장음표시 사용
431쪽
facit ad mandatum sui Domini & nomine illius, excommunicabitur Dominus ipso facto, non minus, ac si ipse clericum verberasset. Ratio huius patet ex ijs, quae dicta sunt; quia videlicet famulus operatur . ex voluntate sui Domin Vesusi in strument sim in irrtute agentis principalis. 9 Clauis non ideo repudianda est, quod lignea pC inodo suo fungatur ossicio. S. Prosper sententia 266. JNimirum si fores res rare possit,q'ando nahil quaerimus aliud, nisi patere,quod clausum est. Valet haec sententia pro quovis seruitiorum, seu instrumentQ- .
io. Manus est inistrumentum in frumentorumn. de animat. 38 & . de pati. Animal, c. io. J Ratio est, tum quia facit omnia fere reliqua instrumenta; tum etiam, quia est loco plurium instrumentorum,
v t sussis explicat Philolophus, loco de partibus animalium citato, & Galenus initio libri primi de usu
partium. Vnde etiam omnia opera solent attribui
manibus, ut docet D. Thomas 3. p. q. S . a. S. ad I. ' iuxta illiud: Manus tua Domine fecerunt me : dc per opus manuale in lege veteri intelliguntur omnIa officia humana , quibus homines licite sibi victum comparant, siue manibus, siue pedibus, siue lingua aut alio quolibet instrumento administrantur. Consule etiam, si placet, S. Thomam 2.2. q. 187. art. 3
432쪽
De Dco Opt. Max. prout est causa prima. Dis TINCTIO' PRIMA.Dι causa prima siue Deo, Pt es Creator. i. Q Ine Deo nec fuit aliquid, nec est , nee erit.
Σ. Ab ipso , oe in ipse per ipsum sunt omnia. JEthlioc perillustre elogium Hermetis, quo Deum
rerum omnium auctorem & conseruatorem estis te
statur, conformiter scientiae & fidei Christi aliae; alie- irae autem a mente priscorum Philosophorum , quibus illud receptissimum erat : Ex nihilo nihil sieri, de quo titulo superiore. Illum Tullius ait innumero Deorum apud AEgyptios haberi, & a, virtute naultarumque rerum scientiam, Trismegi illi elle nominatu. Fuit is nori modo Aristotele & Platone verum et' a Pythagora, septeque Graeci e Sapientibus loge antiquior, ut auctor est Lactantius c. ii. de ira Dei. Eundem S. Cyrillus i. i. in Iulianum circa finem, &l. 2. ad textum . testatur de rerum a Deo productione, Moysi consensime. Certe nulla praeclare de Deo scripsit, tum alibi passim, tum praecipue in Pi- mandro ubi sub finem libri ait: 3. N faciat omnia Deus, aut superbus es, aut imbecidis.J Atqui utrumque nefarium est,ut inquit ibide. 4gnouit itaque rerum omnium productione ex nihilo a sanctissimo Moyse asserta, quam tantopere
impugnarui plerique Gentiles Philosophi, ut Zeno libro de Essentia,&alij , quos refert Laertius lib. 7.
433쪽
:1 6 1 e citi sis Entis creati.
asserentes duo esse rerum omnium principia, agens
scilicet,& patiens, sue Deum & materiam, fine qua nihil a Deo ficti possit; sed false &imperite: Nam
. Deus creaturam 'am fccit ex nihilo. J Est commune Patrum, ac Theologorum principium, sum turque ex S. Augustino l. ad Orosium c. a. qui habetur Tomo 6. operum illius) Vbi , Duna quaritur, ait,in Ee creaturam fuat ecerit Deus , quadam materier quaretur; sicuti est Obro lignum, mel quodlibet corpui quod nisi habuerit,eafacereri qua ab eius at te expe
tum ur, o innano non poterit: cum autem resondetur , ex
. v biti, quia aliud restondetur, nisi nullum ei subiectam fuisse materiam, quam ipse non fecerat, ut haberet,inde faceret,si quid vellet, car quam nisi baberet jacere non maleret λ Rationem assignat paulo post: Prute ea creari aliquia de nihilo potest, quia voluntas creantis
etiam sine mate; ia sibi sufficit.
