장음표시 사용
311쪽
dantia : Dicitur ergo Deus nihil cognoscere ex rase, non quod caetera omnino nesciat; sed quia nil, nisi per seipsum, & ex sui cognitione scit PCuris
enim omnis creatura essentialiter pendeat a Deo,
xanquam a causa, & sit quaedam participatio ipsiurcautae; propterea Deus, dum seipsum persectissime intelligit, & comprehendit; in seipso P tanquam in
causa, cognoscit & comprelisiadit omnes creaturas: ita D. Thomas i. p. q. 3 . a. S.' sua re et, VatqueZ, &alij, &hic est verus sensus huius effati, iecitndum' quem illud usurpat & explica; S. Augustinus l. 83. Quaestion . quam. K. 9. Oculis Dei est furtisimus Pronunciatum istud a Graecis desumptum indicat, Deum omnia Videre & scire, cue, ut loquuntur ipsi,
ορ, α θεου. Iuxta illud, Heb. .is. Nous illa ι rea rura inuisibilis in conssectu eius: omnia autem nuda 'iapcria fant oculis eius. Meminerint huius dicti omnes illi, qui ut eo secutias peccent, ab hominibus lati-bida quaerunt. Etenim, ut recte inquit Seneca Epist. 8s, qMidprodest ab homine aliqui se secretum , nihil Deo clausum est: interes animis nostris coqitationi-biram Elysiui eruenit , sic interuenit dico an quam asi 'quando discedat 3 1, inpesemper arist. . semper in θicit. Quare equidem Io. Magna nobis est necessitas probitatis , D 'a οπι Niam deus. Boetiust.. 3. de Consol. in fine. J Nana si institutore praesente puccare non potestis, qui instituitur, sc cum prope adest Praeceptor. discipulum adiuuat; itemque si senior intersit adolescens decore & modestia ornatur: & pater & mater prohibent fi- . lium ab iniuria inserenda, cum ab ipso tantum conspiciuntur: quanto excellentioribusfrui bonis putar in illum, qui se a Deo semper oleri existimat ξEtenim Haesentis maiestatem veritus, cum suspj cir
312쪽
Pars tertia. Titulus VII. iuer
& contremiscens, iniuriam inferre plane cauebit. Ita sere Philo l. de Nominum Mutatione, ad illud :Gram Deo ituat.' Vide Lessium lib . de Summo
DISTINCTIO VII. . Reuerenter esse 5 Deo loquendum.
r. TVnquam merecundiores esse nos oportet, quam
1 eisi, de Deo Agitur. J Egregie id ab Aristotele
dictum esse, testatur Seneca l. 7. Naturalium qu st. c. so. initio, ubi: Si intramus, ait, tempti, compositi ad sacri latum AEcce spuri, multum submittimus , togam adducimus. si in omne argumenturn modesta singimur, quantum hoc magis facere debemus, Dei natura dissutamus 3 Hactenus Seneca non minus pie, quam docte & vete. Etenim si unquarti aliis, certe in dii ..putationis seruore. a. De Deo etiam mera Letoi periculosum es. J Cyprianus in Symbol. quippe, cuius nec mistus resimari pus verba sunt S. Lactantij I. instit. c. 7. in nec ma-. gnitudo perstici, nec principium c. prehendi i ac proinde cauendum, ne quid temerE, ne quid imprudente , ne quid ignorantes assirmemus, aut scientes mentiamur, ut ait seneca, loco citato. Quare silentio potius , & profunda animi demissione veneran dum est Ens illud simplicissimum , i corporeum, aeternum, immensum, infinitum, omnia sciens, Omnia
ia potens, incomprehensibile inmutabile , ineffa ile, &c quam longa,& contentiosa dictione explicandum.
