장음표시 사용
441쪽
as De c. l. 2. de lumine Chridam Epistola Aristotcausis Emis creati. Christianae Theoriae c. 27 ex qua Epistol Aristotelis deprimo principio, ubi re-
fertur asserere, quod, nisi indeficiens primi Entis communicabilitar, qu semper in actu es, esse af difundι-
ret . conferuaret, omnia in nihilum ruerent.
. . Dὴμ num omnium principium existit per quia fura
la& discipulis Aristotelis nobilirius Theophra- 'c i, mae Metaphysicae, ubi pulchre ostendit, sem uniuersi a Deo dependentia sui Praeceptoris insi- itere Vestigi)s, aitque, Deum esse causam omnium. non tantum quoad ello; sed etiam quoad conseruationem de permanentiam in esse. s. mens omnia exornat, omniumque es causa.J Istud Anaxagora pronunciatum apud Platonem in Phe
Veluti autem precedens axioma de Deo est, prout est prima causa &conseruator ; ita praesicias de eodem Pronunciatur, prout est prima causa & immutator, siue persector. Etenim tali ordine & ornatu uniuersam hanc mundimaelianam aeterna illa & infinita mens perfecit&illustrauit, ac etiamnum in hodiernum diem perficitu viret hoc ipso Deus rerum omnium causa esle deprehendatur. Quoniam, ut verς Aristo teles pronunciat, 6. AE quum non essummi momenti rem ea sui tribuere. I. Metaph. c. 3.J Itaque qui mentem, quemadmodum in animantibus,sic in natui causam tam mundi, tum etiam totius ordini, si se dixit u prae seperioribuaremere loquentibus. priscos intelligit philosophos
Deum rerum omnium opificem minimo agnoscens. loquendi modus tanto Philosiopho dignus est,& diligenter notandus, ut recte inquit Suarez in hunc Iocum. In eandem sententiam praeclarὸ Tullius i. a. de Nat. Deorum,
442쪽
Pars quarta. Titulus ML. 26spaulo post principium: Quid potest esse iam apertum,
tamque persticuμm, inquit, cnm caelum seximus mcalesia contemplati sumui, quam esse aliquod numen prasianisimae mentis, qπo hac regantur: Et libro E. de Diuinatione,circa finem: Esse praefantem aliq*am inisternamque naturam, s eam Ulti tendam cymirandumque hominum generi , pulchritudo mundi, ordoque rerum calesium cogit confieri. Vide Huri do disp. 2o. Metaph. sicch. I.
De eadem prout est cooperatori
1 a1nis causa secunda essentialiter e libordinata causae prima. Citari solet ex z. Metaph. t. s. JVbi quidem in terminis non habetur ; satis tamen commode inde deducitur. Illius ratio est quia omnis .causa secunda essentialiter est ens per participationem; Ergo essentialiter, etiam in sensu sormati,qua
tenus causa est, subordinatur Enti per Essentiaim, id est, Deo,qui est causa prima. Quoniam a. In causis eqsentialiter fabordinatis inferior non agit De superistre. J Est commune axioma Philosophorum & Theologorum, quod usurpat Hierony
mus Fasoliis in I. p. q. a. a. 3. dub. 7. Omnis autem
causa secunda essentialiter dependet a prima, & sub ordinatur illi non in essendo tantum; sed etiam in causando: nihil igitur potest agere nisi dependentera prim . Ratio est; quia omnis creatura habet vim agendi necessarib commensuratam de proportiona tam sto esse: quale enim es esse rei, tale etiam est posseo ope ri, explicabitur infra, Titulo de poteruia is coere; sed omne cisse creaturae cisentialiter p en-
