장음표시 사용
221쪽
D. Thomas & Scotus, quos aliqui conciliare sime conati, sed non fatis commode, ut ostendit Aquilonius i. r. Opticae Propositionc io 3. V rum huius rei determinatio Philosophicae est propria concerta
s. Minus Vniuersalia facilius definiuntur, quam magis Vniuersalia. 2. Post. t. 82. J Sensus est, ordine inuentionis per viam collectionis facilius polle inuestigari& confici definitiones minus Vm uersalium, quam magis Vmuersialium, v. c. speciei,quam generis; quia definitio speciei colligitur ex similitudine dc conuenientia indiuiduorum illius tantum speciei: d finitio autem gen cris ex consideratione plurium specierum, & insuper indiuiduorum, quae stib illis speciebus continentur: est autem facilius pauca colligere, quam plura, ergo etiam Acilius est hac metho do colligere definitionem speciei, quam generis , &minus Uniuersalium, quam magis Vniuersalium,ita Zabarella. Vide Fonsecam l. I. Diat. cap. 7. circa medium,&in fine, & l. 7. c. o. post medium.
6. Vniuersis non significat Quod quid, fed Quale
qVid. 3. Metaph. t. 2 o. qui est ultimus illius libri. JQuale quid sumitur tripliciter, i ' pro eo, quod est affectum qualitate aliqua; quo sensu dixit Alistoteles . Top. c. s. Interroganti qnale quid D mx , iecἰὸ. rcstondetur esse albuni, id est, esse subieehum,affectum illa qualitate . quae dicitur albedo. Σ' pro eo,quod significat qualitatem essentialem vel substantiale, quo pacto sola differentia dicitur praedicari de specie Mindiuiduis in Quale quid; in quale quidem; quia petr
modum qualitatis quasi adiacentis, & non per se stantis : in Quid vero ; quia non significat qualitatem accidentalem, quae ad essentiam rei minime pertineat cuiusmodi qualitatem significant solum proprium de accidens) sed estentialem, seu pertinentem
222쪽
Pars secunda. Titulus III. 6 rod rei quidditatem. i' illud dicitur significare Quale
quid, quod non significat rem per se ultimi, existen- tem, id est, singularem, sed uniuersalem habet significandi modum ; Et secundum hanc acceptionem verum est pronunciatum: Eodem sensu dixit Aristo teles in Categorijs, capite de Substantia: genera &species substantiarum non significare hoc aliquid, id est rem singularem per se ultimo existentem ; sed significare quale quid, id est, rem Vniuersalem sub sistentem in alio, scili cet in singularibus,vel rem cum Vniuersalitate, ita ut Vniuersalitas sit quasi quaedam
. DISTINCTIO VII. Axiomata de Vniuersali, di est quoddam totum.
i. TNinersale es quoddam totum. 1. Physic. c. I. J V Ratio est, quia ut ibidem docet Aristoteles, multa complectitur mi artes ; Totum siquidem illud dicitur, quod constituitur ex suis partibus : atque ob hanc causam dici solet Vniuersale non respicere sita inferiora, neque praedicari de illis, nisi per modum totius ; Nam licet penus & differentia formaliter
non dicant totam essentiam, sed partem metaphysicam,tamen ut Uniuersalium rationem blibent, necesseest, ut per modum totius concipiantur: Et ideo sumi etiam debent in concreto, ut rem totam saltem
implicite dicant; Et quatenus in potentia saltem plura includunt inferiora . quo sensu dixit Porphyrius:
Genus esse totum re se ectu rum θecierum: nempe totum potentiale, quod refertur ad Qua potentia continet, uti '. c. animal resertur ad species, hominem& brutum, quas potestate complectitur: non autem
223쪽
totum essentiale seu a uale, quod refertur ad partes essentiae,quas actu continet; scuti idem animal,qua tenus constat ex genere & differentia, id est, vivente,& sensitivo, dicitur totum essentiale. Lege Suarend. 6. metaphysica. s. s. n. 3.& S.Io. tota. 1. posita qκacunque parte subiecta ponitur totam. 2. Top. 2. loco Io.& II. J Vt si concedatur esse homo, vel leo,vel equus,Vel aliqua talis species animalis, bene sequitur esse animal. Et contra, posita toto Vninefati ponitur aliqua pars subiecta, ibidem. J ut si ponatur animal, ergo vel erit homo, vel equus, vel leo, vel aliqua alia species animalis . . Sublatis omnibus partibus Iubiems tollitur totum, ibidem. J V t si non est homo, nec equus , nec alia species anim*lis non etiam erit animal : Et
1. Sublato toto Vniuersa si tolluntur omnes partes. ibidem. J Vis non est animal, ergo nec homo, nec equus, nec asinus, nec alia species animalis. Argumenta ex his pronunciatis ducta plurimum valent ad instandum, resistendumve illi, qui generatim assit-inat aliquid, vel negat.
