장음표시 사용
451쪽
a 64 m causis Entis creati. l. i. de lumine Christianae Theoriae c. 27. ex quadam Epistola Aristotelis de primo principio, ubi resertur asserere, quod, nisi inde siciens primi Entis communicabilita , quase ex in actu es, esse Ue d Ounae
res O conferuaret, omnia in nihilum ruerent.. q. Diuinum omnium principium existit ter quia funeo permanent iniuersa.I Ita ex Peripateticorii Sch
la & discipulis Aristotelis nobilissimus Theophrastus c. i. suae Metaphy sicae, ubi ξulchre ostendit, se
in uniuersi a Deo dependentia sui Praeceptoris insistere vestigijs, aitque, Deum esse causam omnium, non tantum quoad ello; sed etiam quoad conseruationem & permanentiam in esse. s. mens omnia exornat, omniumque es causa.J Istud Anaxagorae pronunciatum apud Platonem in Phedone mire commendat Socrates. Veluti autem prς cedens axioma de Deo est, prout est prima causa &conseruator ; ita praestias de eodem pronunciatur, prout est prima causa & immutator, siue persector. Etenim tali ordine & ornatu uniuersiam hanc mundi maehinam aeterna illa & infinita mens perfecit & illustrauit, ac etiamnum in hodiernum diem perficit re exornat . ut vel hoc ipso Deus rerum omnium causa esse deprehendatur. Quoniam, ut vere Aristo teles pronunciat, 6. AE quum non essummi momenti rem ea sui triabuere. i. Metaph. c. 3.J Itaqηe qui mentem, quemadmodum in animantibus sic in natura,causam tam mundi, tum etiam totius ordinis esse dixis is praeseperioribu
remere loquentibus. P istos intelligit philosophos
Deum rerum omnium opificem minimb agnoscentes )gua obrius visus es. Qui loquendi modus tanto Philosopho dignus est,& diligenter notandus, Ut recte inquit Suarea in i unc locum. In eandem sententiam praeclare Tullius i. a. de Nat. Deorum.
452쪽
Pars quarta. Titulus ML 16spaulo post principium: Quidpotest esse tam apertum,
tamque perfficuμm, inquit, cnm caelum asseximns mcalestia contemplati sumui, quam esse aliqueae nul/im praestantsiniae mentis, quo hac regamur: Et libro 1. de Diuinatione,circa finem: Esse trafantem aliq*am a. ternamque naturam, G eambustri rendam a trandumque hominum generi, pulchritudo mundi, ordoque rerum calesium cogit confiteri. Vide Hurtado disp.ro. Metaph. soch. I.
De eadem prout est cooperator. f. causa fecundae isentialiter orsubordinata
causa prima. Citari 1olet ex 2. Metaph. t. s. JVbi quidem in terminis non habetur; satis tamen commode inde deducitur. Illius ratio est quia omnis causa secunda essentialiter est ens per participationem; Ergo essentialiter, etiam in sensu tbrmal quatenus causa est, subordinatur Enti per Essentiana , id est, Deo,qui est causa prima. Quoniam a. In causis essentialiter fabordinatis inferior non agit De superiore. J Est commune axioma Philosophorum & Theologorum , quod usurpat Hieronymus Fasolus in I. p. q. 2. a. 3. dab. 7. Omnis autem causa secunda essentialiter dependet a prima, & sub ordinatur illi non in essendo tantum; sed etiam in causando: nihil igitur potest agere nisi dependenter . a prima. Ratio ea; quia omnis creatura habet vim agendi necessarib commensuratam Jc proportionatam suo esse: quale enim es esse rei, tale e;iam est pulec opercri, ut explicabitur infra, Titulo de potetuιἄin genere; sed omne cisse creaturae ς sentialiter pren-
453쪽
det a creatore Ergo etiam illius operari; nam quem admodum in suo ei te est Ens per participationem. ita etiam in suo operari. Et secundum hunc sensum et inicie dictum est istud :Deus omnibus mundi partibus assistit caverando.J nilo Alexandrinus in libro, Quod mundus sit in r-νη tibinis,&cxillo SuareZd. 22. Metaph. sech. Iaa. I Est itaque haec subordinatio, siue dependentia a causa prima, de ellentia causae secudae, non quidem hoc sensu, quasi illa dependentia intrinsecὶ componat essentia causae secundae; sed quia haec ex vi suae esse-tiae, siue naturae illam requirit: Siquidem haec prim ratio est distinguendi Ens creatum ab increato, quod illud habeat este dependens ab alio, sitque ens perparticipationem, & sub ordinatum alteri sopctiori