s. . Si ex aliquo Deua fecit omnia, non fecit omnia. Js. Bernardus l. 3. de C Nasid. c. 6. ubi, Fr ra. ait, philosophi materiam quaerunt: non sit materia Deus; non enim officinam quouit , ποη artificem. i e per se, O infe Omnia feci: inde de nihilo: Nams ex aliquo fecit , illud nonfectis,ac per hoc nec Omnia. Subtiliter sane & potenter. Nam si, ut lumine naturae constat, Deus est effector omnium; Ergo etiam materiae;ergo in quacunque effectione a se prodeunte non eguit materia ; Ogo materia non praeiacuit diuinae cuiuis
operationi. Multos id fuse probantes refert Eusebius 7. praepar. c 8. & alij. 6. Quod est maxime Ens, causi est Omnis Entis,citari solet ex 2. Metaph. t. J Vbi quidem in terminis no habetur; satis tamen perspicue inde colligitur,ut animaduertit D. Thomas & Fon sicca in illum locum. Sensus itaque pronunciati est, Deum, qui maxim Ex pa essentiam Ens est, este causata omni u aliorum. Entium,
434쪽
Entium, non finalem modo, quod Aristotelem sensisse manifestum est ex ir. Metaph. t. 28. &32.ὶ sed etiam efficientem. Siquidem ex mente Aristotelis. 7. Quae habent causam Hem, habent etiam ess-rientem. 2. Phys t 19. dc 3 o. J Vnde etiam 2. Phych. s. ridet antiquos, qui dicebant, animalia & plantas habere causam efficientem ; casum vero & alia diuiniora non habere : cum omnium eorum causa finalis sit Deus. Neque vero his repugnat, quod ex mente Aristotelis mundus suit ab aetorno; quia etiam s. Dein scausa finalis rerum aeternarum. II. Meiataph. t. 28. & 12. J Cum autem ea, quae causam finalem habent, etiam habeant ellicientem, nasidus quoque secundum Aristotelem a Deo productus e fle licet sine nouitate ellendii censendus est. Id quod praeclarE alteritur in libro de M undo, ad Alexandiu c. 7. initio, his verbis: Vetus sermo est, a m/ioribusque
proditu .inter omnes homines. niuersa tum ex Deo umper Deum constitutasuis atque coagmenta et & paulo post; cunctorum, qua rerum natura complectitur. cum feruator est Deus, tum vero quaecunque 3n hoc mundet Τηρ' o modo pesciuntur,eorum omnium conditor eis.
Haec ibi vel Aristoteles, vel quiuis alius libri istius
auctor. Idem est sensus illius: 9, Ab hoc Ente omnibus derivatum es esse s liuere. Refert id Carthusianus i. a. de lumine Christianae Theoriae c. 17. exl. I. de Cano t. io o. J Sed non niti obscurὶ admodum & remote inde colligi potest pQ snimo clarius contrarium doceri videtur eiusdem libri t. io 2.& io 3. ubi absolute negat, mundum gernitum este, aitque fieri non posse, ut res etiam genita sit, & nihilominus sempiterna dicatur. Verum enimvero licet videatur Aristoteles, tum hoc loco, tum etiam alibi,certam de mundi productione,veri-xatem, vehementer labefactare conatus, affer ,
435쪽
omnique studio comprobata, ut putauit, eius aeternitate: in allegatis tamen modo de Deo rerum omnium auctore sentet vijs , itemque in alijs quamplurimis, quae passim a Philosophis adduci solent, non
obscure significare videtur, se agnouisse Deum,tanquam mundi conditorem, ipsumque sine nouitate essendi, ut loquutur, ex necessitate naturae cile productum. Itaque dicendum videtur, eum in hac re harisisse dubium & perplexum.
Io. Deus es primum efficiens oe ultimira is rerum omnium. J Est comune dict Philosophoru & Theologorum,desamptu ex locis A ristotelis citatis. Ratio est, quia per ipsum, laiaqua primam & uniuersalem causam eis ciente; & propter ipsum .ianqua causam finale vltimata facta sunt 3c filii omnia. Vnde Apoc. c.χ i. v. 6. ct alibi de semetipso pronuciat Dominus: Egosum α. ω nitihm G sinis. Quibus verbis declarat, se esse, qui omnibus rebus, per creationem, iiiiiiii dedit,ij sidem de finem imponet,terminado cursu huius saeculi,& omnia iustorum & electorum pia
desideria copi do & consummando,ut sit Deus omnia in omnibus. Eodem sensu a Platone dictum est: II. Deus complectitur principium , medium . sinem omnium Entium. L . de legibus. J Vti enim de actione Demosthenes,eam eloquetiae primit, secundia, S tertium esse dixit,& D. Antonius cadem omnia discretioni tribuit inter virtutes spirituales; quia nimiruin eo genere praestantissima sunt, sine priori aut aequali : Et uti Theocritus in Encomto Ptolomaei, exi, hominu in numero primu,vltimii,& mediu ponit,significare voles,eum Vnu elle instar omni ii, & omnia pr stante,quae caeteri homines uniuersi ; ita absolute ει quoad omnia absque comparatione Deus principium dicitur,medium,& finis totius uniuersi. Atque
hinc deducunt Theologi,in i. p. voluntatu diuinam,
436쪽
utpote,quae ordinxtissima est, ferri sita natura in ipsuDeum tanqua in fine; in creaturas verb tanquam in media: Vniuersa enim, propter semetipsum operatus essDominus. Prouerb. I 6. I . de quo pluribus infra,
Titulis de Causa alii I2. Omne Ens praeter Deum est creatum a Deo.J Istud vulgare dictum manifestum est ex dictis:quidquid est
enim in hac rerum uniuersitate, id vel Deus est aete nus & infinitus, vel creaturae Dei. Sumitur autem hic creandi ratio late,pro quavis productione rei, ut patet ex terminis. Vide D. August. l. I L. Cosessi c. 8.is. Quidquida Deοfactum non es, mel est Deus, melnibit. J Est commune dictum Theologorum ac SS. Patrum, Iustini in expositione fidei. Cyrilli l. r. in Ioan. c. g. Augustini l. I. de Trin. c. 6. Fundatur in hisce verbis, Ioan. c. i. sine ipse sectum es nihil. Ex illo Suareet probat, Vniuersalia & essentias rerum ante creationem nihil suisse extra. De quo fusilis Titulo de Essentia, or Vniuersatibus.
