장음표시 사용
91쪽
ti petri salii niveis ἰn Avie. I
care t grotantes; sed cum velociter mouentur, Si doloribus sevissimis eoiadem cruciant, secundo quaternario, & aliquando, primo, succumbentibus viribus, deducunt patientes ad interitum . Ideo Auicen. iure, exempli loco, adducit a poplexiana; Sc postea subdit, in adolescentibus, qui deterius ab his inflammationibus periclitantur ι xt monet Hipp. Lib. 3. Pr g n. Tex. II. S I s. quandoque, septima terminari,& interficere tales dolores . Quare, ubi dicit Avicenna, subito, nos, Vel legamus, Vel expona
Cap. VII. Invalescente inflammatione, non est excusatio, inquit, a mollisicatiuis ; n non est aliquod, sicut butyrum maccinum antiquum calefactum. Sed animaduertendum, ex Galeno, omnes pinguedines, ex vetustate, calidiores fieri, nec ita, ut recentes, carere mordicatione. Quare, si butyrum eligendum sit, vetus fugiatur. Cumque necessarium est, inquit Avicen. aliquod narcoticum, magis incolume est Si Memite, quod, cum aliquanto vis teratur, misiceatur cum lacte mulieris , di desilietur in aurem. At de usu narcoticorum, hoc est aduertendum,
quod opium , licet immistum liquoribus lenientibus, & refrigerantibus, . vel alijs medicamentis eiusdem generis , postit quidem , & inflammationes , & dolores lenire, nec tamen hic eius Vsus sit tutus; quia ita administratum, non tantum aptum est lenire dolores, & inflammationes; sed etiam efficacillimum sit ad corrumpendum sensum ipsum. Quare, eligatur Usus optu, cum castoreo misti; ita enim temperatum, iuvare, nec laedere pote- . rit. Quomodo autem sit miscendum, & quo temperamento, quave mensura, quando, & quo pacto administrandum, diffuse docet Gal. Lib. 3. de
Comp. Med. secundum Loca, primo. Licet plures doloria causas curare docuerit; eam tamen , quae ab acri humore praecipue generatur, omisit; quam propterea curabimus per lenientes liquores, ut docet Gai. Loc. Cit. praemissa tamen totius corporis naturali euacuatione, si administranda sit.
Cap. IX. Sonitus , qui in quibusdam horis percipitur , quibusdam verbalijs non, a duplici causa, ex Auic. sententia prouenit; quarum altera, est acuitas sensus: altera, est eiusdem debilitas. At sciendum est, hoc idem accidere , praedictis causis absentibus, ubi spiritus, cui quidem non omnino facilis patet exitus , attamen non ita crassior existit, ut penitus interclusus , resolutioni rebellis sit ; nam quando spiritus flatu lentus aerem implantatum expellens, est tenuior, resoluitur quandoque; qui si habet causam praesentem, sicuti humores viscidos,cruditates, & similia, facili negotio regeneratur. Ideo , ob hanc causam, modo aurium sonitus excitatur; modo cessat, & spatio interposito, reuertitur. Praeter omnes causas ab Auic. S a Graecis enumeratas, aliquando fit s nitus aurium,ob aliquam membranae, Tympanum efformantis, leuem solutionem, tactam, vel ex praecedenti suppuratione, vel percussione, vel punctione, vel alia simili vicerante causa , qua non persecte sanata, remanet sonitus auris perpetuus, & insanabilis; quoniam aer implantatus ab exteriori continue commouetur, & aspiritu per arterias discurrente secile im-
92쪽
pellitur. Hanc causam animaduertant medici, ne hac praesente, medicamentis excrucient aegrotantes, in insanabili morbo. Cap. X. In illo aurium sonitu, qui continuus es , causa, inquit Auic. es alia quod flans in ipso cerebro. At non necessarium est, affecto uno sensorio, semper affici cerebrum, ut docet Gal. fusius in Lib. de Locis Affec. Quare, ubi sit sonitus aurium continuus, vel eius causa est materia in ipsa aure delitescens; vel in cerebro ipso, quae in flatus conuersa, iacit sonitum illum assiduum; quae materia potest etiam ab inferioribus partibus foueri. Cap. XI. Et sonitui, qui sit ab humore misi obrigido, appropiatur, inquit,trochisicus expertus', io caet.'At breuiter , ex Gal. tenebatur docere, talia medicamenta debere esse discussoria, admistis incidentibus, & attenuantibus; vehinc facile medicus opportuna remedia seligere possit; quae administrari debent, uniuersalibus praemissis, & ubi cerebrum huic consentiat, & morbum foueat, eodem euacuato, & roborato.