DISTINCTIO VIII. Axiomata de Genere disserentia.
antra amateria desemitur, disserentia aforma.JPronunciatum istud passim refertur, tanqua
Aristotelicum: 1 S. Thoma q. 3. de Veritate a. 2. ad 3. Soncinnate Metaphy. q. 28. Vas'. i. p. d. 179. c. 3.& aliis, quod ad eius veritatem attinet,genus uniue
sim loquendo, non desumitur a materia physica, ut
224쪽
Pars secunda. et itulus III. 63
patet in Angelis & accidentibus, quae constat genere quidem, non tamen materia; Neque etiam differet tia desumitur a sola forma; Nec unquam Aristoteles tale quid asseruit: tantum ait: Σ. Genusse habet mi materia, diserentia mi forma. 8. Metaph. c. 3. J Quia nimirum compositum metaphy scum, siue species, consurgit ex genere & differentia,tanquam ex duobus extremis,re indistinctis, siue ex eadem re, sub ratione indeterminatae, & determinatae diuersimode concepta, per modum Compartium ad inuicem comparatarum , eodem modo
proportionali, quo se habent materia & forma; in quem sensum dixit Porphyrius in comparatione svniuersalium: Genus est consimile materiae, risserentia mero servis. Ex eodem capite desumptum, dc eode sensu verum est istud: 3. Genus se habet it patentia , differentia , mi actui. J Desumitur genus I tota natura speci fica, de differentia similiter, sed diuersa ratione, iuxta ea quae dicta sunt; Nam genus desumitur a tota rei eia sentia sub uniuersaliori ratione , prout scilicet se habet per modum potentiae, quae perfici de determinari potest per suum actum: Differentia autem sumitur ab ea em ellentia, seu tota natura secundum vitimam persectionem essentialem considerata;& secundum hanc explicationem saluari potest istud quasi effatum , quo dicitur genus desumi a materia, differentia a forma, propter quandam videlicet smilitudinem, quam habet genus cum materia, & differentia cum forma. Lege Suareet disp. i . metaphysi
taph. c. 3. & . J Ratio est, quia id, a quo sumitur differentia, se habet ad illud , a quo sumitur genus,
225쪽
sicuti actus ad potentiam vel maderia ad formam iuxta explicationem praecedentium quemadrnodum enim forma physica determinat & exornat materiam turpem per se, & substantiani postremae notae, ut explicabitur infra, Titulo de Mate, iat ita differentia contrahit & nobilitat suum genus, indifferens ex sese ad quamlibet speciem, & cum eo compositum metaphy licum constituit. Vnde etiam 'ifferentia, eneris forma appellatur. Lege D. Thoma i. p. q. So.
a. . ad i. ubi ait: Diferentiam esse genere nobiliorem, sicut determinat sim in determinato, oer proprium com
accidens: tefertur ab Alberto M. iiij. Metaph. trach.
