장음표시 사용
361쪽
cum orniae Totum actuale actu includat suas partes. Sic quia omnis anima rationalis est intellectiva, omnis etiam homo necessario intellectivus est, & ita de
tum a primo tris tu substantia usque ad mltimum. Traditur a Suarea d. 13. Metaph. seist. 3. num. 16. JSensus est, omnis forma constituens cum materia compositum substantiale phy sicum, dat eidem composito, non tantum aliquod elle, seu gradum generi cum, sed esse specificum, per quod idem compositum constituitur in specie infima completum in genere substantiae, physice & 1 parte rei. Ratio est, quia omnis forma comunicat cum coposito totum suum esse quod habet, ut iam explicatum est: atqui
Apecifica, siue ut alij hoc pronunciatum usurpant, omnis forma freb ant talis piissica informans necessis io est consithia in Vecie i ii ima formaefobsantiam. Traditur a Suaret ibid. J Ratio est, quia omnis forma
talis a parte rei habet encitatem essentialiter distinctam, tum a materia, in qua est, tum ab aliis fo mis; in qua proinde entitate necessario continetur aliqua ratio, istu disserentia ultima, per quam hoc modo sit distincta essentialiter ab aliis formis habentibus diuersat flentiam, non numericam duntaxat; sed etiam qualemcunque specificam, cum quibus tamen illa conuenit in communi δc generica ratione formae substantialis. Atque haec etiam ratio est, cur omnis forma substantialis informans constituat copositum in aliqua specie ultima substantiae compositae, iuxta superius pronunciatum.
Elicitur exa. Meta. c. . J Alij ita eroponunt: Nulla existit forma, quae in re habeat este genericum dun-
362쪽
taxat,& non aliquod etiam specificum,sive quae non contineatur sub specie aliqua illius generis. Verum est pronunciatum de qualibet Arma,sive substantialis illa sit,sive accidentalis, siue materialis, siue spiritualis,&c. Ratio eadem est,quae proxime superioris, cum quo sere quoad sensum coincidit, & patet inductione omniti formarum: N am primo non datur forma accidentalis quae praecise sit generica tantum, V. c. non existit coloratu,quod neque sit albu,neque nigrum,&c. χ' non datur forma spiritalis,v.c. Angelica & separata, quae reipsa sistat ni praecisa ratione generis, 3' neque etia dari potest forma substantialis informas quae in re prςciso de radum genericum: eodem est ratio in omnibus alijs. Vide Suarea dissis.
Dis TINCTIO IV. De subiecto Formae inhaesitonis σ denomimitiis s
i. T Llud est subiectum Formae,quodperformam actu Itur. Sumitur exl. de somno&vig. c. I.J Verum. est uniuςrsaliter; sed eum distinctione, quae est hiatu Lmodi: illud est subiectum inbolinis formae, uod per formam intrinsece actuatur, siue de potentia per informationem reducitur ad actum: quod aute extris secum tantu actuatur, non est subiectum inhaesionis, sed denominationis extrinsecae . Sic actio trasens v. c. est actus extrinsecus, seu forma extrinseca, actuans,
id est denominans ipsam agens. ad quem modum denomin tinnis, & quasi ςxtrinsecae insormationis sus-ficit habitudo, quam habet actio v. c. ad agens,Vt ad principium a quo emanat. a. Omnis forma denominans debet esse in hubiecto, quod denominat. Sumitur ex eode capite.J Verum est.
363쪽
etoo De ea sis Entis creati. sub distinctione hoc modo: Forma intrinsece denominans debet este in eo, quod denominat, tanquam in subiecto inhaesionis, quo modo albedo est in pariete, visio in vidente &c. Sumitur autem hic inhaesio late, prout complectitur quamlibet informationem, &inexistentiam formalem : Forma extrinsecὶ denominans, ut sic, est in eo subiecto, quod denomi. Dat, seu potius respicit illud tanquam subiectum denominationis extrinsecae: sic visio,a qua paries denominatur visus, dicit respectum ad parietem, tanquam ad subiectum denominationis: ipsa tamen visio est in oculo,tanquam in subiecto inhaesionis. 3. Omnis Forma mominat subic flum in quo eis. JSumitur ex eodem capite, ex hoc pronunciato sequi videretur, quod omne patiens sit agens; Nam actio transiens est in patiente, tanquam in subiecto inhaesionis: Ergo patiens denominari poterit.agens ab actione, quam recipit; tanquam a forma, quam reci pit : Sed respondetur, explicatur proloquium. Forma, quae est in subiecto, denominat iubiectum;
non secundum omnem rationem, quae in ipsa considerari potest; verum secundum eum modum, quo est in subiecto, v. c. locus, seu superficies aeris ambiens Petrum,inhaeret in aere; cum sit illius terminus; Et tamen aerem non denominat locatum; sed localem: quia non illo sed hoc modo est in aere Petrum vero denominat locatum: Sic etiam actio transiens est in Iatiente, non quatenus actio est nam ut sic non na-
et subiectum inhaesionis ; sed tantum denominationis extrinsecae, ut docent Philosophi) sed quatenus est idem, quod passio, quae est in subiecto inhaesonis; ac proinde denominat etiam illud, quatenus
passio est, nempe patiens, non autem agens. Vide infra explicationem illius : Eius es actio, cuiud, si tentia.