Cap. XII. Vlcera aurium, hoc ordine curat Gai .s sint recentia, non tamen purulenta, nec dolentia, ex si antibus quidem , sed non strenue admodum ; quale est Glaucium, collyria ex croco, ex rosis, ex myrrha, & similia ; quae si etiam pure manant, non tamen dolaant , usdem utitur. Vbivero ulcera sint deteriora, sicuti antiquata, sordida, & ad modii affligentia, tran-st ad remedia stren magis siccantia, sicut ad trochiscos Musae, Andronis, Pasionis, Natios similes. Quod si ςadem ulcera magis antiquata suerint, de sordida, & pure manantia, nec praedicti rrochistis silerentur, progreditur ad scoriam serri praeparatim M tum aceto sacerrimo coctam. Inter i m autem, exterius,iea parte qua auris anfestatur, imponit medicamentum , quod vehementissime exiccare potest; qnale est illud, quod ex salice conficitur, ves Andronitis pastillus, aceto ditatutus,& illitus; l alia, quae his magis exiccent. Haec Gal. Lib. I. Meth. Cap. Io Lib. 32 de Comp. Med. secundum Loca Cap pro p. Hinc Aule. a i similitudinem Gal. remedia sere eodem ordine digessit, & laudauit cis plastrum illud capitale, &composit alexiccantia, quae licet non explicet , univaure , an intra aurem imponenda sint , intelligantur tamen, ad mentem Galeni, exierius applhcanda es e. In antiquatis autem ulceribus, foetidis , S purulentis Avicenna, vehementiora,qua Galenus, Prescribit medicamenta, ita ut ad scoriam aeris, ad aeruginem serri, ad arsenicum, & consimilia ascendat; in quorum usu non sit praeceps Medicus; quoniam haec rς media escharoticana vim , S corro suam etiam habent. Quare, vel admodum praeparata adhibeant; vel casu tantum desperato administrentur, alioquin dimittenda, & Galeni r
media, quae tutiora, in usum reuocentur.
Cap: XIII. Egerunt Graeci de sanguinis ex auribus eruptione; non tamen
causas expresserunt. Avicen.j autem has enumerat, & quidem omnes, imaginatione indagandas adducit , inter quas Criticum fluxum recenset; itia quo hoc aduertendum , quod talis fluxus raro contingit, & ut ego obser- .uaui, non solet accidere, nisi ex causa praecedente, videlicet, vel a casu , vel a percussione capit tu cuius ratione, congestus in cerebro sanguis, soletiquandoque, licet rars, excerni, per talem Viam, critich , & cum levamine
93쪽
84 3 petri salii Divers in Avie. I
aegrotantis 3 sponte autem factam critice nunquam vidi, licet ex ulcere corrodente hoc aliquando successiisse animaduerterim ; ex qua fluxione viis di quandoque sanitatem viceris, & capitis subsecutam. Cap. XIV. Inter infrigidantia medicamenta, apta ad sistendum sanguinem,
enumerat Avicen. optum. At nullus sanae mentis uteretur opto, ad sistendum sanguinem , ex vase effluentem, tanquam refrigeranti medicamento;
cum ex opio non refrigeratio, sed stupefactio partis speranda sit, quae hoc
cap. XV. De sordibus aurium, aduertatur, quod hoc est excrementum n turale, quo expurgatur sensorium auditus, cerae substantiam, & colorem reserens ; quod si copiosum sit, & superfluat, quoniam per se non excernitur, nisi scalpro auriculario educatur, solet concrescere admodum in aliquibus , obdurescens quique obstruit aurem ; quo casu , datur indicatio prius emolliendi , & dissoluendi sordem illam, postea educendi. Si
autem educta hac sorde, noua copiosh regeneretur, & continue transmissa rad aures, eas obstruat, tunc datur indicatio, expurgato meatu, ut loco transmittenti, tanquam sordium causae, attendamus; quod cum fiat ratione excrementij capitis, hoc siccandum erit; quo peracto, facile erit prohibere sordium generationem , atque aures expurgare. Nec tot remedia, ad eas euacuandas, crunt excogitanda, quot 1 Graecis , & ab Avicenna describuntur . Ex quibus, illud, quod ex nitro, & ficubus paratur, sciendum est suisse remedium Apollonii, descriptum a Gal. Lib. 3. de Med. s aeundum Loca, non, ad educendas rdes, idest, non ea intentione , quoais sordibux laedatur auditunsed ad educendas sordes,idest ad expurgandum
eatum auditorium excrementis, quibus ablatis, morbus aurium facilius superatus; nam hoc remedium recenset, inter ea, quae ad auditus grauita tem Desunt. Et quoniam particulares evacuationes non recte peraguntur,
reliquo uniuerso corpore pleno; ideo consulit Apollonius, hoc casu, Vniuersit corporis rationem habendam esse. Et quoniam ad ea, quae nGlatii. hoc multum facere potest, subscribam verba ipsius Apolloni; .