443쪽
det a creatore di Ergo etiam illius operari; nam quei admodum in suo esse est Ens per participationem, ita etiam in suo operari. Et secundum hunc sensum vere dictum est istud :3. Deus omnibuo mundi partibus assistit cooperando.l Philo Alexandrinus in libro, Quod mundus sit in corruptissitis, de ex illo Suarer d. 2 2. Metaph. sect.1 aa. I . Est itaque haec subordinatio, siue dependentia a causa prima, de ei lentia causae siccudae, non quidem hoc sensu, quasi illa dependentia intrinsecὶ componat essentia causae secundae; sed quia haec ex vi suae esse-tiae, siue naturae illam requirit: siquidem haec prim ratio est distinguendi Ens creatum ab increato, quod illud habeat esse dependens ab alio, sitque ens perparticipationem, & sub ordin tum alteri stiperiori:
noc vero habeat este ex se non receptum ab alio, sitque ens per ellentiam. Eodem sensu etiam. dependentia in causando est de essentia. creaturae λ. hae enim in causando ita pendeo abactuali concursia en
iis increati, siue causae primae, ut nequidem per ab solutam Dei potenti; in possit fieri creatura, quae in causando si independens ab Ente increato, sicuti mon potest feri independens in effendo, unde necessatio & essentiab ter ; ut est apud Suarer ibidem,
. Omnis actio causaesecunda pendet ab actuali concursu cause prims. J Ratio est eadem , quia nimirum omnis actio. causae secundae, & omni effectus est creatura, & est ens per participationem essentialiter dependens ab ente per essentiam, siue a c*eatore, qui est causa prima ; Et hoc ipso intercedit persecta &essentialis subordinatio inter causam primam seu independentem, & inter secundam , seu essentialiter dependentem. Neque hinc sequitur, agentia creata non e 1lb principalia in suo ordine ; sunt cnim prin-
444쪽
cipalia in ordine agentium particularium; sicut Deus est principalis in ordine causae uniuersalis. Abiolute igitur & uniuersaliter:
1. Nil sine Deo. J Subintellige, sumus,possumus, aut efficimus. Ab illo siquidem,& per illum,& cum
illo, creaturae omnes suum habent e se,posse,& opc- .rari. Vana igitur est omnis mortalium industria, omnisque conatus, ni si anilhet Deus & adiuuet. In hanc sentciviam recte dictum est a S. Augustino l. a. contra i Epistolas Pelag. c. 8. Multa Deus facit in homine bona, quae non facit homo multa ierὸ facis hο-mo, qua non Deus facit, ut faciat homst. 6. Omnis creatura est in potentia obedientiali reJectu Creatoris. J Achiva videlicet & passiua, ut loquutur Theologi, quorum hoc est commune axioma: Sensus illius est, omne 'a creaturam esse subiecta de sub ordinatam Deo ad obediendum illi in recipiendis de essiciendis quibuscunque effectis, quae non implicant contradictionem. Sequitur ex ante dictis, &ratio est, quia omnes creaturae sub pleno sunt domi-nso Dei Creatoris. Nonne igitur Deo subiecta erit anima mea l Ples. 6 i. Vide Suareet d. ε, . Metaph.