Dis TINCTIO II. De causa prima ot est Gubernator in gemine.
r. XTNm est princeps ac gubernator Vniuei .J Ce V lebre istud axioma ponit Aristoteles . Me taph. c. io ubi id probat & demonstrat huiusmodi discursu: Bonum Vniuersi consistit in debito ordine suarum partium, ita ut hoc bonum sit quasi intrinsecum,& inhaerens ipsi V niuerso:atqui non potest pos sidere huiusmodi bonum , nisi in eo sit unus aliquis Princeps supremus, & gubernator illius I quoniam, principatuum pluralitas non es bona. Neque enim consert ad bonum regimen ; sed ad confusionem
437쪽
asso De causis Entis creat potius & seditionem, ut fusius explicabitur, Titulo
de prudentia gubernatrice. Vnde etiam apcs duces plures occidunt,ne principum multitudo seditionem excitet ut habetur l. 9. de historia Animal. c. . At vero , Entia nolunt malὸgubernari: Ergo necessarius est in uniuerso unus supremus Princeps & Gubernator. Ita fere Suareet in locum Aristotelis citatum. Vide Hultado dis io Metaph. n. I . a. Deiu es Princeps Gubernatarinines.JSumi . tur ex eodem capite, patetque per explicationem antecedentis. Idem pulchre docetur lib. de Mundoc. . ubi dicitur, Deus 6se in mundo quod in naui gubernator, quodin curru agitator, quod in choro praecautor, quod in ciuitate lex, quod in exercitu Dux , &c. Simili argumento veteres Patres , S. Cyprianus in Tract. de Idolorum vanitate, S. Iustinus in oratione Exhortat. S. Athanasius in oratione aduersus idola,
quibus & Philo Iudaeus adiungi potest, in libro de
confusione linguarum, 'probant unum esse Deum, qui res omnes creatas regit & moderatur. Lege, si placet, Bellarminum l. i. de Pontifice , cap. 2. 3. q. Caeterum licet quaedam Entia male in hoc mundo videantur esse disposita, ut sunt,V. c. pleraque monstra,& ali e res a sua specie notabiliter degenerantes: id tamen non generali rerum omnium gubernatori
Deo; sed particulari causarum secundarum defectui adscribedum est. Quinimo absolute dici non debet, huiusmodi entia male esse disposita: quamuis enim
exorbitent a recta partium suarum constitutione, vel siccundum locum, vel secundum virtutem, Vel cetiam secundum sormam squae tria necellaria sunt ad rectam partium inter se dispositionem & ordine, ut docet Aristoteles 3. Metaph. t. I9.) eorum tamen id sectus facit ad pulchiitudicem uniuersi; quemadmodum umbrae α atri colores augent venustater'
438쪽
picturae,& obscuritas noctis amoenitatem Iucis commendat. Lege, si placet, S. Augustinum l. 3. de Genesi ad litteram c. I 7. Deus est nobis Lex aeterna. J De semitur ex libri Mundo c. 7. iam citato, ubi dicitur Deus esse nobis, Lex in omnem partem ad κquilibrium mergens, nullam
correctionem admittens nullamqu' arietatem; cuius
gubernatur. Pro huius maiore explicatione Nolanis dum est, Legem aeternam sumi dupliciter, i' pro qua iis regula practica necellatiae & aeternae veritatis, ad quam naturaliter obligamur; ut Deum esse colendum, Parentes honorandos, &c. χ' pro actu diuinae mentis, quo iudicat, illas regulas seruandaselle a creatura, cum volutate eam obligandi. Prior sensu dici potest, multas esse leges aeternas: posteriore vero solus Deus est nobis lex aeterna, quae nihil aliud est, quam Ratio diuinae mentis, secui. dg qu miurigit omnium creaturarum motus G a Uiones in suum mem. Vide D. Thomam l. a. q. 93. a. i.