quantrumfuscit, ἐν nitri parum, carne ficus, reiectis granis,excipito, indeque coli rium auitoris 1 neatui congruum formato, ac indito; per triduum autem ipsum eximiato . Hoc multas sordes educit ,& confestim leuius malum reddit. CR rum reliqui corporis quoque cura habenda est. Cap. XV l. Auris oppilatio, aut est in meatu auditorio; aut est in nenio , qui sensationem ad aurem desert. Si sit in meatu, quaecunque suerit oppia lationis causa, habet manifesta signa. Si autem sit in neruo, non ita; quo niam causa altior est , nec signum huius oppilationis ab ullo describitur Ego autem hoc ponam, praeter absentiam aliarum causarum , meatu auditorium obturantium, quod in oppilatione nerui, immisso digito intra aurem, S commoto aere, nihil persentitur; quemadmodum in obstructione nerui optici non commouetur, nec dilatatur pupilla. Cap. X VII. Medicamentum descriptum ab Avicen. ad oppilationem ex sorditie, paratum ex nasturtio, &-, quod tribus diebus intra aurem
dimittitur, deinde extrahitur, uti superius notaui, fuit medicamentum
94쪽
Apollbnij, relatum a Galeno , & transcriptum ab Auic. sed imperfecth; quoniam nasturtium, ἐκ nitrum debet includi carne fictus, reiectis granis,
Cap. XVIII. Hoc integrum caput transcripsi Auic. 1 Paulo Lib. 3. Cap. 2 3. conuenitque in eo, quod Hipp. eius sit sententiae, ut nihil in aurium se ctura sit adhibendum, nee aliquo curetur. At Hipp. Lib. a. de Articulis Tex. 48. usque ad finem, agit de Fractura auris, ubi monet, quae curatio in ea administranda, & quae improbanda sit, ut ibidem monet Gai. Ad hoc etiam notandus est Hipp. locus Lib. c. Aph. I9. in quo habetur,
cartilaginem neque augeri, neque coalescere.' Attamen Gal. Lib. 3. de Comp. Med. secundum Loca,ex Archigene, docet, quomodo in aurium vulneribus uniatur, haec habens. P erum in aurium mulneribus, O si luras ,eartilagine probe coaptata, fibulas imponito, deinde in lammationem arcentibus, istreliquoglutinatorio ductu mittor. Hanc eandem sententiam suscepit Galenus Lib. a. de Articulis, Com. 3 a. Vbi haec habet. cautio haec auri, obsubiectam tartilaginem angetur: namsi incisa cito non coeat ,-conglutinetur, periculum est, ne cartilago impinguetire. Hoc idem experientia vidi confirmatum. An igitur dixit in Aph. Hipp. non coalescere ue quia non per se, sed per ferruminationem coalescat, sicut in ossibus fieri nouimus Cap. XIX. Auris pruritus ex duplici causa ortum habet; quandoque enim ex materia nitrosa, & salsa; aliquando ex vermibus producitur. Prima ca se cognoscitur ex materia peccante in corpore I secunda, a putredine praesente: Fenerantur enim Vermes in quolibet, ex materia putrescente. Utris. que vero conuenit cura Auic. Attamen in molesto pruritu auris, a materita salsa, praeter totius corporis expurgationem, discutientibus, & lenientibus est agendum. In eo autem qui I vermibus generatur, cura ad Vermes in tra aurem latitantes, est transferenda. Quod autem ex vermibus in aure sat pruritu , praeter experientiam, ratio etiam dictat; nam ex titillationα
Vermis, &eiusdem vaporibus, in putredine quippe semper aliquae partevincinerantur, resultat pruritus; unde videmus etiam in pueris, dum a lumbricis infestantur, adesse pruritum in naribus. Cap. XX. Aqua aurem ingrediens duplex esse potest. Altera medicata, & da hac agit Gal. Lib. 3. de Comp. Med. secundum Loca, in principio. Altera simplex, & communis; & de hac egit idem Gal. eod. Lib. in serius, ex mente ArchigeniS.Cap. XXI. In eductione aquae satis diligens est Avicen. & concordat cur Archigene Loc.cit. Sed quoniam duplex est, ut dixi, genus aquae, de reme- dijs intra aurem immittendis erat distinguendum,prout a Gal. factum suit, qui in medicatis aquis , post lotionem , sumpta indicatione a natura aquae, Vtitur lenientibus, & temperantibus f Quare primo utitur ovi albumine, postea lacte, adipe anserino,& vulpino. In simplicibus autem, ex Archigene, proposuit unguenta calida infundenda. Licet autem hoc casu, Vtatur lacte, papauere, & aliquibus lenientibus; non his tamen Vtitur, Pro ratione materiae s sed pro lenitione doloris superstitis in aure, post extractionem, Seductionem aquae.