teria, forma, de differctiae vocantur substantiae. Ratio est quia sunt partes metaphysicae essentiales, cum enere substantiali constituentes sub illam; cum accidentali accidens: sumitur autem hic substantia late, pro omni re, quae non est rccidens, siue quae diastinguitur contra accidens, siue completa illa sit siue Ψι'V b En ia substantiates per accidentales manife-Dantur: resertur a S. et homi in l. i. de Gen. & r-cun. lect. 8. t. 18 J Verumcst eodem sensu, quo dicuntur accidentia iuuare ad cognitionem substantior; c uius ratio est,quia omnis nostr AE cognitio pendet a seu sis ι & sola accidentia per sese sunt sensibilia vi explicabi ut insea,Titulo die accidintegeneratinH. Ea de causa, inquit S. Thomas loco citato ; Sape loca d eren ii ruin stibistantialium mtimur accidiniali bini id est proprietatibus & attributis rerum accidentaris qui-tiu, in ipsius Essentix cognitionem, vi a iiiventionis,
226쪽
Resertur ab Alexandro de Ales in 3. Metaph. t. 2o.& sumitur ex ri. Metaph. cci. J Verum est Theorema in sensu sormali, ratio eius est, quia si rationale v. c. vel irrationale, actu includerent & participarent animal, etiam includerent sensitiuum , & pecconsequens non estent entitates simplices; sed componeretur ex genere & differentia,quod nequaquam est admittendum; Nam differentiae inter se primo, id est, seipsis sunt diuersae, sicuti summa genera, nec differunt per alias differentias, alioqui daretur procellus in infinitum. Eadem de causa: S. D Uferentia nullasuperior gensu es inferioris. Eliacitur cx capite citato Aristotelis. J Ratio iam est insinuata ; quia differentiae sunt clatitates simpliciter simplices, id est, nullo modo compositae, neque physice, id est, ex materia & Arma,neque metaphysich, id est, ex genere & differentia: item si differentia inferior formaliter includeret superiorem, haec superior bis sormaliter includeretur in specie, quod es absurdum: sequela patet, quia si rationale v. c. formaliter includeret sen sitiuum,ergo sensitiuum semel citet in homine, ratione animalis, cuius est differentia constitutiva, & iterum, ratione ipsius rationalis. Dic Es. Non potest concipi differentia infima,
quin concipiatur 1 a balterna, Vt latrabile v. C. non
concipitur formaliter; nisi & concipiatur sensibile Ergo differentia includitur in inseriore. REs p. si sensus sit; non posse concipi differentiam ultimam,quin & concipiatur subalterna, tanqua aliquid praesuppositurn, concedo antecedens: sin velit
cana concipi tanquam constitutivam inserioris for- aliter,nego antecedens. Etenim latrabile v. c. non
est principium operationis caninae adaequale consideratae; sed tantum formaliter, quatenus canis est , sub qua reduplicatione non constituitur a sensitivo dii-
227쪽
ferentia superiore formaliter. Est namque latrabile
Driticipiu operationis caninae, quatenus latratus est; non vero quatenus sensatio est. Vide Hurtado dis. 6.
Logica seel. 3 Hinc etiam e 9. Diffferentia non se cipiunt magis G minus. J Est commune dictum Philosophorum , & refertur a Porphyrio , Capite de Disterentia Ratio patet ex dictis ; quia nimirum ditarentiae omnes estentiales de quibus hic serimo est siue substantiarum illae
sint, ii ue accidentium iunt formae simpliciter simplices, quibus ipsa ierum estentiae constituuntur: .Espent De autem non fuscrpiunt magis minus ; feae consistunt in indivisibili, ut diximus supra, Titulo t. dist. . Senses itaque Pronunciati est, omnes different as uniuscuiusque speciei inter se consideratas elle atque persectas essentialiter, seu persectione specifica; v. c. rationale in uno homine tam este perfectum, quam in alio: quia omnes homines sunt eiusdem speciei, cum habeant eadem praedicata essentia-lla, nec unus habeat aliquod praedicatum essentiale, quod alius non habeat; alioquin enim ditiarrent specie essentiali, sed dubium est, an omnes sint aeque perfectae indiuidualiter, ieu perfectione indiuiduali, negat Rilbius a. de anima c. s. q. 3. ubi explicat, persectionem indiuidualem esse modum substantialem, & ideo unam animam v. c. alia persectiorem substantialiter modaliter, non ellentialiter: affirmat Tollatus d. de anima, q ia. & Fonteca 3. Metaph. c. 18. q. 16. scct. t. Conimbricenses utramque partem existimat probabilem; assirmantem tamen probabiliorem, quae probari potest ex Aristotele 3. M, taph. c. s. t. G. Vbi quaei iti Cur species non dicatur genus, cum praedicetur in quid de pluribus, scilicet indiuiduis : & Respondet; uviam illis,quae continentur sub eadem IJecie, id cst, in indiuiduis, non datur
228쪽
Pars secunda. Titulus III. priui oepserivi, id est persectius, & imperfectius,
'ut datur in iis, quae continentur 'b eodem genere, id est in speciebus, quarum una est perfectior altera.