3. Deum cogitare di cile est, eli Mi impos Nili. JDictu i istud Hermetis allegat Stobaeus, sermo. SO.
313쪽
isa De Ente increato.& Cyrillus i. in Iulianum. Rationem addunt ex eodem : quia res incorporea non potest corpore significari, & quod aeternum est, cum temporaneo aegrὸ coniungitur. Indicatur itaque hoc dicto incomprehen ubi litas & inessabilitas Dei , utpote qui etiam planὶ inuisibilis sit, & in ordine ad con plus seu verba mentalia proprie & perfecte exprimi non possit: qua etiam ratione ineffabilitatem Dei recte
probat Suarea I. p. l. t. c. i & 2. . Multa Deo conueniunt , quae nulli competunt
creaturae. J Istud vulgare dictum valet in illos, qui indiscrete de Deo loquuntur,ut de rebus creatis: Mtemere argumentantur ex analogia creaturae ad Cteatorem, cum ea vel milia sit, vel certe omnino
limitata, vis litis explicabitur in illo : Finiti infinitum num est proportis i Titulo cuisntitate: Sic
Deo convenit generare filium eius lem numero naturat, sine actione modaliter a se distincta : sic Deo nec obliuio tollit quicquam , nec memoria reddit, nec praeterita transeunt, nec sutura succedunt: item, sic Deo nec origo initium, nec tempora incrementum, nec casiis iidem dabit. Haec autem & infinita
alia de creaturis dici minime pollunt. Vide, si libet, S. Augustinum cap. ia. Meditationum , dc alibi
314쪽
PARS QUARTA.. Det caussis Entis creati.
Atio causae seu causalitas ut vocant participat aliquem gradum Eutis, Meil veluti proprietas quaedam Entis, ut sic: Nullum enim Ens est, quod aliquam rationem causae non particia t. Itaque posteaquam dicium est de essentitat
ratione Entis, M proprietatibus eius , ut Ens est; de . causis illius est agendum Auic autem tractatui praemittere visum fuit Axiomata de Ente per Esse tiam Udo,Vero,bono,perseet , sime de glorioso Deo; tum quia, licet sit cauia causarum,producens & conia seruans omnia : nullam tamen ipse habet ut habere potuit causam; tum quia numero Entium particularium includi non debet, cum ad ipsum, tanquam as . immensum quoddam pelagus: omnia Entium genera, veluti flumina recerrant.
b De causis Emis creati in genere.
Varia causarum diuisito. I. Avs A est quadruplex: Finalis e sciciis, in . Verialis,&tor Ma is. Ita Aristoteles s. Me-
315쪽
is: De Ente increato. de Cyrillus i. in Iulianum. Rationem addunt ex eodem : quia res incorporea non potest corpore significari,& quod aeternum est, cum temporaneo aegrὸ coniungitur. Indicatur itaque hoc dicto incomprehensibilitas&ineffabilitas Dei .utpote qui etiam planὶ inuisibilis sit, & in ordine ad conceptus seu verba mentalia proprie de perfecte exprimi non possit: qua etiam ratione ineffabilitatem Dei recte
probat SuareZ r. p. l. t. c. si, & 32. . Multa Deo conueniunt, quae nulli competunt creatur Istud vulgare dictum valet in illos, qui . indiscrete de Deo loquuntur,ut de rebus creatis: iutemere argumentantur ex analogia creaturae ad Cteatorem, cum ea vel nulla sit, vel certe omnino
limitata, ut sussis explicabitur in illo : Finiti a infinitum nulti est proportio : Titulo se uuantitate: Sic Deo conVenit generare filium eius sem numero naturae, sine actionς modaliter a se distincta: sic Deo
nec obliuio tollit quicquam , nec memoria reddit, nec praeterita transeunt, nec sutura succedunt: item, sic Deo nec origo initium, nec tempora incrementum, nec casus iidem dabit. Haec autem Sc infinita
alia de creaturis dici minime pollunt. Vide, si libet, S. Augustinum cap. ia. Meditationum , re alibi
316쪽
Atio causae seu causalitas tui vocant participat aliquem gradum Eutis, Mi est veluti proprietas quaedarn Entis, ut sic: Nullum enim Ens est, quod aliquam rationem causae non participet. Itaque posteaquam dictum est de essent diliratione Entis, & proprietatibus eius, ut Ens est; de causis illius est agendum Huic autem tractatui praemittere visum fuit Axiomata de Ente per Essentiam Udo,vero,bono,persee oblive de glorioso Deo; tum quia, licet ut causa causarum,producens'& con. seruans omnia : nullam tamen ipse habet ut habere potuit causam; tum quia numero Entium particularium includi non debet, cum ad ipsium, tanquam ad immensum quoddam pelagus: omnia Eritium gHera, veluti flumina recerrant.
