장음표시 사용
521쪽
3i8 De causiis Eritis creati. populum Dei , id est, solum Dei regnum quaesiui cset, caetera etiam illi quae non petierat, adiecta sunt.
mis occurrunt, ut Psalmo 3. Inquireutes amem Do minum non minuentur omni bono. Eodem etiam sensu
verum est istud: . Sui cuique mores singunt fortunam. E medio
vulgi videtur sumpta sententia. J Nam plerumque
videmus mala malis euenire, bona bonis, id que vulgo dictitant; ac patet non experientia modo quotidiana; sed omnis etiam veteris, sacrae iuxta ac pro sanae his oriar auctoritate , ut explicabitur pluribus Titulo de Iuisitia vindicati a. 3. Soleis indum a multa declinat incommoda. J Pro huius sententiae explicatione notandum est , quod docet S. Ioannes Damascenus lib. 2. de Fide, c. 29.& ex eo communiter Theologi, duplicem in D codistingui voluntatem: Priore antecedentem, qua ex sese vult bona indepedenter a causis secundis: posteriorem consequente, qua Vult mala poenae, accepta occasione a creaturis : horum autem quaedam vult immutabiliter, ut omnes homines semel mori; quaedam mutabiliter & quasi sub conditione, videlicet
nisi precibus,aut industria avertantur. Sic vult communiter ca, quς solum vult in suis causis, v. c. Tali vel tali tempore esse aeris intemperiem, & consequenter mori multos, iubmergi,&c. Cum enim ipse sit communis gubernator Vniuersi , ad ipsum per se primo spectat curare ordinem & cursum Vniuersi; cumque sine singulari grauique causi non immutare. Huiusmodi ergo casus naturales siue incommoda, ex naturalium causarum serie ac cursu orientia pollunt saepe perindustriam humanam ac saepius per virtu-tςm & preces industriae iunctas ab hominibus auerti: Cum Deus non omnino absolvite ac positive vclip
522쪽
ea hominibus euenire; sed vel solum velit ea permittere ; in quantum stilicet culpabilem alicuius malitiam annexam habent; vel certe sub conditione velit fieri, nisi aut precibus, aut industria humana, aut aha via licita impediantur. Hoc setasu C far lib. 3. Belli Ciuilis, mihin. 7. monet: Si non omnια ω- aut secun G, fortonam ese industria Iubleuandam.
Ost causas naturales agendum cssse videtur de ipsa Natura , quo nomine saepe apud Philosophos causi rum naturalium collectio intelligitur.
Varia acceptis termini, Natura, Naturale. NA tura varie accipitur. i' pro Deo, qui est natura naturans, pro creatura, quae est natura naturata, 3' pro estentia, quidditate, de conceptu obiectivo cuiusque rei; quo tensu dicimus, naturam Dei esse unam, naturam hominis, naturam priuationis osse talem, vel talem. 'pro tota collectione vel serie causarii naturalium; quo sensu dicitur Deus α Natura nihil facere frustra, nec quicquam pati otiosum : Sic etiam miraculum dicitur excedere vires naturae ; quia non est in potentia causarum naturalium , quinto pro tota uniuersitate gerum creatarum. Sic dicimus , aliquid este,
523쪽
3ro De causis Entis creati. vel non esse in rerum natura. 6' pro complexione& temperamento naturali cuiusque rei sic dicimus quosdam esse natura iracundos, anguineos, lepores, timidos,&c. ' pro quouis principio intrinseco motus & operationis i quo sensu non tantum materia &Brma; sed etiam totum compositum substantialedicitur natura, quod est adaequatum & principaleptincipium ac radix operationum. 8' denique sumitur strictius pro eo solo principio intrinseco dc primo, per quod res naturales, a non naturalibus, id est,artefactis depyire metaphysicis distinguuntur; sic materia & forma sunt natura: & ita sumit Aristote
les. 2. Physic. c. I. l. 3. Vt mox explicabitur. Praeperhalce naturae acceptationes aliae Adhuc nonnullae ab
aliis assignantur; sed parum illae faciunt, ad nostrum propositu. Vide Fonsecam . Metaph. cap. - q. I.
Naturale simitur, primo prout opponitur supernaturali, χ' prout opponitur animali, 3' libero sue morali, ' violento, 3 casuali, 6' aduentitio, 'aratificiali. Singula haec in axiomatum paraphrasi clari sis innotescent.