95쪽
gis Petri Salii Diversi in Avic.
Cap. XXII. Clam vermium in auribus existentium signa adducit, haec tantum habet. cum everme meresentitur agitatio. A t ego obseruaui, praesentiabus vermibus, agitationem, & motum istum, in quibusdam nullo motu persentiri; sed duorum alterum adesse, scilicet, vel pruritum molestissimum, ς vel dolorem, quem in nonnullis, cx morsu vermis vehementi induci aniam aduerti; acque inde praeter modum patientes cruciari noui. Quare, tria, vermium erunt signa, non tamen inseparabilia, nec perpetua; quinimo inpatientibus vermes, vidi aegrotantes, aliquando ab omni molestia imm nes sui sie. C p. XXIII. Vermium cura, ea Methodo, quae a Gal. sub finem Lib. Meth.
tradita est, pertractanda, scilicet, Ut eos expellere corpore tentes. Expelles utilem eos, si prius necauer is; necabis autem amaris medicamentis νquorum medicamentorum Avicenna in hoc Cap. amplum catalogum recenset. Attamen hoc Vnum, ex Graecis, addo, ex quo nunquam spes me se strata est, Si cuius usum felicissimum compertum habeo, videlicet, succum calamenti montani, quo imposito, dc necantur, Sc educuntur. Hoc notaui
pro iunioribus, ut particulare medicamentum, alijs ex tot quod ad usum practicum magna fiducia usurpare possint. Cap. XXIV. Parotides duplici de causa fiunt, ex Galeni mente, scilicet, vel ex purgante natura cerebrum ipsum; vel citra cerebri affectum, in febribus acutis, transmittente natura materiam a vasis internis ad partes exteriores ; quas causas, sicuti reserre neglexit Auic. ita a Medico sunt maximEaduertendae, Ut somitem parotidis dignoscat.
Cap. XX Vl. Et oportet, ait Avicen. mi minores materiam cum minoratione , si
ipsa fuerit necessaria..Hoc verb pro lamite parotidis est agendum; quod tamen Gal. magis specisich rem declarans, expressit de sanguinis missione,
dicens. Euod si sanguis etiam redundare mitiatur,per menae sectionem ipsum euacuabimus , praesertim se id mires permittant. Hinc colligo, bubonibus apparentibus, si plenitudo adsit, posse secari Venam tuto.