364쪽
Pars quarta. Titulus x. roti . Plures formae eandem simul nou informant materiam. J Depromitur ex 9. Metaph. c. 3. t. .dc intelligitur de formis phy scis totalibus, ac constituti uis compositi naturalis,in elle substantiali completo deformis autem partialibus variae sunt Philo sophorum sententiae, quas copiose recensere non pertinet ad hunc locum. Ratio pronunciati est; quia excludunt se mutuo secundum differentias suas specificas, & sunt incompostibiles in eodem subiecto, utpote cuius capacitas limitata est, ita ut expleatur per unam huiusmodi sormam. Atque hac de causa, Vmus generatio , est corruptio alterius, ut docet Philosophus I. de Gen. t. i7. & 2o, quia nimirum eadem materia incapax est naturaliter plurium simul forma-i . rum. Dixi naturaliter, siue secundum cursu in ordinarium ; quoniam supernaturaliter, & de potentia
Dei absoluta plures simul sormae sustentari possunt
ab eadem materia, non partiales modo, quas multi etiam naturalitcr admittunt; sed persectae, ad aequa tae, & vltimae, vi v. c. forma ignis S aquae, leonis &ςqui,&c. cuius ratio est, quia nulla apparet contradictio, si dicamus materiam, quae naturaliter recipit plures formas saccessive, recipere supernaturaliter plures simul. Potest enim Deus materiam naturaliter receptiuam vulus duntaxat formae, cleuare & ex
tendere ad plures simul formas recipiendas, idque in infinitum. Lege Suarez, disp. Metaph. seeh. io.
n. 6o. Fonsecam,&alios. 1. Forma adueniens Eriti in actu ne acit unum per se, sed per accidens. Sumitur ex 2. de anima t. p. & 7.
Metaph. e. 9. J Per Ens in actu intelligitur hoc loco materia seu subiectum adtiatum per suam forma, sensus itaque huius maximae est: Si Enti actuato de
inesse completo constituto per unam is Maam, superadueniat alia, erit hoc totu D compositum non
365쪽
ao2 De causis Entis creati unum per se; sed aggregatum per accidens,eo sensu, quo supra explicatum est, ex duobus Entibus in acri non fieri unum per se, Titulo de Eme ino.
Quo modo res sit in potentia ρο aE ZM. i. mTl potes esse inpstemiasmul actu. 8. Phy. I t. o. J Verum est, de potentia formali, M
actu sormali , respectu eiusdem formae vel actus . V. c. idem non potest esse in potentia sormali ad calorem,& in actu formali esse calidum, alias haberet& non haberet formam eandem,v. c. calorem, quod implicat: potest nihilominus idem simul esse in potentia formali, & actu virtuali,respectit eiusdem formae sue actus, i. potest habere eminentem vim em ciendi talem formam, & potentiam formalem redi piendi illam formam; ut patet in aqua calefacta, quta est in potentia ad frigus tibi naturale, & simul virtualiter est frigida, i. habet in se virtutem, qua naturaliter sese reducit ad natiuum frigus. Ita Suare disp.i8. Metaph. seiff. 7. D. I9. a. non tollit potentiam, sed perficit.J Est coni mune axioma Philosophorum, pro cuius explicatione sciendum,duplices cile actus, alios separabiles, inseparabiles alios: Actus separabiles non tollunt potentiam; sed tantum tollunt siue impediunt alios actus incompossibiles in eodem subiecto; & de his potissimum uitelligitur & verum est pronunciatum talis v. g. actus est albedo parietis, quae non tollit potentiam parietis qua possit eise niger, Rut ruber, aut dein eps iterum albus; sed perficit seu actuat parietum quo modo omnis forma, siue substantia,
366쪽
Pars quarta. Titulus x. rostis, siue accidentalis actuat & perficit suum subiectum ) tollit nihilominus , sue impedit actum incompossibilem, id est, ipsam nigredinem; facit enim
