum acidum superuenientem longis intestinorum laeuitatibus, & persistit insuperiori improbata a Galeno sententias, inquit enim, quod ubi talis ructus acidus superueniat, tunc incoriat, id est exasperat, vel praeparat stomachum ad retentionem, quasi dicat, quod acidus ructus adeo est bonum signum in lienteria; quia indicat, renouari asia peritatem internam ventriculi, per quam ipse ad retinendum praeparatur . At Gal. Loc. cit. dicebat. In longa benteria, in qua prius non fuerit, si severusniant acidi ructus, bonum hos indicare; quia significat, tantum iam tempus cibuin ventriculo retineri, ut rudimentum mutationis suscipiat, deinde naturam suorum operum reminisci. Lienteriam ex ulcere exponens, 5c disiunctiud explicans loca assecta, dicit. Ex viceribus in ipsostomacho, aut in eo, quod ipsi micinatur. At Gal. loco cit. coniunctim loquitur; de ubique locutus de hac lienteria, semper profitetur, labrasionem esse in ventriculo, vel in ipso, & in intestinis, ita ut nunquam, excludat ventriculi abrasionem; & iure quidem, cum ab ratio in intestinis, nisi communicetur ventriculo, non possit irritare ventriculum ad velocem cibi deiectionem,
Deueniens ad fluxus, ratione intestinorum, de enumerans excoriationis causas, ait. Et illud abradens, aut est materia cholerica, auisanguinea acuta, aut
mirulenta, auisanisa, aut faeculenta. Sed atram silem, nisi eam sub saeculen. ta comprehendat, dc pituitam salsam omisit; quarum tamen postea memi
Et hepaticus apostem us est Ianior, quam hepaticus ex debilitate, ct susceptibilior curationir. At quicunque hepatis tumor est difficilior simplici intemperie, a qua prouenit hepaticus simpliciter licet hic esse possit illo diuturnior. Perea verba. Et quaecunque excoriatio melancholica est eueniens secundum semitam inceptionis, es mortalis; quia signiscat cancrum putrefactum. Alludit ad Aph. 2 q. Quartae Particulae, in quo habet Hipp. Di ultas intesinorum si ab atra bile inceperit, lithalis es. Quare per melancholiam, in hoc casu , secundum Auic. intelligamus atram bilem, alias vera nequaquam foret cius sententia. Cum vero subiungit, quod etiam solutio melancholica si accidat in fine febriuri , es mortalis,Wpropries sit atra bilis dii non consentit Galeno, nec experientiar,
tempore pestilentiae , de qua locutus Lib. q. Aph. Com. ai. dicebat, quod C c nigra:
308쪽
366 Petri Salii Divers in Avici
habens.' At quod ratione hominis, in cuius intestinis generantur, conueniat, & iuvet, dictum est praeter rationem; cum haec animalia, licet parua, pauca, toto genere praeter naturam sint, & valde disposita, & propensa, ad detrimentum inserendum homini, tum ratione propriae naturae, Cum ex putri materia sint genita, tum ratione propriae sormae, ob quam, & Per intestina usque ad ventriculum euagari, & omnes praedictas partes exu re, vellicare, & stimulare queant. Quod addit de Caeco intestino, videlicet, quod existimandum magis sit hoc, quam caetera intestina, in hernia inguinis, descendere, cum hocsolum intestinum solutum sit,u non deligatum partibus internis ex mesaraicis, exscripsit ex Galen. Lib. G. Epid. sect. q. Com. 3. Sed si minimum est in homine, & in dextera parte est locatum, quomodo possit seri ab eo hernia in sinistro latere e Cap. II. Tradens Avicenna in hoc Cap. causas generales fluxuum,dcdescendens ad eum, qui factus est a stomacho, primo agit de lienteria,& i quit, quod in hoc fluxu, qui ex debilitate minutis rotentinae hoc idem omnibus in locis, pro altera huius fluxus causa testante Galeno prouenit, cibus non est Diui indigestur, immo es digestus digestisne aliqua. At in lienteria, ex Gal. Lib. q. Aph. I a. S Lib. 6. Aph. I. & 3. de Sympi. Caus & ubique, in lienteria , quae comeduntur, celeriter talia dehciuntur, qualia deuorata suere, ita ut character lienteriae sit cita deiectio, nulla facta in cibis mutatione. Si autem hoc, quomodo cibus non est ex toto indigestus Θ Sed fortE Auic. in- tellexit digestionem cibi insensibilem, per quam lientericus diu viuerespo- 'test i cum tamen digestio sensibilis, & manifesta nulla appareat in eorum. deiectione;& ideo quoad sensum, cibi tales de ijciuntur, quales deuorati fuere; & iuxta hunc sensum tantum verba Galeni veritati sunt consentanea Assignans causas huius fluxus, animaduertit fieri plurimit in ex intem Hefigida, subiungit tamen, quod sit etiam ex intemperie calida, humida, dis
