장음표시 사용
461쪽
De causis Entis creati Li. de Titia. c. s.&seqq. Intelligitur autem & vGrum est, non solum ratione cuiuslibet effectus ad e, tra producti; qui semper necesiarib procedit ab omnibus personis; sed etiam ratione Visectionis & principi j agendi, quod est semper unum& idem in omnibus personis i omnes siquidem personae uti es eniatiam, ita omnipotentiam habent eande plene de ab- lute id est, quoad omnes actiones illius. Et in hoc fundant Theologi praesens axioma. Vide, si placet,
Suar. in i. p. Trach. l. l. 2. c. in . n. 23. Toletum in c s. Ioannis ad illa verba: Fater memisque modo operatur, G ego operor. Huic vero non obstat, quod humanitas Cnristi, per unionem hypostaticam de redeat a sola persona secunda, sive a Verbo in subsistendo; quo modo non pedet a Patie vel Spiritu sancto, quia haec dependentia non pertinet ad aliquod genus causae; quod in proposito ellet efiicientis : omnis enimessicientia est per voluntatem & naturam diuinam; haec vero dependentia formaliter terminatur ad ipsam relationem seu subsilentiam Verbi : non ergo, ut ad principium efficiens; sed ut ad substantialem
terminum intime coniunctum illi naturae. Ita Suai catomo I. in tertiam partem disp. S. sedi. . ad secundam confirmationem.
3. Quam facile Deus intelligit ac muli, tam facilὸ veratur. J Veritatem huius pronunciati non solum fides Christiana docet; sed etiam Gentiles Philolo hi assecuti vel suspicati sunt. Seneca l. . de Bene-cijs, c. 7. & 8. eam insinuat, ubi de inuicta Iouis virtute loquitur. Et Cicero l. a.& 3.de Natura Deorum : Nihil es, inquit, q*od Deua effere non positis,inquirim e labore illo. Pulchre autem de eadem di iacvrtit S. Augustinus, Tractatu is . in Ioannem sui initium, ubi inter alia: cui ergo, ait ortivi illo , erquem sine labor actasunt omniar Ratio est; quia adest
462쪽
Pars q rta. Titulus a II. 1 s illi , cum voluerit, posse, ut ait Scriptura. Ad ple-' niorem autem huius axiomatis explicationem,sciendum est, ex D. Thoma, &alijs, potentiam Dei cundum nostrum intelligendi modum subordinat scientiae & voluntati Dei, illi quidem, ut dirigenti actionem; quia Deus rationabiliter operatur omnia: huic verb, ut mouenti & applicanti; quia Deus nihil, nisi voluntati E agit & libere ad extrae; ita quidem, ut quam facile dictat intellectus,& voluntas est caci ter vult rem quampiam,tam facile potentia exequatur. Cuius ratio est; quia potentia non distinguitur, ni si ratione ratiocinata ab intellectu & voluntate Divina; &, ut loquitur Suareet, est ipsam esse Dei, prout per se essicax ad extra , tanqu/m principiunt principale & immediatum operis. De hac Dςi rioperando facilitate extat illud Hermeti . c. placitum Dei necessitas sequitur, moruntatem comitatur essectω, capite . Asclepij. J Nempe placituessicax, & voluntatem efficacem; haec enim comitatur effectus necessarib necessitate consequentiae, siue
ex hypothesi,ut diximus paulo ante. Eodem spectat illud Philonis, libro de sacrificio Abelis. 7. Dictum c factum in Deo sunt idem. J Quod etiavsurpauit Pythias, apud Clementem Alexand. l. 6.
Stromatum C. I. circa medium, ubi additur ex Aristophane: In Deo tantum valet mente agitare, atque
agere; & ex Parmenide: Idem est Deo, intelligentia percipere, G ese: Nempe intelligentia practica, repraeeunte Volitioni ac executioni. De cuiusmodi intellectione agit Irenaeus,cum simili sensu dixit: Vmiuersorum Deus, simul, mi cogitauit perficit id, cur cogitauit, simulac moluit etiam cogitat hoc quod voluit.
ramum cogitans um iuit, . tantum molens , cum co
git/t i Similia habet Cyrillus L . in Ioan. c. I .