7. Nullum agens creatum pendet essentialiter ab alia gente creato. J Significat axioma, sψlum agens increatum, siue Deum esse, cui omnes causis secundaeqssentialiter subordinatae sint, iuxta ea, quae diximuς ad primum & secundum pronunciatum huius distinctionis. Hac de causa licet Sol& caelum vocentur a Philosophis causae uniuersales, eo quod musae inferiores b illis iuuentur & foueantur. Iuxta illud: λι γ h.mo generant hominem, & illud: oportet hunc mundum subiectum essesupernii lationibus, it inde em
vis eius mis regatur. I. Meteor. c. a. Non tamen haec
ρῖentia sublunaria essentialiter ab istis dependent,
445쪽
168 De causis Entis Oeat nec huiusmodi subordinatio est absolute necessaria '& estentialis, cum aliunde vis illa & influxus caelestis possic suppeditari; saltem a Deo, qui eminenter
contrnet omnem efficientuitu. t mox explicabitur. Vid: SuareZ, d. 26. Metaph. seel. I. n. O. &seqq.8. Causafecunda non agit, nisi mota a primaJ Verus' istius dicti vulgaris sensus est; non agit nisi mota , id est, non agit nisi dependenter a prima cauSa concurrente, vel nisi adiuta a primo agente cooperante: quo sensu etiam dixit Aristoteles, S. Phyl. tex. F. Proprium est primi motoris mouere non motum, id est, agere independenter a superiori causa, ut fusus explicabitur infra, Titulo denrotu. Intelligitur itaque non absolute de motione praeuia; talis enim neque necessaria est, neque sit ordinario concursu in actis bus naturalibus ; sed etiam,& potius de motione in
trinsece cooperante les actioni, quae nihil aliud est, Fquam ipsa actio caulae secundae, prout procedit a Deo. Eodem sensu intelligendus est auctor Theologiae A:gyptiorum l. s. c. 3. cum ait: Ente nec sa-
rao omnes actiones manant , eiusque nutu omnis pote fas in actam excitatur. Caeterum hoc & sequentia pro- nunciata citari solent exl. S. Physic. c. 3. t. s.& sequentibus. Usurpantur autem a D. Thoma I. R. q. 3CI. ari . A. Caietano I. s. q. q. a. I 3. & q. I9. I. 8.
9. Causa secunda applicatur ad agendum a prima. JSensus absoluis & uniuersaliter verus est ; non agit, nisi concurrente prima, per formalem scilicet seu
actualem applicationem vel cooperationem : non autem est sensus, quasi prima causa, per prἴμram applicationem, seu influxum in omnibus actionibus semper praemoueat secundam , alioqui sequeretur, Deum excitare & mouere nos ad alitones malas, quod impium est, asscrete. Lege Suarea disp. 22.
446쪽
io. causa fresndis agit in υirtute prima. J Sensus est, agit per virtutem initio acceptam a prima, seu participatam a superiori virtute, & dependenter ab actuali concursu primae causis. Virtus enim inferioris: agentis, fuerba sunt D. Thomae l. 3. contra gent. c. 7o.) pendet ex virtutesuperioris, in q*antum Iuperior dat inferiori virtutem agendi , mel conferuat eam. Atque hac etiam de causa Deus appellatur, Camo prima ; tametsi actione simultanea, & quoad rem plane eadem cum causis secundis in effectus ii fluat naturales. Vide, si placet , quae diximus ad illud Axioma: Omne quod mouetur ab alio mouetur, Titulo H. dist. 7. Eodem sensu libro de causis dickur, Propositionei 6. I i. Virtus diuina virtus es omnium causarum. JQuia scilicet causas omnes secundas producit, conseruat, & actu adiuuat in operando, in quam sententiam auctor Theologiae AEgyptiorum l. S. cap. s. egeutiμ, ait, omisia, quaeprimo inferiora sunt, illo indi-- gent . orumque actiones eiusdem actionem desiderant: adeoque Omnia inferiora imperfecta, eorumque actiones imperfecta ; atque eadem rati ene omnia , que perfectionem aliquampo sunt recipere, a primo agente eam recipiunt. Simili modo explicatur ista locutio: Ia. prima causifacit, rutfecunda faciat. J Est eniti hic sensus : prima causa est, a quis, ut altiore, pendet, secunda, & sine cuius concursu non operatur secunda. Sumpta videtur ex S. Augustino l. 2. contra 2.