hoc vero habeat este ex se non receptum ab alto,sitque ens per ellentiam. Eodem sensu etiam depcndentia in causando est de essentia. creaturae hae enim in causando ita pendee abactuali concursu en iis increati, siue causae primae, ut nequidem per absolutam Dei potentum possit fieri creatura, quae in causando si independens ab Ente increato, sicuti non potest feri independens in essendo, unde necesse sarib & essentialiter ; ut est apud Suarer ibidem,
. Omnis actio causaesecundapendet ab ac uali concursu causaprims. J Ratio est eadem, quia nimirum
creatura, & est ens per participationem essentialiter dependens ab ente per essentiam, siue a c*eatore, qui est causa prim A t, Et hoc ipso intercedit perfecta dcessentialis subordinatio inter causam primam seu independentem, & inter secundam , seu essentialiter dependentem. Neque hinc sequitur, agentia creata non esib principalia in suo ordine ue sunt qnim prin-
454쪽
cipalia in ordine agentium particularium; sicut Deus est principalis in ordine causis uniuersalis. Absolute igitur & uniuersaliter: 1. Nil sine Deo. J Subintellige, sumus,possumus, aut efiicimus. Ab illo siquidem,& per illum,& cum
illo, creaturae omnes suum habent esse,posse,& operari. Vana igitur est omnis mortalium industria, 'omnisque conatus, nisi animet Deus & adiuuet. In hanc sentcntiam recte dictum est a S. Augustino l.χ. contra a. EpIstolas Pelag. c. 8. Multa Deus facit in hominebona, quae non facit homo : nulla mero facis homo, qua non Deus facit , ut faciat homo. 6. Omnis creatura es in poteηtia obedientiali re pectu creatoris. J Achiva videlicet & passiua, ut loquutur Theologi, quorum hoc est commune axioma: Sensus illius est, omnem creaturam esse subiecta &subordinatam Deo ad obediendum illi in recipiendis& eniciendis quibuscunque essectis, quae non implica at contradictionem. Sequitur ex ante dictis, &ra o est, quia omnes creaturae sub pleno sunt dominio Dei Creatoris. Nunxe igitur Deo subiecta erit anima mea l Plal. 6 i. Vide Suareet d. ,. Metaph.
7. Nullum agens creatum pendet essentialiter ab alia vente creato. J Significat axioma, solum agens increatum, siue Deum esse, cui omnes causae secundaeqssentialiter subordinatae sint, iuxta ea, quae diximus ad primum & secundum pronunciatum huius distinctionis. Hac de causa licet Sol & caelum vocentur a Philosophis causae uniuersales, eo quod musae inferiores b illis iuuentur & foueantur. Iuxta illud: οι h.mo generant hominem, & illud: Oportet hunc mundum obiectum essesupernit latiνnibus, Ni inaee omnis eius mis regatur. I. Meteor. c. a. Non tamen haecasentia sublunaria essentialiter ab istis dependent,
455쪽
nec huiusmodi subordinatio est absolute necessaria& essentialis, cum aliunde vis illa dc influxus caelestis possiesuppeditari; saltem a Deo, qui eminenter
manet omnem e scientiam,vt mox explicabitur. Vid: SuareZ, d. 26. Metaph. seel. I. ia. o. &seqq.8. Causafecunda non agit, nisi mota a prima.J Verus' istius dicti vulgaris sensus cst; non agit nisi mota , id
est, non agit nisi dependenter a prima cauSa concurrente, vel nisi adiuta a primo agente cooperante: quo sensu etiam dixit Aristoteles, S. Phys. tex. F. froprium est primi motoris mouere non motum, id est, agere independenter superiori causa, Vt fusus explicabitur insta, Titulo centitu. Intelligitur itaque non absolute de motione praeuia; talis enim neque necessaria est, neque sit ordinario concursa in actibus vaturalibus ; sed etiam,& potius de motione intrinsece cooperante factioni , quae nihil aliud est, quam ipsa actio caulae secundar, prout procedit λDeo. Eodem sensu intelligendus est auctor Theologiae AEgyptiorum l. s. c. 3. cum ait: Eute nece Fι- rao omnes actiones manant , eiusque nutu omnis potesta εin actum excitatur. Caeterum hoc & sequentia pronunciata citari solent exl. s. Physic. C. F. t. s.& sequentibus. Usurpantur autem a D. Thoma I. p. R. ICI. ar. 3. A. Caietano I. s. q. H. a. I . & q. I9. a. 8.