Qid Natura naturam, σ Natura naturata. s. NT scura est principium motus o quietis. J Est Iri commune effatum Philosephorum , sumptum compendio ex definitione Aristotelici naturae 2. Phys. c. i. t. - quae sic habet:Natura estprincipium causi, mi id moueatur . 'κiescat, in quo primo, o perse, non per accidens mes Haec definitio conuenit soli materiae ac formae substantiali ue ista enim duo
524쪽
Paps quarta. Titulus M. 3 et I
duo tantum insunt composito physico Dηι , id est principaliter, ita ut nihil insit prius, siue substantialiter & essentialiter, ur loquuntur ali, & conseque-ter etiam insunt perie, ac non per accidens. Quare et cluduntur, primo qualitates motiuae, ut grauitas terrae,&c. secundo principia motus externa, a quibus res pLysicae etiam mouentur suo modo, ut cum ignis mouet aquam, quam calefacit, ' causae motus per accidens; qualis est , v. c. ars medendi in aegro, qui sanat seipsum per illam artem. Cetterum nomine motus intelligitur quaelibet motio siue mutatio physica: nomine autem quietis non intelligitur mera priuatio motus pr cedentis, vel cessatio a motu ; sed etiam fundamentum illius, id est, quieta posisiectio formae acquisitae per motum. a. Qui quid mouetur naturaliter, id a natura m vetur. J sumitur ex eodem cap. & verum est, si naturale Ze natura sumantur eodem significationis modo I Vt, quod mouetur naturaliter a principio sibi intrinseco, hoc mouetur a sua natura, quae est principium motus & quietis, ut explicatum est: Quod autem mouetur ab alto,etanquam principio extrinseco,
mouetur quidem a natura, si per hanc intelligatur
agens naturale extrinsecum, prout opponitur supα- naturali aut artificiali, &c. non tamen dicitur absolute moueri a natura; quia natura mouens aliud actione transeunte in aliud suppositum, dicitur efficiens, ut cum ignis mouet aquam sursum: Natura autem mouens ieipsiam actione immanente dicitur natura ; ut cum ignis mouet seipsum sursum, terra
3. Deω est auctor Natura. J Sumitur in communi isto sapientum proloquio, Natura, pro uniuerstate
rerum creatarum. Etenim Deus totam rerum naturam, id est omnium entium naturalium, di limita -
525쪽
tum secundum alias taxturae acceptiones; nam etia secundum eas , Deus recte dicitur auctor omnis entitatis realis: Valet autem contra Plinium a. Historiae c. r. & alios Atheos, omnia in Naturam referentas, excluso Deo, quos potenter debellat Plato, lib. io . de Legibus, & Nicetas apud Clementem 8. Recognitionum, post medium, ita concludens longa de Deo disputationem: Deusergo es, qui scit om-
nia, cr ipse a nem efactus est: qui autem naturam pro Deo nominant, spir naturamfacta esse omnia resan rur , t tet eos appellationis fuae errare Si enim naturam irrationabilem pntant, nullisiimum est rationabilem facturam ab irrationabili factore progredi : Amero ratio est , per qnam facta constat e se inihersa,
superflud nomen immutant, ibi de cinditoris ratione prasitentur. . Deu es natura naturans. Innuitur ab Aristotelel. 1. de Caelo t. 6. J Vbi ait, Naturam ordinare
res omnes dc illis tribuere aequitatem ,& . de Gen. animalium c. 2. bi docet, omnia, quae natura vel arte fiunt, ratione aliqua fieri. Ita autem recte appellatur Deus ad tollendum errorem Ethnico Lum , contra quos disputans Lactantius lib. i. institui. c. 9. Natura, inquit, qua dicitis orta esse omnia
consilium non babet , effere nihil potest: Si autem generanda cie faciendi potens es, habet ergo consilium , σpropterea Deus sit neeese est, nec alio nomine appellari p.rest ea vir , in qua inest G prouidentia excogitan cur f. tertia potestasque faciendi : Melius ergo Seneca Stoicorum acutisiimus , qui iidit, nihil aliud esse nasuram . quam Deum; Ergo Deum. inauit. non laudati-
526쪽