463쪽
: De Perfectione effectuum . nor .
i. Eo semper congruὸ operatur ad fines rerum. L Sumitur ex l. i. de Caelo t.3 . J Sensus illius est, Deum semper facere id, quod magis congruit fini in quem res quaepiam ordinatur, omnia cnim fortiter 1uauiterque ex sua sapientia, bonitate, ac potentia disponit, ciusque sapientia semper conformas est voluntati, perquam operatur & hqc similiter illi, cumquesta iudicet, semper id magis cile elige inim, quod est melius, cum nihil extra Deum abso lute sit & simpliciter bonum , cic Deo necessarium, vere etiam id ex ijs melius fieri iudicat, quod diuinae placuerit voluntati, ut docent Theolosi. Et secundum haec intelligendum est istud Philosophi: 1. Deu femper facit ex possibilibus ae , quod es mel ur. J Sumitur ex S. Physic. t. 8. M verum est reta pectu finis illius, in quem res qu libet a Deo ordinatur, siue ille sit bonum alicuius proprium, sue bonuVniuersi ; alioqui respectu termini, ad quem actio
Dei terminatur, vel creaturae quam creat,pr cise secundum se in particulari spectatae non debet intelligi pronunciatum , possec enim homini, V. c. Vel Angelo dare plura & maiora dona tu naturalia, tum supernaturalia, quibus accidentali ter perficeretur: fosset item rem quampiam,vt arborem, vel leonem, vel hominem constituere in altiori ordine naturae; quod licet fortasse rei illi melius foret,& optabilius rnon tamen expediret ad generale bonum Vniuersi.
Exempli gratia ebus esset asin. esse Angelum,quae asinum, ut inquit D. Thomas in qq. disput iis,q.caujb Antis creati.
464쪽
Paeps quarta. Titulus ML a rὀe Creatione, a. s. hoc tamen non fit ; quia non cor
uenit ordini & varietati huius uniuersi. Quamobrem Natura, & auctor N aturae Deus) quamcunque rem facit, aut is nec stria est, aut pruter melius, ut docet Aristoteles i. degen. Animal c. . Tametsi veiro. nihil commodi videatur accipere homo, V. c. permutationem in Angelum; quia perderet suum esse,& totum commodum ellet Angeli,in quem conuerteretur; censetur tamen a multis id illi melius; quia commodum perciperet in altero se , secundum aestimationem moralem, idque iustiori titulo, quam ce seatur amicus in amico beatus. Atque hac de caus1 homi ncs aliquando desiderant mutati ii Angelos; sicuti amicus desiderat bonum amici cum suo malo,& sicuti idem desiderare potest sibi bonum cum alioseo incommodo, ut constat experientia, Deniquet posset Dcus plures rerum s8ecies creare, quibus ornaretur uniuersum. Nam'. Deus emper potes facere meli.ra in infinitum.J Est commune dictium Philosophorum & Theologoru, de quo videri potest Suarea, d. So. Metaph. seel. II. n. 16. & seqq. Ratio illius est; quia creatura in participatio & imitatio diuinae perfectionis; sed nulla potest illam persectissimo do imitari; Trgosem per potest fieri gradus entium perfectior; Et plures rerum species creari possent in inlinitum. A tque hoc
. Plus Deus potest facere , quam in ellectus ursio intelligere. J Quidquid enim intelle tus humanus vere &per he cognoscere potest, ac non fictitie seu
imaginarie, quo modo concipi solent Entia impos Iibilia, ut chyna rae, &c. id Deus omne,ac longc etiam plura, infinita siui potentia efficere potest; Cum apud illum, nansii inrisibile omne Verbum, utcst apud S. Lucam c. a. v. 17. Vnde de Apostolus:
465쪽
De causis Entis creati. Potens es, inquit, Deus omnia facere superabundant ecquam intelligimus, ad Ephes. 3. 2C. Neque enim intellectus nostri lumen est mensura seu regula obiecti possibilis vel repugnantis omnipotentiae diuinae, verecte Suatea, d. 3o. Metaph. sect.i7.n. I 3. In hanc quoque sententiam S. Augustinus l. 1. de Ciuitate Dei, inquit: In rebus miris summa credendi ratio est omnipotentia Creatoris. c. 7. initio, uti id variis naturae miraculis declarat. Sunt nihilominus creaturae quaedam, quae in certo genere fieri non possunt meliores, ut humanitas Christi, beatissima Virgo Dei para, & visio beatifica. Neque enim humanitas Christi uniri potest meliori Per nae; nec B. Virgo potest esse mater melioris fili j; nec visio beatifica potest esse circa nobilius obiectum, ut docet D. Thomas,&alij. s. Optimi est optimum agere. Sumitur ex . Et hic.
