장음표시 사용
401쪽
a18 De causiis Entis creati. Titulo 8. dist. s. ad illud axioma: Quortim ca e bs- ηαβας, ipsa funi bona.
DISTINCTIO VII. De di tinctione inter agens patiens.
1. V Mne quod manetur, ab alio mouetur. 7. Phys.
v. c. i. J Sensus est hic: omne quod mouetur pcr se, motu phy sico, tanquam mobile completum, mouetuo ab alio. Dicitur primo, per feo quia idem potest moueri 1 seipso per accidens, ut nauta mo
vendo navim, & anima mouendo corpus, mouent
seipsos. Dicitur secundo, motu phasico , quo excluduntur mobilia spiritualia, ut anima rationalis &Angeli, qui licet a primo rerum omnium motore &creatore ex nihilo proditisti sint; posthan blarnensui productionem, mouere postunt seipsos, per se,& kcundum se totos, cum in ijs non distinguatur pars mouens & mota, nec possit in illis distingui agens &patiens, ut Quadi, sed tantum principium QRo, quod vel est voluntas Angeli, vel volitio, vel vis motiva. Dicitur tertio, tanquam mobile completum, id est, secundum se totum; quia idem potest seipsum moucreratione parcis, quo modo animal mouere solci seipsistia : anima enim est pars per se mouens, corpus pars mota. Et hoc sensu dixit Aristoteles, Sola vi sentia moueri aseipsis. 8. Phyc. t. 17. Negat ergo A ristoteles hoc dicto, aliquod mobile corportu completum, seu aliquod compositum physicum, pollerrimo & pex se mouere seipsum, secundum omnesi ii paties. Hoc axioma ita receptum est, ut habeat ir, tanquam fundamentum demonstrationis, qua
ostianditur Peum ci se, se ut inquit Aristoteles,dati
402쪽
primum aliquem motorem, a quo omnium rerum creatarum motus dependeat,& cui proprium iit, mouere non motum , ut insta explanabitur, Titulo de Mintu.
C tersim ut uniuersalissimu sit, & ad nullii motuutii enus restringatur,intelligi potest,ex mente Aristot oc modo: Omne quod mouetur, neces lario debet pendere ab alia superiore causa , a qua vel accipiat esse, vel virtutem & potentiam mouendi, vel motum ipsum: si enim mouetur , ergo habet potcnti mpassivam ; ergo imperiuctum est: omne autem Ens potentiale&imperfectum necessario habet caulam superiorem, cui est tubordinatum essentiali er : At. qui in causis essentialiter subordinatis non datur procellus in infinitum i ergo necellario concedenda est aliqua prima causa mouens, omnino immobilis, tu dependens, ae erna & infinita in omni perfectionum genere: Et haec est illa, quam cum Gentiles, per a. quae facta sunt, cognouistent, Nun sicut Deum glo ,
canerunt sed evanuerunt in cogitationibu fila, ut ait,
Apostolus ad Rom. c. i. priorem lidius ei sati explescationem tenet SuareZ in Metaph. d. is .ic a. 7. n. ur
&seqq. &plerique alij : posteriorem , quae planiorci expeditior est, sequitur Hieronymus Ialo is in i .
a. potentia activa es principium transem M.insialiud, iη quavisi aliua. 9. Metaph. t. a. J Sensus est ollinem potentiam naturalem agendi. ordinatam esse ad age
dum in aliud, & nullum agens ligereth seipsum, nisi quatenus aliquo modo est dissimile, sibi ipsi. At ille ideo potest dici agere in aliud, saltem formaliter di stinctum : ita enim distinguitur, prout est actu ages a se prout non est agens actu, vel prout est in termiano actionis. Pt hunc explicationis modum satis declarat Aristotcles S. Phys. t. o. Vbi Dipsibile est, inquit, itfium molieni pcoitui esum, mρμere selsum:
403쪽
a 3o De causis Entili creati. Feretur enim re tum, or feret secundum eandem Asio nens, inum existens indiuiduam Jecie, o sanabii σfanabitur fecun in eande anitaIem. Id est,mouebitur ad tacipiendam lationem , per quam se ferat, &mouebitur ad recipiend ianitatem, per quam se actu sanet ,& ita de caeteris: hoc autem manifestam inuoluit contradictione de esse in actii, esse in potentia respectu ciui desidem enitia b beret & no haberet
cande numero forma sanitatis,caloris,&c. no haberet,quia ponitur moueri ad illam; haberet, quia id ei Dponitur se nisuere secundum illam, siue per illam. 3. p. t uita passiua est principium tuu ationis abalis, in quantum aliud, ibidem,& 1. Metaph. c. H. t. 17. Verum est, eodem sensu, tuo axioma prςccdcias. Vci,s libeat cum Suare et disp. i S. Metaph. se CL 7- n. J6. Ytruque intellige de permutationibus physicis, quarpet actionem transeuntem fiunt: in his enim patiens semper aliud est ab agente, de distinguitur ab illo, si pon supposito, salten distinctione partiali reali. Et de his soquitur Aristoteles t i. de Gen. c. 7. Vbi magnum absurdum existimat, quod idem a seipso patiatur. Nihil enim,inquit,t. s. aut incorruptibile erit,
aut immobile simile,fecu dum quod simile, amuum, usum enim seipsum mouebit omne. Dixi intelligedum esse iciris, quae fiunt per actionem transeuntem; quia in actionibus immanetibus idem est principium acti
. Id quo ob citur tui ipsius mutationem 'on Uscit. l. i. Metaph. c. 3 J Intelligitur eodenissensu, quo praecςdens de *ctionibus transeuntibus. Disputat enim hoc loco Philosophus de 3principijs naturaia bus,& loquitur de mutatione, quae ad generationem& corruptioncm teudit, ac in uniuersali ostendat, quomodo euidens sit,iuat etiam & efiiciens in gene-
404쪽
rationibus &mutationibus phy sicis non concurrere ad idem genus causandi.