ivr ortnm rernm tribuis natura, ac detrabu Deo, in eodem Iara hastans, mersuram solvis Geta, a qη. enim si ri mundum negas, ab eodem planὸ fieri, muta o nomiae proieris. Ita Lac tantius ex Seneca l. . de Berneficiis c. . & S. Dicitur itaque Deus natura natu- uans, quia auctor est, & conseruator totius naturae, ut paulo ante docuimus; quo etiam svisu omne Enscreatum dici potest, N a tura naturata, id est, a Deo producta, siue in esse suo naturali constituta. s. Deus cum natura operatur. J Sumitur hic natura pretcipue pro serie causarum naturalium,iam earum, quaeliberae sunt , quam etiam iaccessariarum : sicuti enim Deus est auctor naturae, ita etiam est coope- rator ; Vnde cum natura operari dicitur mimo quia semper concurrit cum qualibet causa n tutati ; secundo, quia ordinarie naturali modo operatur ad extra , & per se primo curat ordinem es cursium uniuersi naturalem , eumque sine singulari graui- que causa non immutat, nec facile ad miracula procedit, quae dicuntur excedere 'naturam, id est, vires causatum naturalium, & fiunt praeter ordinem na
6. Ideuiqve est naturale, quod ille fecerit, a qna somnis ordo natura. S. Augustinus lib. 21. de Civit. c. 8, & alibi. J Rationem addit ibidem; quia Deus
est conditor naturarum omnium, non destruens naturam sed faciens. In eundem sensum l. 6. de Genesi ad litteram c. 13. & refertur apud s. Prosperum sent. 223.) Naturarum, ait, conditor nihil in miraculis contra naturam facit; nee qued nouum es consuetudine, repugnans est rationi: Nobis ergo midentur contra na-- iuram insolita, quibus aliter natura cursos innatuit ; non autem Deo, cui hoc es natura, qηod i e fecerit. Itaque licet Deus saepe operetur cotta solitu & ordinarium
527쪽
naturae cursum, non tamen agit contra ipsam natu ram, veluti cum fit aliquid miraculose virtute diuina. quamuis sic contra communem naturae modum, non tamen est contra naturam, ut docet D. Thomas z. t. q. II . a. 2. ad 2. & alibi. Sumitur hic n tura α Naturale, non prout opponitur supernaturali aut
morali; sed prout contradistinguitur violento, aut casuali. Consille, si placet, Cornelium a Lapide, in Epistolas D. Pauli, super illud ad Roman. Ita V. 2 .
de Consolat. prosa decima; sed ibi contrarium poetius asseritur , ut paulo post videbimus. Sumitur autem ex l. . de partibus animalium c. 3.& refertura D. Thomade memoria & remin. l. ubi ait, Na-1ηram ex inanimatis ad animata pastatim procedere, Grin bis ab imprafectioribu adperfectiora; in quo equidem conuenit inter naturam dc artem: Quemadmodum enim ars pingendi, V. c. primo ruditer adumbrat opus, tum lineamenta efformat, mox colorum varietatem ac venustatem addit, ac tandem perficit;
ita similiter natura in suis operationibus procedit,ut in generatione animalium primo rudem foetum, siue ilam progignit; tum membrorum distinctionem adhibet: ad extremum animali decenti specie es sor-rnatum ac persectum in lucem profert, sic etiam singula animalis membra, ut cor, cerebrum, &c. prius
diter a natura progigni solunt, ac deinccpa pers
528쪽
Pars quarta. Titulus N V. 3 as
Itaque verum est axioma manendo in eiusdem rei perfectione siuccessivarandi uerserurn autem entium
inter se comparatione, tum veritatem obtinet, cum
eaqueterna persectiora, prae requirunturr ad alia persectiora; alioqui non semper habet locum. Etenim
natura in animalis generatione primo inter alia me-bra cor efformat, quod cst membrum ceteris nobilius in naturali emanatione proprietatum ab eodem subiecto, is ordo seruatur, ut prima dignior sit,& causa secundar, & secunda tertiae, dc ita deinceps; sic esse discursilium, nobilius est & prius quam admirativum, &c. Vt grauiter& docte ostendunt Metaphysici: item intelleistus humanus in a quirenda scientia, progreditur ab asstia su principiorum ad asia sensiam conclusionis, id est,a cognitione persectiore ad minus persecta, & secundum haec verum est illud: a. Natura exordium capita perfectis. J Sumitur ex Boetio l. 3. de Cosolatione,prosa decima, ubi agens
de primo rerum omnium principio: Neque enim adiminutis', ait, inconstumniatilique natura rerum cepit exordium, sed ab integris absolutisque procedens, in hae extrema atque effata dilabitur; & infra: Omnia namque persecta minus integris priora esse claruerunt; pro quo rum explicatione notandum est progrestum & ordinem naturae dupliciter considerari polle, primo ex parte causae efficientis, χ' cx parte causae materialis; secundum ordinem causae efficietis natura prius est,
quod est persectius, & sic natura sumit initium a perfectis; quia imperfecta non ducuntur ad persectionem, nisi per aliqua persecta praeexi stentia: at verosec ndum ordinem causis materialis prius est, quod est imperfectius ,& secundum hoc natura procedi eas impersectioribus ad persectiora, ut exelicat S.