albedo, ut paries, quamdiu est albus , non sit naturaliter suo ut niger: non tamen facit, ut non possit fieri niger. Simili modo per risum Petri non petit potentia ridendi in Petro, & vas vinarium siue dolium non amittit capaci atem, licet actu impleatur; sed potentia illa, & capacitas tamdiu impeditur, quod est ipsi extrinsecum, iuxta hanc explicationem Verum etiam est istud: 3. Ini in exi leni prohibet extrantum. 3. de Anima, tex. . J Intelligitur enim de sormis-alijs qui buscumque rebus incompossibilibus id eodem sub tecto, vel ab alio qualicumque corpore continente se mutuo excludentibus. In quem sensiim docent Perspectivi, oculos nullo colore tinctos esse polle : alioquin enim impediretur visio , & omnia eodem colore respersa viderentur ; ut animaduertere licet in Ictericis, quibus omnia flaua apparent propter bilis flauedinem , qua oculi eorum perfunduntur , ut fusus explicabitur in illo : Amor, οὐum, G prvi in m commodum saepe faciunt iudicem non cernere merum. Lege, si placet, Aquilonium l. i. Opticae Prop. decima tertia. Quod si vero sormae siue actus non tantum incompossibiles sint cum alus; sed etiam omnino inseparabiles subiecto, tollunt illi non solum actus alios incompossibiles sed etiam potentiam seu aptitudinem ulteriorem subiecti ad recipiendos actus , iuxta
. Quando anenis potentiae aHus insiparabilis, non remanet p3textia adactum incompsibilem. J Ratio
huius est,clara ex terminis; cum enim nunquam tales actus separari possint a suo subjecto , etiam
367쪽
subiectum nunquam poterit accipere actum aliquem incompossibilem, ac proinde dici non potest elle iii potentia ad ciusmodi actum, alioqui simul ellet inpotentia & actu, contra huius distinctionis axioma primum,aut simul habere posset plures actus incompossibiles, quod fieri non potest. 1. Potentia debet esse denudata ab eo quod recipit. JCitari solet ex eodem tex. . l. 3 de Anima, ubi quideri, in icrminis non habetur; satis tamen commodo per veram consequentiam inde deducitur. Docet enim eo loci Philosophus, Intellictum humanam non esse alicui corpori mixtum, siue non esse alicui rei m teriali, tanquam organo congenitum, alioquin omnia recte peccipere non pollet: quia cum alienumquid est in potenti a , sinceram aliorum perceptionem im edit: sicuti patet in gustu, cuius si organum biliolo humore affectum sit, aliarum rerum s ores, non dignoscit. Veritas huius axiomatis perspicua est ex Aictis; Eadem namque huius & praecedentium ratio est, & explicatio.
DISTINCTIO VI. De Forma in ordine ad actionem.
I. Torma est agere, materiae pati. Sumitur ex l. i.
α de Gen. c. s. t. 11. J Vbi docet Philosophus,
causam illam, unde principium motus existit, activa esse, & huiusmodi causae formam annumerat: materiam autem,ut materiam, esse passionem ex l. 2. de Gen. & Corr. t. 13. ubi ait: Matratae esse pati, agere mero alterius. Alij sic pronunciatum usurpant: omnis amo es a Forina, & Nulla actio eis a Materia. sic v. c. magnes trahit serru, & ignis calefacit, aqua
368쪽
trigefacit ratione sermae, non vero ratione materiae. Etenim forma est actus primus, a qua omnis actus secundus, sue actio proficiscitur: at vero materia ex se nullius est activitatis , & indifferens ad frigus, calorem & caetera accidentia materialia, uti indifferens est, & indiscriminatim sertur, appetitu pure naturali ad formas quascunque substantiales vi proportionatas. Licet autem forma sit in composito stubstantiali physico, ratio seu principiu principale Quo actionum naturalium; sicuti potentiae naturales & proprietates, quae formam , essentiamque consequuntur, principia sunt instrumentaria , vedocent Philosophi: Ipsum tamen compositum denominatur pruicipium principale quod, iuxta illud commune pronunciatum : Actiones sunt opp.μο-runt,de quo infra, Titulo ae causa siciente: Sic v.c. non forma magnetis ; sed magnes denominatur trahere ferrum : recte nihilominus omnis actio diciture ite a forma; quia supposta non agunt, nisi secudum suam formam ; ad quam proinde, veluti ad actum primum, omnis actus secundus, siue actualis operatio reducitur. 2. Foranae, que conisituunt rem in acIu primo ad operandum essectine concurrunt adum. J A ctus primus est duplex substantialis, qui est Primus simpliciter, nec supponit illum priorem, Vtiunt omnes formae substantiales in composito phy sico. Et accidentalis ; ut sunt potentiae naturales; quae etsi sint actus primi, respectu suorum actuum, qui sunt secundi: non tamen simpliciter; quia supponunt sormam substantialem compositi, a quae manant. De utroque actu verum est pronunciatum. Solet tamen praecipue intelligi de actu accidentali, siue de potenti js naturalibus : hae enim sunt formae,per quas agentia constituuntur formaliter apta ad operandum, & quae acti,
