장음표시 사용
181쪽
. Res & E s idem Oi inino ligni ficant R ec eni fidicitur id, quod est verum dc non fictum , seu quod habet realem entitatem: Ens, quod habet reale clientiam. 1. E lentiatealis dicitur, cui non repugnat existere a parte rei. Hic est duplex, potentialis Sc
6. Existentia est actus constituens essentiam in ratione actualis entis, a siua causi actualiter; sive, veloquitur Suarcet , Existentia a parte rei est ipsa ellcntia actualis, existens extra suas causas.7 . Estentia, Quuiditas, & Natura rei differunt hoc modo. Eslcntia dicitur in ordine ad esse; Qti id, ditas in ordine ad definitionem ; Natura in ordine ad ope ationem. S'. Essentia & Entitas in hoc differunt , quod Esse sentia consistat in indivisibili : Entitas vero possit suscipere magis & minus v. c. in calore ut . tam est perfecta essentia caloris, quam in calore ut S. Est ta- Itielon calore ut 8. plus cutitatis.
i. Vodri et est vel non est. Metaph. t. 2 S i 8 J Est hoc prii Dum principium affirm
timum abs Mutum de Este rei, quo significatur natum lis. i necessaria immediatio contradictoric Wpposi toruim , talis uenase, ut impossibile sit, inter illa cadere aliquoa medium. Ea namque definiuntur contradictoria , inter quae, comparatione alterius nullum datur piedium ; & quorum alterum de quouis siue ente , stac non ente affirmari potest. Vis huius
182쪽
Axiomatis clari sisto Pronunciato exprimitura. Neces pes, cy Odlibet esse, ei non esse ibidem. JId est, ex contradictoriis, necessario altei pars est vera, altera falsa: quia enim opposita contradi chorio absolute diuidunt verum & filium in omni materia, proposita , necesse est alteram partem cite veram,alteram vero fallam; cum nullum dati possit mcdium, .ut docet A ristoteles ibidem: verba ipsitus diant. t. 17. At vero nec inter contra HGitonem po bile est, quicquam medium este: sed neces: est, disere aut negare numquodque de 'no; ex quibus verbis desumptum. est etiam istud: .
3. De.qu. libet irrum est dicere, es. mel non est. J
Fundatur hoc in axiomate primo; quia enim quidlibet est, vel non est, ideo de quolibet .vertam est dicere , est vel non est: in erint autem lioc axioma i . demonstration ostensivae, quam ingreditur expli cite &expressis 3 erbis , cum sui determinatione adcςrtam aliquam de particularem materiam, hoc modo v. c. De quouis corpore naturali verum est dicere, moueri, vel non moueri, sed olniae elenaen tu in est corpus naturale ; Ergo de omni clemento verunt est dicere, moueri vel non moueri. Σ'. inseruit demonstrationi ducenti ad impossibile, quam ingredistur virtute tantum,id es , vim suam exercendo in illa,
lioc modo: Neget aliquis hanc propolieionem esse veram : Homo cit risibilis, sumo coat ad ictoriam illius: Nullus homo est visibilis, de sic argumentor. Nullus homo est risibilis, mi e rationale est honio, crgo nullum rationale est risibile ; quae conclusio in
Celarent, euisse, ergo i altera premillarum erit salia: non minor, quia est manifeste vera, crgo maior, quam tu dixisti cile veram: quod si haec maiorca fessa, ergo etiam illius contradictoria, quam pi-mb negasti, est veta; aut debes concedere duo conis
183쪽
a De Ente eius passonibus. tradictoria tale simul vera & salsa.
. Nocesses, irim affirma i, et negari de eodem . ibidem i. 27. J ut patet ex Verbis citatis, axiomate 2.& i. Post. c. 3. t. 26. vii praecedens Effatum fundatur in prinno,ita praesens in secundo. Quia enim necesso est, quodlibet esse, vel non est e ; ideo etiam necesse .ust, idem vel amrmari vere de eodem, vel Verenegari; sicuti absolute, ex eo, quod res cst, Vel non. cst, verum est diccre absolute, est, vel non est. s. Nullum Ens smul est, non es. 4. Meta. t 8. JEst hoc primum principium negatiuum absolutum, quod similiter sundatur in absoluta repugnantia con- adictoriorii; de qua repugnantia, deque conditionibus ad veram contradi ionem requisitis agetur infra, Titulo de Oppositis. Vis h liis Axiomatis potentius etprimitur & exorcetur isto Promin.
6. Impos bile es, idem ut esse non esse, ibidem
te . 8.J Est hoc simpliciter primum, de lolute 1xotissimum Principium in omni scientia humana, speculatiu & practica, de quo subdit Aristoteles t. s.