. 31undus es ober imeto Dei. J Vti ex quouis opere ax incem, ex libro auctorem,ex pictura Apellem, & ex ungue Leonem deprehendere licet, ita etiam supremus ille rerum omnium Opi sex ac gubernator Deus ex hac rerum uniuersitate agnosci potest. Nam ex pulchritudine,magnitudine,& multitudine earum,& nihilominus mira varietate,per. petuaque stabilitate motuum caelestium ac sublunarium mirum in modum Dei potentia, sapientia, ac bonitas elucescit. Vnde, ut dicitur ad Rom. c. I. uisibilia Dei a creatura mundi per ea, qu facta sunt, intellecta consuriuntμx: Et, tali enarrant gloriam Dei, opexa manuum eius annunciat firmamentum, Pses. I 8. Quinimb nulla res creata, tam apparet exigua i noex ea Creatoris magnitudinem liceat coguoscere :
439쪽
Mirabilis *st moles caelorum, sied non minus admira. bilis est formatio & industria apum , aranearum, formicarum. s. Deus est anima mundi. Sumitur ex i. Metaph. c. 3. &ex l. de causis Prop. 18. δύ ex libro de Caeso. JVbi similiter omnes intelligentiae vocantur animae, nimirum per quadam analogiam siue similitudinem. Quemadmodum enim anima viventis mouet & regit corpua ; sic intelligentiae siccundum Aristotelem mouet ac regunt suos orbes caelestes. Sic item Deus, utpote primus generali stimus motor, mouet, regit, & vivificat totum Vniuersum, in quo per sipsum omnia sunt ita composita de ordinata, ut ea rationς a multis philosophis animatum esse ac vivere iudicatum sit, ut pulchre disputant Conimbricentes l. 1. de Cael. c. I. q. i. hac etiam de cavis Aristaeas in historia de ro. Interpret. Omnes, arti homines , tametsi mario verborum cortice, et notamen sensu Deum mocant; qua vocesignifican eum eqse,per quem omnia e se sub modo liuere iocipiνπt.
I. est eausa causarum cui Adiens O regens L omnia. Seneca ad Polybium de c5solatione.J Indicantur hoc pi sanciato praecipua opeia quae Deus exercet in creaturas: actus squidem diuinae potςntiae ad extra generatim sunt duo, ut communiter docent Theologi, Creatio videlicet & Gubernatio : ad gubernationem spectant tres actus partiaculares, primus est conseruatio rerum, cui opponiatur annibilatio ; secundus immutatio, qua res serfi-Liuntur, tertius cooperatio seu concursus cum causi s
440쪽
secudis.Per hos actus Deus causat,custodit&gubernat omnia,vidistinctius videbitur ex ijs quq dicem' a. A. Deo dependet omne esse creatura. Desiumitur ex I2. Metaph. c.7. t. 8. in fine capitis. J Vbi Phi
losophus inqui intro gentia sid est a Deo γ
ἀepedidere tum carum, tum iniuersam rerum naturam. Sensus itaque Pronunciati est, totam rerum creatarum uniuersitatem dependere a Deo,quoad omnem
essendi modum, & non in fieri modo sue produci;
verum etiam in conseruari perfici. Ratio est, quia omnis effectus, in quantum effectus, necessiarib pendet a sua causa; atqui creaturae omnes non solum
quoad fieri; verum etiam quoaJesta, conseruati, &immutati sunt effectus Dei : Ergo etiam quoad haec omnia dependent a Deo. Minor probatur; quia omnes creaturae quoad esse sunt entia per participationem; Ergo etiam quoad permanentiam in esse, vel conseruationem sui elle pendent a Deo, vel enim permanentia in esse et aliquid super ipsum esse, ex natura rei distinctum; vel est ipsum esse s & eadem est catio de immutatione, & alio.quolibet gubernationis modo) si prius, necessarib pendet a Deo quia omne ens creuum, pendcta Deo; si posterius, etiam pendet a Deo; quia ipsum esse creaturae Pindet ADeo. Vt dictum est. 3. Cesante actione conseruatiua Dei, in nihilum abeunt creatura. Elicitur ex citato textu 3 3.l. n. Met. JRatio illius perspicua fit ex dictis ; quia vi in fieri,
ita etiam in conseruari pendent creaturae essentialiter a Deo. Est enim conseruatiό rei nil italiud,quam productio continuata, seu perseverans influxus clusiadem esse, quod per productionem communicatum fuit: Sicuti e contra anni hilatio nihil aliud est, quam substractio influxus diuini , quo conseruabatur creatura. Similem huic sentutiam adducit Carthusianua