Epistolas Pelag. c. 8. Vbi non de omnium absolute; sed bonoruduntaxat opera principijs agens : Nμlla, inquit, bona facit homo, qua nonfacit Deus , mi faciat homo; quamquam hoc loco S. Doctor non asit degenerali concursu Dei cum causis secundis ted de . speciali ordine gratiae praeueniemis sea excitat is,
447쪽
asso De causis Entis creat potius& seditionem, ut fustis explicabitur, Titulo
de prudentia gabernatrice. Vnde etiam apcs duces plures occidunt,ne principum multitudo seditionem' cxcitet vi habetur l. 9. de historia Animal. c. . At vero , Entia nolunt malὸ gubernari: Ergo necessarius est in uniuerso unus supremus Princeps & Gubernator. Ita sere Suarea in locum Aristotelis citatum. Vide Huri ad odis 1 o Metaph. n. I . a. Deus es Princep r oe Gubernator et mnes.J sumi- . tur ex eodem capite, patetque per explicationem antecedentis. Idem pulchre docetur lib. de Mundoc. . ubi dicitur, Deus e spe in mundo quod in naui gubernator, quod in curru agitator, quod in choro pracau
tor, quod in ciuitate lex, quod in exercitu Dux , dcc. Simili argumento veteres Patres , S. Cyprianus in Tract. de Idolorum vanitate, S. Iustinus in oratione Exhortat. S. Athanasius moratione aduersus idola,
quibus & Philo Iudaeus adiungi potest, in libro de
confusione linguarum, 'probant unum esse Deum, qui res omnes creatas regit & moderatur. Irege, si placet, Bellarminum l. r. de Pontifice, cap. 2. . . Caeterum licet quaedam Entia male in hoc mundo videantur esse disposita, ut sunt, . c. pleraque mon stra,& aliae res a sua specie notabiliter degenerantes: id tamen non generali rerum omnium gubernatori
Deo; sed particulari causarum secundarum defectui adscribedum est. Quinimo absolute dici non debet, huiusmodi entia male esse disposita: quamuis enim
exorbitent a recta partium suarum constitutione, vel sc cundum locum, vel secundum virtutem, Vel etiam secundum formam squae tria necellaria sunt ad rectam partium inter se dispositionem & ordine, ut docet Aristoteles 1. Metaph. t. i 9.) eorum tamen d sectus facit ad pulchiitudicem uniuersi; qucia admodum umbrae dc atri colores augent venustater
448쪽
picturae,& obscuritas noctis amoenitatem lucis commendat. Lege, si placet, S. Augustinum l. 3. de Genesi ad litteram c. 17. 3. Deus s nobis Lex aeterna. J Desumitur ex libri Mundo c. 7. iam citato, ubi dicitur Deus esse nobis,
Lex in omnem partem ad AEquilibrium 'Vergens, nullam correctionem admittens nullam que larietatem; cuius
austicus iniuersus hic caeli dc terrae ) ordo regitur σgubernatur. Pro huius maiore explicatione Notan dum est, Legem aeternam sumi dupliciter, i' pro qua iis regula practica necessatiae & aeternae veritatis, ad quam naturaliter obligamur; ut Deum esse ςolendum, Parentes honorandos, &c. 1' pro actu diuinae mentis, quo iudicat, illas regulas seruandaselle a creatura, cum volutate eam obligandi. Prioro sensu dici potest, multas esse leges aeternas: posteriore vero solus Deus est nobis lex aeterna, quae nihil aliud est, quam Ratia diuina mentis fecundo quam
Arigit omnium creat ararum motus O actiones in suum sinem. Vide D. Thomam m. q. 90. aa.