ThomaS a. a. q, i. a. 7. ad tertium. Vide, ii placet,
quae diximus supra, Titulo 6. distinct. 3.
529쪽
per'ctum prius es natura imperfecto. I. 1.de Caelo t . in . J Verba Philosophi sunt: το τελειον τῆτου in λους, verum est, iuxta prius membrumgistinctionis paulo ante allatae, nempe prout consideratur natura secundum ordinem causae efficientis.
Ratio est; quia oportet, ut persectum illud sit, quod ad persectionem alia perducit;in quem sensum Boetius , loco citato, probat dari summum aliquod & perfectissimum Ens, a quo caetera omnia procedant: Si tu quolibet genere , inquit , imperfectum quid essemideatur, in eo perfectuin quoque aliquid 1se,necesse es: Etenim persectione sublat a, via de illud, quod impersectum perhibetur extiterit, nec fingi quidem potest. Coni te, si placet, D. Thomam 3, p. q, i. a. I.
. Id naturaeis prius, quod es generationeposterius. Sumitur ex s. Phy sicorum t. 38. J Per prius natura intelligitur hoc loco id, quod nobilius est siue per- sectius : dicitur itaque id postcrius esse in generatio- ine, quod est perfectius; quia nimirum natura in pro. ductione rerum progreditur ab imperfectioribus agpersectiora; ac proinde prius in generatione fit illud, quod est imperfectius: posterius vero id, quod pei, feci ius. Verum igitur pronunciatum est, iuxta posterius membrum distinctionis assignatae ; nempe
prout consideratur ordo naturae, ex parte causae materialis. In eadem sententiam l. 1. de pari. animal. c. l. dicitur, generationis consideratio contrase habere, atque
esseniis natura; quia quae in generatione posteriora sunt, haec in essentia sunt priora, & quod primum in
natura est, hoc est ultimum in generatione. , Natura non agit inordinate. Sumitur ex 8. Phys c. t. is. J Vbi Philosophus ait, Eorum qua a n/ihi a '
530쪽
nisi aliunde occurrat impedimentum , ut pluribus explicabitar ad illud: Natura semper facit optimum, quod ροtes. Ea de causa l. 2. de Generat. animal .c.-- comparat eam Aristoteles cum prudenti Patresamilias, qui domum suam prudenter ac feliciter administrat, & ita dispensat, ut cibus optimus detur liberis , deterior seruis. vilitanus iumentis. Eandςna ob causam l. 3. de pari ani mal. c. 4. docet, Naturam solere constituere rem nobiliorem in locis nobilioribus ; nisi quid aliud impedimento sit. In eandem
sententiam Albertus M.de animal. l. a. traα2. c. m. ait, A natu numquodque ordinari sopi ni,siimὸ ;ita, v. c. pectus a natura factum esse totum osseum. ut esset tutamen membrorum nobilium, eandemquexationem cerni in cet teris corporis organici partibus. 6. Natura tu suis operationibus non freti saltum. JElicitur ex textu citato,& explicatur ab Alberto M. de Animalibus, i. 2 traei I. c. a. ubi ait aturam non facere diantia cenera, ut Uaeiat aliquod messium inteν ea nec transire de extremo ad ex remum, nisi per mediοῦ. Similia habeti . . de Animalibus, tractis. c. I. Ratio
est; quia in rerum productione ordinate progreditur natura ab imperfectioribus ad perse 'ior ex parte causae materialis: Ex p*rte vero causae efficientis 1 perfectis absolutisque procedens ad impersectiora dilabitur,ut diximus. Etenim, Natura eis cavi ordixis rerum , farμm,quae ratione consant ordine.
ut inquit ex Aristotele Themistius in 8. Physic. t. is. Sensus moralis huius pronunciati valet in illos, qui ex infimo loco ad summum dignitatis gradum sino medio euadere ambitioso moliuntur.