cap. 7. J Ratio illius est ; quia sicut se res habet adeste, ita etiam ad operari, & modus operandi sequitur modum cstendi. Potest autem agens quodlibet
dupliciter dici agere ut persectum & optimum , primo si nunquam in agendo aberret; sed semper bene effetat,quod sibi proponit efficiendum, ut vult; sic. agens optimum & perfectum contradistinguitur ijs agetibus impersectis,quae non possunt allEqui opercid, quod mente vel imaginatione concipiunt ac proponunt ciliciendu. Σ' ut semper faciat optimii, quod
feri absolute potest, hoc posteriori modo non potest dici Deus semper agere ut optimum i quia propriu est agentis in iti,nunqua in rebus creatis facere optimii, quod potest: Quolibet enim dato potest sacere melius & perfectiva; cum eius potentia nullis
finibus arctetur. Dicitur ergo Deus agere optima
priore modo,& hoc est persectissimu agendi genus, in agente Ebcro, scit. emcere, id, quod libet, sine err
466쪽
Pars quarta. Titu NIL 279rore. Lege, si placet, quae diximus supra, Titulo ir de Causa Efficie te, dist. s. num. 3. & seqq. 6. Dcio necessariose amatperfemo me intensiuὸ,nouextensiuJ. J Dictum hoc fano modo intelligendu est
de extensione puro obiectiva. & causali, non vero decialitatiua& formali in ipsemet actu Dei, ut aliqui existimare videntur; haec enim extenso aeque perfecta est in Deo atque intensio. At vero extensio ob .iectiva aut causalis, respectu creaturarum scilicet, potest esse minor; neque enim liqc vlla persectionem
addit ipsi Deo; sed creaturae, in qua influit, & ad qualibere terminatur actus Dei, ut patet ex dictis. Ac propterea ob hanc extensione non potest dici persectior actus Dei etia extensiue, cuperfectio eius nullo modo crescat aut multiplicetur. Nec stan E Deus perfectius se vult, vel amat,cum vult se esse & communicare creaturis, quam cum vult solum se esse; quia idem omnino est actus,quo utroque modo se vult,&ide omnino bonum in se habet, utroque modo se volendo; solaque ponit in creaturis aliquod bonu,qua-do vult communicare se illis, seu elle finis illarum, quod non poneret, si absolute solum se vellet. 7. Opera Deisunt perfecta. J Est hoc diuinum sancti Spiritus elogium, Deuteron. 2. V. . dictatum, Jc e Philosophis iuxta, Theologisq; frequenter usurpari solitu : duplici autem modo videtur poste intelligi,a' Dei operationes in genere morum perfectissimai
esse easq; omnem bonitatis rationem,quam aliquod opus bonu requirere potest, cotinere: rationes enim, quibus ad agendu Deus mouetur,aeternae Sut, a lege artetna, & intellectu infinito sapietia: lumine instructo manates; unde nullus error in ijs, aut vitici contingere potest. α' intelligi potest de effectibus & te minis operationis diuin ,α hoc modo oia Dei opera sunt etiam persecta, siue ea considerentur quae iunc
467쪽
ago De causὼ Entis creati. ad intra , sue quae ad extra , de quibus solis proprie intelligitur effatum , cum proprie sint opera siue effectus Dei ) singula is genere suo, id est spectata quoad finem, ob quem creata sunt, M. ad quem ordinata. Omnia enim Deus fecit in numero, pondere o menserar, Jcut Genesis primo dicitur,='iιli Deut omnia, qua fecerat, erant malis boxa. Similiter; Quidquid Deua boriefacit , siue peccatamindicet, siue dis mulit siue gratiam subtrahat electis, e conserat : siue memust, epluuia e terrae fructus abundet e pereat , pro iil' tempore melius fieri non posset, Vt ait D. Thomas l. dc diuinis moribus circa finem; quia ex nimia caritate o benignitate, immensa sua sapientia singula debito tempore operatur. Vide, si placet, D. Thomam loco citato , ubi insitis per inductionem praecipuorum operum Dei, elogium hoc ex plicat. 8. pulcherrima res mundus 'pus enim Dei I J Thales Milesius apud Laortium. Prior huius effati pars vera est , iuxta exilicationem praecedentis; posteriore ostendit Gentidis ille Philosophus, Deum esse uniuersi conditorem, ut de eodem testatur etiam M. Tullius, i. i. de Natura Deorum, Thales milesius, inquit, qui primus de talibus rebus quouit, aquamae it initium rerum; Deum autem e se eam mentem, qua
ex aqvis cnncta fingeret. hadem repexit Lactantius
468쪽
Pars quarta. Titulus XIII. 28t
. DISTINCTIO PRIMAVὸ iae Anium Diuisiones.