, De caussis Emis creati in genere. DIs TINCTIO PRIMA.
r. Avs A est quadruples: Finalis ,efficiens, m - cerialis, S formatis. Ita Aristoteles c. Me-
317쪽
is De cassis Entis creati. taph. c. t. & 2. pKys. c. 2.& 7. ubi id probat hoc. modo : Tot sunt genera causarum, quot sunt, quae respondentur ad quae stionem, propter quam res est, late videli in acceptam; sed haec sunt . Ergo : Vel enim quaeritur, cuius gratia res sit, & est eausa finalis, vel quaeritur, a quo res sit, & est causa estici iis, ad quam reuocatur instrumentalis,dirigens,&c. Vel, ex quo res sit, de est causa materialis, ad quam per- . iniunt 'partes integrantes, &c: vel denique per quid sit, & est c usa formalis. 2. Immediatius causa diuidi potest; in realem stri- cte, id est proprie &physice influentem ; & in in tetitionalem . id est intentionaliter & metaphorice causantem Realis stricte sub diuiditur in internas, quae sunt materia δί forma , & externam, id est ess cientem; intentionalis causa est finis. Praeter has tradit Philosophus l. 1. Phys. c. 3. alias quatuor causarum diuisiones, nempe istas sequentes: it 3 . Causaru alia est nivcrsalis, quo modo sol Est causa hominis: alia est particularis,ut homo generanS-
- Asa causa est per se, a qua per se pendet effectus,ut statuarius respectu statu : alia per accidens,' quia per se,& quatenus talis, ii 5 influit in effectum: coniungitur tamen causae per se, ut statuarius musicus, respectu statua . us. Alia est causa actu, seu in actu secundo , quae . actualiter causat, ut pictor actu pingens: alia in po-- tentia, seu in actu primo, quae potens est causare , actu tamen non causat, ut pictor dormiens. 6. Alia est causa simplex, ut statuarius: alia coim iuncta, ut statuarius muscus. Harum diuisionuimptima, secui da & quarta. per tertiam diuidi pollunt
hoc modo: causa uniuersalis alia est in actu, athi in potetia,causa particularis alia est actu, alia potentia.. Et ita deinceps, ut loco citato ostendit Aristoteles
318쪽
Pars quarta. Titulus VIII. assi ossunt etiam assignari Aliae causarum diuisiones quae in singularum tractatu clarius innotescent.
. Axiomata de causis generatim. i. Aufa es principium per se instuens esse in aliud. Traditur a Suareet in Metaphysica disp. tr. sech. 2.nu. .J Principium ponitur loco generis ξ peesse excludit primo causas per accidens, a.' circunstantias actionis, locum, tempus,modum, S c. 3' conditiones sine quibus non. Influens esse, id est,commu- nicans seu dans esse, quod conuenit omnibus cau-
sis: singulae enim in suo genere dant esse efffectui. Excluditur priuatio, quia noti influit esse: In aliud, id est, in est ctum essentia diuersum,quo indicatur,ad causam proprie dictam requies, ut in effectu influat esse distinctum ab eo, quod ipsa habet in se, & ut . effectus percipiat a causa participatum ac dependens esse: per hoc excluduntur personae diuinae;quia Pater non influit esse in Filium , tanquam in aliud; idem enim numero esse, quod esst in Patre, est etiam in Filio, proinde Filius non potest vocari effectus Patris,nec Pater causa Filij proprie. Cum hac definitione fere coincidit, quam tradunt Conimbricen-
ses,& alij quidam Moderni: a. Causa est id , a quo aliquid perbe pendet. J Id est,
a quo effectus accipit cile causatum de distinctum ab esse causae ; id enim proprie significat verbum pendere. Hoc modo nec generatio pendet a priuatione , nec unum relativum. ab altero, nec humanitas Christi a Verbo specialiter ; quia generatio non accipit esse a priuatione , nec unum