1. Idem non potes docere seipsum. J Elicitur ex em
dem capite, & ita verum est, ut nemo sanae mentis inficiari id possit, nisi terminos ignoret: Nam causa. non potest concipi realiter operans , nisi praeintellia gatur , saltem natura prius habere existentiam actualem, per quam formaliter sit extra suas caucas :operari enim ei lentialiter in suo conceptu, prae supponit eta; quia in ellentialiter suboiamatis non postest tertium esse sine secundo,nec secundum abs ueprimo: in xebus vero producibilibus haec tria sunt essenxialiter subordinata, se, posse, operari. Si ergo causa aliqua produceret seipsam, eadem poneretur elle simul in potentia & actu, siue actu habere tuum
esse,& non habere,quod implicat contradictionem.
Vide, si placci, quae di imus supra, ad illud axioma: Omnis causa pilor est pust fem , Titulo S. distinct. 3.
6. Nilni agit in corrupti nem fui. J Desumitur
ex lil i, de Gen. cap. 7. & velum.est ac intelli da hex e actione primaria, & per se ultimato re- ei ad sui ipsius interitum. Potest tamen per acci dens , idem agerς iii sui. coriuptionem, , . alitioneVidelicet .per te vltimo tendentu in alium sineri Sic, Verbi caus , BGliscus proprijs oculorum ra, dii; seipsum interimere dicitur, dum sese in spς enlos contemplatur id enirn, si verum est, non fit per in secundum intentionem naturae ; sed per accidens, ob venenosam habitus ipsua reflexionem. Ratiopiae munciati est, qui nullum agens operatur resti e ciens malum finem,ut malus ςst,'el pςc se primo intenderis malqso, quatenus malum est, praecipiae sui. ' ipsas. Corruptio autem est malu naturae,cum perse enda i ad non est e,ac proinde, rv ine Eus naturatura
405쪽
carrumpentibus resisti, ut explicuimus supra Tit. t. dist. 3. habet autem praecipue locum axioma, saltem ex mente Aristotelis, in agentibus natutalibus, siue operantibus ex instinctu& inclinatione naturae, quae st minae immortalitatis eis aemula , ut docuimus ibidem, ex l. a. de Anima, t. 3 . Potest nihilominus agentibus etiam liberis accommodari; Nam licet homines impij appetant sibi & consciscant aliquando mortem; ratio tamen vplendi formalis proxima non est ipsa mors, sed bonum aliquod, quatenus bonum est, videlicet viduadant aliud malum, quod putant esse morte grauius , ut pluribus explicuimus Tit. J. dist. s. ad illud axioma: Nihil ad malum in-
Γλα similitudine inter agens oe patiens. . cl.