. Inis alius est Cuius, alius Cul. 2. de anima c. 4.L Finis cuius dicitur, cuius adipiscendi gratia agens operatur; vel est id, quod per adtionem acquiritur, Ut sanitas per curationem. Finis Cui est is, cui vel in cuius commodum prior finis acquiritur, via. Alius finis est ipsa actio, ut contemplatio quia conremplationis non est alius finis, quam ipsamet contemplatio alius est res prod icta, & Permanens post actionem, ut domus, quae fit per aedificationem.
i. Ethic. c. I. & I. Mag. morat. c. 3.
domus. Alius est rei factae per actionem sic finis it mus est habitatio. . Alius est finis formalis,alius obiectivus. Form lis est actio immanens, quae versatur circa obiecti-uum. Obiectivus est res, circa quam versatur formalis. Sic visio Dei est finis latinalis, seu, Quo possidetur Deus, ipse Deus est finis obicistiuus, Qui possidetur. Hi duo fines pendent a se mutuo, & ideo ex utroque fit unus totalis, ut Deus vi ius. 3. Alius est finis obtinendus tantum,qui iam ante existit in rerum natura; ut diuitiae sunt sinis auari. Alius est etiam essiciendus peractionem agentis, ut sanitas, colligitur ex α. Phyi c. 3, &em . . Me t. c. 2.
469쪽
&lib. I 2. tex. 36. &l. 2. de Caelo, t. 6 . 6. Alius est finis rei secundum se, V, c. scictior, qui intrinsecus: alius rem tractantis, v. c. scirentis, qui
Finis alius est proximus, qui immediate appetitur proeter se: alius remotus,cui sub ordinatur finis proximus. Quod si in il o remoto sistat intentio operantis, tum idem erit etiam finis ultimus. 8. Finis ultimus est duplex, ultimus simpliciter,&vltimus secundum quid. Finis ultimus simpliciter dicitur, ad quem homo se credit esse creatum, & cuius. possessione putat se futurum beatum. Vltimus secundum quid dicitur, qui in aliqua actionum serie tanquam quid ultimum appetitur. V. Finis cui est quadruplex. Primus est partialis,
vi conseruatio sui indiuidui, aut speciei; iecudus uni uersalis vico seruatio totius uniuersi; Tertius minys uniuersalis, & est homo, propter quem factae sunt Omnes creaturae corporeae; Quartus uniuersalissimus& vltimus omnium, D E V s.
DISTINCTIO II. De fina in or ne aZ alia causarum genera -
i. TRInis est omnium causarum prima. J Est commune L pronunciatum Philosophorum desumptu eae
2. Phys. t. 3I. & 2. Me t. t. 8.&alijs. Ratio illius est. quia in tota serie causarum finis est primum mouens A excitans caeteras causas ad suam caualitate exercendam : hae enim non causant, nisi propter finem , quia cum causa efficiens non nisi alicuius gratia ope- τοῦ tur, nec ellariu est,antequam agat, & materiae formam inducat, moueri eam asine, sicque finis motio
470쪽
Pars quarta. Titulus AIII. 223
omnium aliarum causarum causalitates antecedit.
Et hoc setisi intelligi debet Commentator. i. de animat. s. ubi ait: causas sinales digniores e se in essentia c. teris omnibus causis. Vide D. Thomam parte prima, tu. 3 - are. 6. in Corpore ,&I. 2. qu. I. a. 2. in Corpore. r. Finis est primum in intentione oe et inmuni in executione. J Sic aeger, v. c. volens recuperare sanitatenae
Vocat medicum, sumit potionem , &c. Sanitas est ultima in executione; quia ultimum acquiritUr; prima ver o in intentione, quia prius desii deratur sanitas, quam permoveatur homo ad vocandum medicum, potionem sumendam ,& caetera media adhibenda. Sumitur ex lib. 3. de anima, t. 69. & lib. I. Mag. mor. cap. 19. Vbi sub finem capitis docetur, finem non solum habere rationem finis i sed etiam principio assimilari. Explicatur hoc communi axiomate dictum praecedens; licet enim finis dicatur omnium causa tu prima : non tamen omni modo prima est; sed intentionaliter: nam in executione est ultima ; non quidem respectu omnium accidetium aut circunstantiarum, quae finem consequi pollunt; sed respectu mediorum, quae ordinantur ad finem,& hoc modo: 3. Finis opponitur principio. 3, Metaph. cap. 3. JQuatenus scilicet significat extremum siue terminum motus aut caulae cilicientis , quae est prima in executione , ut docetur Titulo ae Causa Vp- ciente. Finis enim est id, in quod desinitur : principium vero id , i quo incipitur. Sumit autem hoc Ioco Aristoteles principium pro co, inde motus oritur, id est, pro causa esticiente, cui finis relatiuὸ opponitur, cum non ad media tantum, sed ad efficiens quoque reseratur. Caeterum finis dicitur primum in iRtentione, non quo a causet secundum esse intentionale, vol apprehensum, causa: enim re iacta