9. Causa secunda applicatur ad agendum a prima. JSensus absolutὸ & uniuersaliter verus est; non agit, nisi concurrente prima, per formalem scilicet sea actualem applicationem vel cooperationem : non autem est sensus, quasi prima causa, per prἴμὴ m applicationem, seu influxum in omnibus actionibus semper praemoueat secundam , alioqui sequeretur, Deum excitare & mouere nos ad actiones malas, quod impium est, asserese. Lege Suarea disp. 22.
456쪽
Metaph. sech. a. num, T. Io. Causscsnda agit in virtute prima. J Sensus est, agit per virtutem initio acceptam a prima, seu participatam a superiori virtute, de dependenter ab actuali concursu primae causae. Virtus enim inferioris agentis, s verba sunt D. Thomae l. 3. contra gent. c. 7o.) pendet ex miri ut verioras,3n quantum It peri r dat inferiori virtutem agendi et co ei uat eam.
Atque hac etiam de causa Deus appellatur, Gusa prima tametsi actione simultanea, & quoad 'rem plane cadem cum causis secundis in effectus ii fluat naturales. Vide, si placet, quae diximus ad illud Axioma : Omne quod mouetur ab alio mouetur, Titulo H. dist. 7. Eodem sensu libro de causis dicitur, Propositione I 6.
457쪽
1 ro De Gu is Entis creati. ox saepe Deus in S criptura facere dicitur, ut faciat
homo. Lege, si placet, Suareet disp. 22. Metaph.scc. 1. num. 17. Caeterum cum proposita locutionc ut eam nuncupat Suarea) consonat auctor Theologiae AEgyptiorum,l. F. c. . his verbis: Ab agente principe omniaproficiscuntur: ipsum iero 1 nemine principium babet, cavsam que omnium auctores.
sententia Platonis, aurigante Deo, nihil conatibus nostris polle obsistere; proinae ab eo, ta quam primo rerum omnium principio & cooperatore nostro, actionum omnium sumendum esse auspicium.
Ratio est ; quia pertinet ad auctorem & prouisorem naturae, ut hoc modo concurrat & cooperetur cumagentibus imperfectis, & suppleat desectum causarum particularium. Sic Deus suppled influxum causae principalis in generatione hominis in qua ipse Ius esticit anima; cum semen humansi dispositive solum concurrat, organizando materiam,vi docetur in libris do Anima. Idem proportione certa de alijs e D sectibus dicendum est, qui fiunt absente causa principali : Etenim ordo naturae requirit,ut ubi caulae secundae deficiunt, ibi supplere incipiat caussi prima. Vide Suare1 d. i8. Metaph. lect. 2.
rete fefou.J Effatum istud Ochamus Quod libeto 6.
q. 6. vocat propositionem famosam Theologorum, fundatam in primo Symboli articulo. .ensus illius est; causam primam posse, sine activo cocursu causae secundae praestare omne id, quod praestat concurrendo cum illa. Intelligitur itaque &verum est axioma in genere causae essicientis, de effectu quolibet secudum se, siue secundum entitatem suam abiolute spectato. In quam sententiam D. Thomas i. p. q. io .