Nos autem num accepimus, tanquam impossibile sit, de eodem , simul esse, cr non es , . per hoc demonsruuiam o, quad certis imum boc cunctorum principiorum es. Ratio est, quia ex illo confii mantur & demonstrantur Filimato, non modo sonclusones omnes ; sed etiam principia alia, cuiusculique sint generis saltem.
quoad nos; primario quidem & principaliter, pqrreductionem ad impossibile ; secundati , autem, &minus principaliter, per demonstrationem ostensuam Vt patet ex huius distinctionis numero 3. Vnde recte Leonardus Lessius, i. s. de Perfectionibus Diuinis,cap. 2. ait, hoc esse , principium omnis ratiοH- nationis, in quod omnia ratio, omni que dissutatio isti-mὸ resoluitur. Quando enim Aduersarius eo dedu-
184쪽
inas est, ut cogatur' concedere, idem osse simul, &non elle ibi iistitur,ut inquit Suareet; nec quicquam potest adforti impolssibilius; omnes squi detra, auditis terminis, luminc naturali statim intelligunt, fieri nullo mod9.poile,uzea, quae sibi contradicunt, simul subsistant..Vide infra. Tit. de Bono, explicationem illius : Omne bonum est amplecZendum. . De nullo simul merum es dicere non eis;
sumitur ex ψ. Metaph. t. 17. dc 28. J Fundatur in primo axiomate negativo absoluto : quia enim nullum Ens simul est, & non est,ideo de nullo simus veruest dicere, est δc non est. Ingreditur hoc principium
aliquando formaliter seu explicite demonstrationem; ut si Phy ficus sc argumentetur: de nullo cornpore simul verum est asserere, moueri & noli maueri ; sed diceret hominem ambulare, de non mola ri, est asserere, idem corpus simul moueri de non moueri i ergo dicere, hominem deambulare, & non moueri, est allerere, idem corpus simul imoueri &Non moueri, ergo dicere, hominem deambulare, Scnon moueti, non est verum. Aliquanao virtute tantum ingreditur demonstrationem vim suam ex e cendo: in illis videlicet demonstrationibus , in quarum conclusione unum assirmatur,& Oppositum negatur; V. c. si concludendum sit , PQtrum elle animal, & aroli 1le non animal, in maiori exercebitur
vis huius principi, hoc modo: omnis homo est ani.
mal, & non est non animal; Petrus est homo : ergocst animal, dc non est non animal. u8. Impo sibile est, idem de eodem simul os mari nco iri, ibidem,& I. Post.c s. t. 26. Sc. 27 a Fundatur in secundo axiomate negativo, de impostibili; quia enim fieri non potest, ut idem simul sit, de non sit, ctiam fieri non potest,ut idcm de eodem simul vere assirmetur & uegctur. Nam verit o assirmationis α
185쪽
negationis sundatur in veritate eliendi, ut dicetur insta Titulo de Veritate. Omnia haec axiomata l. . Metaph. a textu 8. fuse, per multos paragi aphos 1 Philolopho explicantur. Vide Hurtadum disp. 3. Metaph. scet. . -
DIST1NCTIO III. Axiomata de eodem se minus generae a
I. T Uum Ff e maximum Dei beneficium. Sumitur ex Il. 3. Eth. c. . r. iub initium J Vbi Ph ilosophus amicitiam paternam, beneficiorum magnitudine ab alijs differre, & multis partibus anteire, docet ex eoi quia pater est causa essendi, quod maximum esse mi δε-tur. Nihil enim est actu bonum, & perfectum, nisi quod actu est, &in quantum est: ideo D. Dionysius .cap. s. de Diuinis nominibus, inquit, ipse in ele est
maximum omnium tesseLIionnm, quas a Deo accepimus,
Ex quibus Dionysij verbis desumptum est istud
commune P ronuociatum:' α. Ipsum Ede es perfectioperfectionum omnium. Indicatur a S. Thoma, q. zo. de veritate, ar. 2. ad 3. JVbi Dionys, verba interpretatur, aitque: Esse dici nobilius, quam viuere vel intelligere, si comparatio fiat separato per intellectum, Eile , a Vivere: quo etiam sensit, ii comparatio fiat inter existentiam praecise conceptam, ut modum siue a parte rei ille distin tui sit, suu ratione tantum , de quo conerouertunt Philosophi, & essentiam actu existentem i scessentia concipitur,' ut quid perseescius, quia concipitur, ut id, quod ei actit in rerum natura, extra suas.