Et si fuerit initium eius, cum dolore e sementi,sis contentus maporatione, rum
aqua trigida pura. ait Auic. Sed per aquam frigidam puram, non intelligas
aquam actu frigidam; hac enim non potest fieri vaporatio, cum vapor tantum a calido eleuetur; nec conueniret in parotide aqua actis frigidas, quoniam sic repelleret, quod nunquam permittendum in his casibus . Sed per vaporationem aquae frigidae purae, intelligas fomentum factum e X aqua, ,
prius quidem frigida, & pura, sed postea calefacta: sic enim potest fieri vaporatio ; & Vt verbo rem declarem, per aquam frigidam puram , intelligit aquam simplicem, cuius lamento etiam utitur Galen. ad suppurandas, &leniendas parotides. . Cap. XXVl I. Dolor in aure duplici modo generatur. Primo cum accidit auribus,quatenus participes sunt sensus tactus; d de hoc luperius egit Auicen. Cap. 6. Secundo, cum prouenit ab obiecto auditus, sicuti quando laeduntur a voce clangosa, a tonitru , a strepitu ingenti, de similibus; S de nocnocumento agit in praesenti loco. Huius causa est sensorij debilitas, ve Isimplex , vel cum consensu cerebri , cuius ratione , sensorium ex-
96쪽
cellens sensibile tolerare non potest sicut ue nec in visus debilitate oculi tu
Cap. I. A N sit rationabile, a materia in ventriculis cerebri putrescente persentiri foetidum odorem, superius notavi. Quare de hae
causa, ad cum locum lectorem relego. Cap. III. In applicandis validioribus medicamentis , quae per nares euacuant, monet, caput tegendum este panno insuso in aqua calida, vel persundendum lacte, aut aliquo oleo refrigerante. At medicamenta ista, partes exteriores capitis, non interiores spectant; & ideo remedium istud , inuen- eum ab Auic. nec ab ullo alio excogitatum, videtur superfluum ubi en in verebrum ex hisce medicamentis impositis morsum sentiat, non exterioribus; sed per interius adhibita, & per eandem viam administrata leniendum est, ut docent omnes. Cup. V. Si in morbo acuto, inquit Allicen. aeger odoret odores prauos, se r insuetos, adfixit signa mala, tunc mors accidit. Huius causa est putredo, & corruptio humorum, 1 quibus tales vapores eleuantur .sed in hoc animaduertendum, quod si isti humores abundent in uniuerso corpore, cum adsint talia praua signa, fgnum est confirmatae perniciet; at si humores, a quibus eleuantur h. prauae exhalationes, non in toto abundent, nec suat somes morbi, sed tantum circa locum sensori j odoratus haereant, eumq; specialiter laedant,
nihil de morte pronuntiare possunt; & ideo fallax est hoc indicium, ut saepe accidit. Cap. VI. Eum qui odorifera, non autem foetida sentit, per castoreum; cum
vero, qui foetida, & non odorata se iit; per moschum curat. At cum haec assectio causam habeat materiam praesentem, indicatur, ut materia prius evacuetur, postea sensorium alteretur. Quare, uniuersalibus praemissis, ad hibeantur sternutatoria, eandem materiam educentia; postea descendere ad medicamenta Auic. optimum fuerit, nisi euacuatio mare ite peccantis curationem ab sol itam praestiterit.
Cap. VII. Agens de fluxu sanguinis ex naribus, recenset plures eius disterentias ; qiuar possunt quidem ex parte, ad curam prodesse, & ad prognosticum facere. Attamen principales disterentias, S quibus potissimae curatiuae indicationes omist , illas scilicet, quae a causis desumuntur. Hae autem sent, quae a Galeno Lib. F. Meth. Cap. 2.& 3. de Sympi. Caus. Cap. alibi passim habentur, videlicet, quod fluit sanguis, vel ratione sui, vel ratione virtutis, vel ratione vasorum. Ratione sanguinis, vel ob nimia eius copiam, ut quando superfuit; vel ratione prauae qualitatis, Ut quando est, Vel acrior, S calidior, vel subtilior, & tenuior, quam natura esse debeat . Ratione autem virtutis, vel robustae, & validae existentis, ut contingit in crisibus; vel debilis, non valentis retinere sanguinem ; ut accidit quandoque in prostratione virium, S in his, qui ad hydropem Vergunt. Ratione Vero Vasorum, vel aperta, vel disrupta, vel rarefacta eorum tunicM. Η Σ Ape-
97쪽
st Petri Salii Diversi in Avic.