ca . Quae sententia si ad examen reuocetur, non ita omnino veritati est con sentanea, aut Galeno. Quoad intemperiem frigidam, experimento comprobatur, hinc ut plurimum lienter iam fieri, quod idem Gal. pro comperto habuit Loe. cit. Lib. S. Aph. Com. i. quod & ratio persuadet; cum frigiditas omnes virtutes labefectet, & torpidas reddat, ut apparet in anima- Iibus frigidis hyeme. Quoad humiditatem, idem dicendum videtur; quoniam humiditas , siue cum materia, siue sine materia, virtutem retentivam potissmum laedit 1 nam cum continere sit quidam motus, superflua autem humiditas laxet; hinc clare patet, humiditatem facere ad reiciatiuae imbecillitatem; quod docebat Galenus Lib. 3. de Sympi. Caus. Cap. 3. De caliditate aulcm, & siccitate aliter sentiendum est i cum non videatur ii aec sa- cultas ab his labefactari, nisi caliditas eis deueniat, ut extinguat, prout d
siccitas. Inter lienteriae causas, enumerat Avicenna humiditates Iutricantes mentrisculi internamsuperficiem, cuius ratione cibus cito dilabitur, nec permanere
permittitur quoad digeratur. Quam tamen sententiam improbauerat Gal. Lib. O. Aph. Com. I. arguens Antiquos opinantes, lienteriam inde dictam, lquod cum natura aspera sit facta superficies interna ventriculi, ad amplectendum,
309쪽
Lib. III. Fen. XVI. I rach. I. 3ol
ctendum, & retinendum cibum,si contingat hanc laeuem,ex humoribus eam Obducentibus seri, non posse amplius in ventriculo cibum retineri, & inde fieri, & dici lienteriam.
Sed Galenus negat, ventriculum ob huiusmodi asperitatem cibos amplecti, affirmans hoc seri potius ex propria ventriculi naturali lacultate, lira labefactata, non amplius cibos retinere potest; quae facultas labefactatur, Vel per intemperiem ventriculi, dc intestinorum propriam, sivest cum materi a, siue sine materia: vel ratione abrasonis internae superficiei eiusdem, unde succedit lienteria. Per ea verba. Et quoniam acetositas quandoque incidit, s incoriat, ac praeparat
stomachu, t corium a corticistis, 'facit acquirere retentione tunc laudabit per i si,
in quantum se igno catio, in quantum is causa. Vult reddere rationem, cur Hipp. Lib. 6. Aph. i. laudauerit ructum acidum superuenientem longis intestinorum laeuitatibus, & persistit in superiori improbata a Galeno sententias, inquit enim, quod ubi talis ructus acidus superueniat, tunc incoriat, idest exasperat, vel praeparat stomachum ad retentionem, quasi dicat, quod acidus ructus adeo est bonum signum in lienteria; quia indicat, renouari asia peritatem internam ventriculi, per quam ipse ad retinendum praeparatur 2 At Gal. Loc. cit. dicebat. In longa benteria, in qua prius non luerit , si severusniant acidi ructus, bonum hos indicare; quia significat, tantum iam tempus cibuin ventriculo retineri, ut rudimentum mutationis suscipiat, & inde naturam suorum operum reminisci. 3Lienteriam ex ulcere exponens, & disiunctiuξ explicans loca affecta, dicit. Ex lceribus in ipsostomacho, aut in eo, quod ipsi misi natur. At Gal. loco cit. coniunctim loquitur; & ubique locutus de hac lienteria, sem per profitetur, abrasionem esse in ventriculo, vel in ipso, & in intestinis, ita ut nunquanta excludat ventriculi abrasionem; & iure quidem, cum ab ratio in intestinis, nisi communicetur ventriculo, non possit irritare ventriculum ad velocemeibi deiectionem,
Deueniens ad fluxus, ratione intestinorum, & enumerans excoriationis causas, ait. Et illud abradens, aut est materia cholerica, aut sanguinea acuta, aut
mirulenta, aut1 antoga, aut seculenta. Sed atram bilem, nisi eam sub saeculen. ta comprehendat, & pituitam salsam omisit; quarum tamen postea memi-
Et hepaticus apostem us est sanior, quam hepaticus ex debilitate , di fisceptibi.
lio curationis. At quicunque hepatis tumor est dissicilior simplici intemperie, a qua prouenit hepaticus simplicite licet hic esse possit illo diuturnior. Perea verba. Et quaecunque excoriatio melancholica est eueniens secundum semitam inceptionis, est mortalis ; quia significat cancrum putrefactum. Alludit ad Aph. 2q. Quartae Particular, in quo habet Hipp. Di ultas intestinarum si ab atra bile inceperit, lethalis es. Quare per melancholiam, in hoc casu, secundum Auic. intelligamus atram bilem, alias vera nequaquam soret cius sententia.