ης , eo quod genus habeat persectius esse in vii specie, quam in alia, v. c. animal in homine, quam in bruto. Lege Auctores citatos. io . Genus non eis particeps di ferentiarum. 7. Me taph. t. φλ. J Sensus est, Genus non participare, neque continere suas differentias speciscas, siue diuisiuas, adtii de formaliter, in sua essentia & ratione intrinseca, rationem assignat Philosophus ibisem, quia alioqui genus, sit nul contrariaru idem parsiciparet: di ferentia namqηe contraria sunt,quibus genus dissertrid est, si genus includeret differentias, per quas contrahi, & determinari potest, actu & in sua essentia, simul includeret opposita, v. s. rationale, & irra tionale ; ac proinde animal non posset praedicari de homine, quia irrationale repugnat homini; nec de bestia, quia rationale repugnat bestiae. Animali itaque, prout genus est & similis est ratio in omnibus alii s) sic neque est rationale, nequ e irrationale aetii;
sed abstrahit ab utroque: Dicitur nihilominus omne genus includere suas differentias specificas virtute tant lisn dc potentia, luatenus cum illis potest coniungi in suis speciebus , v. c. animal in homine cum rationalitate, in bestia cum irrationalitate; Haec autem coniunctio & determinatio non fit per receptionem alicuius, sicut materia determinatur per forma distinctam realiter; sed fit per identitatem naturae
geneticae cum differentia determinante. V.c. natura genetica animalis non recipit in se differentiam, V. c.
rationale, ut eam deinde abjiciat, sed per id em, statim, atque fit hoc singulare rationale. F etiam
229쪽
tator T. Metaph. textu iam citato. J Verus huius pronunciati senius idem est, qui praecedentis, & eadem utriusque ratio ; quemadmcdum enim genus non participat differentias specificas actu, sed potentia tantum, cum non sit simul actu capax oppostorum: ita ipsas species non actu; sed potentia continet . Quae potentia nihil aliud est, quam quaedam determinabili tas formalis, seu ellentialis; Potest enim natura generica determinari per varias differetias ad diuersas species, cum ex se non sit magis determinata & inclinata ad unam, quam ad alteram, ut clarum cst ex dictis.
DISTINCTIO IX. De Jecie γ Indiuiduo , ae de Unitate
r. Valibet Ipecies generis perfectioris nobilior
est qua uis flecte generis imper octioris. J Est
commune axioma Philosophorum, & intelligitur de nobilitatc, siue persectione entitativa, siue citentiali, a qua propriissime naturalis rerum differcntia sumitur. Sic v. c. quaevis substantia, quae est sub genere persectiori, quam sit quodvis accidetis, digni late superat quodvis accidens, quod positum est sub genere impersectiori: item quod vis brutum,quia est
animal, quod est genus perseetius, quam planta, no bilius est qualibet, etiam perfectissma specie plantς. Ratio generalis est, quia omnis species generici perfecti habet partes metaphysicas essentialiter pcr- secti , quam quaelibet species generis ignobilioris , ut docetur Capite de Differentia, ex quo tum
230쪽
hoc, tum sequens etiam pronunciatum desumitur.
1. Quodlibet individuumJecieipefctioris nobilitue 7, quo Ibet indiuiduo sieciei imperfectioris. J Verum est eodem sensu, quo axioma praecedens, ic eadem utriusque cst ratio ; quia nimirum omne individuum speciei perfectioris, habet gradum effendi nobiliorem, quolibet indiuiduo speciei impersectioris: intelligitur enim utrumque de persectione ementiali;
non vero de accidentaria aut integrante; sic v. c. quilibet homo nobilior est quolibet vel lapide,vel planta, vel bruto ; quia non habet esse tantum ut lapis, nec vivere sollina, ut plantae, nec sentire modo, ut
bestia; sed insuper intelligere. Dixi intelligendum
cile Pronunciatum utrumque de perfectione essentiali; quia certum est, Ens natura impersectius saepe esse, quoad accidens, persectius iuxta illud vulgare: Nos aper auditu, bux fu , ia guisu,
Vultur odoratu praeceltit , aranea racli .
3. Ex d bira deciebus non componitur tertia. J Ennium istud traditur a Porphyrio in ultima parte te xus 6. cuius sensum cxplicat egregie M. Albertus, Trach. s. c. 8. ex verbis praecedentibus : opposuit enim Porphyrius differentiam & specie in iii hoc, quod duae disserentiae conspirent in v nain compositionem , non antem duae species: loquitur autem, non de diiserenti js aeque ultimis ; sed de superiori de inferiori: hae namque in unius speciei compost io-inem venire polliat, non per immediatam informationem unius ab alia, sed quia inferior contrahendo genus, contrahit etiam differentiam superiorem, ad quam se habet, velut actus ad potentiam: at Veso ex
duabus vltimis & completis speciebus, de his enim. intelligi debet effatum, quidquid sit de bona, vel mala comparatione Porphyri j j neutra est actus, neutra po ocia; idcirco in metapbysica compositio-