3. Omnis nobilitat culo uo rei est ibi secundum e spe
186쪽
Pars secunda. 2IItem refertur a s. Thoma, l. i. conc gen. c. 28. I. I.J Verum est sub hac distinctione: vel secundum elle naturale, si consideretur nobilitas naturae; vel secundum esse morale, si spectetur dignitas morum; vel secundum elle supernaturale, si ei*s excellentiae ratio habeaturi vel denique secudum omnia,vel aliqua simul. Ex eo enim modo quo res est; nobilitas cuiuiaque aestimatur. Sic nobilior est sapientia, quam scie-tia, & Caritas quam Timor, quia eorum este nobilius est; nec sapientia v.c. amplius in se habet, quam ei situm esse tribuit; si enim nullo modo sit, nec nomen quidem dignitatis meretur . Omne creatum est , tanto magis est , quanto
J. Omne, quod creatum es, tanto praesuntius est, quant os milius illi,quo unimὸ magnum eii.J B. Anseumus c. 29. Monologi j. explicat ibidem de probat :Hinc enimfortasse. imo nonsi toflet, sed pro certo ait)hinc omnis intellectus iudicat naturas quolibet modo ii- uentes praestare nou mi uentibus ,sentientes non sentientibus, rationales irrationalibus. Quoniam enim fisin maNatura suo quodam modo guiari, non solum es, feae etiam Diuii G semit, G rationat est ; liquet, quod inter omnia, quassent, id quod aliquo modo liuit, magis est illi simile, quam quod nullatenus vivit: quod ino- Eo quolibet, iel corpore enseu cognoscit aliquiά, magis
est , quom quo nihil omnivi sentit ; quod rationale
est, quam quod rationis capax non es.
6. Non esse infinitum es malum. Ra io est, quia
non esse tollit omne fundamentum buni, quod est Proprietas entis. Intelligitur proprie & vcrum est, de infinito malo negat tuo: non autem de positivo aut privativo, ut sic. Cum enim hoc malum definiatur elle id, quod est alteri disconueniens,aut quod
caret persectione debita; peti picuum fit, id quod
187쪽
absolute non est , non esse eiust nodi malum. Atque hac de causa, quado malunt damnati non este , quam in aeternum cruciari, ex duobus malis minus eligunt; deterius si quidem est, si non physic E, certe moraliter, tam miseros esse, quam omnino non esse , hoc enim solummodo est malum negativum : illud vero
insiper est positivum. Vide D. Thomam l. 2. q. 87.
7. Vnum uη me magis dicitur esse, cum est actu, qua cum eB potentia. a. Phy. t. i3 J Sensus est, Vn quodque habere nobiliorςm modum .ellendi, cum adhu existit, quam cum est in potentia tantiim. Ratio est, quia illud dicit persectionem actualem hoc vero. potentialitatem, ut vocant,& imperfectionem; Ensenim in phtentia, non est propriS Ens; sed tantum secundum quid, ut loquuntur Philosophi, & recte
notat Alexander de Alcs in s. Metapn. t. S. & I . ubi ait, Ens in potentia non est Ens primo per se, perfrinalitatem entis, qnam habet; sed tantum est Ens.
pc tiandi analogiam, quam habet ad Ens.
S. Prius es Esse quam operari: sumitur. ex l. J. Me - . taph. c. i. J Intelligitur autem vel de prioritate na, turae vel originis, vel temporis,sub disturastione ion. autem necessario de qualibet illarum ;uam & Ange iboni codem instantia quo cie ati sunt, elicuerunt actum amoris Dei, ut coimmuniter docent Theollagi, Et Sol, aliaque entia natu talia, simul esse coeperui z, '& operari, vel de facto, 'el certe de potenti ut sen- tu it Philosophi; Et Pater in cliuinis ab aeterno, pro ducit Filium vi ex fide certum est. Vide sip. Tit. I.
Omne Ens naturaliter se in Ese coseruare desiderat. Illud vulgare dua iam citari solet exl. I. de Caelo c.' t. io . J Sed ibi neque habetur,nec nisi obscure admodum inde deduci potest: sensus eius verus est,
188쪽
rebus omnibus a natura inge tauri esse mirum ii . defatigabile sese tuen8i & conteiuandi studium iuxta illud: 'io. Universis expetibile atque amabile ris suum esse. s. Ethicae. 7. J Hinc enim est illa sollicitudo, qua ia-lutaria & utilia quaerunt, noxiaque declinant. Hinc elementariis corporibus ad procreandum sibi cinite naturalis propensio: hinc animantibus in educando foetu cura & vigilantia:hinc litteratis hominibus tam
acre studium scribendi libros : hinc Remp. tradian tibus, & in, qui militarem vitam sequuntur,aliisque huiusmodi tam ardens desideriurii relinquendi aliquod rei ab te praeclarξ gestae monumentum iuxta
ii. Hominis est spectare immortalia. Sumitur exl. ro. Eth. c. 7. J Vbi docet Philosophus, quemlibet cogitare debere immortalia dc quoad licet, sese reddere immortalem. Cogitent hoc illi, qui animo ignavo humi perpetuo serpunt, & rebus terrenis ita
allixi haerent, ut vix unquam, aut ne ViX quidem a tollere mentem valeant ad caelestia Nam de suae dignitatis immemores sunt, & inique ab ipsa rerum omnium parente natura degenerant. Siquidem absolute & uniuersitii: tr. Natura diuina immortalitatis es aemula,J esicitur
tum ex eodem textu utroque, tum ex 2. de Anima
cap. . t. y . Vbi docet Philosophus: Natura quacunque agunt, eum in sinem agere, Mi participent Elediomum , siecundum quod poponti videlicet quia omne S res naturales, eo modo, quo possunt, sese per ficere. δί tueri dc ab intelitu vindicare student; Scnon numero, saltem specie; si non per se, per ea fal. Iem, quae ad iplas pertinent, i m rtalitatem obtinere nituntur , ut ita ad diuinam sinoilitudinem,quai cum fieri potest, accedant. Vides Thomam I. p. v.