369쪽
3. Qui dat formam, dat co seγentia ad formam. sertur ab Auerroe in l. 3. de Caelo, t. 28. Albe o M. in i . Ethic. tradi. s. c. 7. & alijs. J Intelligitur autem& verum est,no uniuersim de omnibus omnino,quae
casu & fortuito subiecto cuipiam accidunt, aut quae pro libertate sua, si intellectuale sit, eligit vel ad
mittit,ut bene notat Hurtado,disp. . Metaph.n. s. Sed de ijs duntaxat,quae per modum naturalis sequelae neces lario comitantur eiusmodi formam , ut sunt persectiones, & proprietates connaturaliter debitae cuique sormae ad exequendum munus suum. Hinc
omnia illa, quae per resultantiam ut aiunt procedunt, seu dimanant, a formis substantialibus rerum, feri & causari dicuntur a generante , tanquam a
principio primo & principali : spectat enim ad generantem, constituere rem genitam in statu perfecto, cum debitis circumstantiis & connaturalibus proprietatibus: Sic Pater v. c. dans esse filio : dat etiam proprietates, potentias , & accidentia ex vigenerationis debita filio : Eadem est ratio in omnibus alus at ributis, ad subiecti cuiuscunque productionem naturaliter consequentibus. Lege, si placet, SuareZ disp. i8. Metaph. seel. 7. num. 23:& seqq. ubi ait, eos, qui contrarium sentiunt, non tam de re litigare, quam de modo loquendi. . Distositio ad formam ei dem ordinis es cum iosa
Gm . J Vulgare istud usurpari praecipue solet; ad
distinguendas dispositiones, tam activas , quampas suas formarum naturales 1 supernaturalibus,in quibus ea cernitur proportio, ut si forma naturalis sit, dispositio ad eam sit quoque naturalis: si sorma supernaturalis, dispositiones illius propriae sint nihilominus supernaturales. Lege, si placet, D. Thomam a. a. q. 7 S. a. 2. ad 3. R i. p. q. 8 9. a. 6. ad 3. S alas. i. il
370쪽
3. Forma artificiales non sunt activae. Elicitur ex Iz. Metaph t. i1.&alijs. J In hoc sorma naturalis contradistinguitur attefactae, quod illa sit activa, &principium intrinsecum motus & quietis,&c. ut su-lius explicabitur, Titulo de NatM i, dist. I. num. I.
haec vero non sit actuosa; sed iners & quasi mortua; nihil enim aliud est, qu1m figura seu modus quidam,
ac determinatio quantitatis, ut constat ex ijs, quae docuit Aristoteles i. Phys. c. S. t. 6. Ac proinde, Vti quantitas ex sua natura non est activa ; sed est quali altera materia ad sustinenda accidentia sibi propria, ita formae per artem proprie inductae, nullam ex se ad agendum efficaciam obtinent. Hinc res naturalis potest producere aliam similem sibi, secundum formam, ut ignis ignem, leo leonem, artificialis non potest: neque enim domus producit aliam do
6. Omnis Forma artisicialis est accidentaria. Elicitur ex I. Physic. t. 6. iam citato. J Ratio non obscure colligitur ex dictis; quia nimirum formae artificiales, solum sunt modi quida/ accidentales rerum arteiactarum, sue figurae quaedam, quae non fiunt per propriam actionem physicam, sed incipiunt esse per 'restillantiam ad motum localem : vel enim resultant ad incisionem & diuisionem partium, vel ad compositionem, aut ordinatam dispositionem carum, vel denique ad aliam earundem siluationem : Terminus autem proprius & immediatus illius motionis localis, siue actionis, qui per se producitur, est Vbi, siue situ illius subiecti, quod diuiditur, inciditur,aut alio modo disponitur. De quo videri potest fusus Suareet