319쪽
relatiuum ab altero,nec humanitas Christi a Verbo sed pendint ab ijs ut a termino. Pro quo Nota: Duplex est dependentia unius ab altero una propriet dicta, qui et vocatur dependentia a causa, altera improprie dicta, qtve vocatur dependentia a puro te mino. Dicitur autem Humanitas Christi non dependere specialiter a Verbo, nisi praecis et, ut a terminoeterminante unionem cum apsa humanitate ; quia
. nullus effectus specialiter causatur ab aliqua person x liuina; sed omnes sunt toti Trinitati communes. Vide, si libet, Suar ea loco citato. 3. Primum in mno quoque genere est causa reliquo rum. J Vtitur hoc axiomate S. Thomas i. p. q. 36 . a. i. & probat ex illo resurrectionem Christi causanielle resurrecti cinis no ze: Iti explicationem autem & defensiqnum huius pronunciati inulta docet Caicianus . p. q. 2. a. 3. Conradiis L χ. q. I. a. i.& ali
Breuiter respondeo, & dico verum esse: tali sensu : id quod est primum in aliquo genere causalitatis, est
causia caeterorum, quae sunt in eodem genere , qHOmodo primum ecticiens est. causa omnium elicien-
tium, cir vltimus finis, qui principalis cst in genere finium, d causa finalis aliorum: Sic protoplastus
Adam pater est omnium humani generis parcntum, & Eua similiter mater: Citant nonnulli pio positum Theorema ex a. Metaph. t. . ubi Aristoteles, at Vuum quodque vero idipsum maxime aliorum eis, secondoni quod aliqr intuocatio ixesi: ut puta ignis cali- dis imum : Etenim taeteris hic est caliditatis causa: quare erissimum est id, quo serioribus ,γt vera si ut cavsa est, ex quibus proxime infert propter quρd principiasemper exiisentium,esse verisima Lx quibus perspicuum fit, aliud ab Aristotele inccndi, quam
isto pronunciato, iuxta communem interpretatiuncm significetur; non enim dixit, primum in uno
320쪽
quoque genere esse causam caeterorum ; sed solum ait, illud, quod est causa. ut caetera odem nomine
dicantur univoce tempe ratione ciusdem formae :quia caetera abet, formam, ac proinde nomen etiam
participant inesse maxime tale, sicut in exemplis afulati) manifestb apparet. Quare ex illo textu potiori iure citari possunt cisata sequentia , quam praescias axioma, ut ex dicendis per i picuum fiet.
Metaph. c. 2. t. r. J Vbi Philolophus ait: Ma m mensuram esse cui que generii primum . quae propositio sic est intelligenda,ut Primum in unoquoque ge nere, ideo sist mensiura persectionis c terorum ; quia
cetera eo dicuntur persectiora, quo magis Primo asiungantur. S. Thomas I. p. l. 2. a. s. Per mensuram intelligit causam, quo sensu non discrepat hoc pronunciatum a praecedenti. Moralis illius explicatio optima est: huiusmodi Primus cuiuique Religionis vel Ordinis auctor & fundator , ut V. c. S. Ignatius, aut S. Dominicus, nach sura est caeteroru id est, idea seu exemplar, secundum quod omnes,lij eiusdem instituti ordinare debent vitam ac mortes formare: Sic Abraham genti fuit Iudaicae,&Christus seruator noster, omnibus, Christianis tecte vivendi norma est. & mensura; quomodo intelligi potest illud Ioan . t . Ego sum Uia, Veritari, vita; quo etiam sensit verum est istud :s. Bon*s hoc ipso quod talii est, Omuirim es mersura. JPorro ut uniuersale sit proposithura axioma & differat a praecedente intelligi debet, de mensura extrinseca,nostro modo concipiendi accommodata,& siue
causa sit, sue non, & sue sit a priori, siue solum ex quidam debita & ne cellai a propoxtione: sic enim recte collititur id est e perfectius in liquo renere,