Cum vero subiungit, quod etiam s.lutis melancholica se accidat in fine febrium ,s mortalis, ct propries sit atra bilis i non consentit Galeno, nec experientur, tempore pestilentiae , de qua locutus Lib. q. Aph. Com. ai. dicebat, quod Cc nigra
310쪽
361 petri Salii Diversi in Avie.
nigrae deiectiones in illa pestilentia plurima' ab eo perspectae sunt, tum in ijs, qui exitio proximi erant tum in ijs, qui saluandi erant; sed hac distin
ctione, quod a principio erant malae; morbis autem consistentibus erant proficus,tunc natura superfluitates expurgate;que quidem expurgatio utilis erat; quoniam concocta , & euicta erat materia. Ex quibus, patet atrae bilis euacuationem in fine febrium posse utiliter succedere. Recensens Avicenna opinionem eorum, qui dicebant, quod in aliquibus, ex apsemate perforatasunt intestina crassa, di myrach, Ο Uent , or ex dis egrediebantur seces, s superuixerunt, inquit Avicenna. Atq; hoc quidem quamuis sit in summo possibilium, est tamen de possibilibus longinquis. Ego si quide vidi hunc calum, & adhucnu vivit mulier, cui ex tali perforatione stercus quandoque exit, S praeter hoc, etiam lumbrici, insignis magnitudinis, saepius; estque foramen in dextera hypochondriorum parte, non longE regione hepatis; & facta est fistula, sed adeo flexuosa, & cuniculosa, ut nullo instrumento anfractus illius fiat permeabiles, per quos tame, & stercus, &lumbrici saepius erumpunt. similem huic habemus historiam Lib. 7. Epid. sub finem, in Dinij puerulo in Abderis, cui ex vulnere Vm bilici relicta fistula, per eum, & lumbrici, & excrementa biliosa euacuabantur. Reserens opinionem eorum, qui dicunt, ex per ratione ventris E dire- cto ieiuni intestini, non sedari famem ; quia non retinetur quid in Ventricu- Io, atq; emaciari corpus, nec eam damnat, nec laudat. Cum tamen casus videatur raro admittendus ; cum d ventriculo non labefactato non descendat cibus ante coctionem, nec intest ina vi attrahente, ob quam ieiunii cibum ante tempus attrahat, & inde sames augeatur, donata fiat. Quar licet hinc corpus arefiat, & macrescat; non tamen hinc continuo fame vr-
geri potest homo. Locutus de fluxu sanguinis ex intestinis , citat Aph. Hipp. Lib. 3. Aph. in quibus ex aeris constitutionibus futuros moibos praesa: t. At ibi loquitur Hipp. non de fluxibus sanguinis, sed de intestinorum dissicultate, &dysenteria proprie sc dicta. Deveniens ad fluxus sub ortos ratione recti intestini, & tenesmi causas numerans, inter caeteras recenset, aut mollificati mem lacerti, idest sphincte-
ris resolutionem , cuius ratione egreditur cum eo anus, aut tensionem ei im musculi, ex qua ithronus, idest convulsio Sed neutra harum causarum videtur posse tenesmum inducere: nam paralysis huius musculi potest quident inferre inuoluntariam, &assiduam alui deiectionem; prout meminit Gal. Lib. t. de Loc. Assi sub finem, de puero illo, sed non assiduam egerendi voluntatem, una cum tensione, qui est verus tenesmi character; neque spaLmus hoc idem facere est aptus cum enim hic musculus fibras transuersas, quae aliquibus longioribus, S rectis ad eius robur,ut superius ex Gal. declaratum est, intertextae sunt; si convulsio huic accidat, non praecipitabitur sedes, sed validius constipabitur, constrictis fibris, ob con v uisionem, atque inde nec in hoc casu aderit assidua, & indefessa egerendi, qualis in tenesmorequiritur, voluntas; immo constricta sede, & arctato musculo nam percon vulsionem fibrae contrahuntur nulla egerendi libido, aut facultas ad rit. L -