Aperiuntur autem, vel ob vasis imbecillitatem; vel ob sanguinis topiam , aut malam qualitatem. Disrumpuntur Lx Vulnere, ex contusione, ruptiq-ne , N erosione. Rare fiunt autem Vasa his, qui male nutriuntur, in quibus etiam, propter tenuitate sanguinis, per eadem ex tillantis accidit,hic fluor. Itaque junt causae allignandae, & addendae ; quoniam ab illis indicationes curatiuae sunt de sumendae. Cap. VIII. Sicuti, in particulari Cap. res, &causas necessarias omisit; ita in isto, curam, ordine,&Methodo conuenienti non satis docuit; quoniam ex Galeno Lib. 1. Methodi,& praecipue Cap. I. sic habendum. Sanguinis fluxionem curaturus Medicus; vel ei, Vt sympto mali, & ut superfluae cuacuationi occurrit, vel tempore conuenienti causas amouere tentat. In primo casu, sanguinis fluxum sanabit, si hic non fluat ad locum apertum; vel si vas ipsem claudatur. Primum si quatuor prcsdijs , scilicet revulsione. derivatione, refrigeratione, & animi deliquio. Secundum etiam totidem, scilicet per restigerantia, per obstruentia, per escharotica, & per ea, quae . proprietate hoc agunt. In secundo autem casu , debet occurrere Medicus causis fluxum generantibus, quibus pro earum varietate, ut superius diximus, obsistendum proprijs cuiusque medicamentis. Cap. IX. Recensens medicamenta ad sanguinis fluxum iacientia, inter caetera, recenset paratum ex fructu Aldub. cum inquit. Et etiam corticis fructus .Aldub exiccati contriti, Sc. Animaduertatur, hoc esse medicamentum Asclepiadis propositum a Gal. Lib. 3. de Med. secundum Loca, ex platani pitulis consectum; sed male ab Interprete intellectum. In sne, loquens de sanguine a capite descendente, monet, vomitu edu- cendum; vel si infra ventriculum descenderit, per clystere euacuandum esse. At prima iudicatio est, ut dissoluentia grumos, quoniam ab his periculum imminci, exhibeantur; postea, &. vomitui & per alias excretiones educantur . Cap. X. Docet, exemplo Graecorum, prouocare sanguinem ex naribus, varirijs medicamentis; sed ad hoc sufficiant hirudines, penitioribus narium partibus applicatae, a quibus nulla cum dissicultate, nullaque cum molestia
aegrotantium certam consequemur euacuationem.
Cap. XI. Dicit, eos qui calidam cerebri complexionem habent, vehementius ab externis causis, in coryZam, & catarrhum deduci,quam eos, qui habent frigidam. Sed haec sententia indistincte prolata, vera non est; quonis, qui calidum cerebrum habent, a calidis quidem caulis, destillationibus facile obnoxij redduntur ι sed a frigidis non ita. Ideo Galen. Lib. Art. Med. Cap. Iq. dicebat. Implentur, atque grauantur eorum capita a calidis cibis, poti . bus, odoribus, atque hisce omnibus, quae extrinsecus occursant, in quorum numero est, ct qui nρbis circumfusus est aer. Inserius vero Cap. I 8. loquens de calidis, re humidis cerebris, dicebat. Facile a calefacientibus, o humectantibus ossenduntur; Auster mero semper his aduersatur, atque optime in Aquilone se habent; qui
autem frigidum cerebrum habent, non a calidis causis, sed a figidis facile laeduntur . Vnde Lib. Cit. Cap. 11. dicebat Gal. loquens de frigido cerebro. Et faciali . causi frigidis ossenduntur; anue hoc tesse ossensionis te ore, destillationibμs, ase
98쪽
uegrauedinibus capiuntur. Quare, non simpliciter calida cerebri complexio, ad grauedinem, & destillationem, frigida, magis, vel minus est proeliuis sed hoc intelligendum, pro ratione causertim. cap. XII. Tradens signa distinguentia catarrhum calidum a frigido,inquit. Iu calido, materiam fluentem esse labrilem, in frigido autem, crassam. Ratio huius esse potest; quoniam frigidi est condensare; calidi autem rarefacere, & subtiliare. Attamen haec sententia non vera, nisi ut plurimum; quoniam, ut experientia saepe compertum, in catarrbo frigido, a principio, saepius materia est subtilior, & aquosior, quae postea, procedente coctione, incrassatur; prout in catarrho calido aliquando apparent materiae crassiores, non iubtiles; nec absque ratione: nam intemperies calida potest e se adeo intensa, ut materiam incrasset, & adurat; atque in cararrho frigido, immodica adeo potest esse intemperies frigida, ut ex imma cruditate materia reddatur subtilissima, & praecipvh in primo ortu; ob quam forsan rationem, dicebat Avicen. loquens de catarrho frigido. Et qreandoque significat ipsumpsitudo materiei; dixit enim, quandoque non semper. Cap. XIII. Docens uniuersalem modum curandi catarrhos, haec habet . Et stiat, famem patiatur, ρο migilet quantum potest; quoniam sunt initium curae. Quae sententia conuenit dicto illi antiquo, Eseriant, sitiant, vigilent, qui rheumata curant. Sed haec curandi ratio Veritatem tantum obtinet in catarrho frigido; in calido enim, longa inedia, & magnae vigiliae atactum adaugent: ex inedia enim incalescunt spiritus; & pariter ex vigilijs maxima sit eorundem resolutio, & accenduntur humores, & inde fouentur catarrhi. Quare haec non ita, nullo discrimine,in calido, sicuti in frigido admittantur. Lauetur, inquit, caput cum sanne Constantinopolis.'Alia litera habet, Consantisin alia, Filestinorum. Sed melius est,tegamus,constantini; habemus enim huiusmodi seponem descriptum ab Aetio Lib. 6. Cap.iIq. ad extirpandas capitis fluxiones.