189쪽
63 . 3. in Corp. Hinc etiam a . 'i3. Omne Ens naturaliter se corrumpentibus resi Rit.' Elicitur ex codem textu, & refertur ab Alberto M. in . Meteor. Trach. r. c. 6. Ideo rebus omnibus naturalibus tantus mutuae inter se coniunctionis & societatis amor insidet; Nam, ut Crassius ille Cicero. nianus ait, i. 3. de Orat. Nullum essenus rerum,quod. aut avulsum a cateris,per seipsum constare posit,aut quo 'caeierasi careant, Nil uam alue aere statem conferiat epos t. Hinc aquae guttulae frondium lanugini, faxis vc illatae, confestim se in orbem assingunt, & e
tegulis dependentes in rotundam figuram coeunt, dumque stativum pondus, quod eas deorsum trahit, Vincere possunt, conglobatae cohaerent; quia videlicet unitae & collectae .. multo sortius operantur, aduersariorum iniurias repellunt, atque adeo incolumitatem & diuturnitatem conseruant. Vide D. Thomam 22. q. 6 . a. F. in Corp. I . Viueremiuentium es se. l. a. de anima. t. 36:J
Vita tripliciter sumitur; i' ut est ipsum elle viventis per animam, quae est principium vitalium actionum; a'. ut est operatio vitalis, cuius anima principium
est per se, quo sensu sumpsit Aristoteles 9. Eth. cum dixit: Uinere nil aliud esse, quan, heutire vel intelligere
praecipue s proprie midetur , Tertio modo sumitur pro collectione actionum arrincipio vivente prodeuntium, siue pro moribus & conuersatione, cui quispiam aulicuit: de vita primo modo accepta intelligiturproprie axioma , cqterys etiam potest accommodari. Lege D. Thomam , in I. Politic. lech. T. i s. Vinere inhone sis volnptatibus peius es,quam non Esse. l. i. Moral. Eudςmiorum c. 2.J Rationem addit
Philosophus ibi deeri: Nihil enim HBare , patet, ita assia um hominem abruto; ita Mi bos Maptiui, 26cm
190쪽
it Apin olunt , hos monarc bas mutiis modis ante r-Zat. Sed de hoc pluribus insta. i 6. sualis qui uiae est, talia iam dicit, quam agit, σita uit. . Ee h. c. 7.J Congruit hoc pronunciatum cum eo, quod docet Christus M ait. Ir. 31. Bonus homo de bono thesauro profert mala: iotelligitur autem dc verum est, absolute loquerido, & nisi alicuius rei gratia, quis allucr se habeat, ut ibidem explicat Ar stoteles de arrosante, qui ea, quα non muriat, i&maiora quam insunt, inaniter simulat; & de dissimu latore, qui negat, quae sibi insunt aut imminuit: Unumquodque autem horum fit alicuius rei gratia: at vero , qui simpliciter nullius λςi c Ua facit, is, qualis est, talia tam dicit, quam agit , & ita etiam vivit. Eodem sensu verum etiam est istud: mores ex motiombus discernuniAr, de quo infra.
α celebre pronunciatum , ut testatur Hurtadodis. 8. Metaph. . i. desumptum exl. 7. Metap. t. 27. dicuntur utem essentiae rerum aeternae, siue immortales,non quoad realitatem, extra suas causas, aut in Ordine ad existentiam; sed quoad ipsus naturae con
ceptum, qui de illi fundari potest, & quem de ijs
habet ab aeterno Deus ; siue quoad esse obiecti-inim, ut sunt in potenti ; quia necellario si iri possibiles de objiciuntur offuit potentiae diuinae, ud docet Hurtado loco citato: a. Ebentia ante exi lentiam nihil babet reale actu. JScnsius est, est tia cuiusque rei possibilis, nullam in i