i Modi vis intendit asimilare sui fassum. J Propositum Theorema colligit Aristoteles
ex ijs, quae disputat c. 7. libri pthnide Gen.& Corr. t. So. dum docet, egens cr patiens debere partim sese sibi initia, quoad materiam nompe; de partim dilhimitia, scilicet quoad sermam, eo quod inter se con-α ria sint, ut inquit ibidem. Ji triligitur itaque propriὸ de agentibus naturaliter actione transnutativa, re prodri titia, ut sic: Haec si quidem agunt eo fine, ut alteri naturam tuam communicent, & per conse quens, ut illud tibi quodammodo assimilent. Hoc modo ignis calefaciendo frigidam, sibi illam assimi - late nititur, seisida contra agens in subiectum cali dum, suas in illud qualitates , ea qua potest perfe-
ctionis smilitudine producit. In estis hun est 3 ciu
406쪽
Pars quarta. Tituli I. 23 quaque verum: non enim, qui lapidem V. c. in altum proiicit, eum hoc ipso sibi assimilate conatur: nisi dicere velimus, illum conceptui mentis, quo lapidem iacere cogitauit actum assimilare. Consule, si placet, Zimaram in Theorematis, propositione 9 I. 2. Omne agens producit sibi simile, i. i. de Gen. &Corr. t. 3 i ii quem sensum Albertus M. de Animal. I 6. Tract. I. c. 8. definit, Generant esse id, quod sibi simile producit. J Verum est axioma eodem sensu quo praecedens idque cum hac distinctione, quae superiori etiam inseruit: Agens uni vocum producit simile secundum speciem,aequius cum secundum Virtutem , qua eminenter continet suos effectus: Sic caelum est agens aequivocum respectu rerum elem C. tarium eminenter continens persectionem suorum
effectuum, secundum quam inter ipsum, & effectus intercedit quaedam similitudo virtutis. N am numquodque agit,secundum quod est actu , ut refertur L i. contra Gentes, c. I. id est, ut ibidem explicat Ferra-xiensis, secnnrim quo actu habet, quoaecausat in esse-ctu. Porro agens uniuocuria non tantum producit simile secundu speciem quod semper fit necessario
sed ordinarie etiam genita assii nitantur gignentibus, secundum tines proprietates, & accidentia fere omnia, quae sequuntur naturam. Quo sensu vera cst illa sententia Flacci. Gytbis creantur fortibus, O bonis tu iuuencis ' est in equis patrum 'Mirtus; nec im ellem feroces
Progenerant aquila columbam. .
3. Omne quod fit, sit a sibi simili. Sumitur ex textu citato, & ex l. r. Rhetoricorum. J Vbi de deliberatione agens Philosephus , quae est circa pacem vel belliinuta a natura comparatum elle .docet, Ur, simitia .riantur a s mili f. Veruru est sub distinctione,
407쪽
carnumpentibus resisti, ut explicuimus supra Tit. t. dist. 3. habet autem praecipue locum axioma, saltem exinente Aristotelis , in agentibus naturalibus, siue operantibus ex instinctu dc inclinatione naturae, quae ει unae immo aluatis eis amnia, ut docuimus ibidem, ex l. a. de Anima, t. 3 . Potest nihilominus agentibus etiam liberis accommodari ; Nam licet homines impij appetant sibi & consciscant aliquando mortem; ratio tamen vplendi formalis proxima non est ipsa mors, sed bonum aliquod, quatentio bonum est, videlicet ut evadant aliud malum, quod putant esse morte grauius , ut pluribus explicuim Tit. s. dist. s. ad illud axioma i Nihil ad malum intendens operatur.
G. DISTINCTIO VIII. De silmilitudine inter agens oe patiens. i.
agens intendit asimilare sibi fasi,m. J. Propositum Theorema colligit Aristoteles ex ijs, quae disputat c. r. libri prhnide Gen. de Cortat. so dum docet, te nys patiens Abere partim Esemisimilia, quoad materiam nempe; & partim diffi- milia, scilicet quoad formam, eo quod inter se coner ria sint, ut inquit ibidem. Ji telligitur itaque proprie de agentibus naturaliter aetrono trans nutatilia, ct productiva, ut sic: Haec si quidem agunt eo fine, ut alteri naturan, suam communicent, & per consisquens, ut illud sibi quodammodo assimilent. Hoc modo ignis calefaciendo frigidam, sibi illam assimi - late nititur, frigida contra agens in subiectum cali dum , suas in illud qualitates, ea qua potest perfe- ctionis smilitudine producit. In aes ijs nun est usque
408쪽
Pars quarta. Titulas N I. et 3
quaque Verum: non enim , qui lapidem V. c. in altum proh cit, eum hoc ipso sibi assimilare conatur: nisi dicere velimus, illum conceptui mentis, quo lapidem iacere cogitauit actum assimilare. Consule, si placet, Zimaram in Theorematis, propositione 9 I. 2. Omne agens producit sibi simile. l. i. de Gen. &Corr. t. 3i in quem sensum Albertus M. de Animal. I 6. Trach. I. c. 8. definit, Generans esse id, quod sibi simile producit. J Verum est axioma eodem sensu quo praecedens , idque cum hac distinctione, quae superiori etiam interuit: Agens univocum producit smile secundum speciem,aequivocum secundum virtutem , qua eminenter continet suos ei hus: Sic
caelum est agens aequivocum respectu rerum elemc rarium. eminenter continens persectionem suorum
es ediuum, secundum quam inter ipssem, & effectus' intercedit quaedam similitudo virtutus. Nam numquodque agit,secundum quod es actu , ut refertur l. i. eontra Gentes, c. I. id est, ut ibidem explicat Ferraiiensis, secnn rim quod actu habet , quoae causat in esse-ctu. Porro agens uniuocuna non tantum producit simile secundu speciem quod semper fit necessario jsed ordinarie etiam genita assimilantur gignentibus, secundum olimes proprietates, & accidentia fere omnia, quae sequuntur naturam. Quo sensu vera cs illa sententia Flacci. rtes creantur fortibus, s scnis tatu iuuencis , es in equit , patrum 'Virtus; nec imbellem feroces
pio generant aquilae columbam.