Cap. I. Oetor nasi, Ut docet Avicenna, quandoque si per consensum a I partibus inferioribus, tum naturalibus, tum spiritalibus; quandoque vero per se, affectis partibus se perioribus, scilicet praesente assectu , vel in naso, vel in ossibus Ethmoeideis, vel in cerebro ipso. Quomodo autem affectio persedistinguatur ab ea quae fit per consensem, non explicat. Pro quo sciendum est, quod praeter primariam affectionem, inuestigandam, pro cognitione causae, hoc addendum est, quod in foetore nasi per consensum a partibus inserioribus, etiam oris anhelitus foetet; in eo autem qui per se, assectis partibus seperioribus, nisi affectus communicetur meatui, naribus, & ori communi, clausis naribus, aperto ore,scetor non persentitur, Vel saltem minimum quid. Cap. II. Foetoris nasi curationem tradens, post totius corporis mundificationem, descendit ad topica remedia, intra nares,vel apponenda, Vel attrahenda, vel insufflanda, nulla tradita methodo, pro tollenda causa, quae prae
99쪽
so petri Salii Diversi in Avie.
omnibus est obseruanda; si enim ratione partium inferiorum, ad eas diris genda est, pro ratione morbi, curatio; si Vero ratione ulcerum, polypi, vel alterius morbi in naribus haerentis, hic remouendus erit; si ratione corruptae materiae, videndum est, qua ratione ista corrumpatur. Corrumpitur au- . tem ratione alicuius intemperi ei, quae solet ut plurimum esse caliditas, iuncta humiditati. Aliquando autem abundat quidem, & eidem permista, ad corruptionem, humiditas, non tamen iuncta tantae caliditati; quo casu, qui potis limus Avicen. mundificato corpore, educta materia putrida a naribus, siccantibus agendum est ,& pro ratione caloris, Vel maioris, vel minoris, modo exsiccantibus calida , modo frigida admiscenda sunt medicamenta; post quorum administrationem, si s tor remouendus cst, partium, affectarum intemperies ultimo tolli debet; cum alias periculum sit, ne inta cassum omnia facta fuerint; cum non remota intemperie, remaneat morbi
Cap. II I. Quoniam ulcerum nasi, alia pura, alia sordida, alia simplicia; alia,
vel cum crusta, Vel cum Detore, vel cum tumore; alia mitiora, alia saeuiora sunt; ideo has omnes species Auic. hoc capite concludens, cum oraenae sintv Icera praua, & aliquando grave olentia,& quandoque cum crusta, aliquando sordida; ideo hoc capite, non primo, ut nonnulli male interpretati sunt, de ijs agens, eorundem in sequenti curationem tradit.
Cap. IV. Cum, inquit Avicen. Sicca mero ulcera curentur cum et elione, &c.
intendit curare VI cera, praua quidem, non vero sordida; sed potius cum crusta; pinguedines enim illae faciunt potius ad emolliendas crustas, quam ad viceris sanationem, quae non per humectantia, sed per valde siccantia tentanda est. Remota autem crusta, & lenito ulcere per proposita medicamenta, ad siccantia tum deueniendum est; & ideo in fine examinis dictorum medicamentorum, dicebat. Et oleum, re ars c. citrinum,digalia. Qu iam per huiusce generis medicamenta cicatrices viceri obducendae sunt.