458쪽
pars quarta. Titulus x . a ilia corpore inquit: En oneum es dicere Deum non posse Iacere per seipsum omnes determinatos effeci u/, qui ne per quacuque causam creara: N on aute intelligi debet, quoad omnem modu, seu conditione ipsius cffectus; tametsi enim potuerit Deus se solo absolute producere, v. c. Alexandrun), quoad totam entitatem suam; tamsi,quod Alexad et fuerit filius Philippi, hoc Deus sine Philippo efficere non potuit. Item pleraeque actiones vitales licet, secundu Ferosque, a solo Deo produci possint,quoad suam entitat citamc quoad rationem vitalitatis non possunt: qua etiam de causa locutio Angeli in corpore assupto, non est actio vitalis.' i 6. Deus os primat efficiens eminenter conirnens omne
effici nitam. J Est commune proloquiu Philosophoru& Theologoru,ex quo patet ratio,cur sola causa pruma qui Deus est, sufficiens princi eiu sit effectivii cuiuslibet effectus,quem producere lolci cum causis si cadis;quia videlicet eminenter siue nobiliore modo cottiet in se omne vim effectiva agentium ci Utorii. Vide D. Thomai. p. q. s. a. d. Dixi autem, sia perius axioma intelligendu elie in genere cause essi cientis: nam in genere causae materialis,vel formalis, vel cita finalis non procedit; quia Deus, cum sit essentialiter finis ultimus rerii omni u,no potest per se habere ratione finis intermedij, sicuti neque potest constituere compositu phy sicu sine materia & forma,nec potesx praestare effectum formalem sine causa sormali, v. c. facere pariςte alba sine albedine. Interuenit enim in his dependetia omnino intrinseca & clientialis inter causa & effectu,aut nece ilaria causandi imperfectio. Quare veru est utru qi axioma, quotiescunqi non requiritur absolute,& pet se aliud genus causae intrinsecu, inod per causa extrinseca de persectissima sup pleri non possit,ut contingit in actibus vitalibus, in effectu formali & materiali; atque in finibus rerum
459쪽
Qualiter Deus operetur ad extra. i. T, EVS operatur liberὸ extra se. J Est communei I effatum Tlleologorum ac Philosophorum fidelium, contra impium Averro em, contra Aristo reicio, &alios Gentiles. Sensus illius est, actiones Dei ad extra procedere, non ex necessitate naturae;
sed libera ipsius volitione. Sumitur ex illo Epistolae
ad Ephesiosc. i. v. tr. Operatur omnia fecundum con αssisimioluntatu suae; quibus verbis significat Apostolus, Deum esse liberum, quoad opera,quae dicun-cuntur ad extra N am consilium non es de necessur, , ut docet Aristoteles l. 1. de Interp. c. 8. Licet autem in Deo non sit consultatio, ut aiunt Theologi eum D. Ioanne Damasceno l. r. de Fide c. ii; est tamen in Deo iudicium certum de agendis, sine inquisitione, ut recte notat D. Thomas I. a. q. 9. a. I. ad 6.
Porrb dixiste Paulum, Secundum consilium moluntatis us,a sostendendam libertatem Dei. Sumitur ex Anselmo, Hieronymo,& alijs, quibus consonat Nysseniis l. de Fato,c. vltimo,ubi inquit: . 2. Non es sub necessitate Deus, & addit ibidem: Neque ποlutatem eius necessitati seruirefra es dicere.l Ratio a priori est; quia obiectum ad extra ex sua n tura indifferens est, & minime est medium necessarium ad ipsum Deum, tanquam ad finem ; alioqui Dcus haberet necessitatem indigentiae : Ergo Voluntas Dei non potest determinari ab obiecto; Ergo a seipsa determinatur ; Ergo libere: Antecedens est Quidens ; consequentiae sunt certae; quia necessitas, si non prouenit ab obiecto, prouenit ex necessitate
460쪽
naturae volentis; sed quae prouenit ex imperfectione hnaturae, ne quidem est in homine , in quo est perfectio libertatis: ergo multb minus in Deo, in quo
sunt omnes persectiones vel formaliter,uel eminenter. Ratio item a posteriore est, quia ut recte notat
Caietanus,&alii Theologi ac Philosophi.
3. Si Deus ageret ad extra necessitate natura ,produceret alterum Deum. J Hoc autem implicat contra.
dictionem; Ergo & id unde sequitur: Etenim licet
Sol, v. c. agens ex necessitate naturae non producatalium solem ; sed alias res inferiores: hoc tamen propterea fit; quia solis efficacia limitatur per in teriam in quam agit, ec qua eget ad operandum, in eam autem non potest producere sormam sibi aequalem: At vero Deus secundum totam virtutem suam ageret,nec haberet quicqua, unde limitaretur cum per se solum, sine ullo concursu causae secundae,producere possit tam entia spiritualia, quam corporea ac proinde aequalem Deum produceret,sicut intra se aequalem filium generat. Debet autem intelligi propositu axioma de actione Dei simpliciter tu abs.lute in se spectata; quia fieri potest, ut Deus operetur ad extra , necellario ex suppositione composita ; quae etiam necessitas consequentia: de cρnditionata dicutur: ut si Deus libere aliquid promittat, sequitur necessitas volendi implere promisium, sine qui imolutione veritas dictorum eius& fidelitas constare equit : verum huiusmodi necessitas libertatem Dei non tollit, nec ullam impersectionem inuoluit, cum supponat liberam determinationem Dei. . Opera Trivitatis ad extra sunt iudiuis. J Est cormmune axioma Theoloῆorum,quo saepe utuntur Patres Sc Concilia, praesertim Toletanum c. & n. ve