3. Omne quod fit, sit a sibi simili. Sumitur ex textu citato, & ex l. r. Rhetoricorum. J Vbi de deliberatione agens Philosophus, quae est circa pacem vel
bellum,ita a natura comparatum ei te docet, Ur,simi-m oriantur a sint libMi. verum est sub uistinctione,
409쪽
De causis Entis creasi. eodem sensu,quo effatum praecedens: nimirum, ne quod fit ab efficiente viii ioco, fit a sibi simili secundum speciem,& secundum proprietates speciem comitantes: omne auto, quod fit ab agente equi uoco fit a sibi simili secundum virtutem. Atque haec distinctio uniuersaliter vera est,in omnibus productionibus creatis: At vero in processionibus diuinis, g nerans producit genitum, non tantum secundum ii , militudinem naturae in eadem specie; sed plane GuDdem numero tisentim quian inurum generatio eo est perfectior, caeteris paribu*, quo similior est natura geniti naturae getnerantis: Atqui generatio aetςrna Llij Dei est perfectissima, ςum eadem numero sit nais tura geniti & generantis. Et hoe sensi Generatio diuina recte vocatur a Theologis, Exemplar gener
rionis humanae oe omnium aliarum generationum. Lege,s placet S. Thom: p. q. R3. a. a. ad 6. . omne agens producit esse cium sibi propςxtionatu. JElicitur ex textu ante citat & resci tur a G ranado in
disputatione n Spiritus sanetus ex vi processionis si talis euadat Patri &. Filio. Ex omnibus omnino, qua de similitudine inter agens de pastum tςtulimus, pro' nunciatum istud uniuersalissimum est,& plano sensu
patet latissime,ut ex eorum explanatione fit manisς-lium : illa enim restrictionibus indigent; hoc vero in cuiuscuque agentis operatione locum habere pote.st. Pro illorum i men pleniore notjtia obseruandu est, similitudinem & simile hic non ita presse accipi, seiulate, & extenso nominis significato: proprie enim, similia secundum qualitas ei dicuntur, v t. explicabi tur, Titulo de Asiatione: Similitudo autem rei pectit causae & effectus, non in qualitatibus modo cernitu L, sed eti m in quantitate, & in substantia, & absolute in qualicunque vel elsentiali, vel accidentali conuenientia, siue formalis illa sit, sive virtualis aut emi.
410쪽
Pars quarta. Titulus PG. 23 s .
netitialis. Lege, si placet, Granadum loco citato. s. Omnis effectus geriis militudinem fui e cientis. Author de causis. J Verum est sub distinctione effectus uni voci & aequi uoci; ille enim gerit similitudinem sui essicientis, quoad speciem, hic vero quoad virtutem solum, ut patet ex dictis, Jc fusilis expli a tum est, Titulo de Causis in gener dist. 3. Hinc est,
quod unicuique effectui debeat assignari causa conueniens, ut d bcetur 1. Physic. c. 3 & explicatum est stupra. Tit. 8. dist 6. quia nimirum ex natura rei semper nece Titio intercedit aliqua conuenientia seu similitudo inter causam & effectum. Q are qui non
assismat causam conuenientem, is veram causam mi
ni me assignarit. C terum pro hoc & pr cedentibus.
axiomatis notassum denique est, ex D. Thoma,q. 23. de Veritate, ari. . ad M. in causis & effectis atqui uψ-cis, ei sectum ordinis inserioris, dici similem causae ordinis seperioris, non contra; quia ille habet huius forma, nimiru imperfecte,& ut loquitur D. Thomas
lib. I. contra Gent. c. 29. per quandam deficientemtam icipationein: haec vero nullo modo, neque perfecte,
neque imperfecte habet sormam illius, v. c. Caesar nulla ratione habet formam statuae: statua vero imperfecte habet formam Caesaris; nimirum secundum cxternam figuram, quae non est propria lapidis, v. c. cui per accidens inest, sed Caesaris, cui per se conuenit, ex principiis sivis intrinsecis. Idem proportiona liter dicendum est de Deo, respectu creaturarum, aliisque eius lem comparationis, ut docet idem D. Thomas i. p. q. . art. 3, ubi ait, Creaturam aliqua ratione polle dici similem Deo: Deum vero nulla ratione dici debere similem creaturae. Idem sentit Val-queZ d. I 66. c. s. Molina, Valentia,& alij.