Cum autem subiungit. Vlcerum autem, ad quae currit materia, aut malain,
faetida, dic. Docet curare oZarnas vere sordidas, & grave olentes; in qua curatione statim ad medicinas cauteri Eantes deuenit. De quarum usu hoc animaduerto, non ita ad eas properandum esse: primo enim tentanda sunt medicamenta siccantia valde, & smul digerentia, quorum delectum habeas apud Gal. Lib. 3. de Comp. Med. secundum Loca. Postea, si haec non satisfecerint,tunc ad vehementia descendendum esse laudo, & cauteri Eantibus procedendum affero ; quod magis obseruandum fuerit, ubi corpuς curandum sit mollioris carnis, & sensus acuti: in his enim ab acribus, Sccrodentibus exasper tur. Cuius ratione, ego nunquam ad arsenicum, nec ad sandaracae usum, hoc casu deueni; cum tamen plurimos curauerim, & Ω- nauerina, nulla unquam spe concepta ex usu praedictorum remediorum delusus, in quibus praecipue cum duobus usus suerim, ad alia deuenire non sui coactus. Primum est, succus sol. hederae, cuius miror mentionem non factam fuisse 1 Galeno Loc. cit. cum tamen Lib. de Simpl. Med.Fac Cap. Proprio, hanc facultatem ei tribuerit. Secundum, sunt troc. Androni S, a Galan. ad hoc celebrati, & ab Auic. de eorundem usu, usurpati;quibus duobus,
100쪽
eum alijs non potuerim id assequi, omnes oraenas superaui. Cap. U. Per Vlcera dulcia, intelligit ea, quae Paulus Glyce a vocavit, idest mi. tiora, ha nemph. quae sunt sine dolore, sine foetore, & sine crusta. Talia auistem ulcera callum contraxerunt, & praetumidas ora S, & duras habent, ut docet Gal. Lib. q. de Comp. Med. per Genera. Cap. VI. Declarat, meatum, qui a narium superiori parte ad palatum descendit, triplici de causa oppilationem pati, scilicet, vel ratione humoris viscosi, vel ratione carnis adnatae, vel ratione crustae. Cap. autem P proponit signa. At Cap. 8 curationem, absque ulla methodo tradit: cum enim, ubi fuerit oppilatio, ratione humoris Viscosi, indicatio sit, praemissa uniuersali purgatione, ipsum attenuare, abstergere, & educere; ubi autem sit ratione carnis adnatae, indicetur eius absumptio, quae fit iuxta curam polypi , ubi autem sit ratione crustae, ea sit mollienda, separanda, & postea educenda, confuse docet, caput purgium adhibendum, & manualem operationem administrandam. De caput purgio autem hoc animaduerto, quod nulla ratione, & nulla indicatione, huic admiscet optum, quod oppositum omnino, ι ira in crassando, qua stupefaciendo, praeter intentionem, operari potest. Cap. IX. In curachaialis, statim ad remedium locale descendit, nulla habita ratione totius ;& eius intentio est siccare, di absumere. Vnde adhibet ca- pulpurgium, & gargarismum, non Vt Per nares, & Per palatum evacuet; sed ut per utramque viam materiam peccantem, scilicet, tum gargarizando,
tum per nares attrahendo, exiccet, & absumat.
Cap. X. Melius est, pro hac curatione, considere Hipp. Lib. de Fract. a. aTex. 38. usque ad .&eundem Avicen. Lib. q. Fen. I. Tract. 3. Cap. q. Cap. XI. inod Paulus appςllat Sarcoma, & Galen. excrescentiam carnis, vocat Auic. Haemorrhoides. Quod nomen forsan transcripsit a Philoxeno Chirurgo. Huius autem ditarentias postquam explicauit, descendit ad differentiam cancri, & baemorrhoidum. In quo hoc aduertatur, quod tantum assignat differentias horum, sumptas a modo generationis, non a morbi ipsius essentia, quae solum attendenda, pro horum cognitione; non verbmodus generationis, qui utrique affectui potest esse communis. Cum autem inquit, cancrum in pluribus non habere saniem, hoc pacto intelligatur, scilicet, quod plures cancri non habent saniem ; quia plures non sunt vicerati.
Cap. XII. Inter medicinas, quibus curantur leves haemorrhoides, enum rat puluerem ex arsenico, & chalcantho; quod tamen medicamentum validius, S acrius est, quam pro ratione harum haemorrhGidum. Quare in usu in
Quod notat de semine serpentariae, & de eius fructu, pro curatione cancerosae carnis, considerandum est, tale medicamentum acre esse, & ideo cancris sorsan non conueniens, ubi occulti sint, idest, qui nec sint ulcerati, nec in penitiori narium loco haereant: tales enim, ut dixit superiori capite blandienti cura, non exasperanti indigent; ut docuit etiam Gal. pluribus in locis. Quod si Dios. allerat tale medicamentum opportunum esse, hoc casu, non est ut ei tantuna tribuamus , tverum credamus es quod cum non