. . Mundus es ober imeto Dei. J Vti ex quouis
opere ar ificem, ex libro auctorem,ex pictura Apellem, A ex ungue Leonem deprehendere licet, ita etiam supremus ille rerum omnium opifex ac gubernator Deus ex hac rerum uniuersitate agnosci potest. Nam ex pulchritudine,magnitudine,& multitudine earum, Sc nihilominus mira Varietate,per. petuaque stabilitate motuum caelestium ac sublunarium mirum in modum Dei potentia, sapientia, ac bonitas elucescit. Vnde, ut dicitur ad Rom. c. I. Inuisibilia Dei a creatura mundi per ea, qu facta sunt, rniellecta consurisntur: Et, Oli enarrant gloriam Dei, O vexa manuum eius annunciat firmamentum,Psal. 18. Quinimb nulla res creata, tam apparet exigua i noex ea Creatoris magnitudinem liceat coguoscere :
449쪽
Mirabilis moles caelorum, sed non minus ad oedra. bilis est formatio & industria apum , aranearum, formicarum.1. Deus est anima mundi. Sumitur ex i. Metaph c.3. & ex l. de causis Prop. 18. &ex libro de Caelo.J Vbi similiter omnes intelligentiae vocantur animae, nimirum per quadam analogiam siue similitudinem. Quemadmodum enim anima viventis mouet & regit corpua ; sic intelligentiae sic cundum Aristotelem mouet ac regunt suos orbes caelestes. Sic item Deus, utpote primus Sc generalissimus motor, mouet, regit, & vivificat totum Vniuersum, in quo per ipsum omnia sunt ita composita & ordinata, ut ea rationς a multis philosophis animatum este ac riuere iudicatum sit, ut pulchre disputant Conimbricentes l. 1.
de Cael. c. I. q. i. hac etiam de causa Aristaeas in historia de ro. Inici prct. Omnes, ait, homines , tame . maris merborum cortice, et nox tamen sensu Deum mecant ζμνα ; qua vocesignifican eum esse,per quem omnia e spe suo modo vivere incipiAnt.
I. est causa causarum custodiens oe regens omnia. senecta ad Polybium de cosolatione.J Indicantur hoc pi. iiiiciato praecipua opeia quae Deus exercet in creaturas: actus squidem diuinae potentiae ad extra generatim sunt duo, ut communiter docent Theologi, Creatio videlicet & Guber natio : ad gubernationem spectant tres actus partiaculares, primus est conseruatio rerum, cui opponi-- turanninitatio ; secundus immutaxio, qua res perficiuntur, tertius cooperatio seu concursus cum causs
450쪽
secudis.Per hos actus Deus causat,custodit&gubernat omnia,vidistinctius videbitur ex ijs quς dicem a. A Deo dependet omne esse creatura. Desumitur ex . Metaph. c.7. t. 8. in fine capitis. J Vbi Phi
losophus inquit, a prima intelligentia sid est a Deo γ
ἀependere tum carum, tum iniversam rerum naturam.
Sensus itaque Pronunciati est, totam rerum creatarum uniuersitatem dependere a Deo,quoad omnem
essendi modum, & non in fieri modo sue produci;
verum etiam in conseruari perfici. Ratio est, quia omnis effectus, in quantum est ectus, necessario pendet a sua causa; atqui creaturae omnes non solum
quoad fieri; verum etiam quoad esse, conseruari , &immutati sunt effectus Dei: Ergo etiam quoad haec omnia dependent a Deo. Minor probatur; quia omnes creaturae quo d esse sunt entia per participati nem; Ergo etiam quoad permanentiam in esse, vel conseruationem sui elle pendent a Deo , vel enim permanentia in esse et aliquid stiper ipsum esse, ex natura rei distinctum ; vel est ipsum elle & eadem est catio de immutatione, & alio. quolibet gubernationis modo) si prius, necessario pendet a J eo quia omne ens creatum, pendct a Deo; si posterius, etiam pendet a Deo; quia ipsum este creatur: pendet a. Deo. Vidi etiam est. 3. Cesante amone conseruatiua Dei , in nihilum abeunt creatura. Elicitur ex citato textu 3 3 l. v. Met. JRatio illius perspicua fit ex dictis; quia vi in fieri;
ita etiam in conseruari pendent creaturae essentialiter a Deo. Est enim colueruatib rei nil italiud,quani productio continuata, seu perseverans influxus clusiadem esse, quod per productionem communicatum suit: Sicuti e contra anni hilatio nihil aliud est, quam substractio influxus diuini, quo conseruabatur creatura. Similem hulcsentutiam adducit CarthusianuS